à rồi bây giờ hai người lại nằm bên nhau trong cái túi ngủ, lúc đó đêm đã khuya. Maria nằm sát vào chàng và chàng nghe hai chiếc đùi thon dài của nàng chạm sát vào cặp đùi chàng, chàng cảm thấy ngực nàng như hai trái đồi nhỏ nhô lên trên một cánh đồng trải quanh một miệng giếng, và bỏ vùng đồi núi đó đi về phía trên là miền thung lũng chạy dài lên phía cổ, cằm và đôi môi. Chàng nằm im, đầu óc không gợn một dáng suy tư nào, Maria cho tay lùa vào tóc chàng.

- Robert - Maria cất tiếng rất khẽ, và nàng hôn chàng - Em thấy xấu hổ quá. Em không muốn làm anh thất vọng, nhưng em thấy rát và đau quá. Em sợ em không có ích gì cho anh.

- Tự nhiên là vậy. Em sẽ nghe rát và đau lắm. Nhưng không sao đâu cưng. Chúng ta sẽ không làm gì để làm em đau đâu.

- Không phải vậy đâu. Em muốn nói là em không được yêu anh một cách trọn vẹn như em mong muốn.

- Không có gì quan trọng lắm đâu. Cái đó sẽ qua mau. Chúng ta có nhau là đủ lắm rồi.

- Phải, nhưng em thấy hổ thẹn. Có lẽ cái đó là do những điều tàn tệ mà người ta đã gây cho em trước đây. Không phải tại anh và em đâu.

- Đừng nói đến chuyện đó.

- Em cũng không muốn nói làm gì. Em chỉ muốn nói là em thấy không thể nào chịu được khi em từ chối anh trong đêm nay. Và vì vậy em muốn anh tha lỗi cho em.

- Nghe anh đây, dê con - Chàng nói - Tất cả sẽ qua, rồi thì không còn gì trục trặc nữa - Nhưng chàng nghĩ thầm, thật là một điều không may cho đêm cuối cùng. Rồi chàng cảm thấy xấu hổ và nói - Cưng nằm sát vào anh đi. Khi em nằm sát vào anh, anh cũng cảm thấy vui sướng y như khi được làm tình với em.

- Em thấy hối tiếc quá, em những tưởng cùng anh hưởng lại trong đêm nay những giây phút đã qua trên thung lũng kia, khi chúng ta từ vùng của El Sordo xuống.

- Qué va, - Chàng nói - đâu phải ngày nào cũng như vậy được. Có được em thế này anh cũng thích y như những giây phút đó. - Chàng nói dối, cố quên đi nỗi thất vọng - Chúng ta sẽ nằm yên như thế này, thật yên lặng và chúng ta ngủ. Chúng ta nói chuyện cho nhau nghe đi. Em ít kể cho anh nghe về em quá.

- Chúng ta nói đến chuyện mai sau và công việc của anh nghe? Em muốn biết rành về những công việc của anh.

- Không - Chàng đáp, chàng duỗi dài ra thoải mái trong túi ngủ và nằm yên, cằm tựa lên vai nàng và một cánh tay kê dưới đầu nàng - Tốt hơn hết là đừng nói về chuyện trong tương lai, cũng đừng nói đến chuyện đã xảy ra trong ngày hôm nay. Trong cuộc chiến này chúng ta không nên mặc cả gì hết, chuyện gì phải làm thì phải làm. Em không sợ chớ?

- Qué va? - Nàng nói - Lúc nào em lại không sợ. Nhưng bây giờ thì em quá lo sợ cho anh nên không còn lo nghĩ gì cho em.

- Em đừng nói thế. Anh đã từng gặp nguy hiểm, khó khăn. Nguy hiểm khó khăn hơn thế này nữa kìa. - Chàng đáp.

Rồi bỗng dưng chàng để tâm trí mình bị lôi cuốn vào một cái gì đó, một ý nghĩ viển vông xa vời thực tế, chàng nói:

- Mình nói về thành phố Madrid đi, nói chuyện về hai ta tại thành phố Madrid đi.

- Hay đó - Nàng nói. Nhưng nàng tiếp lời - Roberto à, em lấy làm buồn là phải như vầy với anh. Em có thể làm gì khác hơn cho anh không?

Chàng vuốt tóc nàng và hôn nàng rồi nằm sát vào nàng và buông thả cho cơ thể được thoải mái bên cạnh nàng, lắng nghe sự tịch mịch của đêm tối.

- Em có thể nói chuyện với anh về thành phố Madrid - Chàng nói và nghĩ - Ta sẽ để dành cái phần thừa này cho ngày mai. Ngày mai ta sẽ cần đến tất cả thứ này. Bây giờ những lá thông không cần đến thứ này như ngày mai ta cần đến nó. À, không biết trong thánh kinh ai là kẻ đã gieo giống xuống trần? Onan à? Onan đã kết thúc như thế nào? Chàng nghĩ. Ta không hề nghe nói đến Onan nữa? Chàng mỉm cười trong bóng đêm.

Rồi chàng lại để tâm trí cuốn trôi vào những tưởng tượng xa lìa thực tế và nghe vui sướng như sự hưởng thụ nhục thể từ một nguồn vui chợt đến trong đêm, khi lý trí không còn, chỉ có niềm vui hưởng thụ.

- Em yêu - Chàng nói và hôn nàng - Này em, hôm đó anh nghĩ về thành phố Madrid, anh tưởng tượng chúng mình sẽ đến đó và anh để em lại khách sạn để anh đến thăm mấy người nơi khách sạn của mấy người Nga. Nhưng anh nghĩ như vậy là bậy. Anh sẽ không bỏ em lại ở bất cứ một khách sạn nào.

- Sao vậy?

- Vì anh sẽ phải chăm lo cho em. Anh sẽ chẳng bao giờ rời em. Anh sẽ cùng em đến Seguridad để lấy giấy tờ. Rồi anh sẽ cùng em đi mua sắm những quần áo cần thiết.

