hực ra là tại trung sĩ Knight mà Yossarian đấm vỡ mũi Nately trong ngày Tạ ơn, sau khi tất cả mọi người trong phi đoàn đã khúm núm cảm ơn Milo vì đã cho mọi người ăn một bữa thịnh soạn hoành tráng đủ cho cả sĩ quan lẫn binh lính ngốn ngấu tọng suốt cả chiều và vì đã thoải mái phân phát một lượng nhiều không kể xiết rượu whisky rẻ tiền nguyên chai cho bất cứ ai hỏi xin. Chưa đến tối mà những gã lính đã bợt bạt cả mặt mà nôn tóe khắp nơi và say quắc cần câu lăn quay ra đất. Không khí bốc mùi. Những người khác thì càng uống càng bốc, và buổi lễ kỷ niệm không có mục đích và hỗn loạn đó vẫn tiếp diễn. Đó là một buổi ăn uống trác táng thô tục, bạo liệt, ngỗ ngược trào qua rừng lan tới câu lạc bộ sĩ quan và tràn lên đồi tới tận bệnh viện và những ụ súng phòng không. Có xảy ra một số vụ choảng nhau ở trong phi đoàn và một vụ đâm nhau bằng dao. Hạ sĩ Kolodny tự bắn xuyên chân trong lều quân báo khi đang nghịch một khẩu súng đã nạp đạn, và khi nằm trong chiếc xe cứu thương phóng đi vun vút, máu vẫn phụt ra xối xả từ vết thương, gã được bôi thuốc tím vào ngón chân và lợi. Những người bị đứt tay, vỡ đầu, đau dạ dày hay vỡ mắt cá rầu rĩ lê lết tới lều quân y cũng được Gus và Wes bôi thuốc tím vào ngón chân và lợi, rồi được cấp thuốc nhuận tràng chỉ để vứt vào bụi rậm. Lễ kỷ niệm vui vẻ này kéo dài suốt đêm, sự tĩnh lặng thường xuyên bị phá vỡ bởi những tiếng la dữ dội, hoan hỉ và bởi tiếng kêu của những người đang sướng vui hoặc ốm yếu. Liên tục có tiếng nôn ọe và rên rỉ, tiếng cười, chào hỏi, đe dọa và chửi thề, và tiếng chai vỡ khi va vào đá. Tiếng những bài hát thô tục văng vẳng từ xa. Còn tệ hơn cả đêm giao thừa.

Yossarian đi ngủ sớm cho lành và chẳng mấy chốc đã mơ thấy mình đang cắm đầu chạy trốn xuống một cầu thang gỗ bất tận, gót giày nện ầm ầm chát chúa. Rồi y lơ mơ tỉnh dậy và nhận thấy có ai đó đang chĩa súng máy vào y. Một tiếng nức nở đau đớn và kinh hoàng thoát ra từ cổ họng y. Ý nghĩ đầu tiên của y là Milo lại đang tấn công phi đoàn, và y lăn ra khỏi giường xếp xuống sàn rồi cuộn tròn người run rẩy nằm đó cầu nguyện, tim đập thình thịch như một máy rập khuôn, người y vã mồ hôi lạnh đầm đìa như tắm. Không có tiếng máy bay. Một tiếng cười hạnh phúc và say khướt vẳng tới từ xa. “Chúc mừng năm mới, chúc mừng năm mới!” một giọng nói quen thuộc hoan hỉ vang lên từ trên cao xen giữa những chùm đạn súng máy, và Yossarian hiểu ra rằng ai đó đã định trêu đùa mà leo lên một trong những ụ súng máy bằng những túi cát Milo dựng lên trên đồi sau trận đột kích vào phi đoàn và cử người của gã lên đó trông coi.

