uả thực Helen đã rất mệt mỏi, cha đành miễn cưỡng để cô ởlại nhà nghỉ để chợp mắt một lát. Cha không muốn để cô ở đó một mình, nhưngHelen nói rằng ánh nắng giữa ban ngày chắc chắn đã đủ bảo vệ cho cô rồi. Thậmchí nếu biết chúng ta ở đâu, vào giữa thanh thiên bạch nhật thế này gã thủ thưxấu xa kia cũng chẳng dám xâm nhập vào phòng đã khóa kín, vả lại cô đã mangtheo cây thánh giá nhỏ rồi. Chúng ta còn nhiều giờ rảnh rỗi trước khi Helen cóthể gọi lại cho bác cô, và chúng ta cũng không thể làm gì để thu xếp cho chuyếnđi, cho đến khi nhận được chỉ dẫn của bà. Cha để cặp xách lại cho Helen trôngchừng và cố ép mình rời khỏi phòng trọ, vì chắc hẳn cha sẽ điên lên mất nếu cứcố nán lại đó mà vờ như đang đọc sách hoặc suy nghĩ chuyện này chuyện kia.

"Có vẻ như đây là một cơ hội thuận tiện để ngắm nhìn một vàithứ khác của Istanbul, vì vậy cha đã hướng về khu Cung điện Topkapi, đầy nhữngmái vòm và rối rắm như mê cung, được Quốc vương Mehmed ra lệnh xây dựng để làmnơi an tọa của ông trên vùng lãnh thổ mới chinh phục. Ngay từ buổi chiều đầutiên tạiIstanbul, cha đã lưu ý đến khu cung điện này, khi nhìn từ xa và cả khiđọc cuốn sách hướng dẫn. Cung điện Topkapi bao phủ một diện tích lớn trên mỏmđất nhô ra biển của Istanbul, ba bề là mặt nước: kênh Bosphorus,mũi Golden Horn và biển Marmara. Cha thầm nghĩ nếu bỏ qua nơi này,cha cũng sẽ bỏ qua một phần cốt lõi của lịch sử thànhphố Istanbul dưới thời Ottoman. Có lẽ lại một lần nữa cha để cho tâmtrí lang thang, quên bẵng đi thầy Rossi, nhưng hồi tưởng lại, cha nghĩ chínhthầy Rossi hẳn cũng sẽ hành động như vậy nếu có một vài giờ rảnh rỗi ngoài dựkiến.

Khi tản bộ qua những công viên, các khoảnh sân nhỏ phía bêntrong, và các sảnh đường, những nơi từng in dấu nhịp đập của trái tim đế quốcOttoman hàng trăm năm, cha đã thất vọng khi thấy có rất ít hiện vật thời Mehmedđược trưng bày tại đó - chỉ có vài món trang sức lẻ tẻ trong kho báu của Quốcvương và vài thanh kiếm của Người Chinh phục, đã sứt mẻ vì sử dụng quá nhiềuhoặc quá lâu. Cha nghĩ mình đã quá kỳ vọng khi muốn nắm bắt nhiều hơn về vịQuốc vương có đạo quân từng đánh bại Vlad Dracula ấy, vị Quốc vương có những vịtriều thần từng lo lắng về vấn đề trị an phát sinh từ ngôi mộ được cho là củaDracula ở hồ Snagov. Cha nghĩ - nhớ lại trò chơi cờ shahmat của mấy ông giàtrong khu chợ nọ - như thế khá giống với việc cố gắng xác định vị trí quân vuacủa đối thủ bằng cách chỉ biết vị trí quân vua của mình.

"Tuy nhiên, vẫn còn vô số những thứ khác trong cung điệnkhiến đầu óc cha bận rộn. Dựa theo những gì Helen đã kể với cha ngày hôm qua,đây là một thế giới nơi có hơn năm ngàn kẻ hầu người hạ được phong chức danhĐại Mão Quan 1 chỉ để phục vụ ý muốn của Quốc vương; nơi có vô số thái giámngày đêm canh giữ đức hạnh cho khu hậu cung khổng lồ của các vị Quốc vương, màthực chất nơi này chẳng khác gì một nhà tù lộng lẫy; nơi mà Quốc vương SleymanVĩ đại, trị vì vào giữa thế kỷ mười sáu, đã thống nhất vương quốc, hệ thống hóaluật pháp và biến Istanbul thành một kinh thành tráng lệ không kém gì dưới thờicác hoàng đế Byzantine. Cũng giống các hoàng đế xưa kia, mỗi tuần một lần, vịQuốc vương này xuất hành vào thành phố, đến thánh đường Hagia Sophia để tế lễ - nhưng vào ngày thứ Sáu, ngày thiêng liêng của tín đồ đạo Hồi, chứ không phải làChủ nhật. Đó là một thế giới của những nghi thức khắt khe và những bữa tiệc xahoa lãng phí, của gấm vóc lụa là và những công trình lát đá làm say đắm lòngngười, của những loại trang phục màu xanh lá dành riêng cho vị tể tướng và màuđỏ cho các thị thần khác, của những đôi ủng đủ màu sắc và những chiếc khăn xếp caongất ngưởng.

