ột khi đã bắt đầu giải quyết việc gì, ông chủ Kortsaani sẽ cố gắng làm cho xong. Bác sĩ hứa là sẽ đến, vậy tại sao ông lại trao ngựa cho gã thanh niên kia cơ chứ. Ông sẽ tìm người đánh xe. Và cũng chính ông đã gọi điện báo sự việc cho cảnh sát trưởng. Cảnh sát trưởng hứa sẽ cử nhân viên đi xe máy đến điều tra sự việc.

Salonen và những người đi cùng anh ta rời sân cùng lúc với cái xe ngựa. Nokia điệu đà nhảy lên ngồi cạnh người đánh xe và bảo những người đi cùng ngồi vào lòng xe cứ như họ ngồi xe ra phiên chợ. Khi đó ông chủ già của trang trại, mũi khoằm, nhỏ nhắn và gầy guộc lại gằn giọng, giống như khi họ đứng cạnh cửa ra vào.

- Anh kia xuống ngay, nếu không sẽ không đi đâu hết, trong trang trại này nào có những kiểu như vậy.

Bà chủ nhà, áo choàng khoác ngoài bộ ngủ hơi lảo đảo bước ra phía sau ông chủ. Trên khuôn mặt nhăn nheo, tái xám của bà thấy rõ cơn giận dữ và nỗi đau đớn.

- Chúng tôi có làm gì xấu với các anh đâu, mà các anh lại đến quấy rầy ông bà già này.

Nghe vậy Salonen nhảy xuống, rất thành tâm cúi người nói:

- Xin bà tha lỗi, bà chủ! Chúng tôi chỉ cần đi cùng mấy người này ra đến đường quan thôi, nhưng ông chủ lại hơi hẹp hòi. Thưa ông, chuyến xe này mất bao nhiêu tiền? Tôi nghĩ rằng trong hầu bao của tôi có đủ từng đó, đoạn anh ta rút ví tiền ra với động tác rất hào phóng.

- Tiền à? Anh đi ra khỏi đây và ngay bây giờ. Mauno biết anh ta phải đưa bác sĩ đến đâu. Cút ngay đi!

Ông chủ đóng mạnh cửa trước hiên nhà, mạnh đến mức chính ông ta cũng thấy hối hận, vì tiếng rầm làm bà chủ già giật mình kinh sợ. Ông còn đứng lại bên cửa sổ nhìn dõi theo mấy người đàn ông đi ra đường. Họ đi thật và có vẻ như đã quên hẳn chuyện vừa xảy ra, vừa đi vừa nói. Gã trẻ nhất lấy trong túi ra cái gì trông như là cái chai. Ông chủ già của Kortsaani bực đến mức cả đêm không tài nào nhắm mắt được. Âm thanh nhộn nhịp của buổi sáng khiến suy nghĩ của ông chủ già chuyển sang hướng khác. Ông tự an ủi mình, dù sao ngày mới này sẽ nóng ấm, quang đãng. Những dấu hiệu của buổi sáng đập vào cặp mắt già nua. Trong chuồng bò có con đã đứng dậy, những đôi tai của bê non vẫy liên tục. Những hạt sương sớm long lanh trên các dây mạng nhện. Cuối cùng ông chủ vẫn dậy đi ra ngoài. Dù sao thì cũng không thể nào ngủ tiếp được nữa.

Buổi sáng đúng thật đầy sương. Ông già chỉ mặc trên người mỗi bộ đồ lót cảm thấy điều đó. Âm thanh và sự tĩnh lặng, cả hai đều thật quen thuộc. Phía xa xa vẳng lại tiếng nói của những người đàn ông đang rời đi, xa hơn nữa vẳng lại tiếng xe mô tô phành phạch của cảnh sát. Không biết cậu con trai đó quê ở đâu? Trông cậu ta còn quá trẻ. Ông chủ ngẫm nghĩ, đôi mắt ông lướt nhìn chiếc dây ngựa trên tường chuồng ngựa, những cây táo trong vườn, những bụi quả trong góc cạnh nhà và cả khu nhà vững chãi của chính vợ chồng ông. Không ai, kể cả những người đàn ông vừa rồi, có thể phá vỡ sự yên bình của nó. Hôm nay phải bắt đầu vụ thu hoạch cỏ thôi. Những người thợ cắt cỏ quen thuộc đã được gọi rồi.

Salonen chẳng hề nhớ đến chai rượu mà anh ta mua trong khi đi lang thang vào làng buổi tối - lần lang thang ấy đã lùi xa vào tít tắp! Bởi vì sau đó chuyện với Mettälä xảy ra… Bây giờ gã lục túi lấy ra cái chai và mời cả Matti uống.