Yossarian điên tiết và căm hận muốn bốc khói khi y thấy mình là nạn nhân của một trò đùa vô trách nhiệm đã hủy hoại giấc ngủ của y và biến y thành một đống run rẩy thút thít. Y muốn chém giết, y muốn giết người. Y giận dữ hơn bao giờ hết, thậm chí còn hơn cả khi y vòng tay siết cổ McWatt. Súng máy lại khai hỏa. Lại những tiếng ré “Chúc mừng năm mới!” và tiếng cười hể hả tràn xuống từ đỉnh đồi qua đêm tối như một khúc hoan ca của phù thủy, xỏ giày lười, vẫn nguyên bộ áo liền quần, Yossarian phóng ra khỏi lều đi báo thù với khẩu súng lục.45, nạp đạn vào báng và rồi giật khóa nòng lên đạn rầm rầm. Y gạt chốt an toàn và sẵn sàng bắn. Y nghe tiếng Nately đuổi theo gọi tên y để ngăn y lại. Súng máy nổ thêm một lần nữa từ một ụ súng đen bên trên bãi đỗ xe, và luồng đạn lửa màu cam xẹt qua các mái lều phủ bóng tối như những dấu gạch ngang tầm thấp vun vút lướt đi, gần như phạt rời phần chóp. Những tràng cười thô thiển lại rống lên xen giữa những lần đạn nổ gần như liên tiếp. Yossarian cảm thấy nỗi oán giận sôi lên như a xít bên trong; họ đang đe dọa mạng sống của y, lũ khốn ấy! Trong thịnh nộ và quyết tâm điên cuồng, mù quáng, y phi ngang qua phi đoàn qua bãi đỗ xe, nhanh hết mức có thể, và khi y đang nện gót rầm rập chạy lên đồi dọc theo một lối hẹp ngoằn ngoèo thì rốt cuộc Nately cũng đuổi kịp, miệng vẫn gọi “Yo-Yo! Yo-Yo!” đầy nài nỉ lo âu và van xin y dừng lại. Cậu chộp lấy vai Yossarian và cố giữ y lại. Yossarian vặn người thoát ra và quay lại. Nately tiếp tục với tới và Yossarian đấm thẳng vào khuôn mặt trẻ trung thanh tú của Nately mạnh hết mức có thể, chửi rủa cậu, và còn vung tay toan đấm nữa, nhưng Nately đã sụp xuống khỏi tầm mắt y mà rên rỉ, nằm cuộn tròn dưới đất, hai tay ôm lấy đầu, máu chảy trào ra qua các kẽ ngón tay. Yossarian quay phắt đi và tiếp tục lao lên mà không ngoảnh đầu nhìn lại.

Trong chốc lát y đã nhìn thấy khẩu súng máy. Hai bóng người nhảy lên khi nghe tiếng y và chuồn vào trong bóng đêm với tiếng cười chế giễu trước khi y kịp tới đó. Y đã tới quá muộn. Tiếng chân họ xa dần, bỏ lại vòng tròn bao cát trống trải và im lìm dưới ánh trăng thanh tịnh. Y chán nản nhìn quanh. Tiếng cười chế nhạo lại vọng tới, từ rất xa. Tiếng một nhành cây khẽ gãy gần đó. Yossarian quỳ sụp xuống, rùng mình hồi hộp và giương súng lên ngắm. Y nghe tiếng lá cây xào xạc ở phía bên kia những bao cát và bắn nhanh hai phát. Ai đó bắn trả lại y, và y đã nhận ra.

“Dunbar phải không?” y lớn tiếng.

“Yossarian à?”

Hai người ra khỏi chỗ nấp và bước tới gặp nhau ở khoảng đất trống đầy vẻ thất vọng, súng chĩa xuống đất. Cả hai đều đang hơi run vì không khí lạnh và thở phì phò vì mệt sau khi chạy một mạch lên đồi.

“Lũ khốn,” Yossarian nói. “Chúng đã chạy thoát.”

“Chúng làm tôi tổn thọ phải đến cả chục năm,” Dunbar thốt lên. “Tôi cứ tưởng thằng chó đẻ Milo lại ném bom chúng ta. Tôi chưa bao giờ sợ đến vậy. Giá mà tôi biết được bọn khốn đó là những đứa nào.”

“Một trong số đó là trung sĩ Knight.”

“Mình đi giết gã đi.” Răng Dunbar va vào nhau lập cập.

“Gã không có quyền làm cho chúng ta sợ tới vậy.”

Yossarian đã không còn muốn giết bất cứ ai nữa. “Trước hết hãy giúp Nately đã. Hình như tôi đã làm cậu ta bị thương ở dưới chân đồi.”

