ơ quan lớn, tiêu tiền tỷ, nên khi thông báo tuyển một nhân viên kế toán có ngay hàng trăm người ứng thí. Hội đồng tuyển chọn gồm lãnh đạo các phòng ban: tổ chức, hành chính, chuyên môn đủ cả. Sếp làm chủ tịch Hội đồng. Thí sinh qua các vòng sơ khảo, thi thể hình, thi ngoại ngữ, thi viết, thi vấn đáp, rồi chung khảo... cứ rụng dần. Còn ngót chục người vào phần thi ứng xử được đích thân sếp chấm trực tiếp.

Hội trường cơ quan rộng mênh mông, điện sáng, khí hậu được điều hòa mát lạnh, thoang thoảng mùi nước hoa quý phái. Mỗi thí sinh ngồi một bàn cách xa nhau. Khi chỉ còn sếp với các thí sinh, ông tự tay chốt cửa, kéo rèm, rồi bệ vệ đến bên bàn quầy, ngồi xuống chiếc ghế bọc da nói dõng dạc:

- Hàng năm, cơ quan chi tiêu những khoản tiền cực kỳ lớn. Kế toán là người cán bộ giữ vị trí hết sức quan trọng. Tôi biết các bạn đã vượt qua nhiều vòng thi tuyển ngặt nghèo. Khá khen cho tất cả. Bây giờ cũng xin nói thật, ở trường đại học và kể cả trên đại học nữa, người ta dạy thiên kinh vạn quyển song nên nhớ rằng mọi lý thuyết đều mầu xám. Làm kế toán chung quy lại cũng chỉ khuôn vào trong bốn phép tính: cộng, trừ, nhân, chia. Vấn đề là làm sao cho phải. Bây giờ mỗi người lên nhận một tập giấy thi và một phong bì đựng đề thi. Tôi đã soát kỹ, không thừa, không thiếu. Thời gian tối đa làm bài là sáu mươi phút, ai nộp bài sớm hơn cũng được. Mỗi người tự lực làm bài, không được trao đổi, không được hỏi gì thêm. Tôi ngồi đây chờ thu bài. Giờ thi bắt đầu.

Các thí sinh hồi hộp mở phong bì đề thi. Tất cả đều ngạc nhiên phong bì rỗng, chỉ chứa có mười hạt gạo trắng ngần, chằn chẵn đều, giống hệt như nhau. Có người cẩn thận cho hai ngón tay vào ngoáy: chẳng có gì hơn. Có người còn giơ lên dưới ánh đèn soi, ngắm, vẫn thế, chỉ có mười hạt gạo. Có thí sinh còn dùng cả xúc giác, khứu giác, vị giác để cảm nhận ra đích thực là hạt gạo, được sinh thành từ đất, trải một nắng hai sương cùng con trâu, cái cày và mồ hôi nước mắt vất vả mà nên. Trông các động thái trăn trở, săm soi cái phong bì đựng đề, hẳn ai cũng giống ai. Thí sinh nọ nhìn thí sinh kia, cau mày, nhăn trán, mím môi, bặm mịêng, nghĩ mông lung.

Bắt đầu có người cầm bút làm bài, nhiều người còn đăm chiêu suy nghĩ. Có người viết được vài dòng rồi lại xé bài thi, thay tờ giấy khác. Có mấy người lên nộp bài: nộp toàn giấy trắng. Sếp niềm nở thu bài, bắt tay, lại còn cảm ơn nữa chứ! Số còn lại vẫn kiên trì bóp trán, suy tư... Được chừng ba mươi phút, cậu thí sinh có hàng ria mép xanh mờ ngồi ở cuối phòng lên nộp bài và trả lại phong bì. Trên tờ giấy thi cậu ta viết: "Tôi năm nay hai mươi ba tuổi, mười bảy năm đi học, đã qua hàng trăm cuộc thi ở địa phương, ở trường đại học, ở những kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế. Thế mà nay phải bó bút trước bài thi này. Tôi đã tốt nghiệp xuất sắc được trường đại học giữ lại làm tiếp nghiên cứu sinh, nhưng thương cha mẹ vất vả, những tưởng xin đi làm để giúp gia đình... Nay chắc là không đạt, đành trở lại trường tiếp tục học tập nữa. Xin tạm biệt sếp, hẹn gặp lại".

Ông liếc qua nội dung bài làm, rồi đứng dậy ôm hôn anh bạn thí sinh này. Hai bàn tay to bè của sếp vỗ vỗ vào lưng cậu ta ba cái ra chiều thân mật lắm rồi niềm nở dắt tay anh ta ra cửa.