- Đâu cần phải nhiều, và em mua lấy được mà.

- Không, cần nhiều chớ. Chúng ta sẽ cùng đi mua sắm những thứ tốt và mặc vào em sẽ đẹp lên.

- Em thích ta ở tại phòng ở khách sạn và nói người ta đem áo quần tới. Khách sạn ở chỗ nào hả anh?

- Ở Plaza del Callao. Ta cứ ở miết trong phòng của khách sạn. Ở đó có một chiếc giường rộng với những tấm ra sạch sẽ, trong bồn tắm có nước nóng, có hai cái tủ nhỏ, anh sẽ để đồ đạc của anh trong một cái, em chiếm một cái. Và phòng có những cửa sổ ta và mở toang, và ngoài kia, trên đường phố là mùa xuân. Anh còn biết nhiều chỗ để đi ăn. Những chỗ đó tuy bất hợp pháp nhưng thức ăn rất ngon, và anh biết nhiều tiệm có bán rượu chát và rượu huýt ky. Chúng ta sẽ để dành trong phòng nhiều thức ăn để phòng khi đói bụng và có cả rượu huýt ky phòng khi anh muốn uống và anh sẽ mua rượu manzanilla cho em.

- Em muốn uống thử rượu huýt ky.

- Nhưng huýt ky thì khó tìm, vả lại em thích manzanilla mà.

- Anh giành huýt ky một mình đi Roberto - Nàng nói - Trời ơi em thích quá. Anh và huýt ky của anh mà em không được rớ tới. Anh ham ăn quá hà.

- Không, anh sẽ cho em thử. Nhưng mà không tốt cho đàn bà đâu.

- Vậy là em chỉ có được những gì tốt cho đàn bà thôi - Maria nói - Vậy bộ trên giường đó em cũng sẽ mặc chiếc áo cô dâu của em à?

- Không, anh sẽ mua cho em nhiều chiếc áo ngủ và đồ bộ nữa nếu em thích.

- Em sẽ mua bảy chiếc áo cưới - Nàng nói - Mỗi ngày trong tuần em sẽ mặc một cái. Và em sẽ sắm cho anh một chiếc sơ-mi chú rể nữa, một chiếc áo sơ-mi sạch sẽ. Anh không bao giờ chịu giặt áo nữa à?

- Thỉnh thoảng.

- Em sẽ giữ cho mọi thứ được sạch sẽ, và sẽ rót rượu huýt ky cho anh và chế nước vô trong đó như là hồi ở trên nhà của El Sordo vậy. Em sẽ tìm trái ô liu, cá khô và hạt dẻ cho anh nhậu; chúng ta sẽ ở luôn trong phòng một tháng không ra ngoài. Phải chi em có thể luôn luôn sẵn sàng cho anh. - Nàng nói, giọng nàng buồn đột ngột.

- Không sao đâu em - Robert Jordan bảo - Thật mà, không sao đâu. Có thể là em đã bị đau một lần rồi bây giờ nó thành một cái thẹo và nó làm em thấy đau trở lại. Chuyện có thể là như vậy. Tất cả cái đó sẽ qua khỏi nhanh chóng. Và nếu thật sự có chuyện gì thì tại Madrid cũng còn có thiếu gì bác sĩ giỏi.

- Nhưng mà trước đây thì tốt đẹp chớ đâu có gì. - Nàng nói, giọng phân bua.

- Đó là dấu hiệu hứa hẹn mọi việc tốt đẹp trở lại.

- Thôi mình lại nói chuyện về thành phố Madrid đi - Nàng xoắn hai chân quanh chân chàng, đầu chúi vào vai chàng - Nhưng không biết cái đầu trụi của em nó có làm em xấu xí để anh phải mắc cỡ khi đến đó không?

- Không, em xinh đẹp lắm. Em có một khuôn mặt dễ thương và một thân hình đẹp, thon và nhẹ nhàng; làn da em thơm dịu có màu của vàng nung; thiên hạ sẽ tìm cách cướp em trên tay anh cho mà coi.

- Qué va, cướp em trên tay anh? Cho tới ngày em chết, sẽ không có một người đàn ông nào khác chạm đến em. Sức mấy mà cướp em trên tay anh! Qué va!

- Nhưng lắm kẻ sẽ ra sức. Để rồi em coi.

- Họ sẽ thấy là em yêu anh và thấy rằng chạm đến em cũng nguy hiểm như thọc tay vào một thùng chì đang nấu chảy. Còn anh? Khi anh gặp những người đàn bà đẹp có cùng học thức như anh? Anh không xấu hổ vì em chớ?

- Không bao giờ. Và chắc chắn anh sẽ cưới em.

- Nếu anh muốn - Nàng nói - Nhưng vì lẽ không còn nhà thờ nữa, em nghĩ việc đó sẽ không quan trọng lắm.

- Anh muốn mình cưới hỏi đàng hoàng.

- Nếu anh muốn. Nhưng anh à. Nếu có bao giờ mình đến một xứ khác, và nơi đó còn có nhà thờ, có lẽ mình sẽ cướ¡ nhau tại đó thì hơn.

- Ở xứ anh nhà thờ hãy còn - Chàng bảo nàng - Chúng ta sẽ cưới nhau tại đó nếu em thấy việc đó có ý nghĩa đối với em. Anh chưa hề cưới vợ lần nào. Như vậy không có gì rắc rối.

- Em mừng là anh còn độc thân - Nàng nói - Nhưng em vui mừng là anh đã biết được nhiều chuyện như những chuyện anh đã kể em nghe, vì điều đó chứng tỏ rằng anh đã có gần gũi với nhiều người đàn bà và chị Pilar bảo em rằng chỉ có hạng người như vậy mới có thể làm chồng. Nhưng bây giờ thì anh không được chạy theo những người đàn bà khác nghe? Vì làm như vậy là anh giết em đó.

