hi đại tá Cathcart biết được tin bác sĩ Daneeka cũng đã chết trên máy bay của McWatt, gã cho tăng chỉ tiêu lên con số bảy mươi.

Người đầu tiên trong phi đoàn phát hiện ra bác sĩ Daneeka đã chết là trung sĩ Towser, trước đó anh ta đã được người ở đài kiểm soát thông báo rằng tên của bác sĩ Daneeka đã được McWatt kê vào danh sách đội bay trước khi cất cánh. Trung sĩ Towser đành gạt nước mắt mà gạch tên bác sĩ Daneeka ra khỏi danh sách nhân sự của phi đoàn. Với cặp môi vẫn còn run run, anh ta đứng dậy và ngập ngừng chậm chạp lê bước ra ngoài để báo tin buồn cho Gus và Wes, kín đáo tránh nói chuyện với chính bác sĩ Daneeka khi lướt qua dáng hình tang thương mảnh khảnh của ông bác sĩ không quân đang ủ rũ ngủ trên chiếc ghế đẩu dưới ánh chiều chạng vạng giữa phòng cần vụ và lều quân y. Tim trung sĩ Towser trĩu nặng; giờ trong tay anh ta đã có những hai người chết - Mudd, xác chết trong lều của Yossarian, kẻ thậm chí còn không có ở đó, và bác sĩ Daneeka, người mới chết trong phi đoàn, người gần như chắc chắn vẫn còn ở đó và như vậy rõ ràng là sẽ còn gây ra cho anh ta một vấn đề hành chính khó nhằn hơn.

Gus và Wes lắng nghe trung sĩ Towser với vẻ ngạc nhiên kìm nén và không nói một lời nào về mất mát của họ với bất cứ ai cho đến khi chính bác sĩ Daneeka bước vào một tiếng sau đó để đo nhiệt độ lần thứ ba trong ngày và kiểm tra huyết áp. Nhiệt kế chỉ ở mức thấp hơn nửa độ so với thân nhiệt 36 độ vốn đã thấp của ông thường ngày. Bác sĩ Daneeka hốt hoảng. Cái nhìn trân trân, trống rỗng và đờ đẫn của hai trợ lý thậm chí còn khó chịu hơn mọi khi.

“Chết tiệt,” ông nhẹ nhàng phê bình với vẻ giận dữ hơn thường lệ, “hai anh sao vậy? Một người lúc nào cũng có thân nhiệt thấp và ngạt mũi như vậy thì không thể ổn được.” Bác sĩ Daneeka phì một hơi rầu rĩ và thương thân, rồi chán chường thả bộ sang phía lều quân y tự lấy vài viên aspirin và sulphur để uống và nhỏ Argyrol xuống họng. Gương mặt chán nản trở nên mong manh và cô độc như mặt con chim én, ông nhịp nhàng xoa xoa lên mặt sau cánh tay mình. “Xem giờ tôi đang lạnh tới mức nào đây này. Các anh chắc là không giấu tôi điều gì chứ?”

“Ông đã chết, thưa sếp,” một trong hai trợ lý giải thích.

Bác sĩ Daneeka ngẩng vội đầu lên với vẻ kinh ngạc phẫn nộ. “Cái gì cơ?”

“Ông đã chết, thưa sếp,” tay trợ lý kia lặp lại. “Có lẽ đó là lý do tại sao lúc nào ông cũng thấy lạnh.”

“Đúng vậy, thưa sếp. Có lẽ suốt thời gian qua ông đã chết mà chúng tôi không phát hiện ra.”

“Cả hai anh đang nói cái chết tiệt gì vậy?” bác sĩ Daneeka ré lên, chết điếng với cảm giác một thảm họa không thể tránh được đang ập đến.

“Đúng vậy, thưa sếp,” một trong hai trợ lý nói. “Các báo cáo đều nói rằng ông đã lên máy bay của McWatt để có thêm giờ bay. Ông đã không rơi xuống bằng dù, do vậy nhất định ông đã chết khi máy bay nổ.”

