— Thế nào, các đồng chí, thảo luận đi! — Bí thư khu ủy nói nhanh như đang tiếp tực cuộc thảo luận bị ngắt quãng và nhìn cả hai người — Tất nhiên là nếu không có ý kiến phản đối.

— Rõ!—Tulyakôp khẽ cúi đầu trả lời theo lối quân sự.

— Còn đồng chi, đồng chí nghĩ sao, đồng chí Secnôivanenkô?

— Rõ! — Secnôivanenkô trả lời cũng bằng cái vẻ kiên quyết đó, rồi ông hỏi Tulyakòp: «Quân đồng chí có đông không? »

— Không đông lắm, một bộ phận ở trong thành phố với tôi, còn những bộ phận khác thì ở địa phương sau lưng địch — Tulyakôp lục cặp. Secnôivanenkô hiểu là anh muốn đưa ông xem danh sách, khẽ giơ tay ngăn lại.

— Không cần thiết. Tôi biết. Đồng chí cứ giữ lấy.

— Các đồng chi ấy đều đã được khu ủy thẩm tra, — bí thư vừa nói vừa nhìn đồng hồ — Chúng ta không nên mất thì giờ vô ích.

Họ đến trước tấm bản đồ lớn thành phố Ôđelxa và vùng phụ cận.

— Các đồng chí đã có quyết định cụ thể rồi chứ? — bí thư hỏi — Các đồng chí sẵn sàng rồi chứ?

— Vâng — Secnôivanenkô đáp.

— Vậy ta bắt đầu.

Secnôivanenkô lùi xa tấm bản đồ một chút, nghiêng ngó bên này bên kia, và tìm thấy cái kính. Ổng dùng bao kính thay cho chiếc que khoanh một vòng quanh làng Uxatôvô.

— Chúng tôi đã thảo luận với anh em là quyết định kéo đến tận đây.

— Được. Cụ thể là đâu?

— Cách bức tường công viên Hatji-Bây một cây số rưỡi, ở địa giới phía tây làng Uxatôvô. Chính chỗ này đây.

— Phải, tôi biết. Chỗ đó có một cái khe nhỏ.

— Hoàn toàn đúng. Lối vào hầm đá ngày xưa.

— Hiện giờ ở đó còn có sở chỉ huy của một đơn vị chúng ta — bí thư nhận xét. — Thế tại sao đồng chi lại kết cái chỗ đó.

— Một mặt, nó không xa thành phố Pêrexip và những cơ sở công nghiệp lớn; mặt khác, nó là quãng ngắn nhất đi đến đường xe lửa Ôđetxa - Razđenaia và xa hơn một chút là nhánh đường Ôđetxa - Voznexen. — Với một vẻ đầy ý nghĩa, Secnôivanenkô qua mắt kính nhìn đồng chí bí thư trước, rồi đến Tulyakốp, ngừng lại một lát, tay ve vẩy bao kính. — Và ta có thể đặt liên lạc dễ dàng với nhân dân các làng Khôlôtnaia, Banka, Niliakôvô. Nêrubaixkôiê, Đannit, cả với trạm máy kéo ở Prôtôpôpôvô nữa, đường nào cũng tiện.

— Cũng có thể... — Tulyakôp gật đầu tản thành nói.

Secnôivanenkô nhìn ra đường. Trời mới tảng sáng. Còn tối đất. Gió cuốn từng đống lá phong từ đại lộ xuống lòng đường rộng và đến những luống hoa quanh viện bảo tàng khảo cổ. Hoa « Canna » nở rộ, đỏ rực như bốc lửa, trong sương sớm. Trước mặt, trong Câu lạc bộ Quốc tế, sau những cửa sổ vỡ tung, một ngọn đèn xanh nhỏ le lói. Trên mái Nhà hát thành phố, những đàn chim sắp sửa bay đi, nổi bật trên ánh phản chiếu xa xôi của những đám cháy. Trên nền trời mờ tối, chưa được mặt trời chiếu sáng, đạn cao xạ bay vùn vụt như sao băng nhỏ. Đạn đại bác từ những chiến hạm chạy ngoài cảng bắn vun vút qua thành phố. Nền trời trên những mái nhà thành phố bị cắt nát ngang dọc bởi những tia chớp đại bác. Đâu đấy từ xa, những tiếng nổ rung chuyển hàng cây ngô đồng đã rụng hết lá vàng. Không quân địch đang ném bom cảng. Ở góc những phố Puskin và Latôskin, một đoàn dài bộ đội dừng lại, lẫn trong bóng tối: bộ binh, pháo binh, xe vận tải. Xa hơn một chút, mấy trăm tên tù binh im lìm và tả tơi — đó là bọn Đức và Rumani bị bắt mới đây ở gần thành phố. Gần cái chắn, chỗ xe lửa đi ngang đường, đèn điều chỉnh nhấp nháy những tia điện nhỏ. Secnôivanenkô hiểu là đoàn quân đứng đợi chấm dứt trận oanh tạc ngoài cảng, nơi đang xếp quân lên tàu. Đó là một quang cảnh quen thuộc của những ngày cuối cùng, Secnôivanenkô đặt lên khung cửa một tờ báo đã gấp lại và đóng thật mạnh cửa sổ.

