hi các phụ nữ bước vào phòng gia đình, Emma thấy mình và bạn mình bị phân cách trong hai nhóm riêng biệt: với cách đối xử tệ hại và kiên quyết, cô Elton đeo bám lấy Jane Fairfax và không ngó ngàng gì đến Emma. Thế là Emma và chị Weston hoặc phải cùng nhau nói chuyện hoặc cùng nhau im lặng. Cô Elton không cho họ có cơ hội nào khác. Nếu Jane dứt ra một chốc, cô lại tiếp tục trò chuyện. Dù cả hai chỉ thầm thì nhất là về phía cô Elton, họ chỉ nói quanh quẩn những chuyện cũ: hết chuyện nhà bưu điện đến chuyện bị cảm lạnh, nhận thư từ, tình bạn - tất cả đều làm cho Jane khó chịu. Rồi đến những câu họ hỏi liệu Jane đã nghe tin về việc làm nào thích hợp cho cô chưa, và những lời tuyên xưng của cô Elton về ý định của mình.

Cô Elton nói:

- Đã đến tháng tư rồi! Chị lấy làm lo cho em. Tháng sáu sắp đến.

- Nhưng em không định làm gì cụ thể trong tháng sáu hoặc bất kỳ tháng nào, em chỉ mong mùa hè đến sớm thôi.

- Nhưng em chưa nghe tin tức gì à?

- Em không dọ hỏi gì cả. Em không muốn dọ hỏi.

- Ôi chao! Em thân yêu, chúng ta bắt đầu thế này không phải là quá sớm, em không nhận thức được tìm một nơi phù hợp khó khăn ra sao.

Jane lắc đầu:

- Em không nhận thức được! Chị Elton thân yêu, ai cũng nghĩ em là như thế!

- Nhưng em đã không giao tiếp rộng. Em không biết với bao nhiêu ứng viên thích hợp cho những cơ hội đầu tiên. Chị đã thấy nhiều trường hợp như thế chung quanh Maple Grove. Một người chị họ của anh Suckling, bà Bragge, quen biết với rất nhiều ứng viên như thế, ai ai cũng mong mỏi đến thăm gia đình bà vì bà giao du trong giới thượng lưu. Đèn nến trong phòng học! Em có thể mường tượng được xứng đáng như thế nào. Trong số tất cả các gia đình trong vương quốc thì chị mong mỏi em đến viếng gia đình của bà Bragge.

Jane nói:

- Ông bà đại tá Campbell sẽ trở lại thành phố vào giữa mùa hè, em phải đến với họ một thời gian, em tin họ muốn như thế. Sau đấy, có lẽ em sẽ vui mà tự thu xếp cho riêng mình. Nhưng em không muốn chị cất công dọ hỏi gì trong lúc này.

- Cất công! Chị biết em còn đắn đo. Em ngại chị cất công, nhưng Jane thân yêu ạ, chị mong em hiểu rằng nhà Campbell không quan tâm đến em như chị. Trong một, hai ngày tới, chị sẽ biên thư cho bà Partridge để nhờ bà dò xét xem có chỗ nào phù hợp.

- Cảm ơn chị, nhưng em xin chị đừng nói gì với bà ấy về chuyện này, mà đợi đến khi thời gian gần kề. Em không muốn ai phải bận lòng vì em.

- Nhưng cô bé ơi, thời gian đã gần kề. Bây giờ là tháng tư, rồi tháng sáu và thậm chí tháng bảy cũng rất gần với công chuyện trước mắt phải thu xếp cho xong. Chị lấy làm ngạc nhiên thấy em quá thiếu kinh nghiệm. Một chỗ làm phù hợp với em và những người bạn sẵn lòng giúp em thì không phải ngày nào cũng có, không phải cần đến là có ngay. Thật sự và thật sự là chúng ta phải dọ hỏi ngay từ bây giờ.

- Xin lỗi chị, nhưng em không bao giờ có ý định như thế. Bản thân em không muốn dọ hỏi, và em sẽ lấy làm tiếc nếu có bạn bè nào của em dọ hỏi hộ em. Khi em quyết định đã đến lúc, em không hề lo sợ sẽ không có việc làm trong thời gian lâu. Có những chỗ làm ở thành phố, các văn phòng, nơi mà em dọ hỏi rồi sẽ tìm được việc gì đấy. Công việc bán hàng - không phải lao động bằng chân tay mà bằng trí óc.

- Ôi trời! Em yêu, lao động bằng tay chân! Em làm chị bị sốc, em có ý nói lao động nô lệ. Chị mong em tin rằng anh Suckling luôn là người cổ vũ cho việc bãi bỏ nô lệ.