“Đúng vậy, thưa sếp,” trợ lý kia nói. “Ông nên mừng vì giờ ông sẽ không còn thân nhiệt nữa.”

Đầu óc bác sĩ Daneeka quay cuồng bối rối. “Cả hai anh đều điên hết rồi à?” ông hỏi gặng. “Tôi sẽ báo cáo toàn bộ vụ bất tuân thượng lệnh này cho trung sĩ Towser.”

“Chính trung sĩ Towser cho chúng tôi biết chuyện này mà,” một trong hai gã, Gus hoặc Wes, lại nói. “Bộ Chiến tranh thậm chí còn đang chuẩn bị báo tin cho vợ ông.”

Bác sĩ Daneeka ré lên một tiếng rồi chạy ra ngoài lều quân y để phản kháng trung sĩ Towser, còn anh ta chỉ né người tránh ông với vẻ ghê tởm và khuyên ông nên tránh mặt tối đa cho đến khi có quyết định về việc thu xếp hài cốt của ông.

“Trời ạ, tôi chắc là ông ấy đã chết thật rồi,” một trong hai trợ lý của ông buồn bã nói, hạ giọng đầy tôn kính. “Tôi sẽ nhớ ông ấy lắm. Ông ấy là một người khá tuyệt, nhỉ?”

“Ừ, chắc chắn rồi,” tay trợ lý còn lại nói giọng tiếc thương. “Nhưng tôi cũng mừng là thằng cha đáng ghét đó đã thăng. Tôi chán phát ốm lên vì lúc nào cũng phải đo huyết áp cho hắn.”

Bà Daneeka, vợ của bác sĩ Daneeka, thì lại chẳng vui mừng chút gì về việc bác sĩ Daneeka ra đi và đã phá tan màn đêm yên bình của khu Staten Island New York bằng những tiếng than khóc rền rĩ khi nhận được điện tín của Bộ Chiến tranh báo tin chồng bà chết trận. Chị em phụ nữ tới an ủi bà, chồng họ gọi điện tới chia buồn với mong muốn sâu kín rằng bà sẽ sớm chuyển nhà đi chỗ khác và tha cho họ khỏi nghĩa vụ phải liên tục chia sẻ nỗi đau với bà. Người phụ nữ đáng thương này đã hoàn toàn quẫn trí trong suốt gần một tuần liền. Rồi một cách từ từ, anh dũng, bà đã tìm được sức mạnh để suy ngẫm về tương lai ngập ngụa những vấn đề tàn khốc cho chính bà và con cái. Ngay khi bà sắp thúc thủ trước mất mát, thì người đưa thư tới bấm chuông mang theo một tiếng sét ngang tai - một lá thư gửi từ nước ngoài về với chữ ký của chồng bà, cuống quýt giục bà đừng có tin bất cứ tin xấu nào về ông ấy. Bà Daneeka chết lặng. Không thể đọc được ngày ghi trên thư. Chữ viết thì run rẩy và cẩu thả, nhưng văn phong rất giống với chồng bà, giọng văn buồn bã, thương thân cũng rất quen thuộc, mặc dù nó còn thê lương hơn bình thường. Bà Daneeka vui mừng tột độ và nấc lên khóc không sao kìm nén vì nhẹ nhõm và hôn lên tờ thư V-mail(66) mỏng dính nhăn nhúm bẩn thỉu đó một nghìn lần. Bà viết nhanh một bức thư đầy biết ơn cho chồng để gặng hỏi cho tường tận chi tiết và gửi một bức điện tới Bộ Chiến tranh để báo cho họ rằng họ đã nhầm lẫn. Bộ Chiến tranh trả lời đầy cảm động rằng không có nhầm lẫn nào hết và rằng chắc chắn bà là nạn nhân của một kẻ giả mạo tàn ác, thần kinh nào đó trong phi đoàn của chồng bà. Bức thư gửi tới chồng bà bị trả lại nguyên si, và bị đóng một cái dấu ĐÃ CHẾT TRẬN.