- Anh chưa hề chạy theo nhiều bà - Chàng nói một cách thành thật - Cho đến khi gặp em anh nghĩ rằng anh chưa hề đắm say một người nào.

Nàng vuốt má chàng, rồi hai tay nàng ôm choàng qua đầu chàng.

- Chắc là anh biết nhiều bà lắm.

- Nhưng anh không yêu họ.

- Này anh, chị Pilar có kể cho em nghe một chuyện.

- Em nói anh nghe đi.

- Không. Tốt hơn là đừng nói tới. Chúng ta lại nói về thành phố Madrid nữa đi.

- Em vừa định nói gì đó?

- Em không muốn nói ra.

- Có lẽ em nên kể anh nghe nếu việc đó quan trọng.

- Anh nghĩ là việc đó quan trọng à?

- Phải.

- Nhưng làm sao anh biết khi anh chưa biết đó là chuyện gì?

- Qua cái lối nói của em.

- Vậy thì em không giấu anh. Chị Pilar nói là ngày mai tất cả chúng ta đều chết hết và anh biết rõ điều đó cũng như chị ấy, và anh chẳng coi đó là quan trọng, chị ấy nói thế không phải để chỉ trích anh, mà khâm phục anh đó.

- Bà ấy nói như vậy à? - Chàng nói. Đồ điên, chàng nghĩ thầm và tiếp tục - Lại ba cái điều ôn dịch của dân du mục đây rồi. Đúng là cái điệu của mấy mụ già ngồi lê đôi mách ngoài đường ngoài quán. Thứ chuyện bá láp. - Chàng nghe mồ hôi nách chảy dọc theo hai cánh tay bên cạnh sườn và chàng tự nhủ thầm: “Nói vậy bộ mày sợ à?”. Và chàng cất tiếng nói - Bà ấy là một con mẹ mê tín. Mình lại nói chuyện về thành phố Madrid nữa đi.

- Vậy anh biết chuyện đó à?

- Dĩ nhiên là không. Nhưng thôi đừng nói đến chuyện nhảm đó.

Chàng nói về thành phố Madrid nhưng lần này chẳng đưa đến một ảo tưởng nào khả dĩ tạo được chút tin tưởng. Lần này đúng là chàng nói dối với người bạn gái và với chính bản thân mình để giết thì giờ trong đêm trước khi xảy ra trận đánh. Và cháng biết như vậy. Chàng thấy thích thú khi làm như thế, nhưng tất cả cái khoái lạc của việc chấp nhận đã không còn. Nhưng rồi chàng lại vẫn tiếp tục.

- Anh đã nghĩ về mái tóc của em rồi - Chàng nói - Và anh cũng đã nghĩ xem ta phải làm gì cho mái tóc của em - Chàng nói - Em thấy không, tóc của em bây giờ đã mọc giáp đầu và dài bằng nhau giống như lông thú và rờ tới nghe thích lắm; anh rất thích mái tóc của em, nó đẹp và mỗi lần anh vuốt qua là nó rạp xuống và lại bung lên như một đồng lúa trong gió.

- Anh vuốt tóc em đi.

Chàng làm theo và để yên bàn tay trên đó. Chàng tiếp tục nói vào cổ người con gái, chàng nghe chính cổ họng mình phồng lên.

- Nhưng đến Madrid chúng ta có thể cùng nhau đến tiệm hớt tóc. Người ta có thể cắt hai bên cho gọn và cả phía sau nữa, giống như họ hớt tóc anh vậy, và trong lúc tóc em đang mọc thì ở thành phố để như vậy coi được hơn.

- Trông em sẽ giống hệt anh - Nàng nói và ghì chàng sát vào người nàng - Và rồi em sẽ không bao giờ muốn thay đổi kiểu tóc đó.

- Không. Nó sẽ mọc ra hoài và kiểu tóc đó chỉ làm nó gọn ghẽ lúc ban đầu trong lúc nó còn đang mọc. Trong bao lâu tóc em sẽ dài hở em?

- Dài thiệt dài hả?

- Không. Anh muốn nói là chấm ngang vai. Anh muốn em có mái tóc như vậy.

- Như Garbo trong hát bóng vậy?

- Phải - Chàng đáp với giọng khàn khàn và bây giờ ảo tưởng lại ào ạt kéo về, chàng để tâm trí mình cuốn trôi trong đó và tiếp tục nói - Và tóc sẽ buông xuống chấm vai em và đuôi tóc sẽ xoắn như sóng biển; tóc em sẽ có màu lúa chín vàng, gương mặt em có màu của vàng nung, mắt em có màu hòa hợp với màu tóc và nước da em, tức là màu vàng ánh với những đốm đen; và anh lật ngửa đầu em ra sau, anh sẽ nhìn vào đôi mắt em và ôm em thật chặt.

- Mà ở đâu vậy anh?

- Bất cứ ở đâu. Bất cứ nơi nào ta đặt chân tới. Bao lâu nữa tóc em sẽ dài?

- Em không biết vì trước đây có cắt ngắn bao giờ đâu. Nhưng em nghĩ là trong sáu tháng nó sẽ dài quá mang tai và trong một năm thì nó sẽ dài cỡ anh muốn. Nhưng anh có biết điều gì sẽ xảy ra trước tiên không?

- Nói anh nghe đi.

- Chúng ta sẽ ở trên chiếc giường to sạch sẽ trong căn phòng trứ danh của anh, trong khách sạn nổi tiếng của chúng ta và chúng ta sẽ cùng nhau ngồi trên chiếc giường trứ danh nhìn vào tấm gương của cái tủ quần áo, trong đó sẽ có anh, sẽ có em, và rồi em sẽ quay lại như vầy, và vòng tay qua cổ anh như vầy và em sẽ hôn anh như vầy.