Nhưng suốt dọc đường xuống vẫn không thấy bóng dáng Nately đâu, mặc dù Yossarian đã định vị được chỗ xảy ra chuyện nhờ vết máu dây trên đá. Nately cũng không ở trong lều, và họ không gặp được cậu cho đến tận sáng hôm sau khi họ nhập viện với tư cách bệnh nhân sau khi họ biết được cậu đã nhập viện vì gãy mũi vào đêm hôm trước. Nately tươi cười trong ngạc nhiên sợ hãi khi họ chân dép lê người khoác áo choàng bệnh viện theo sau y tá Cramer bước vào phòng và được phân giường bệnh. Mũi Nately bị bó bột thành một khối to đùng, và hai mắt thâm tím. Cậu cứ luống cuống đỏ mặt ngượng ngùng xấu hổ và nói xin lỗi khi Yossarian tới xin lỗi vì đã đánh cậu. Yossarian thấy áy náy khủng khiếp; y gần như không thể chịu được khi nhìn vào diện mạo thảm thương của Nately, mặc dù trông cậu buồn cười tới mức y phải nhịn để không phá lên cười hô hố. Dunbar thì kinh tởm sự ủy mị của cả hai, và ba người bọn họ đều nhẹ cả người khi Hungry Joe đột ngột sấn sổ bước vào với chiếc máy ảnh màu đen rắc rối của gã và những triệu chứng giả của bệnh viêm ruột thừa để được ở gần Yossarian tới mức có thể chụp được cảnh y đang sờ soạng y tá Duckett. Cũng như Yossarian, gã đã sớm phải thất vọng. Y tá Duckett đã quyết định cưới một bác sĩ - bất cứ bác sĩ nào, bởi vì tất cả bọn họ đều kiếm được nhiều tiền - và không dại để xảy ra điều gì khi đang ở gần người mà rất có thể sau này sẽ trở thành chồng cô. Hungry Joe cay cú khôn nguôi cho đến khi cha tuyên úy - trong số bao nhiêu người lại là tay này - được dẫn vào với bộ áo choàng tắm nhung kẻ màu nâu sẫm, rạng rỡ như một ngọn hải đăng trơ xương với một nụ cười toe chói lóa tự mãn dữ dội tới mức bất khả che giấu. Cha tuyên úy đã nhập viện vì một cơn đau tim mà đám bác sĩ cho rằng đó là tại khí ga trong dạ dày cộng thêm bệnh zona Wisconsin biến chứng nặng.

“Zona Wisconsin là quái gì vậy?” Yossarian hỏi.

“Đó cũng chính là điều các bác sĩ muốn biết!” cha tuyên úy tự hào buột miệng, đoạn phá lên cười. Chưa ai thấy gã bông đùa, hay vui vẻ tới vậy. “Không có cái gì gọi là bệnh zona Wisconsin cả. Các anh không hiểu sao? Tôi bịa ra đấy. Tôi đã thỏa thuận với các bác sĩ. Tôi hứa sẽ báo cho họ khi nào tôi khỏi bệnh zona Wisconsin ấy, nếu họ hứa sẽ không làm gì để chữa nó. Trước đây tôi chưa từng nói dối đâu. Như vậy mới tuyệt làm sao, nhỉ?”

Cha tuyên úy đã mắc tội, và thấy như vậy thật hay. Lương tri bảo với gã rằng nói dối và trốn nhiệm vụ là tội lỗi. Mặt khác, ai cũng biết tội lỗi là xấu xa, và rằng chẳng có gì tốt đến từ điều xấu cả. Nhưng gã thực sự cảm thấy rất hay; gã cảm thấy đích thực là tuyệt vời. Do đó, xét theo logic thì nói dối và trốn việc không thể là tội lỗi. Cha tuyên úy đã luyện được, trong một khoảnh khắc siêu phàm của trực giác, kỹ năng tiện dụng là hợp lý hóa mọi thứ để bảo vệ bản thân, và phát hiện ấy khiến gã vô cùng hoan hỉ. Thật là diệu kỳ. Gã mới nhận ra rằng gần như không cần có chút mưu mẹo nào cũng có thể biến sự đồi bại thành đức hạnh, lời vu khống thành sự thật, bất lực thành tiết chế, tự mãn thành khiêm nhường, cướp bóc thành làm từ thiện, trộm cắp thành vinh quang, báng bổ thành thông thái, tàn bạo thành yêu nước và tàn ác thành công lý. Ai cũng có thể làm được; mà chẳng cần gì đến đầu óc. Cũng không cần có cá tính. Với vẻ hoạt bát sôi nổi, cha tuyên úy đã điểm qua toàn bộ những điều phi đạo đức theo quan điểm chính thống, trong khi Nately đã ngồi dậy trên giường, mặt đỏ bừng vì hân hoan, sửng sốt trước sự xuất hiện của đám đông bọn điên rồ đang vây quanh cậu. Cậu cảm thấy vừa tự hào vừa sợ hãi, chắc mẩm rằng chẳng mấy chốc nữa sẽ có vài sĩ quan nghiêm khắc hiện ra tống cổ cả đám đi như một lũ vô công rồi nghề. Nhưng không có ai làm phiền họ gì cả. Đến tối cả bọn bèn khoái chí diễu ra ngoài để xem một bộ phim màu Hollywood phóng túng rẻ tiền, và khi bọn họ khoái chí diễu trở về sau buổi xem phim Hollywood phóng túng rẻ tiền ấy thì lại thấy gã lính trắng xóa ở đó, và Dunbar thét lên hoảng loạn.