"Cha đặc biệt ấn tượng với lời mô tả của Helen về cácJanissary, những quân đoàn vệ binh thiện chiến, được tuyển chọn từ những thiếuniên bị bắt giữ trên khắp đế quốc Ottoman. Trước đây cha đã có đọc về họ, nhữngcậu bé này sinh ra là người Thiên Chúa giáo trong những vùng như Serbia vàWallachia nhưng lại lớn lên trong xã hội Hồi giáo, được huấn luyện để thù ghétchính những dân tộc mà từ đó họ xuất thân và khi đến tuổi trưởng thành, giốngnhư những chú chim ưng đã đủ lông đủ cánh, họ sẽ gây chiến chống lại những dântộc đó. Thực ra, cha đã nhìn thấy hình ảnh của đám vệ binh này ở đâu đó rồi, cólẽ trong một tuyển tập tranh vẽ thì phải. Khi nghĩ đến những khuôn mặt non nớtvô cảm đang quần tụ lại để bảo vệ vị Quốc vương của họ, cha cảm thấy cung điệnvốn đã lạnh lẽo này càng trở nên lạnh lẽo thêm xung quanh mình.

"Khi lang thang từ phòng này sang phòng khác, một ý nghĩchợt lóe lên trong cha: chàng trai trẻ Vlad Dracula hẳn có thể là một Janissaryxuất sắc. Ở đấy, đế quốc Ottoman đã bỏ qua một cơ hội, một cơ may để tăng thêmchút nữa tính tàn bạo cho sức mạnh khổng lồ của mình. Cha nghĩ, họ nên bắt hắnlúc hắn còn rất trẻ, thay vì trả hắn về cho cha hắn, lẽ ra họ nên giữ hắn ở lạivùng Tiểu Á. Sau khi được trả về, hắn đã trở nên quá độc lập, một kẻ phản bội,không trung thành với bất kỳ ai ngoài bản thân mình, hành hình những người từngđi theo mình cũng nhanh chóng và dễ dàng như khi tàn sát những kẻ thù ngườiThổ. Giống như Stalin vậy - khi nhìn ra mặt nước lấp lánh nắng của dòng kênhBosphorus, chính cha cũng thấy ngạc nhiên khi mình lại chuyển hướng liên tưởngnhư thế. Stalin đã chết năm ngoái, và lại có thêm tin đồn về những hành độngtàn bạo của ông ta rò rỉ đến giới báo chí phương Tây. Cha nhớ câu chuyện về mộtvị tướng có lẽ là trung thành nhưng đã bị Stalin buộc tội - ngay trước khichiến tranh xảy ra - là muốn lật đổ ông ta. Nửa đêm, vị tướng đó đã bị lôi rakhỏi nhà và bị treo ngược lên xà ngang của một ga xe lửa nhộn nhịp bên ngoàiMatxcơva nhiều ngày liền cho đến chết. Hành khách của các chuyến tàu đều trôngthấy, nhưng không ai dám liếc nhìn về hướng ông ta lần thứ hai. Nhưng sau này,ngay cả những người trong khu vực quanh đó cũng không thể xác nhận chuyện nàycó thật là đã xảy ra hay không.

"Ý tưởng khó chịu đó cứ bám riết lấy cha lúc cha rảo bướckhắp các căn phòng kỳ diệu trong cung điện; chỗ nào cha cũng cảm nhận thấy cógì đó quái gở hoặc nguy hiểm, thứ gì đó rất có thể trong quá khứ chỉ đơn giảnlà để thể hiện một cách áp đảo quyền lực tối thượng của Quốc vương, một quyềnlực không những không được che giấu mà còn trưng ra ở những hành lang nhỏ hẹp,những lối đi vòng vèo, những khung cửa sổ có chấn song, trong những khu vườnnằm tách biệt. Cuối cùng, để tìm đôi chút khuây khỏa khỏi cảnh pha trộn giữacảm giác dễ chịu đến mê mẩn và bức bối như bị cầm tù, giữa sự tao nhã và áp chếấy, cha lững thững đi ngược trở lại ra mảnh sân phía ngoài, đến bên hàng câychan hòa ánh nắng.