Rồi hai người im lặng, nằm sát vào nhau trong đêm tối, Robert Jordan ôm nàng vào lòng, chàng nghe người nóng ran đến đau đớn. Chàng ghì chặt vào lòng tất cả những thứ đó mà chàng biết là sẽ không thể nào xảy ra, và chàng tiếp tục, và chàng nói:

- Dê con, chúng ta sẽ không sống mãi trong khách sạn đó đâu.

- Sao vậy?

- Chúng ta có thể tìm một căn phố ở Madrid trên con đường chạy dọc theo công viên Buen Retiro. Trước chiến tranh, anh có biết một người đàn bà Mỹ cho thuê phố có đủ đồ đạc và anh có thể xoay một căn phố như vậy với cái giá trước chiến tranh. Ở đó có những căn nhà nhìn ra công viên và từ cửa sổ em có thể nhìn trọn công viên, những hàng rào song sắt, những khoảnh vườn, và những lối đi trải sỏi, rồi màu xanh của những thảm cỏ chạy dọc theo các lối sỏi, những cây cao đầy bóng mát, những vòi nước, và vào lúc này thì các cây dẻ đang trổ bông. Ở Madrid chúng ta có thể đi dạo trong công viên hoặc bơi thuyền dưới hồ, nếu có nước trở lại.

- Sao hồ lại cạn nước hả anh?

- Hồi tháng Mười một người ta đã tháo cạn nước ở hồ vì nó đánh dấu mục tiêu cho máy bay đến dội bom. Nhưng bây giờ anh nghĩ là hồ đã có nước trở lại rồi. Anh không chắc. Nhưng ngay cả khi hồ còn cạn nước chúng ta vẫn có thể đi dạo trong công viên ở cách xa hồ, ở đó có một công viên giống như một khu rừng với những loại cây từ khắp nơi trên thế giới, có tên của từng loại cây, có những tấm bảng cho biết là thứ cây gì và từ đâu mang về.

- Em thích đi xem chiếu bóng hơn - Maria nói - Nhưng mà mấy cái cây đó nghe cũng có vẻ lý thú đó chớ, và em sẽ học hết về những cây đó với anh nếu em có thể thuộc được.

- Nó không như một bảo tàng viện đâu - Robert Jordan nói - Chúng mọc một cách tự nhiên và trong công viên có những ngọn đồi và một phần của công viên trông như một khu rùng già. Rồi phần dưới công viên là một chợ sách với những quán sách cũ dọc theo lối đi, và bây giờ, từ lúc có chiến tranh có thiếu gì sách, sách đánh cắp trong những dịp vơ vét trong mấy ngôi nhà bị trúng bom hay những ngôi nhà của bọn phát xít, những sách này được mấy người đánh cắp đem bày ra chợ sách. Hằng ngày anh có thể ở từ sáng tới chiều nơi những quán sách trong khu chợ sách như anh đã từng làm trước chiến tranh, nếu anh có thì giờ tại Madrid.

- Trong lúc anh đi viếng chợ sách, em sẽ ở nhà trông nom nhà cửa. - Maria nói - Mình có đủ tiền để mướn người làm không anh?

- Có chứ. Anh có thể nhờ đến Patra ở trong khách sạn ấy nếu bà ta làm em vừa ý. Bà ta nấu nướng giỏi mà lại sạch sẽ. Anh có ăn ở đó với mấy người nhà báo và chính bà ấy nấu. Họ có lò điện trong phòng họ.

- Nếu anh muốn mướn bà ấy cũng được - Maria nói - Hoặc giả em có thể nhờ một người nào khác. Nhưng anh có phải đi miết với công việc của anh không? Người ta sẽ không cho em theo anh trong những công việc như thế này đâu.

- Có lẽ anh có thể tìm công việc làm tại Madrid. Anh đã làm công việc này đến nay cũng lâu rồi và anh đã chiến đấu ngay từ khi phong trào nổ ra. Có thể là bây giờ người ta sẽ giao cho anh công việc làm tại Madrid. Anh chưa bao giờ xin xỏ. Anh lúc nào cũng ở ngoài mặt trận hoặc trong những công tác như thế này. Em có biết là cho đến khi gặp em, anh chưa bao giờ xin một điều gì, hay muốn một điều gì, anh cũng không hề nghĩ đến một điều gì ngoài phong trào và sự chiến thắng trong trận giặc này. Thật sự anh rất trong sạch trong các tham vọng của anh. Anh đã làm việc nhiều và bây giờ anh thương em - Và chàng nói điều này với tất cả sự say mê về những gì không thành tựu bao giờ - Anh yêu em như yêu thương tất cả những gì mà chúng ta đã chiến đấu để giành lấy. Anh yêu em như yêu tự do, nhân phẩm, và cái quyền được làm việc, được sống no đủ của mọi người. Anh yêu em như yêu thành phố Madrid mà anh đã bảo vệ, như yêu tất cả những đồng chí đã nằm xuống của anh. Và nhiều người đã ngã gục. Nhiều. Nhiều lắm. Nhiều đến nỗi em không tưởng tượng được. Nhưng anh yêu em như yêu những gì anh yêu quý nhứt trên đời và anh yêu em còn hơn thế nữa. Anh yêu em nhiều lắm, dê con à. Nhiều hơn là anh có thể nói với em. Anh nói với em những lời này để cố cho em có chút ý niệm về tình anh yêu em. Anh chưa hề có vợ và bây giờ anh có được em là vợ và anh thấy hạnh phúc.

- Em sẽ hết sức cố gắng làm một người vợ tốt của anh - Maria nói - Em không thành thạo nhưng sẽ cố gắng. Nếu mình sống ở thành phố Madrid thì tốt lắm. Nếu mình phải sống ở bất cứ một nơi nào khác, cũng không sao. Nếu chúng ta không ở hẳn một nơi nào thì em có thể đi theo anh, lại càng tốt hơn. Nếu chúng ta về xứ của anh, em sẽ học nói tiếng Inglés như hầu hết người Inglés trên thế giới. Em sẽ học cách ăn ở của họ và họ làm thế nào em sẽ làm thế ấy.