- Uống nào, chẳng mấy mà chẳng còn được uống nữa!

- Sao họ lại bắt tôi cơ chứ, - Matti nói có phần hơi hoảng sợ.

- Tất nhiên là họ sẽ bắt cả anh nữa, vì thấy anh đi cùng với tôi mà. - Nokia giải thích. - Và anh còn hét lên với tôi lúc đó, khi tôi nhảy từ thuyền lên, rằng một khi đã đâm, thì đâm cho chết.

- Chẳng nhẽ tôi lại hét lên như vậy sao?

Sự việc càng ngày càng làm Matti hoảng sợ. Nhưng một cách nào đó, lời khẳng định như vậy từ miệng của Nokia là một lời khen đối với anh ta, nhưng nói cách khác anh ta có thể sẽ bị khó vì câu nói đó. Bởi vì cảnh sát, rồi các ông chủ - kẻ thù của người làm công - đâu có thể hiểu được đúng những lời thốt ra bất chợt như vậy. Ừ thì Puolamäki thốt ra - nếu quả thật có kêu lên - những lời như vậy cho vui thôi, chỉ bởi vì Nokia là một gã nhanh thoăn thoắt, nên bắt buộc phải thán phục vậy. Nhưng chắc chắn rồi lũ người ấy sẽ tìm ra tội gì đó đó lên đầu ta cho mà xem. Matti Puolamäki vẫn không tài nào nhớ nổi mình đã gào lên những lời như thế. Và anh ta nói như vậy với những người đi bên cạnh.

- Đúng là anh đã gào lên như vậy đấy. Đừng có chối nữa, - Salonen nói, mắt nhìn ra phía trước.

Matti cảm thấy đây là một sự phản bạn. Anh ta thấy thực sự tủi thân - cũng chỉ vì chút chất cay mới nếm và chỉ muốn khóc. Nếu như anh ta mà bị bắt, thì Iita và Toivo và Laila và Tauno sẽ ra sao đây. Bởi vì anh ta với Iita chưa được chứng thực là vợ là chồng, nên trong lúc anh ngồi tù ai có thể ngăn cô ta lấy chồng - cô ta muốn lấy ai cũng được.

- Hãy đưa chai rượu cho tôi nào!

Salonen đưa, nhưng rồi sau đó giật chai rượu từ tay Matti, bởi vì anh ta nhìn thấy ở đằng xa khói bốc lên từ chiếc xe mô tô của cảnh sát và đoán là cảnh sát đã nhìn thấy Matti dốc chai rượu vào cổ. Khi cảnh sát đến được đây thì chai rượu còn gì nữa. Cả điều này anh ta cũng đoán được.

Trên thực tế cảnh sát gần như phải giằng chai rượu khỏi miệng Salonen. Người làm công vụ không quen ai trong số những người đàn ông ở đây, nhưng vì họ đến từ Kortsaani và ông chủ trang trại đó đã gọi điện báo về sự việc xảy ra, nên chẳng có khó khăn gì để đoán xem mấy gã này là ai.

- Thế nào, mấy cậu kia, cái xác đó ở đâu?

- Đã là xác đâu mà hỏi chứ, thằng nào bảo là đã có người chết nếu không phải là bác sĩ. Và bác sĩ sẽ đến, tôi có đủ tiền để trả công bác sĩ đến khám cho một người. Mà này anh cảnh sát hãy cho tôi một ngụm nữa từ cái chai kia và anh cũng nếm thử luôn đi.

Viên cảnh sát không thấy cần thiết phải trả lời câu hỏi như vậy, thay vào đó anh ta bắt đầu hỏi việc này điều khác.

- Anh có thù hận gì từ trước với người bị giết không? Mối thù hận vì rượu mạnh hay vì đánh bạc chẳng hạn? - Vừa hỏi viên cảnh sát vừa liếc nhìn Matti dò xét.

Matti vội vàng trả lời:

- Có đấy, hai người suýt đánh nhau trong một lần chơi bài, vì Jukka cũng là người rất nóng tính. Rồi một lần…

- Ôi trời, quỷ tha ma bắt anh đi, thế mà cũng là đàn ông à, kể hết cho cảnh sát thế à, - Nokia lầm bầm rên rỉ như nói với chính mình. - Chính anh đã gào lên với tôi, là đã đánh thì đánh cho ra đánh còn gì. Quỷ tha anh đi, thế mà cũng là đàn ông.

- Tôi không hề gào lên như vậy, - Puolamäki khẳng định và đi rất hăng hái bên cạnh.