Bà Daneeka lại bị biến thành góa phụ một cách tàn nhẫn lần nữa, nhưng lần này nỗi đau của bà đã được xoa dịu đi phần nào nhờ một thông báo đến từ Washington rằng bà là người thụ hưởng duy nhất đối với khoản tiền bảo hiểm 10.000 đô theo chính sách, và bà có thể yêu cầu nhận ngay số tiền này. Việc nhận ra rằng mình và con cái vẫn chưa phải đối mặt với cảnh chết đói ngay tức khắc đã mang lại một nụ cười can đảm trên mặt và đánh dấu một bước ngoặt trong nỗi đau của bà. Ngay ngày hôm sau hội Cựu chiến binh lại gửi thư thông báo cho bà rằng bà sẽ được nhận lương hưu từ giờ đến cuối đời do có chồng hy sinh, và cả khoản trợ cấp mai táng cho ông ấy là 250 đô. Kèm theo bức thư đó là một tờ séc chính phủ trị giá 250 đô. Dần dần, vững chắc, tương lai của bà đã xán lạn hơn. Một bức thư khác được gửi đến cũng trong tuần đó từ Phòng An sinh Xã hội nói rằng, theo các điều khoản trong luật Bảo hiểm cho người cao tuổi và người thân của binh lính chết trận ban hành năm 1935, bà sẽ nhận được khoản trợ cấp hằng tháng cho bản thân và cho con cái cho tới khi chúng mười tám tuổi, và một khoản trợ cấp mai táng 250 đô. Sử dụng những bức thư của chính phủ làm bằng chứng về cái chết của chồng, bà nộp đơn xin lĩnh ba khoản tiền bảo hiểm nhân mạng mà chồng bà đã mua, mỗi khoản trị giá 50.000 đô, và đơn của bà đã được trân trọng xử lý nhanh chóng. Mỗi ngày lại mang tới cho bà những kho báu mới. Một chìa khóa mở một hòm ký gửi đã đem lại cho bà khoản tiền bảo hiểm thứ tư trị giá 50.000 đô và 18.000 đô tiền mặt chưa từng trả thuế và cũng không cần phải trả. Một hiệp hội mà ông tham gia đã cho bà một khoảnh đất để mai táng. Một tổ chức nữa mà ông là thành viên cũng gửi cho bà khoản trợ cấp mai táng 250 đô. Hiệp hội bác sĩ của hạt cũng cho bà khoản trợ cấp mai táng 250 đô.

Chồng những bà bạn thân nhất của bà đã bắt đầu tán tỉnh bà. Bà Daneeka quá vui trước những gì diễn ra và đã đi nhuộm tóc. Sự giàu có tuyệt vời của bà cứ ngày càng chất ngất, và bà phải tự nhắc bản thân mình mỗi ngày rằng hàng trăm nghìn đô mà bà đang nhận được ấy chẳng hề đáng một xu vì không có chồng bà cùng chia sẻ. Bà kinh ngạc khi có nhiều tổ chức sẵn lòng muốn giúp đỡ việc chôn cất bác sĩ Daneeka đến vậy, trong khi ở tận Pianosa, ông này vẫn đang phải khốn khổ cố giữ mình khỏi bị đào sâu chôn chặt thật và rầu rĩ tự hỏi tại sao vợ ông không trả lời thư ông viết.