"Tuy nhiên, ở ngoài đó, cha chỉ gặp những hồn ma đáng sợnhất, vì cuốn sách hướng dẫn đã ghi rõ đó là khu vực hành quyết và giải thíchcặn kẽ thói quen của Quốc vương: chặt đầu các quan chức và bất cứ người nào làmông ta phật lòng. Đầu của họ bị bêu trên những cây cọc nhọn trước cổng cungđiện, một bài học khắc nghiệt dành cho kẻ khác. Vị Quốc vương ở đây và kẻ nổiloạn ở Wallachia đều một giuộc như nhau, cha nghĩ, ghê tởm quay mặt đi. Cha cảmthấy đã tỉnh táo trở lại sau một lúc dạo quanh khu công viên xung quanh, hìnhbóng mờ đen của một chiếc tàu chạy ngang qua dưới ánh chiều đỏ yếu ớt như nhắcnhở trời đã về chiều và cha nên quay về với Helen, có lẽ lúc này cô cũng đãnhận được tin tức từ bà bác.

"Lúc cha về đến, Helen đang chờ trong sảnh nhà nghỉ với mộttờ báo tiếng Anh. ‘Đi dạo vui chứ?’ cô ngước nhìn lên, hỏi.

" ‘Kinh khủng lắm,’ cha trả lời. ‘Tôi đã đến Cung điệnTopkapi.’

" ‘À.’ Cô xếp tờ báo lại. ‘Tiếc quá, tôi bị hụt mất chỗ đórồi.’

" ‘Ồi đừng tiếc làm gì. Còn trên toàn thế giới thì thế nào?’

"Cô dò ngón tay theo các tiêu đề. ‘Cũng kinh khủng lắm.Nhưng tôi có tin tốt lành cho anh đây.’

" ‘Cô đã nói chuyện với bác cô rồi à?’ Cha buông người xuốngmột chiếc ghế sờn rách kế bên cô.

" ‘Vâng, bác ấy thật tuyệt vời, lúc nào cũng vậy. Tôi chắcchắn bác sẽ quở mắng tôi chút đỉnh khi chúng ta đến nơi, nhưng chuyện đó đâu cónhằm nhò gì. Điều quan trọng là bác đã tìm ra một hội nghị để chúng ta thamdự.’

" ‘Một hội nghị?’

" ‘Vâng, quả là tuyệt diệu, thực vậy. Tuần này, ở Budapestcó một hội nghị quốc tế của các nhà sử học. Chúng ta sẽ tham dự với tư cách họcgiả khách mời, bác ấy đã thu xếp để chúng ta có thể lấy thị thực nhập cảnh ngayở đây.’ Cô mỉm cười. ‘Có vẻ như bác tôi có người bạn là một sử gia ở Đại họcBudapest thì phải.’

" ‘Chủ đề của hội nghị đó là gì?’ cha lo lắng hỏi.

" ‘Các vấn đề về tầng lớp lao động của châu Âu cho đến năm1600.’

" ‘Một chủ đề khá rộng đây. Và tôi đoán là chúng ta sẽ thamgia với tư cách là những chuyên gia về thời Ottoman hả?’

" ‘Chính xác đấy, anh Watson thân mến.’

"Cha thở dài. ‘Vậy thì việc tôi đi thăm Cung điện Topkapihóa ra lại là một điều hay.’

"Helen mỉm cười nhìn cha, cha không thể kết luận đó là mộtnụ cười đơn thuần do bản tính ranh mãnh của cô hay do cô tin tưởng vào khả năngxoay xở của cha. ‘Hội nghị khai mạc vào ngày thứ Sáu, vì vậy chúng ta có haingày để đến đó. Chúng ta sẽ tham dự các buổi thuyết trình vào cuối tuần, và anhsẽ đọc một tham luận. Chủ nhật là ngày tự do để các học giả tham quan thành phốBudapest lịch sử, chúng ta sẽ lợi dụng dịp đó để về thăm mẹ tôi.’

" ‘Tôi sẽ làm gì?" Cha không thể không nhìn cô trừng trừng,nhưng cô chỉ vuốt thẳng lọn tóc quanh vành tai và đáp trả ánh mắt ấy của chabằng một nụ cười ngây thơ.

" ‘À, một tham luận. Anh sẽ đọc một bài thuyết trình. Đó làcách chúng ta đi vào đất nước đó.’

" ‘Một tham luận về cái gì, cầu nguyện à?’