- Trông em sẽ buồn cười lắm.

- Hẳn là vậy. Em sẽ phạm những lỗi lầm nhưng anh sẽ dạy cho em và em sẽ không bao giờ phạm lại lần thứ hai, hay có thể chỉ lần thứ hai thôi. Rồi về xứ anh nếu anh thèm món gì em sẽ nấu cho anh ăn. Và em sẽ đi học ở một cái trường dạy làm vợ, nếu có trường nào như vậy, và em sẽ học được.

- Loại trường như vậy thì có nhưng em đâu cần phải học.

- Pilar bảo em là chị ấy nghĩ là có loại trường như vậy ở xứ anh. Chị ấy có đọc một bài nói về trường đó trong một tờ báo có hình ảnh. Và chị ấy còn bảo em là phải học nói tiếng Inglés và phải nói cho giỏi để anh đừng bao giờ xấu hổ vì em.

- Bà ta nói với em chuyện này bao giờ?

- Bữa nay, lúc chúng em đang thu dọn đồ đạc. Chị ấy luôn luôn nhắc nhở em nên làm những gì để xứng đáng là vợ của anh.

Tôi đoán là bà ta cũng sẽ đến Madrid, Robert Jordan nghĩ, và nói “Bà ta còn nói gì nữa không?”

- Chị ấy bảo em phải chăm sóc cơ thể của em, giữ gìn từng nét trên khuôn mặt như thể em là một tay đấu bò vậy. Chị ấy nói là điều này quan trọng lắm.

- Đúng vậy - Robert Jordan nói - Nhưng em sẽ không phải lo lắng về chuyện này trong nhiều năm.

- Lo lắng chớ anh, chị ấy nói dòng giống của em phải luôn luôn để tâm tới chuyện đó vì nó có thể xảy ra bất ngờ. Chị ấy nói với em là trước đây chị ấy cũng mảnh mai như em nhưng thời đó đàn bà không biết tập thể dục. Chị ấy chỉ cho em những động tác em nên tập và chị ấy khuyên em không được ăn nhiều. Chị ấy chỉ cho em những thứ không nên ăn. Nhưng em quên rồi, để em hỏi lại chị ấy mới được.

- Khoai tây. - Chàng nói.

- Đúng rồi - Nàng tiếp tục - Đúng là khoai tây và đồ chiên, xào. Lúc em kể cho chị ấy nghe về cái vụ đau rát này chị ấy cũng bảo em là đừng nói cho anh nghe mà phải rán chịu đau, đừng để anh biết. Nhưng em đã nói cho anh biết vì em không bao giờ muốn nói dối với anh và cũng tại em sợ là anh có thể nghĩ rằng chúng ta không còn chung hưởng niềm vui sướng nữa, và cái chuyện xảy ra sau lần ở trên thung lũng đó đã không thật sự xảy ra.

- Em kể cho anh nghe là phải lắm.

- Thật vậy hả anh? Tại em xấu hổ và em muốn làm bất cứ chuyện gì anh muốn em làm. Chị Pilar có cho em biết những chuyện có thể làm cho chồng.

- Em không cần phải làm gì cả. Ta có được gì thì ta chia xẻ với nhau và ta sẽ cố giữ gìn nó, anh thích được nằm bên em như thế này ve vuốt em và biết rằng em thật sự có đó và khi nào em sẵn sàng trở lại chúng ta sẽ tận hưởng tất cả.

- Nhưng anh không có những nhu cầu mà em không thỏa mãn được chứ? Chị ấy có cắt nghĩa với em chuyện đó.

- Không, chúng ta có những nhu cầu chung. Anh không có nhu cầu riêng tư cho mình anh.

- Vậy là em yên tâm lắm rồi. Nhưng anh phải hiểu rằng cái gì anh muốn là em sẽ cố làm. Nhưng anh phải nói cho em biết vì em dốt lắm và có nhiều chuyện chị ấy nói cho em nghe mà em cũng không biết rõ lắm. Tại vì em mắc cỡ quá nên không dám hỏi, vả lại sao cái gì chị ấy cũng biết hết.

- Dê con - Chàng nói - Em tuyệt lắm.

- Qué va - Nàng nói - Nhưng mà cái việc cố gắng học tất cả những chuyện phải làm trong đời sống làm vợ trong khi chúng ta đang nhổ trại và thu dọn để chuẩn bị cho một cuộc đánh nhau cộng thêm một trận đánh đang xảy ra trên kia thì quả là một việc làm hiếm có và nếu em có phạm phải những lỗi lầm nghiêm trọng thì anh phải nói cho em biết vì em thương anh. Có thể là em không nhớ đúng và có nhiều chuyện chị ấy kể cho em nghe rất là rắc rối lôi thôi.

- Bà ta kể cho em nghe chuyện gì nữa?

- Puès, nhiều chuyện lắm em không nhớ hết. Chị ấy nói em có thể kể cho anh nghe những gì đã xảy ra cho em nếu chuyện đó còn trở lại trong tâm trí em vì anh là một người tốt và anh đã biết hết tất cả rồi. Nhưng tốt hơn là đừng nói tới chuyện đó trừ phi chuyện đó trở lại trong tâm trí em với những ý tưởng đen tối như trước đây, và khi ấy em có thể thoát ra khỏi những ý nghĩ đen tối đó nếu em kể ra cho anh nghe.

- Bây giờ thì chuyện ấy có ám ảnh em không?

- Không. Từ lúc lần đầu chúng ta thương nhau em thấy dường như chuyện ấy không hề xảy ra. Em luôn luôn thấy buồn đau cho cha mẹ em. Nhưng em muốn anh hiểu điều đó để anh hãnh diện nếu em có về làm vợ anh: em đã không bao giờ xuôi tay trước bất cứ một tên nào. Em đã luôn luôn chống cự và chúng luôn luôn phải có đến hai tên hay hơn nữa mới làm được cái chuyện buồn đau đó cho em. Một tên ngồi lên đầu em và giữ em lại. Em kể anh nghe chuyện này để anh hãnh diện.