Ông phát hiện ra mình đã bị tẩy chay trong phi đoàn bởi những người nguyền rủa hương hồn ông một cách độc địa vì đã kích thích đại tá Cathcart tăng số trận lên. Những báo cáo xác nhận cái chết của ông nảy nở nhanh như trứng côn trùng và xác thực cho nhau kín kẽ tới mức không ai có thể tranh cãi được. Ông không còn cả lương lẫn khẩu phần và phải nhờ cả vào sự hảo tâm của trung sĩ Towser và Milo, cả hai người này đều biết là ông đã chết. Đại tá Cathcart từ chối gặp ông, còn trung tá Korn chuyển lời qua thiếu tá Danby rằng gã sẽ cho hỏa thiêu bác sĩ Daneeka ngay tại chỗ nếu như ông xuất hiện ở trụ sở liên đoàn. Thiếu tá Danby tiết lộ rằng liên đoàn đang rất giận dữ với tất cả các bác sĩ không quân vì Stubbs, tay bác sĩ luộm thuộm, bù xù, cằm xệ thuộc phi đoàn của Dunbar đã cố tình và ngang ngược bày mưu âm thầm chia rẽ nội bộ chỗ đó bằng cách cho tất cả những người đã bay đủ sáu mươi trận được nghỉ theo đúng thủ tục nhưng đã bị liên đoàn căm phẫn gạt đi bằng lệnh yêu cầu tất cả những phi công, hoa tiêu, người cắt bom và người điều khiển súng máy đó trở lại chiến trường. Nhuệ khí ở đó đang sụt giảm nhanh chóng và Dunbar đang bị giám sát. Liên đoàn rất mừng là bác sĩ Daneeka đã bị giết và không có ý định nhận người thay thế.

Ngay cả cha tuyên úy cũng không thể đưa bác sĩ Daneeka trở lại cuộc sống trong hoàn cảnh này. Sự hoảng hốt chuyển thành cam chịu, và càng ngày bác sĩ Daneeka trông càng giống như một con chuột phiền não. Bọng mắt ông trũng sâu và thâm lại, ông thất thểu lướt qua bóng tối lặng lẽ như một con ma ám quẻ khắp nơi. Ngay cả đại úy Flume cũng rúm người lại khi bác sĩ Daneeka vào rừng tìm gã nhờ giúp đỡ. Còn Gus và Wes thì nhẫn tâm đuổi ông ra khỏi lều quân y mà thậm chí còn không cho ông dù chỉ một chiếc nhiệt kế để an ủi, và khi ấy, chỉ khi ấy, ông mới nhận ra rằng, xét trên mọi góc cạnh, ông thực sự đã chết, và rằng ông cần phải nhanh chóng làm một điều gì đó nếu như ông muốn cứu lấy bản thân mình.

Chẳng biết trông vào đâu nữa ngoài vợ mình, ông nguệch ngoạc viết một lá thư đầy xúc động xin bà hãy đưa cảnh ngộ tuyệt vọng của ông tới Bộ Chiến tranh và giục bà liên lạc ngay lập tức với chỉ huy liên đoàn, đại tá Cathcart, để được đảm bảo rằng - bất kể bà đã nghe được điều gì - người đang van vỉ với bà đây là chính ông, chồng của bà, bác sĩ Daneeka, chứ không phải là một xác chết hay là một kẻ mạo danh nào khác. Bà Daneeka choáng váng vì chiều sâu của cảm xúc trong lá thư gần như không thể nào đọc được đó. Bà bị giằng xé trong nỗi ăn năn và đã suýt xiêu lòng mà làm theo yêu cầu của ông, nhưng bức thư bà nhận được ngay sau đó cũng chính từ đại tá Cathcart, chỉ huy liên đoàn chồng bà, lại đã viết:

“Kính gửi bà, ông, cô, hoặc kính gửi ông bà Daneeka: Không từ ngữ nào có thể diễn tả được nỗi buồn đau sâu sắc mà cá nhân tôi đã trải qua khi chồng, con, cha, anh hoặc em của quý vị vừa bị giết, bị thương hoặc bị mất tích trong khi làm nhiệm vụ.”

Bà Daneeka cùng con cái chuyển tới sống ở Lansing, Michigan và không để lại địa chỉ mới.

66. Trong Thế chiến II, lính Mỹ đóng ở nước ngoài thư từ với quê nhà sử dụng hệ thống V-mail (viết tắt của Victory Mail), trong đó các bức thư sẽ được kiểm duyệt, chụp ra phim rồi chuyển về nước mới in ra giấy.