ửa đêm hôm sau, tôi nghêu ngao bài hát nhỏ,

Nhà ở Missoula,

Nhà ở Truckee,

Nhà ở Opelousas,

Chẳng có nhà nào cho tôi.

Nhà ở Medora xưa,

Nhà ở Wounded Knee, Nhà mình ở Ogallala, Nhà tôi chẳng bao giờ có,

trong lúc bắt xe khách đi Washington; lang thang ở đó một lát; tạt ngang tạt dọc qua vùng ngoại ô Blue Ridge, nghe tiếng chim hót ở Shenandoah và thăm mộ Stonewall Jackson; đứng khạc xuống sông Kanawha lúc hoàng hôn; đến tối đi dạo trên vùng đồi Charleston, Tây Virginia; nửa đêm tới Ashland, Kentucky, thấy một cô gái cô đon phía trước một rạp hát đóng cửa; gần sáng qua bang Ohio tối thẫm và huyền bí, bình minh lên đã tới Cincinnati. Rồi lại đến những cánh đồng ở Indiana; và Saint Louis vẫn thế, choàng lên mình những đám mây lớn buổi chiều miền thung lũng. Đá sỏi nhuốm bùn và gỗ từ Montana, những con tàu xiêu vẹo, những phế tích cổ xưa, những bãi cỏ dọc bờ sông. Bài thơ dài bất tận. Đêm đến, lại tiếp những cánh đồng vùng Missouri, Kansas, những chú bò đêm chìm trong sự mênh mông bí ẩn, những thị trấn với mọi con phố đều dẫn tới biển khơi; bình minh ở Abilene, đồng cỏ Đông Kansas trở thành vùng chăn thả Tây Kansas, kéo dài mãi đến tận đỉnh đồi trong đêm miền Tây.

Henry Glass là bạn đồng hành của tôi trên chuyến xe khách. Hắn lên xe ở Terre Haute, bang Indiana và nói với tôi, “Em đã nói anh hay sao em lại ghét bộ com lê đang mặc này rồi đấy, nó lúc nhúc rận, còn tệ hơn thế nữa.” Hắn chìa giấy tờ cho tôi xem. Hắn vừa từ nhà tù liên bang ở Terre Haute ra, vì tội ăn cắp ô tồ rồi đem bán ở Cincinnati. Một gã hai mươi tuổi tóc quăn tít. “Ngay khi đến Denver, em sẽ bán bộ đồ này đi và sắm một bộ jean. Anh có biết bọn nó đã làm gì em trong cái nhà tù ấy không? Biệt giam cùng một quyển Kinh Thánh; em dùng luôn làm ghế ngồi trên sàn đá. Thấy thế, chúng tịch thu luôn quyển Kinh Thánh đó, thay bằng một cuốn loại bỏ túi, bé bằng bàn tay. Không ngồi lên nó được, em đành đọc sạch cả phần Kinh Thánh lẫn Kinh Cựu Ước. Này...” Hắn khều tôi, nhóp nhép kẹo, hắn phải luôn ăn kẹo vì dạ dày hắn đã tan nát khi ở tù và không xài nổi món gì khác. “Anh biết không, trong Kinh Thánh có những thứ rất hay.” Hắn nói với tôi về ý nghĩa của từ “biểu đạt”. “Có thằng nào đó sắp sửa được ra tù và bắt đầu lải nhải về ngày nó được thả, người ta cho rằng nó đã ‘biểu đạt’ cho bọn tù khác còn phải nằm lại. Ta túm cổ áo hắn và nói, ‘Đừng có mà biểu đạt với tao!’ Tệ thật, việc biểu đạt ấy - anh có đang nghe không đấy?”

“Anh sẽ không tìm cách biểu đạt đâu, Henry.”

“Khi có một tên nào đó định biểu đạt với em thì mũi em sẽ phì phò, em sẽ phát khùng lên, có thể giết người. Anh biết sao em phải ngồi tù bấy đến giờ không? Tại một lần điên tiết từ hồi mười ba tuổi. Em đi xem phim với một thằng bạn, nó chửi mẹ em - anh biết cái từ bậy bạ đó rồi đấy - thế là em rút con dao bỏ túi ra, đâm vào cổ nó, lẽ ra nó chết rồi nếu nguôi ta không xúm vào giằng con dao ra. Quan tòa nói, ‘Anh có biết anh làm gì lúc tấn công bạn mình không?’ ‘Vâng, thưa tòa, tôi biết, tôi muốn giết chết thằng chó chết đó và đến giờ vẫn muốn thế ạ.” Thế là em không được tạm tha mà chuyển hẳn đến trại cải tạo. Ngồi xà lim nhiều quá, em mắc bệnh lòi dom. Đừng có bao giờ tìm đến một nhà tù liên bang, đó là nơi tỏm lợm nhất đời. Cứt, em có thể nói chuyện suốt đêm được vì từ lâu rồi em chẳng biết nói chuyện với ai. Anh không thể hiểu nổi em sung sướng thế nào khi được thả ra đâu. Anh vừa ngồi xuống ghế trong cái xe này đúng lúc em trèo lên. Từ khi em lên xe cú thấy anh ngồi yên hoài - suốt cả vùng Terre Haute này - anh đang nghĩ gì thế?”