" ‘Về sự hiện diện của đế quốc Ottoman trong vùng Transylvaniavà Wallachia, chẳng hạn thế. Bây giờ hẳn bác tôi đã tử tế bổ sung tiết mục đóvào chương trình rồi. Tham luận đó sẽ không cần phải dài lắm đâu, bởi điều hiểnnhiên là người Ottoman chưa bao giờ chinh phục nổi Transylvania hoàn toàn. Tôinghĩ đó là một chủ đề thuận lợi đối với anh vì cả hai chúng ta đều biết khánhiều về Vlad Dracula, và trong thời đại của mình, Dracula đã có công ngăn chặncuộc xâm lăng của người Ottoman.’

" ‘Thuận lợi cho cô thì có,’ cha vặc lại. ‘Ý cô là cô biếtrất nhiều về hắn. Cô đang bảo tôi là tôi sẽ phải đứng trước một đám học giả tềtựu từ khắp nơi trên thế giới để thuyết trình về Dracula đấy à? Cô hãy bỏ rachút thời gian để nhớ lại rằng chủ đề luận văn của tôi là về các phường hộibuôn bán của thương nhân Hà Lan và thậm chí tôi còn chưa hoàn thành nó nữa kìa.Sao cô không tự đi mà đọc tham luận?’

" ‘Vì như thế sẽ rất lố bịch,’ Helen trả lời, chắp hai taytrên tờ báo. ‘Tôi là - người ta nói thế nào trong tiếng Anh nhỉ? - một gươngmặt cũ rồi. Mọi người ở trường Đại học Budapest đều đã biết rõ rành tôi và đềubị công trình của tôi làm cho chán ngấy vài lần rồi. Việc có được một người Mỹsang dự sẽ tạo thêm một chút tiếng vang cho hội nghị, và họ biết ơn tôi vì đãđưa anh đến, dù là vào phút cuối. Việc có được một người Mỹ cũng sẽ làm họ cảmthấy bớt ngượng ngùng vì cái ký túc xá đại học tồi tàn và món đậu Hà Lan đónghộp mà họ chiêu đãi mọi người ăn trong buổi đại tiệc chia tay. Tôi sẽ giúp anhviết tham luận đó - hoặc viết hộ anh, nếu anh cảm thấy quá khó chịu như thế - và anh chỉ cần đọc nó vào thứ Bảy. Tôi nhớ là bác tôi đã nói hội nghị sẽ bắtđầu vào chừng một giờ chiều.

"Cha rên lên. Cô ấy quả là con người quá quắt nhất mà chatừng gặp. Cha chợt nghĩ sự hiện diện của mình ở đó với cô có thể là một nghĩavụ về mặt chính trị nhiều hơn mức cô thừa nhận. ‘Chậc, người Ottoman ởWallachia và Transylvania thì liên quan gì đến những vấn đề của tầng lớp laođộng châu Âu nhỉ?’

" ‘Ồ, chúng ta sẽ tìm cách chèn vào đó một vài vấn đề về lựclượng lao động. Đó là cái hay của nền giáo dục Mác- xít vững chắc mà anh chưa cóđặc ân được hấp thụ. Tin tôi đi, nếu chịu khó tìm tòi anh có thể nhìn thấy vấnđề về lực lượng lao động trong bất kỳ chủ đề nào. Vả lại, đế quốc Ottoman làmột thế lực kinh tế lớn, Vlad đã cắt đứt những con đường giao thương của họ vàsử dụng những nguồn tài nguyên thiên nhiên trong khu vực sông Danube. Anh đừnglo - đó sẽ là một tham luận hấp dẫn.’

" ‘Lạy Chúa Jesus,’ rốt cuộc cha chỉ biết thốt lên như vậy.

" ‘Không.’ Cô lắc đầu. ‘Xin nhớ cho, không có Jesus. Chỉ cónhững mối quan hệ lao động.’