- Được rồi, ta sẽ quay lại việc này, - cảnh sát nói. Anh ta liên tục quan sát những người đàn ông như muốn ghi nhớ kỹ kích thước và hình dáng họ, cũng như cách ăn mặc của họ thật chi tiết. Đó là một cảnh sát có nước da xam xám và bộ ria xoáy vểnh lên trên. Anh chưa thể bắt ai được, vì đã nhìn thấy xác chết nào đâu, mà chính thực cũng chẳng ai báo là đâu đó có xác chết, chỉ thấy nói có vụ đâm nhau. Thôi thì ta cứ đi. Viên cảnh sát ẩn chiếc xe mô tô rất nặng đi trước. Puolamäki nắm lấy một bên tay lái. Cảnh sát để mặc. Họ cùng đẩy chiếc xe về phía trước.

Từ đó đến nơi xảy ra vụ đâm còn đến ba cây số. Về chặng cuối con đường trở nên lổn nhổn đầy vết bánh xe. Viên cảnh sát để chiếc xe của mình nằm lại ở bụi cây bên đường. Đã thấy thấp thoáng khu nhà của trang trại, nơi phía sau, bên ven bờ ruộng đại mạch, phải, vẫn còn thấy sếp cùng mấy người đàn ông ở phà đang ở đó, nhìn vào một điểm phía trước. Chắc họ cũng nhìn thấy những người đang đi tới.

Chỉ đến lúc này khi tới gần nơi xảy ra sự việc Salonen mới thấy người như cứng lại. Anh ta bước chậm dần, khiến viên cảnh sát cũng phải quay lại nhìn và chắc chắn đã quyết định trông chừng gã trai này. Họ đến gần, đến gần… Đã có thể nhìn thấy thân thể phía sau quen thuộc của người đàn ông nằm trong đám cỏ, như đã bao lần Salonen và Puolamäki nhìn thấy trên tấm ván trong phòng ngủ, khi anh ta nằm đó ngủ và ngáy. Họ đến gần, đến gần… Nokia im lìm, còn Matti với Heinonen cũng chẳng nói được câu nào.

Bây giờ Salonen không nhắc đến bác sĩ nữa. Anh ta tái xám và mệt mỏi, và thấy khát nước vô cùng. Chẳng có nước uống nào khác ngoài nước hồ và khi anh ta định đến ven hồ vốc nước uống, viên cảnh sát nắm lấy cổ tay anh ta, nghiêm khắc nói bằng giọng khác hẳn như khi nói trên đường đến đây:

- Không, không, không đi đâu hết. Không phải người này đã đâm sao?

- Phải rồi, chính anh ta. - Những người đàn ông khẳng định. - Không thể phủ nhận được, dù có muốn khách quan đến đâu cũng vậy.

- Chúa ơi, chẳng lẽ tôi không được đi uống cho dịu cơn khát của mình, - Salonen nói. Cả giọng của gã ta cũng thay đổi, như có khối đớn đau và cáu kỉnh vừa rơi xuống trong giọng ấy.

- Rồi anh sẽ được đi nếm vị của nước mà, - viên cảnh sát trả lời, đoạn còng khóa vào cổ tay Nokia trước khi gã kịp nhận ra.

Rồi chẳng thèm nhìn Nokia thế nào viên cảnh sát tiếp tục nghiêm khắc hỏi:

- Thế còn người này thì thế nào đây? Anh ta có gào lên khích lệ kẻ kia không?

- Tôi không gào cái gì cả, Yrjö nhớ nhầm đấy thôi. - Matti đã buột miệng nói tên riêng của Salonen mà không để ý đến, điều mà trong hoàn cảnh bình thường không bao giờ anh ta làm.

- Lúc đó náo loạn, ầm ĩ quá, nên tôi không thể nào chắc chắn được. Có thể là anh ta đã gào lên, có thể là không.

- Thôi thì chúng ta cứ làm thế này! - Viên cảnh sát nói rồi tháo sợi xích ra khỏi cổ tay phải của Salonen, quàng nó vào cổ tay trái của Matti Puolamäki. Bởi vì các anh có vẻ là những người bạn tốt của nhau, nên thôi hãy đi cùng nhau một thời gian ngắn nữa.

Còn người đàn ông nghèo xương xẩu mang khuôn mặt thô kệch đang nằm im trong đám cỏ, đúng tư thế khi ngã xuống. Anh ta nằm đó không động đậy, không nhúc nhích cho dù có chăm chăm nhìn anh ta đến bao lâu cũng vậy. Đôi ủng cao có nhiều chỗ vá, bộ quần áo vải bông nhăn nhúm nhiều chỗ. Ngựa ở trên phà, khu đất ruộng nhỏ, vợ và mấy đứa con ở quê nhà, nơi đó cách đây ba xã.