“Anh ta đã trở lại!” Dunbar thét lên. “Anh ta đã trở lại! Anh ta đã trở lại!” Yossarian chết cứng tại chỗ, đờ người bởi cả tiếng ré kỳ quái của Dunbar lẫn bởi cảnh quen thuộc, trắng xóa, bệnh hoạn trước mắt: một binh sĩ kín mít từ đầu đến chân toàn băng với bột. Một âm thanh kỳ lạ, run rẩy chợt lúng búng bung ra từ cổ họng Yossarian.

“Anh ta đã trở lại!” Dunbar lại thét lên.

“Anh ta đã trở lại!” một bệnh nhân khác đang mê sảng vì sốt cũng tự động kinh hoàng thét lên theo.

Ngay lập tức tất cả phòng bệnh loạn lên thành một trại tâm thần. Đám đông hỗn tạp những thương bệnh binh bắt đầu kêu la loạn xạ, chạy và nhảy trên lối đi cứ như thể tòa nhà đang có hỏa hoạn. Một bệnh nhân chỉ còn một chân và một cái nạng cứ cuống quýt nhảy tới nhảy lui và kêu lên hoảng hốt, “Chuyện gì vậy? Chuyện gì vậy? Cháy nhà à? Cháy nhà à?”

“Anh ta đã trở lại!” ai đó hét vào tai gã. “Anh không nghe thấy à? Anh ta đã trở lại! Anh ta đã trở lại!”

“Ai trở lại cơ?” một người khác hét lên. “Ai cơ?”

“Như vậy là sao? Chúng ta phải làm gì?”

“Đang cháy hả?”

“Đứng dậy chạy đi, mẹ kiếp! Tất cả đứng dậy chạy đi!”

Tất cả mọi người bèn ra khỏi giường và bắt đầu chạy từ đầu này tới đầu kia của phòng bệnh lớn. Một gã C.I.D. đi tìm súng để bắn một gã C.I.D. khác vì bị gã đó huých khuỷu tay vào mắt. Cả phòng rơi vào hỗn loạn. Bệnh nhân bị sốt cao đến mê sảng nhảy vào lối đi và suýt xô lộn cổ bệnh nhân cụt một chân, khiến cho gã này phải tì vội đầu cao su đen bọc gốc nạng lên bàn chân trần của gã sốt mê sảng, nghiến phải mấy ngón chân. Gã sốt mê sảng cùng bàn chân trần bị nghiến bèn lăn ra sàn khóc lóc vì đau đớn khi những kẻ khác liên tục vấp phải gã và làm gã thêm đau trong cuộc tháo chạy mù quáng, khốn khổ, tán loạn của họ. “Anh ta đã trở lại!” tất cả đều lầm bầm và rì rầm và hét toáng lên cuồng loạn câu đó trong lúc chạy tứ tung. “Anh ta đã trở lại, anh ta đã trở lại!” Y tá Cramer bất ngờ xuất hiện giữa chỗ đó như một cảnh sát đang xoay như chong chóng cố lập lại trật tự trong tuyệt vọng rồi òa khóc bất lực khi cố mà không thành. “Yên nào, làm ơn đứng yên nào,” cô yếu ớt nài nỉ vô ích qua những tiếng nức nở ầm ĩ. Cha tuyên úy, tái mét như bóng ma, không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Nately cũng không hiểu, cậu này cứ đứng sát không rời Yossarian, níu chặt lấy khuỷu tay y, Hungry Joe cũng không, gã chỉ theo đuôi đầy nghi hoặc, hai bàn tay xương xẩu siết chặt thành nắm đấm và láo liên liếc mắt sang hai bên với vẻ mặt hoảng sợ.