“Chỉ ngồi trên xe và đi thôi.”

“Còn em thì thích hát. Em ngồi cạnh anh bởi vì rất sợ phải ngồi cạnh bất kỳ một cô gái nào, ngộ nhỡ không làm chủ được lại tỉ mẩn luồn tay vào váy cô ta thì bỏ mẹ. Phải đợi một lúc đã.”

“Lại vào tù lần nữa thì hết đời đấy. Tốt nhất là cứ từ từ, đâu sẽ có đó.”

“Em cũng định thế. Phiền một nỗi là mỗi lần thấy nóng mũi là em lại bất cần giời đất.”

Hắn đang trên đường đến sống với người anh trai và bà chị dâu. Họ đã tìm được việc làm cho hắn ở Colorado. Vé xe ô tô của hắn là do tòa án cấp, hắn đã hứa là phải đi đến nơi, về đến chốn. Hắn giống như Dean hồi trước, nóng nảy hơn cả sức chịu đựng của chính mình, lỗ mũi lúc nào cũng chực nở ra vì điên tiết; nhưng lại không có sự thánh thiện kỳ lạ từ bản năng như Dean để cứu rỗi chính hắn khỏi số phận ngục tù.

“Đến Denver anh sẽ làm bạn và giữ cho mũi em đừng có nở ra được không Sal? Có thể em sẽ yên lành đến khi tới được chỗ ông anh trai.”

Khi xe đến Denver, tôi khoác tay hắn đến phố Larimer để bán bộ com lê nhà tù phát. Chưa cần giở ra xem hết lão Do Thái già đã đánh hoi thấy ngay nó là cái gì. “Tao không mê cái món này đâu, bọn choai choai ở Canyon City hôm nào chẳng vác đến một lô một lốc.”

Cả phố Larimer quá tải với bọn tù mãn hạn ào ào đi bán com lê cũ Made in Trại Giam. Cuối cùng Henry đành nhét cái của nợ ấy vào một cái túi giấy, cặp vào nách rồi ra đường trong chiếc quần jean mới toanh và áo thể thao. Chúng tôi đến cái quán rượu cũ Dean thường lui tới - dọc đường Henry đã quẳng bọc đồ vào thùng rác - và phôn cho Tim Gray. Lúc này đã là buổi tối.

“Ông đấy hả?” Tim reo lên. “Tôi đến liền đây.”

Mười phút sau đã thấy hắn nhảy bổ vào trong quán cùng Stan Shephard. Hai tên này vừa làm một chuyến sang Pháp và chúng rất ngán phải sống ở Denver. Chúng khoái Henry và khao hắn bia. Nhưng thằng này cũng máu, có đồng nào tích được trong tù đều mang ra nướng hết. Một lần nữa tôi lại về đắm mình trong đêm dịu dàng và bí ẩn của Denver với những con phố nhỏ thần thánh và những ngôi nhà kỳ dị. Bọn tôi khuấy đảo mọi quán rượu trong thành phố, cả những quán bên đường ở West Colfax và các quầy bar của người da đen ở Five Points.

Stan Shephard đã chờ gặp tôi từ nhiều năm nay và đây lần đầu tiên chúng tôi đang cùng dự tính một kế hoạch. “Sal, kể từ khi tôi ở Pháp về, tôi chẳng biết làm gì với chính mình nữa. Có đúng là ông đi Mexico không? Tôi có thể cùng đi không? Tôi có thể kiếm được khoảng một trăm đô, và khi đến đó sẽ xin ghi tên vào trường Đại học Mexico City, với danh nghĩa là cựu chiến binh.”

OK, coi như xong, Stan sẽ đi với tôi. Gã là người Denver, dong dỏng cao, ít nói, tóc bù xù, nụ cười rộng mở, cử chỉ chậm rãi, khoáng đạt kiểu Gary Cooper. “Mặc xác đời!” gã nói, lồng ngón tay cái vào dây lưng và thong dong bước đi trên phố. Ông nội gã hay quát mắng cháu. Ông già đã không bằng lòng chuyện hắn đi Pháp, nay lại càng phản đối chuyện hắn đi Mexico. Stan cứ đi lang thang khắp Denver như một thằng bụi đời vì mâu thuẫn với ông nội. Đêm hôm đó, sau khi đã say xỉn và ngăn không cho thằng Henry lại nóng mũi ở Colfax, Stan đến ngủ nhờ ở phòng của Henry trong khách sạn tại Glenarm. “Tôi thậm chí còn không được về muộn - ông nội sẽ lại mắng mỏ tôi, rồi quay sang mẹ tôi. Sal này, tôi bảo này, tôi phải biến khỏi Denver càng nhanh càng tốt, không thì phát điên lên mất.”