- Sự hãnh diện của anh là ở em đây. Thôi đừng nói tới chuyện đó nữa.

- Không. Em nói đến sự hãnh diện mà anh phải có nơi người vợ của anh. Và còn chuyện này nữa. Cha em là một xã trưởng, một con người đáng kính. Mẹ em là một người đàn bà đáng kính và là một người tốt theo đạo Thiên Chúa, chúng giết mẹ em và cha em vì chánh kiến của cha mẹ em, ông thấy theo đảng Cộng Hòa. Em đã trông thấy hai người bị bắn. Lúc đó cha em đứng dựa vào tường lò heo trong làng và hô to “Viva la Republica” [1]. Mẹ em cũng đứng tựa vào cùng một vách tường đó, hô “Viva Chồng tôi, xã trưởng làng này”. Lúc đó em mong chúng bắn em luôn và sửa soạn hô “Viva la Republica y vivan mis padres” [2] nhưng chúng lai không bắn em. Và thay vì bắn em chúng lại gây cho em những chuyện đó.

Anh nghe em đây, em sắp kể anh nghe một chuyện có liên quan đến chúng ta. Sau cái vụ xử bắn tại matadero [3], chúng bắt bọn em là những người bà con đã chứng kiến vụ bắn giết dẫn đi khỏi matadero đưa lên ngọn đồi cao và vào quảng trường chính trên chợ. Gần như tất cả đều khóc, nhưng vài người chết lặng vì những điều trông thấy, vì nước mắt họ đã cạn. Em thì không khóc được. Em không còn để ý đến bất cứ điều gì xảy ra vì em chỉ thấy hình ảnh ba em và mẹ em lúc người ta đem bắn và lời nói của mẹ em, “Chồng tôi, xã trưởng của làng này, muôn năm”. Nó ăn sâu vào đầu em như một tiếng gào thét không bao giờ tắt lịm, còn mãi, còn mãi. Vì mẹ em không phải là người theo Cộng Hòa nên mẹ em không hô “Viva la Republica” mà chỉ hô viva cha em đang nằm úp mặt dưới chân bà.

Lời của mẹ em nói thật to, nghe như một tiếng thét, rồi chúng bắn mẹ em. Mẹ em ngã xuống. Em cố rời khỏi hàng, chạy tới mẹ em nhưng tất cả bọn em đều bị trói. Bọn guardias civiles đã làm cái công việc bắn giết đó và bọn chúng vẫn ở lại để bắn giết thêm khi bọn lính chánh quy tới lùa bọn em lên đồi, bỏ bọn guardias civiles đứng tựa lên súng, bỏ mấy cái xác chết nằm sát bên tường đó. Tụi em bị cột cổ tay thành một xâu dài gồm toàn đàn bà con gái. Bọn chúng lùa tụi em lên đồi qua những thành phố, tới quảng trường. Và tới đây chúng ngừng lại trước một tiệm hớt tóc nằm đối diện với tòa thị chính.

Rồi hai tên nhìn bọn em, một tên nói: “Con gái của lão xã trưởng đó”, và tên kia nói: “Bắt đầu bằng con này đi”.

Kế đó chúng cắt dây trói tay cho em, một tên nói với mấy tên khác: “Cột xâu lại”, và hai tên kia nắm hai cánh tay em lôi vào tiệm hớt tóc, chúng nhấc bổng em lên và đặt em ngồi vào chiếc ghế hớt tóc và giữ em lại đó. Em trông thấy mặt em trong tấm gương của tiệm hớt tóc và những bộ mặt của mấy tên đang giữ em và ba tên khác đang cúi xuống em, em không quen mặt nào nhưng trong gương em thấy được mặt em và chúng, nhưng chúng chỉ thấy mình em. Giống như đang nằm trong chiếc ghế nhổ răng có nhiều thợ nhổ răng vây quanh và tất cả đều điên. Khuôn mặt của chính em, em cũng không nhận ra vì sự đau khổ đã làm nó thay đổi, nhưng nhìn vào em biết đó chính là em.

Sự đau buồn của em quá lớn nên em không còn cảm thấy sợ hãi hay bất cứ một cảm giác nào ngoài sự đau buồn.

Hồi đó tóc em để thành hai bím. Lúc em nhìn vào gương thì một trong mấy tên đó kéo một bím tóc lên và kéo mạnh làm em đau nhói lên rồi hắn dùng dao cạo cắt phăng bím tóc của em sát vào da đầu. Em trông thấy em với một bím tóc và một chòm tóc chỗ bím tóc kia. Rồi hắn cắt cái bím tóc còn lại mà không kéo thẳng nó ra và lưỡi dao cắt một vết nhỏ ở tai của em, em thấy máu rỉ ra. Lấy ngón tay sờ anh có thấy cái thẹo không?

- Có. Nhưng đừng nói tới chuyện đó có hay hơn không?

- Không có gì đâu. Em sẽ không nói đến điều gì xa đâu. Thế là hắn dùng dao cạo cắt hai bím tóc sát vào đầu em, mấy đứa kia cười rú lên và lúc đó em cũng hận ra là tai mình bị đứt. Rồi hắn đi đến trước em, lấy hai bím tóc quất vào mặt em, trong lúc mấy tên khác giữ chặt lấy em và nói: “Muốn làm bà phước Cộng Hòa thì làm như vậy đó. Như vậy sẽ giúp mày cách đoàn kết với các người anh em vô sản của mày, người đẹp của Chúa đỏ!”.

Và hắn quất em tới tấp bằng những bím tóc của em, rồi hắn nhét cả hai bím tóc vào miệng em, quấn chặt qua cổ cột gút phía sau để khớp miệng em, và hai đứa có phận sư giữ chặt em cười rú lên.