"Sau đó, cha không thể không bật cười cũng như không ngănđược mình thầm ngưỡng mộ ánh lấp lánh trong đôi mắt đen huyền kia. ‘Tôi chỉ hyvọng chuyện này không lọt đến tai bất kỳ người nào ở Mỹ. Tôi có thể hình dunghội đồng giám khảo về luận văn tốt nghiệp của tôi sẽ nói gì. Nhưng tôi nghĩchắc là thầy Rossi sẽ thấy thích thú toàn bộ chuyện này.’ Cha lại bắt đầu bậtcười rồi ngưng lại khi hình dung ánh mắt màu trời cũng thoáng vẻ tinh quái nhưvậy của Rossi. Nghĩ đến thầy Rossi cha lại cảm thấy day dứt trong lòng, khôngsao chịu nổi; giờ cha ở đây, phía bên kia của cái thế giới có căn phòng làmviệc nơi cha nhìn thấy thầy lần cuối, và cha có đủ mọi lý do để tin rằng sẽkhông bao giờ nhìn thấy thầy còn sống một lần nữa, thậm chí có lẽ còn không baogiờ biết được thầy đã bị biến thành cái gì. Cha gạt bỏ ý nghĩ đó qua một bên,cố không cho nó kéo dài và gây u sầu thêm dù chỉ một giây. Helen và cha sắp điHungary để nói chuyện với một người phụ nữ tự nhận là biết ông ấy - biết tườngtận - biết từ lâu trước khi cha gặp ông, biết từ thời ông còn đang gian khổtruy lùng Dracula. Đó là một đầu mối mà chúng ta không thể bỏ qua. Nếu phải đọcmột bài thuyết trình tào lao để đến được nơi đó, cha sẽ đọc.

"Helen đang im lặng nhìn cha, và cha cảm nhận ở cô, cũngchẳng phải là lần đầu tiên, cái khả năng kỳ lạ là đọc được ý nghĩ của cha. Chỉmột lát sau, cô xác nhận dự cảm của cha bằng câu hỏi, ‘Cũng xứng đáng, phảikhông?’

" ‘Đúng vậy.’ Cha trả lời, ngoảnh mặt đi.

" ‘Rất tuyệt,’ cô ôn tồn nói. ‘Tôi rất mừng vì anh sắp gặpbác tôi, bà ấy rất tuyệt, và cả mẹ tôi nữa, cũng rất tuyệt, nhưng nói cáchkhác, tôi vui vì họ cũng sắp được gặp anh.’

"Cha liếc nhanh về phía cô - sự dịu dàng trong giọng nói củacô chợt khiến tim cha loạn nhịp - nhưng gương mặt cô đã trở lại vẻ mỉa mai thậntrọng thường lệ. ‘Vậy thì bao giờ chúng ta lên đường?’ cha hỏi.

" ‘Sáng mai chúng ta lấy thị thực và sẽ bay vào ngày kia,nếu chuyện vé không có gì trở ngại. Bác tôi bảo sáng mai chúng ta phải đến lãnhsự quán Hungary trước giờ mở cửa và bấm chuông - vào khoảng bảy giờ ba mươi. Từđó, chúng ta có thể đi thẳng đến đại lý du lịch để đặt vé máy bay. Nếu hết chỗ,chúng ta sẽ đi tàu, một chuyến hành trình rất dài đấy.’ Cô lắc đầu, nhưng chabất chợt hình dung ra đoàn tàu đang gầm rú, xình xịch hướng về vùng Balkan,vượt qua hết thủ đô cổ xưa này đến thủ đô cổ xưa khác, và trong khoảnh khắc chabỗng hy vọng là chuyến bay đã hết vé, dù như vậy chúng ta có thể mất nhiều thờigian hơn.

" ‘Liệu có chính xác nếu tôi hình dung cô giống bác cô hơn làgiống mẹ cô không?’ Có lẽ cuộc phiêu lưu tưởng tượng bằng tàu hỏa kia đã làmcha mỉm cười với Helen.

"Cô lưỡng lự chỉ trong giây lát. ‘Lại chính xác nữa rồi, anhWatson. Ơn Chúa, tôi rất giống bác tôi. Nhưng anh sẽ thích mẹ tôi hơn - ai cũngvậy cả. Và giờ tôi mời anh ăn tối tại nhà hàng ưa thích của chúng ta rồi làmviệc về bài thuyết trình của anh trong bữa ăn được chứ?’

" ‘Tất nhiên rồi,’ cha đồng ý, ‘miễn là đừng có cô ả Gypsynào ở đó nữa.’ Cha khuỳnh cánh tay ra, vẻ vô cùng trịnh trọng, cô tì nhẹ vào tờbáo để đứng dậy. Khi chúng ta bước ra ngoài, trong ánh nắng chiều hanh vàngtrải dài trên những con đường của thành phố Byzantine đó, cha ngẫm nghĩ và thấythật kỳ lạ khi ngay cả trong những hoàn cảnh lạ lùng nhất, những giai đoạn khókhăn nhất trong đời một con người, những cuộc chia ly đau lòng nhất với giađình và những gì thân thuộc, vẫn có những khoảnh khắc của niềm vui không saophủ nhận được."

Vào một buổi sáng đầy nắng ở Boulois, Barley và tôi đápchuyến tàu sớm đi về Perpignan.