Vậy là, tôi đến chỗ Tim Gray, sau đó Babe Rawlins thu xếp cho tôi một phòng tầng hầm nho nhỏ và trong suốt một tuần đêm nào cả bọn cũng tụ tập ở đó tiệc tùng. Henry đã bốc hoi đến chỗ anh hắn. Chẳng ai còn nhìn thấy hắn ở đâu nữa, có ai đến biểu đạt với hắn nữa không, không biết hắn có bị bắt lần nữa rồi bị tống vào một xà lim thật xa, cũng không biết hắn có lại điên tiết lên trong đêm tự do không nữa.

Tim Gray, Stan, Babe và tôi suốt một tuần liền chiều nào cũng ngồi trong những quán bar đáng yêu của Denver nơi có các em phục vụ mặc quần lượn xung quanh với đôi mắt e lệ và dễ thương. Đó không phải là những nữ tiếp viên lạnh lùng như đá mà là các tiếp viên luôn phải lòng khách hàng, có những chuyện tình nảy lửa, và thở hổn hển, đẫm mồ hôi, mệt mỏi chuyển từ quán bar này đến quán bar khác. Cũng trong tuần này, đêm nào bọn tôi cũng mò đến Five Points để nghe jazz, uống say túy lúy trong các quán da đen điên loạn, chơi bòi đến tận năm giờ sáng mới mò về căn hộ tầng hầm của tôi. Thường thường buổi trưa bọn tôi lại đến nằm dài trong vườn nhà của Babe, ngay giữa đám nhóc của Denver chơi trò đóng giả cao bồi và dân da đỏ cứ nhảy bổ xuống người từ trên cây anh đào đang độ nở hoa. Tôi sống những phút giây kỳ thú và cả thế giới như mở ra trước mặt tôi bởi tôi không có những giấc mơ. Stan và tôi mưu đồ sẽ kéo cả Tim Gray đi theo nhưng Tim đã dính chặt lấy cuộc sống của hắn ở Denver rồi.

Tôi đang sắp sửa lên đường đi Mexico thì bỗng một đêm Doll phôn cho tôi, “Này, Sal, đoán thử xem, ai sắp đến Denver?” Làm sao mà đoán nổi. “Hắn đang trên đường tới đây. Tôi nghe giang hồ đồn đại thế. Dean vừa sắm được ô tô và sắp tìm đến chỗ ông đấy.” Bỗng nhiên, trong đầu tôi hiện lên hình ảnh Dean, một thiên thần khủng khiếp đang run rẩy bùng cháy, chập chờn tiến lại phía tôi từ bên kia đường, tiến gần lại như một đám mây, rồi bằng vận tốc vô cùng lớn đuổi theo tôi như Lữ khách Quấn băng trên cánh đồng, ập lên tôi. Tôi thấy khuôn mặt khổng lồ của hắn trên cánh đồng, góc cạnh, dữ tợn, hai con mắt sáng quắc; tôi thấy đôi cánh của hắn; thấy chiếc xe cà tàng của hắn đang phát ra hàng ngàn tia lửa; tôi thấy nó bốc cháy ngay trên con đường; thậm chí còn tự tạo nên con đường của riêng nó, bay trên bãi ngô, qua thành phố, phá hủy các cây cầu, khiến sông ngòi khô cạn. Nó lao về miền Tây như điên. Tôi hiểu rằng Dean lại lên con khùng. Chẳng có chuyện hắn đưa tiền cho bà vợ nào khi đã rút hết tiền nướng vào ô tô thế này. Mọi chuyện thế là hết. Đằng sau hắn là đống đổ nát đã cháy thành than còn bốc khói. Hắn lại lao mình về miền Tây, lại qua lục địa gớm ghiếc đang rên rỉ này một lần nữa, và chẳng mấy nữa hắn sẽ đến đây. Bọn tôi chuẩn bị gấp gáp để đón Dean. Có tin đồn hắn đến đây để lái xe đưa tôi đi Mexico.

“Ông có nghĩ là hắn sẽ cho tôi đi cùng không?” Stan lo lắng hỏi.

“Tôi sẽ nói chuyện với hắn,” tôi cương quyết nói. Cũng chả biết chúng tôi nên chờ đợi cái gì. “Hắn sẽ ngủ ở đâu? Sẽ ăn gì? Có em nào không?” Như thể người khổng lồ Gargantua sắp đến; phải chuẩn bị để mở rộng thế giới dưới đáy Denver và rút bót một số luật lệ để thích ứng với niềm đam mê to lớn đến phát đau và chỉ chực vỡ òa của hắn.