Và cả bọn thấy vậy cười lên. Khi em nhìn trong gương thấy bọn chúng cười thì em bắt đầu khóc lên. Từ lúc thấy chúng dùng súng mà bắn người ta, em như tê dại. Bây giờ thì em bật lên khóc.

Rồi tên đánh em lấy toong đơ đẩy khắp đầu em, trước tiên một đường thẳng từ trán ra sau ót, rồi đẩy ngang qua đỉnh đầu rồi khắp đầu và sát phía sau hai tai. Chúng giữ chặt em lại để em luôn luôn nhìn thấy được trong tấm gương của tiệm hớt tóc trong suốt thời gian chúng làm việc này. Em không thể tin nổi những gì em thấy xảy ra cho em, em cứ khóc, khóc mãi nhưng không thể quay đi chỗ khác để tránh gương mặt hãi hùng của em với cái mồm há hốc có hai cái bím tóc thò ra và đầu em trọc đi dưới cái toong đơ.

Khi tên cầm toong đơ hớt xong hắn lấy một chai thuốc i-ốt trên kệ tiệm hớt tóc (trước đó chúng cũng đã bắn ông thợ hớt tóc vì lão có chân trong một nghiệp đoàn, lão chết, nằm sóng soài trước cửa tiệm và lúc chúng đem em vào tiệm chúng phải nhấc bổng em ngang qua xác lão), và rồi với chiếc cọ lông trong chai i-ốt, hắn chấm thuốc xức vào chỗ bị đứt trên tai của em, em nghe một chút đau nhức hòa lẫn với nỗi khổ sở và hãi hùng.

Rồi hắn đứng trước mặt em và viết mấy chữ U.H.P lên trán em với chất i-ốt, hắn viết một cách chậm rãi và cẩn thận như một họa sĩ, em nhìn trong gương thấy tất cả. Em không còn khóc được nữa. Tim em đã lạnh buốt trở lại vì nghĩ đến ba má em, em thấy những điều đang xảy ra cho em chẳng thấm thía vào đâu và em biết thế.

Và khi xong công việc vẽ chữ, tên phát xít bước lùi lại nhìn em để quan sát cái công trình của hắn, rồi hắn để chai i-ốt xuống, cầm toong đơ lên và nói, “tiếp theo”, và bọn chúng lôi em ra khỏi tiệm hớt tóc, bọn chúng giữ chặt hai cánh tay em, em vấp vào xác chết lão thợ hớt tóc nằm bất động trước cửa, lão nằm ngửa, gương mặt xám ngắt, em và bọn chúng suýt đụng phải Concepcion Gracia, người bạn thân nhứt của em, hai tên đang lôi chị ấy vào, và khi trông thấy em chị ấy không nhận ra, và rồi chị ấy nhận ra em, chị ấy thét lên, em còn nghe tiếng chị ấy khóc trong lúc bọn chúng lôi em đi băng qua quảng trường, vào cửa, lên lầu tòa thị chính và vào văn phòng của ba em, tại đó chúng đặt em nằm trên chiếc ghế dài. Và chính tại đó những chuyện xấu xa ô nhục nhất đã xảy ra.

- Dê con - Robert Jordan nói và ghì nàng thật chặt, thật dịu dàng. Nhưng lòng chàng đầy căm hận - Cưng đừng nói về chuyện đó nữa. Đừng kể anh nghe nữa, anh không còn dằn được cơn tức giận nữa.

Nàng tê cóng, buốt giá trong vòng tay chàng. Và nàng cất tiếng: “Không, em hứa sẽ không nói nữa. Nhưng tụi nó là quân tàn ác, nếu giết được em sẽ cùng anh giết mấy tên. Nhưng em nói anh nghe chuyện này là để anh hãnh diện nếu em được về làm vợ anh. Để anh hiểu rõ em”.

- Anh rất mừng là em đã kể anh nghe - Chàng nói - Vì mai đây, nếu được may mắn, mình sẽ giết chúng thật nhiều.

- Nhưng mình sẽ giết bọn phát xít chớ? Chính tụi đó đã làm việc ấy.

- Tụi nó không có ra trận - Chàng buồn bã đáp - Chúng chém giết ở hậu phương. Chúng ta không đánh nhau với bọn chúng ngoài mặt trận.

- Nhưng mình không có cách nào giết tụi đó sao anh? Em muốn giết vài tên cho hả dạ.

- Anh đã từng giết bọn đó - Chàng nói - Và mình sẽ còn giết chúng nữa. Bọn anh đã giết bọn đó trong các trận đánh xe lửa.

- Em muốn theo anh để tấn công một chiếc xe lửa - Maria nói - Trong trận đánh xe lửa, khi Pilar mang em về, em hơi điên điên. Chị ấy có kể cho anh nghe lúc đó em ra sao không?

- Có. Em đừng nói tới chuyện đó.

- Đầu óc em có lúc đó chết điếng, tê dại và em chỉ còn biết có khóc mà thôi. Nhưng có một điều khác mà em phải kể anh nghe. Điều này thì em phải nói. Và có thể là anh sẽ không cưới em nữa. Nhưng, Roberto à, nếu anh không muốn cưới em thì lúc đó mình không ở mãi bên nhau được sao anh?

- Anh sẽ cưới em.

- Không. Em còn quên điều này nữa. Có lẽ là anh không nên cưới em. Có thể là em không bao giờ sanh cho anh một con trai hoặc một đứa con gái. Vì chị Pilar bảo là nếu em có con được thì em có rồi vì những gì bọn chúng đã làm đối với em. Em phải nói cho anh nghe điều đó. Trời ơi, không biết sao em lại quên cho anh biết điều đó.

