andry nghe theo và trở về với vụ thu hoạch nho, rất ngạc nhiên thấy mình không khổ sở như từng suy nghĩ, vì hạnh phúc biết bao khi biết mình được yêu, và tin tưởng mãnh liệt biết bao khi yêu say đắm. Chàng ngạc nhiên và hoan hỉ tới mức không thể không thổ lộ với cậu út Caillaud.

Cậu này cũng ngạc nhiên và khâm phục cô bé Fadette đã biết chống lại mọi sự yếu đuối và dại dột từ khi nàng yêu Landry và được Landry đền đáp.

- Tớ vui mừng - cậu ta nói - thấy cô gái ấy đức hạnh đến thế. Riêng mình, tớ chưa bao giờ đánh giá sai cô ấy, thậm chí có thể nói giá được cô chú ý tới, tớ sẽ không bao giờ không hài lòng. Ta luôn luôn thấy cô ấy xinh đẹp hơn là xấu xí, với cặp mắt. Ít lâu nay, mọi người có thể thấy là cô ấy ngày một thêm dễ thương nếu muốn làm người ta đẹp lòng. Nhưng cô ấy chỉ yêu một mình cậu Landry ạ, và chú ý không làm những người khác khó chịu. Cô ấy không tìm kiếm một sự tán thành nào ngoài sự tán thành của cậu. Tớ cam đoan là một người phụ nữ có tính cách như vậy chắc hẳn rất thích hợp với mình. Vả lại biết cô ấy từ khi còn làm một cô bé nhỏ xíu, tớ vẫn cho là cô ấy có tấm lòng hào hiệp. Nếu hỏi mỗi người nghĩ theo đúng lương tâm và đúng sự thật: thì chắc hẳn người ta phải ca ngợi cô ấy. Nhưng thiên hạ là như thế đấy: khi có hai ba người thù ghét một người khác thì tất cả đều xúm vào, công kích, gây dư luận xấu dối với người ta mà không biết rõ vì sao, và như thể là vì niềm vui nghiền nát con người không biết tự vệ.

Landry được an ủi rất nhiều khi nghe cậu út Caillaud lập luận như vậy, và từ hôm ấy, kết bạn với cậu ta, khuây khỏa một phần nỗi phiền muộn khi tâm tình với bạn.

Thậm chí, một hôm Landry bảo bạn:

- Cậu đừng nghĩ tới Madelon nua, cô ta chẳng ra gì và từng làm cả hai chúng ta phiền muộn, anh bạn ạ. Cậu cùng một tuổi với tớ và chẳng việc gì phải vội vã lấy vợ. Tớ có con em gái Nanette, rất xinh đẹp, có giáo dục, hiền hòa, dễ thương, năm nay lên mười sáu. Cậu hãy tới thăm bọn tớ nhiều hơn chút đỉnh; bố tớ quý cậu lắm, và khi biết rõ Nanette, cậu sẽ thấy là cậu không có ý nghĩ tốt đẹp nào hơn ý nghĩ trở thành em rể tớ đâu.

- Đúng thế - cậu út Caillaud đáp - và nếu cô gái chưa đính hôn với ai, thì chủ nhật này, tớ cũng sẽ tới nhà cậu.

Tối hôm Fanchon Fadet ra đi, Landry muốn về gặp bố, nói chuyện với ông về hành vi trung thực của người con gái đã bị ông đánh giá sai, đồng thời bày tỏ thái độ phục tùng của mình đối với hiện tại tuy chưa cam kết gì đối với tương lai. Chàng rất xót xa khi đi qua trước nhà bà lão Fadet, nhưng lấy hết can đảm trong lúc tự bảo mình nếu Fanchon không ra đi, chàng khó lòng có niềm hạnh phúc được nàng yêu. Chàng vào gặp bà lão Fanchette, người họ hàng và là mẹ đỡ đầu Fanchon, vừa tới thay thế nàng chăm sóc bà già và chú bé.

Bà lão ngồi trước cửa, bế thằng bé Cào cào trên đầu gối. Thằng bé Jeanet tội nghiệp khóc, không chịu lên giường, vì chị Fanchon của nó chưa về, để chị vẽ cho nó cầu kinh và đưa nó đi ngủ. Bà lão Fanchette ra sức dỗ dành nó, và Landry vui mừng nghe cụ nói với thằng bé rất dịu dàng và âu yếm. Nhưng vừa thấy Landry đi qua, chú bé thoắt vùng ra khỏi bà lão Fanchette và chạy nhào tới hôn chàng, hỏi chuyện chàng, năn nỉ chàng đưa chị Fanchon về cho nó. Landry ôm nó vào lòng, vừa khóc, vừa ra sức an ủi nó. Chàng muốn cho nó một chùm nho rất ngon lành trong số nho bà Caillaud gửi biếu bà Barbeau. Nhưng Jeanet, thường vốn khá tham ăn, lúc này cứ chối nguẩy nguẩy, nó không chịu nhận nếu Landry không hứa đi tìm chị Fanchon về cho nó. Chàng đành phải vừa hứa vừa thở dài; nếu không, nó một mực không chịu nghe lời bà lão Fanchette.

Ông lão Barbeau không ngờ tới hành vi quyết liệt đến thế của cô bé Fadette. Ông lấy làm hài lòng; nhưng hình như ân hận về việc làm của nàng, vì ông vốn là người công bằng và nhân hậu.

- Landry, bố giận con không đủ can đảm để thôi không gặp gỡ con bé nữa. Giá con hành động theo đúng bổn phận, thì đã không gây nên việc nó ra đi. Cầu Chúa cho con bé không phải đau khổ trong hoàn cảnh mới của nó, và sự vắng mặt của nó không làm thiệt hại tới bà nó và em nó. Nếu có nhiều người nói xấu nó, thì ngược lại, cũng có vài ba người bênh vực nó và cam đoan với bố là nó rất tốt và rất sẵn lòng giúp đỡ gia đình. Nếu cái tin người ta bảo bố là nó mang thai không đúng sự thật, thì rồi chúng ta sẽ rõ và sẽ bênh vực nó đến nơi đến chốn. Nếu chẳng may, đó là sự thật, và con là người có lỗi, thì chúng ta sẽ giúp đỡ nó và đừng để nó rơi vào cảnh cùng cực. Không bao giờ con kết hôn với nó, bố chỉ đòi hỏi ở con có thế, Landry ạ.

- Thưa cha - Landry đáp - cha và con đánh giá sự việc có khác nhau. Giá con có lỗi như cha nghĩ, thì trái với lời cha, con sẽ xin phép cha kết hôn với cô ấy. Nhưng cô bé Fadette vẫn trong trắng như em Nanette con, nên hiện nay con chỉ xin lỗi cha về nỗi phiền muộn con đã gây nên cho cha. Sau này, cha con ta sẽ nói chuyện về cô ấy như cha đã hứa với con.

Ông lão Barbeau đành không nói gì thêm. Ông rất thận trọng, không muốn xử sự vội vã, và bằng lòng với kết quả đạt được.

Từ ấy, không còn bàn tới chuyện cô bé Fadette ở Bessonnière nữa. Thậm chí người ta tránh nhắc tới tên nàng, vì hễ có ai đó thốt ra tên nàng trước mặt mình là ngay lập tức Landry đỏ bừng mặt và cũng ngay lập tức tái nhợt, và người ta dễ dàng nhận thấy chàng vẫn không quên nàng hơn so với hôm đầu.