“Này, có chuyện gì đấy?” Hungry Joe nài nỉ hỏi. “Có chuyện quái gì đang xảy ra vậy?”

“Vẫn người đó!” Dunbar rống lên với gã, nhấn mạnh bằng một tông giọng vượt lên trên hẳn đám âm thanh hỗn loạn ầm ĩ xung quanh. “Anh không hiểu à? Vẫn người đó!”

“Vẫn người đó!” Yossarian nghe thấy mình nhắc lại, run lên vì một cảm giác hồi hộp thẳm sâu đầy điềm gở mà y không sao kiểm soát, và theo Dunbar xô qua dòng người bước tới giường của binh sĩ trắng xóa.

“Bình tĩnh nào, các bạn,” gã Texas yêu nước lùn tịt niềm nở khuyên, với một nụ cười nhăn nhở ngập ngừng. “Không việc gì phải loạn lên. Sao tất cả chúng ta không bình tĩnh thôi?”

“Vẫn người đó!” những người khác bắt đầu lầm bầm, rì rầm và hét toáng lên.

Đột nhiên y tá Duckett cũng xuất hiện. “Có chuyện gì vậy?” cô đanh thép hỏi.

“Anh ta đã trở lại!” y tá Cramer ré lên, lao vào vòng tay Duckett. “Anh ta đã trở lại, anh ta đã trở lại!”

Đúng thật, vẫn là gã đó. Gã đã lùn đi vài phân và tăng thêm ít cân, nhưng Yossarian vẫn nhận ra gã ngay lập tức nhờ hai cánh tay cứng đờ và hai chân cứng đờ, to đùng, vô dụng, tất cả đang bị treo nguợc lên không gần như thẳng đứng nhờ những sợi dây căng cùng những quả nặng hình trụ bằng chì mắc vào đám ròng rọc phía trên gã, và nhờ cả lỗ đen ngòm tua rua xơ vải giữa đám băng gạc trên miệng gã. Gã, trên thực tế, hầu như không hề thay đổi. Vẫn cái ống kẽm mọc ra từ khối cứng như đá chỗ hạ bộ gã nối với một bình thủy tinh trong suốt trên sàn. Vẫn bình thủy tinh trong suốt treo trên cột nhỏ chất lỏng vào người gã qua hõm khuỷu tay. Yossarian có thể nhận ra gã ở bất cứ đâu. Y tự hỏi gã là ai vậy.

“Không có ai ở bên trong đâu!” Dunbar bất chợt hét vào mang tai y.

Yossarian thấy tim mình hụt mất một nhịp và chân y bủn rủn. “Anh nói gì cơ?” y thét lên khiếp đảm, sửng sốt trước vẻ thống khổ phờ phạc lóe lên trong mắt Dunbar và nét mặt loạn trí do sốc và kinh sợ của gã. “Anh điên rồi hay sao? Ý anh là cái quái gì cơ, không có ai ở bên trong?”

“Họ đã lén đưa anh ta đi rồi!” Dunbar thét lại. “Bên trong anh ta trống rỗng, như món đồ chơi hình thằng lính bằng sô cô la. Đơn giản là họ đã đưa anh ta đi và bỏ lại đống băng trắng.”

“Họ làm vậy để làm gì chứ?”

“Tại sao họ lại có thể làm bất cứ điều gì cơ chứ?”

“Họ đã lén đưa anh ta đi!” ai đó thét lên, và khắp phòng lại rộn lên tiếng la hét, “Họ đã lén đưa anh ta đi. Họ đã lén đưa anh ta đi!”

“Về giường đi các anh,” y tá Duckett nài nỉ Dunbar và Yossarian, yếu ớt đẩy ngực Yossarian. “Làm ơn hãy quay lại giường.”