- Điều đó không quan trọng gì cả, cưng à - Chàng nói - Thứ nhứt là điều đó có thể không đúng. Đó là chuyện của bác sĩ. Kế đến anh cũng không muốn cho ra đời dù là một đứa con trai hay con gái trong khi cuộc đời như thế này đây. Và ngoài ra tất cả tình yêu mà anh có, em giành hết rồi.

- Em muốn có với anh ruột đứa con trai và một đúa con gái - Nàng bảo chàng - Và làm sao thế giới khá hơn được nếu không có những đứa con của chúng ta để đánh lại bọn phát xít.

- Em - Chàng nói - Anh thương em. Em có nghe không? Và bây giờ mình phải ngủ đi, dê con. Vì anh phải thức dậy thật sớm trước khi trời sáng. Và tháng này trời sáng mau lắm.

- Vậy cái chuyện chót em nói với anh không sao hả anh? Mình vẫn có thể cưới nhau hả anh?

- Bây giờ mình đã cưới nhau rồi. Anh cưới em bây giờ rồi đây này. Em là vợ của anh rồi. Nhưng thôi ngủ đi cưng. Còn ít thời giờ lắm.

- Và mình sẽ cưới nhau thật hả anh? Không phải chỉ nói suông thôi chớ?

- Đúng.

- Vậy em sẽ ngủ và nếu không ngủ được em sẽ tưởng đến điều đó.

- Anh cũng thế.

- Hãy ngủ ngon nghe mình!

- Hãy ngủ ngon - Chàng nói - Vợ anh ngủ ngon nghe.

Bây giờ chàng nghe hơi thở nàng đều đều và biết là nàng đã ngủ. Chàng vẫn thức nằm đó và im lặng, không dám trở mình sợ làm nàng thức giấc. Chàng nghĩ về tất cả những điều nàng đã không kể ra, chàng nằm đó nghe căm tức. Và chàng cảm thấy hài lòng là sáng mai chàng sẽ được bắn giết. Nhưng ta chẳng nên để chuyện riêng tư xen vào, chàng nghĩ.

Tuy nhiên làm thế nào ta có thể đừng được? Ta biết rằng bọn ta cũng đã gây những điều khủng khiếp cho chúng. Nhưng vì những người trong bọn ta kém học thức và hiểu biết. Còn bọn chúng thì đã làm những điều đó có mục đích, có chủ tâm. Những kẻ đã làm những điều đó chính là những tinh hoa mới nhứt của cả một nền văn minh. Chúng là tinh hoa của truyền thống hiệp sĩ Tây Ban Nha. Thật là một dân tộc quá sức tưởng tượng. Thật là bọn khốn nạn từ Cortez, Pizarro, Menéndez de Avila, cho tới Eurique Lister, cho tới Pablo. Và cũng thật là một dân tộc phi thường. Không một dân tộc nào xuất sắc hơn và cũng không một dân tộc nào tồi tệ hơn. Không một dân tộc nào hiền từ hơn, cũng không một dân tộc nào độc ác hơn. Và ai mà hiểu nổi họ? Tôi thì không hiểu rồi, vì nếu tôi hiểu họ, tôi sẽ tha thứ tất cả. Hiểu là tha thứ. Điều đó không đúng. Người ta đã lạm dụng lòng tha thứ. Sự tha thứ là một quan niệm của Thiên Chúa giáo, và Tây Ban Nha chưa bao giờ là một xứ theo Thiên Chúa giáo. Từ trước họ vẫn có thần tượng riêng để thờ phượng trong Nhà Thờ. Otra virgen mas [4]. Ta cho rằng đây chính là lý do tại sao chúng phải hủy hoại những trinh nữ của phe địch. Chắc chắn là cái lý do đó thấm sâu nơi bọn chúng, bọn cuồng tín của tôn giáo Tây Ban Nha hơn là trong dân chúng. Dân chúng tự xa lánh Giáo hội vì Giáo hội là chánh quyền, và chánh quyền lúc nào cũng thối nát. Đây là quốc gia duy nhứt mà phong trào cải cách tôn giáo đã chẳng đến được. Và bây giờ thì bọn chúng chịu tội trước pháp đình Giáo hội là phải lắm.

Phải, đó là những gì đáng cho mày nghĩ tới. Những gì giữ cho tâm trí mày khỏi lo lắng vì công việc của mày. Thế vẫn tốt hơn là giả vờ. Chúa ơi, đêm nay chàng giả vờ nhiều quá. Và Pilar thì giả vờ suốt ngày. Hẳn là thế. Nếu mai đây bọn chàng bị giết chết thì sao? Điều đó có quan trọng gì nếu cây cầu nổ tung như đã định. Vì đó là tất cả những gì bọn chàng phải thi hành vào ngày mai.

Điều đó chẳng có gì quan trọng. Tôi không thể làm cái nghề đó mãi được. Tôi không thể sống hoài. Có thể cuộc đời tôi chỉ gom trọn trong có ba ngày, chàng nghĩ. Nếu đúng thế, ước gì tôi và nàng tận hưởng đêm cuối cùng này khác đi. Những đêm cuối cùng có bao giờ là những đêm trọn vẹn đâu. Bất luận cái gì cuối cùng cũng đều không trọn vẹn. Chỉ có những lời nói cuối cùng là đôi khi đẹp. “Viva chồng tôi xã trưởng của làng này”. Đó là một lời nói đẹp.

Chàng biết nó đẹp vì khi chàng lặp lại lời cuối đó, chàng nghe trong người run lên. Chàng cúi xuống hôn Maria, nàng vẫn còn ngủ. Chàng nói thật khẽ bằng tiếng Anh: “Anh thật sự muốn cưới cưng, cưng à. Anh rất hãnh diện về gia đình của em”.

---------------------------------------------------

[1] Nền Cộng Hòa muôn năm.

[2] Nền Cộng Hòa và cha mẹ tôi muôn năm.

[3] Lò sát sinh.

[4] Một Đức Mẹ đồng trinh khác.