Jane trả lời:

- Em không có ý như thế, em không nghĩ đến lao động nô lệ. Em chỉ nhắm đến việc làm nữ gia sư. Người làm nghề này chắc chắn có mặc cảm rất khác nhau, nhưng em nghĩ nghề này không có gì là tệ hại. Nhưng em chỉ có ý nói là có những văn phòng quảng cáo, khi em xin việc ở đó em sẽ có thể tìm được nơi nào đấy thích hợp.

Cô Elton nói:

- Nơi nào đấy thích hợp! À, nơi nào đấy có thể thích hợp với ý tưởng khiêm tốn về bản thân em. Chị biết em là người khiêm tốn, nhưng bạn bè của em sẽ không hài lòng khi thấy em chọn chỗ làm thấp kém, tầm thường, trong một gia đình không giao du rộng, hoặc có lối sống không được phong nhã.

- Chị rất tử tế với em, nhưng em không màng gì đến những chuyện ấy. Em không có chủ định xin làm việc cho những gia đình giầu có. Em nghĩ gia đình càng giàu có thì càng khó khăn cho em hơn. Em chỉ cần thích ứng với gia đình của một quý ông.

- Chị hiểu em, chị hiểu em; em sẽ nhận làm cho bất cứ gia đình nào, nhưng chị muốn giúp em thêm. Chị tin chắc nhà Campbell tốt bụng sẽ đồng ý với chị, với tài năng vượt trội của em, em có quyền giao du với giới thượng lưu. Chỉ với kiến thức về âm nhạc, em có thể đặt điều kiện cho mình, yêu cầu có bao nhiêu phòng tùy thích, chị tin chắc em có thể đòi hỏi mọi thứ, nhưng em cũng hát hay như đàn - đúng thế, chị tin em có thể ra điều kiện tùy thích. Em phải ổn định theo ý thích, theo danh dự và được thoải mái để nhà Campbell và chị được yên tâm.

- Chị có thể phân hạng ý thích, danh dự và sự thoải mái của một việc làm như thế, những điều kiện này phải ngang bằng nhau. Tuy nhiên, em có ý nghiêm túc là bây giờ đừng tính gì hết cho em. Chị Elton, em lấy làm cảm kích đối với bất cứ ai lo cho em, nhưng em có ý nghiêm túc là không muốn tính gì cho đến mùa hè. Trong hai hoặc ba tháng tới đây, em vẫn là như thế này.

Cô Elton trả lời vui vẻ:

- Và chị cũng có ý nghiêm túc để nhất quyết luôn nghe ngóng, và sẽ nhờ bạn bè của chị nghe ngóng để không bỏ lỡ cơ hội tốt nào.

Theo cách như thế, cô tiếp tục lải nhải không dứt, cho đến khi ông Woodhouse bước vào phòng. Tính phù phiếm của cô đổi đề tài.

Emma nghe cô thì thầm với Jane:

- Cái ông nịnh đầm của chị đã đến, chị phải phản đối! Chỉ nghĩ đến lòng hào hiệp của mình đi trước mấy ông khác! Quả là một người thân quý! Chị rất mến ông ấy. Chị ngưỡhg mộ cách xã giao cổ lỗ sĩ ấy, đúng với sở thích của chị hơn là sự thoải mái thời thượng, đôi lúc chị ghét sự thoải mái thời thượng. Nhưng đây là ông già Woodhouse tốt bụng, ước gì em nghe những lời tử tế của ông ấy nói với chị trong phòng ăn. Chị nghĩ đức lang quân của chị hẳn phải ghen tức. Chị tưởng tượng chị là người được yêu mến, ông ấy để ý đến chiếc áo maxi của chị. Em có thích không? Selina chọn cho chị đấy. Chị nghĩ áo này trông thanh lịch, nhưng không biết có được trang trí quá đáng không. Chị rất ghét ý tưởng phải trang trí quá đáng - lộng lẫy đến khủng khiếp. Bây giờ chị phải thêm ít chi tiết trang trí vì người ta nghĩ chị phải như thế. Em biết mà, một cô dâu thì phải ăn mặc như cô dâu, nhưng sở thích của chị là vẻ đơn giản, một kiểu đơn giản thì hay hơn là loè loẹt. Nhưng chị thuộc phe thiểu số, vì chị tin không mấy người đánh giá cao tính đơn giản trong trang phục, họ chỉ thích thấy sự phô trương và loè loẹt. Chị có vài ý tưởng trang trí như thế này cho loại hàng popeline màu trắng mờ và trắng bạc. Em thấy có đẹp không?

Khi tất cả thực khách vừa tụ tập đông đủ trong phòng gia đình thì ông Weston xuất hiện. Ông vừa trở về để dự một bữa ăn tối muộn, và khi ăn xong ông vội đi đến Hartfield. Nhiều người mong được gặp ông, khiến cho ông ngạc nhiên. Ông Woodhouse tỏ vẻ vui, ngang bằng như khi ông lấy làm tiếc khi gặp ông Weston lần trước.