— Nào, bắt đầu hành động! — Bí thư khu ủy nói, vẻ dứt khoát.

Nện đôi ủng bộ đội mới kêu cồm cộp, ông tiễn hai đồng chí ra tận cửa, bắt chặt tay họ và nhắc lại:

— Hành động đi!

Secnôivanenkô đưa nhanh mắt chú ý nhìn anh; anh đằng hắng, giấu một nụ cười. Đồng chí bí thư nhìn tấm bản đồ, nheo mắt lại suy nghĩ, ông rút trong túi ra một cái thước chia phân và áp lên bản đò.

— Hiểu. Cách xưởng chữa tàu bảy kilômet, và từ đấy đến cảng Pratich chỉ có mấy bước.

— Đó chính là cái chúng tôi nhắm, — Secnôivanenkô nói — Thành thử chúng tôi có bốn mục tiêu: Pêrexip, cảng, đường sắt và các làng. Và tất cả đều trong tầm tay.

— Một trung tâm tác chiến, — Tulvakôp nhận xét.

Một lần nữa, Secnôivanenkô lại lấy bao kinh khoanh lên phía trên làng Uxatôvô bang một động tác chinh xác. Rõ ràng là vấn đề đã được nghiên cứu triệt để và địa điểm được chọn rất đúng. Từ khi khu ủy ra lệnh cho ông cũng như cho một loạt cán bộ khác của Đảng chuẩn bị rút vào bí mật, Secnôivanenkô đã làm việc suốt ngày đêm. Ông đã tập hợp những người cộng tác được thẩm tra và đáng tin cậy lại, đã chỉ định những địa điểm họp bí mật và từng bước một, để khỏi gây tò mò cho mọi người, thu thập những vật liệu cần thiết, vũ khí và lương thực. Ông làm việc thận trọng, không để ai hay biết. Ông chăm lo chú yếu vấn đề địa điểm. Hầm mộ là nơi thích hợp nhất, nhưng nằm rải khắp dưới thành phố và có rất nhiều lối thông xuống. Cần phải chọn lấy một lối để đi xuống lòng đất và đặt ban chỉ huy. Sau khi suy nghĩ kỹ, ông đã quyết định đến làng Uxatôvô. Bí thư khu ủy đích thân chỉ đạo việc rút các đảng ủy địa phương và các đội du kích vào bí mật, nên nắm được mọi ý đồ, hành động và cử chỉ của Secnôivanenkô. Nhiều lần, hai người đã thảo luận riêng với nhau những vấn để đó. Nhưng giờ là lần cuối cùng họ gặp nhau. Cần phải đi đến một quyết định dứt khoát.

— Kể thì cũng hợp lý đấy, — bí thư nói sau một cố gắng suy xét cuối cùng—Đồng chí thấy thế nào? — Ông quay về phía Tulyakôp nói thêm.

— Hoàn toàn hợp lý.

— Vần đề thế là giải quyết xong. Tôi sẽ báo cho bộ đội biết để họ khỏi gây khó khăn khi các đồng chí rút xuống hầm đá ở Uxatôvô. Các đồng chí cần hỏi gì nữa không?

— Không, — Secnôivanenkô vừa nói vừa bỏ kính ra bằng một cử chỉ kiên quyết và cất kính vào bao.

— Tôi cũng không, — Tulyakôp nói.

Một lúc yên lặng! Trong lúc đó, những loạt đại bác gần xa vẫn không ngừng làm rung bần bật những miếng kính cuối cùng sót lại và những tấm gỗ ghép. Thỉnh thoảng những mệnh lệnh sang sảng của anh em bộ đội cao xạ dưới đường phố lại vọng lên. Sau đó những khẩu đại bác phòng không bắt đầu liên tiếp nổ rền.

Một tiếng rít nhè nhẹ, mỗi lúc một to hon. Rồi căn phòng rung lên vì một chuỗi bom. Sức ép không khí bất thình lình làm bật tung cảnh cửa sổ cao lắp gỗ dán. Gió ùa vào căn phòng làm giấy má bay tới tấp. Đồng chí bí thư cau mặt ra khép cửa sổ, nhưng nó vẫn bật ra.