Tiếp theo là một cô gái mặt hoa da phấn, môi đỏ, mắt xanh, vận bộ đồ cực ngắn, bó sát người, dáng vẻ rất tự tin. Cô bước lên nộp một phong bì dán kín và bài làm như sau: "Em hiểu! Sếp đã sẵn gạo, vấn đề ở chỗ cần tìm cái gì để đi với gạo: là chất đốt, là thức nhắm, là rượu ngoại, hay bia... Vì quá bất ngờ, nay em chỉ mang theo có dăm bảy vé. Sếp tạm vui lòng, sẽ còn hậu tạ.

Ghi chú: có gạo, có cơm mặc sếp. Em sẵn sàng phở!"

Xem xong, sếp nở nụ cười tươi rồi nói nhỏ: "Em sẽ không làm kế toán, nhưng tôi vui lòng nhận em vào văn phòng". Tiếng "phòng" sếp nói cao giọng lắm.

Cô bé rạng rỡ mặt mày, bắt tay sếp. Khi cầm quả đấm cửa để nghiêng người lách ra, cô còn nhìn về phía sếp với ánh mắt rất hứa hẹn.

Lần này lên nộp bài là một cậu đeo kính trắng, gọng đồi mồi, bạch diện thư sinh, dận giày khủng bố đế to bè, mũi hếch lên như mũi thuyền rồng. Quần bò, áo phông in hình con đại bàng vồ mặt nguyệt, mỏ khoằm khoằm, mắt long sòng sọc, móng vuốt tua tủa. Phía ngoài khoác hờ hững cái áo bò mầu xanh, phanh hết cúc, đường may bằng chỉ mầu vàng nổi lồ lộ. Cậu ta dùng hai tay nâng bài thi đưa cho sếp. Cả mười ngón tay để dài vàng khè như vuốt sắc. Giữa tờ giấy thi chỉ có mấy dòng: "Cháu là con của bố... Bố cháu đã bảo với chú trưởng phòng tổ chức, không hiểu chú ấy đã báo cáo với chú chưa? Bố cháu bảo: Xong việc, chú gọi điện ngay cho bố cháu. Số máy của bố cháu là...".

Sếp thoáng giật mình, song lại kịp nở ngay một nụ cười ruồi đầy bí ẩn. Bắt chặt tay cậu quý tử, ông xăm xăm ra mở cửa, động tác mạnh mẽ, dứt khoát, nhưng lời nói lại mượt như nhung:

- Nhờ cậu về thưa lại với ông là tối nay chú sẽ tới hầu chuyện.

Khi cậu cả bước ra khỏi, cánh cửa khép rất nhanh.

Người thí sinh cuối cùng từ từ bước lên. Anh này to con, đậm sức, đi đôi dép cao su đúc đủ cả tám quai. Da trắng, tóc thưa, có vài sợi quăn quăn để vắt ngang, như cố ý che cái đỉnh đầu chớm hói. Mắt diều hâu, đong đưa nhanh như cắt, cái mũi gồ và khoằm trông như mỏ cú, hàm răng dày sít, đều tăm tắp mọc quặp vào trong làm cho cặp môi mỏng lúc nào cũng mím chặt. Anh ta trả lại sếp chiếc phong bì và tập giấy thi còn trắng nguyên, rồi đảo người đưa mắt nhìn khắp phòng thi một lượt. Khi đã biết chắc chắn chỉ còn có hai người, anh ta khoanh tay đứng vào sát bàn, rót vào tai sếp những lời có cánh như sau:

- Thưa anh, mười hạt gạo anh giao em hiểu là thứ ăn được. Anh nhã ý bọc nó trong một phong bì nghĩa là ăn trọn gói! Trong bốn phép tính anh nhắc, cuối cùng là phép tính chia. Vậy em xin chia: Phần của anh sáu hạt. Thưa anh, số sáu là số toàn thiện toàn mỹ, vì nó bằng tổng các ước số của mình. Một hạt cho em xin, để tích cóp và phòng thân. Còn ba hạt, em đề xuất với anh là dùng nó để trám che miệng thế...

Sếp nghe, toát mồ hôi hột, run hết toàn thân. Ngài phải gồng người đạp hai chân xuống đất, ghì hai tay lên bàn, ngước lên nhìn cái thằng đang đứng lừng lững trước mặt mình. Lạ thế. Nó vẫn đứng điềm tĩnh, mặt vẫn trắng như vôi, cặp mắt diều hâu vô cảm, không một rung động. Ông hỏi rất khẽ:

- Sao bài của anh không viết ra giấy mà lại nói bộ?

- Thưa anh, sự ăn chia giữa sếp và kế toán luôn luôn phải là luật bất thành văn!

- Anh học ở đâu?

- Em tốt nghiệp đại học hẳn hoi, học tại lớp của trường đại học về mở ở ngay gần cổng chợ phường em. Và học ở trường đời, thưa sếp.

Sếp đứng dậy, mặt lạnh như tiền, nói vừa đủ hai người nghe:

- Anh cầm chùm chìa khóa này khóa cửa, tắt hết điện, rồi vào phòng tôi, nhận việc.