“Anh điên rồi!” Yossarian giận dữ hét vào mặt Dunbar. “Cái quái gì đã khiến anh nói như thế?”

“Đã nhìn thấy anh ta chưa?” Dunbar hăng hái chất vấn một cách đầy nhạo báng.

“Em đã nhìn thấy anh ta, có phải không?” Yossarian nói với y tá Duckett. “Em bảo Dunbar rằng trong đó có người đi.”

“Bên trong là trung úy Schmulker,” y tá Duckett nói. “Anh ta bị bỏng toàn thân.”

“Cô ta đã nhìn thấy anh ta thật hả?”

“Em đã nhìn thấy anh ta thật hả?”

“Ông bác sĩ băng bó cho anh ta đã nhìn thấy anh ta.”

“Em làm ơn đi gọi ông ấy tới đây được không? Bác sĩ nào vậy?”

Y tá Duckett há hốc mồm kinh ngạc trước câu hỏi đó. “Ông bác sĩ đó thậm chí còn không ở đây!” cô thốt lên. “Bệnh nhân đó được đưa tới đây trong tình trạng băng bó như vậy từ một bệnh viện chiến trường.”

“Thấy chưa?” y tá Cramer kêu lên. “Không có ai ở bên trong!”

“Không có ai ở bên trong!” Hungry Joe choe chóe, và bắt đầu giậm chân thình thịch lên sàn.

Dunbar xô qua bọn họ và hung dữ nhảy lên giường binh sĩ trắng xóa để đích thân kiểm chứng, hau háu gí một mắt sáng quắc vào lỗ đen xơ xác giữa lớp vỏ băng gạc trắng. Gã đang cúi xuống với một mắt trừng trừng nhìn vào khoảng trống tối tăm và im lìm nơi mồm của binh sĩ trắng xóa ấy thì các bác sĩ và quân cảnh chạy tới giúp Yossarian lôi gã ra. Các bác sĩ đều đeo súng lục ở ngang hông. Quân cảnh thì đem theo súng các bin và súng trường để đẩy dồn đám đông bệnh nhân đang xôn xao lùi lại. Một xe cáng xuất hiện, và binh sĩ trắng xóa được khéo léo nhấc ra khỏi giường chuyển lên đó rồi đẩy đi khuất chỉ trong vài giây. Đám bác sĩ và quân cảnh đi khắp phòng để trấn an mọi người rằng tất cả mọi việc đều ổn cả.

Y tá Duckett cấu cánh tay Yossarian và lén lút thì thầm bảo y ra buồng để chổi ngoài hành lang gặp cô. Nghe vậy Yossarian mừng lắm. Y tưởng y tá Duckett cuối cũng đã muốn làm tình nên vừa khi chỉ còn hai bọn họ trong buồng để chổi y đã tốc luôn váy cô lên, nhưng cô đẩy y ra. Cô có tin khẩn về Dunbar.

“Họ sẽ cho biến mất anh ta,” cô nói.

Yossarian nheo mắt nhìn cô không hiểu. “Họ làm gì cơ?” y ngạc nhiên hỏi, gượng bật cười. “Nghĩa là sao cơ?”

“Em không biết. Em nghe thấy họ đóng cửa nói với nhau như vậy.”

“Ai?”

“Em không biết. Em không nhìn thấy bọn họ. Chỉ nghe họ nói rằng họ sẽ cho biến mất Dunbar.”

“Tại sao họ lại cho biến mất anh ta?”

“Em không biết.”

“Vô lý. Thậm chí nói như vậy còn không đúng ngữ pháp lắm. Cho biến mất một người nghĩa là quái gì?”

“Em không biết.”

“Chúa ơi, em thật là hữu ích quá đấy!”

“Sao anh lại nhạo báng em thế?” y tá Duckett phản đối với vẻ bị tổn thương, và bắt đầu sụt sịt nuốt nước mắt. “Em chỉ muốn giúp đỡ. Không phải lỗi tại em khi họ muốn cho biến mất anh ta, có phải không? Lẽ ra em không nên nói cho anh mới phải.”

Yossarian choàng tay ôm cô vào lòng đầy âu yếm và hối lỗi. “Anh xin lỗi,” y nói và trân trọng hôn lên má cô, rồi chạy nhanh đi báo cho Dunbar, nhưng đã không thấy gã đâu cả.