Riêng John Knightley lấy làm kinh ngạc trong im lặng, nghĩ thầm "Đáng lẽ ông ta phải ở nhà sau một ngày lo công chuyện ở London, đàng nay lại đi bộ nửa dặm đường đến nhà một người đàn ông khác, giao tiếp cho đến giờ đi ngủ, để chấm dứt một ngày bằng những nỗ lực xã giao trong đám đông ồn ào, kể cũng lạ. Ông ta đã hoạt động từ lúc tám giờ sáng mà bây giờ đáng lẽ phải nghỉ ngơi, đã nói cả ngày mà bây giờ đáng lẽ phải im lặng, đã gia nhập một nhóm người mà bây giờ đáng lẽ phải ngồi một mình! Ông đã xa rời không khí tĩnh lặng bên lò sưởi, để trong một buổi tối tháng Tư lạnh giá và ẩm ướt đi ra giao tiếp với thiên hạ! Nếu ông ta có mục đích đến đón cô vợ về nhà thì còn được, nhưng ông đến đây khiến cho cuộc tụ họp kéo dài thêm thay vì rút ngắn". John Knightley nhìn ông với nỗi kinh ngạc, nhún vai rồi nghĩ thầm "Mình không thể hiểu nổi đấy lại là ông ta!"

Trong khi ấy, không hoàn toàn biết gì về nỗi căm ghét mình gây ra, ông Weston vẫn vui vẻ như thường ngày, vẫn ăn nói hoạt bát, dù sau một ngày đi họp ở nơi xa vẫn tỏ ra dễ mến với mọi người. Sau khi ông thoả mãn những câu hỏi của cô vợ về bữa ăn tối của mình, ông trấn an cô là các gia nhân không quên lời dặn dò cẩn thận của cô. Rồi ông kể cho cô nghe tin tức ông được nhận được trong chuyến đi, nhưng mọi người trong phòng cũng rất hiếu kỳ muốn biết. Ông trao cho cô một lá thư của Frank và nói với vợ rằng ông đã tự tiện mở ra xem. Ông nói:

- Em đọc, đọc đi, em sẽ thấy vui, chỉ có ít dòng, không mất thời giờ nhiều, hãy đọc cho Emma nghe.

Cả hai người phụ nữ cùng đọc lá thư, trong lúc ông luôn mỉm cười và nói nhỏ với họ nhưng mọi người khác đều nghe được:

- Này, nó sắp đến, em thấy đấy, anh nghĩ đó là tin tốt lành. Này, em phải nói gì đây? Anh luôn bảo em là nó sẽ nhanh chóng quay lại, có phải thế không? Em yêu ạ, có phải anh luôn bảo em như thế mà em không tin. Em thấy đấy, anh tin chậm nhất là vào tuần tới, vì có lẽ rất sốt ruột, rất có thể ngày mai hoặc thứ bảy. Còn về bệnh tình của bà ấy, dĩ nhiên là không có gì cả. Rất vui khi Frank trở lại với chúng ta, cũng gần thành phố, nó sẽ ở đây dài ngày khi đến đây, còn nó sẽ chia phân nửa thời gian cho chúng ta. Đây đúng là điều anh mong chờ. Thật là tin vui đấy chứ? Em đọc xong chưa? Emma đã đọc hết chưa? Cất nó đi, cất đi, khi khác ta sẽ nói nhiều về việc này, bây giờ là không phải lúc. Anh sẽ thông báo cho những người khác theo cách thông thường.

Chị Weston tỏ ra rất vui. Dáng vẻ và ngôn từ của chị thì không có gì kiềm chế được. Chị vui, chị biết mình đang vui, và biết mình phải vui. Chị sôi nổi và cởi mở thốt lời chúc mừng, nhưng Emma không thể nói được thông suốt như thế. Đầu óc của cô bận rộn với những ý nghĩ cân nhắc, cố nhận ra mình xúc động đến mức nào, mà cô nghĩ là đáng kể.

Tuy nhiên, ông Weston vì quá háo hức nên không quan sát kỹ ai khác và quá huyên thuyên nên không muốn để người khác góp lời. Ông cảm thấy vui với bất kỳ lời nào Emma nói ra, rồi để cho những người khác bàn tán to nhỏ về chuyện mà cả phòng đã nghe lỏm được.

Có vẻ như ông cho rằng đương nhiên là mọi người đều vui, hoặc ông nghĩ đặc biệt ông Woodhouse hoặc anh Knightley hẳn phải vui. Sau khi chị Weston và Emma, họ là những người kế tiếp có lý do để vui. Ông định đi gặp cô Fairfax, nhưng cô đang bận trò chuyện với John Knightley, nên sẵn đang đứng gần cô Elton, ông bắt chuyện với cô này.