tá Sue Ann Duckett là một phụ nữ cao, to, trưởng thành, lưng thẳng với cặp mông nổi bật, tròn trịa, ngực nhỏ và những đường nét góc cạnh khắc khổ đậm chất New England vừa rất dễ thương vừa rất thô kệch. Da cô trắng hồng, mắt cô nhỏ, mũi và cằm mảnh và sắc. Cô rất có năng lực, nhanh nhẹn, nghiêm khắc và thông minh. Cô dám nhận trách nhiệm và giữ được bình tĩnh trong mọi cuộc khủng hoảng. Cô người lớn và tự lập, và cô chẳng cần điều gì ở ai. Yossarian thấy thương hại và quyết định phải giúp cô.

Sáng hôm sau trong khi cô đang cúi xuống vuốt lại ga ở đuôi giường y, y lén lút luồn tay vào khe hẹp giữa hai đầu gối cô và, thình lình, chớp nhoáng trượt hết cỡ lên trong váy cô. Y tá Duckett hét toáng lên và nhảy bắn lên không trung cả dặm, nhưng như vậy vẫn chưa đủ cao, nên cô vặn vẹo và nhảy nhót và giằng co tới lui quanh cái điểm tựa thiêng liêng của mình tới cả mười lăm giây mới giãy ra được và điên cuồng rút lui về lối đi với khuôn mặt tái mét và run rẩy. Cô đã lùi quá xa, và Dunbar, người đã chứng kiến vụ việc từ đầu, đột ngột từ trên giường xổ tới vung cả hai cánh tay ra chộp lấy ngực cô từ phía sau. Y tá Duckett hét toáng lên một lần nữa và vặn người đê thoát, đủ xa khỏi Dunbar để cho Yossarian phi tới vồ lấy cô một lần nữa. Y tá Duckett nhảy bật lên chạy thoát sang phía bên kia lối đi thêm một lần nữa như một quả bóng bàn có chân. Dunbar đang chăm chú đợi, sẵn sàng chộp lấy. Cô kịp nhớ ra và nhảy tránh sang bên.

Dunbar vồ hụt và mất đà lao từ trên giường xuống sàn, tiếp đất bằng đầu thịch một cái nặng nề, ghê răng rồi bất tỉnh nhân sự.

Dunbar tỉnh dậy ở trên sàn với cái mũi chảy máu và các triệu chứng đau đầu khốn khổ y hệt như gã đã bốc phét suốt thời gian qua. Cả phòng chìm trong om sòm hỗn loạn. Y tá Duckett đang đầm đìa nước mắt và trên mép một chiếc giường Yossarian đang ngồi bên dỗ dành cô đầy vẻ biết lỗi. Đại tá chỉ huy giận dữ hét vào mặt Yossarian rằng ông không chấp nhận việc bệnh nhân vô lễ với y tá.

“Ông muốn gì ở anh ta?” Dunbar ai oán hỏi khi vẫn đang ở trên sàn, nhăn nhó vì những cơn đau rần rật trên thái dương khi nói. “Anh ta đâu có làm gì.”

“Tôi đang nói với anh đấy!” ông đại tá gầy gò, tôn quý rống lên to hết mức có thể. “Anh sẽ bị trừng phạt vì những việc anh đã làm.”

“Ông muốn gì ở anh ta chứ?” Yossarian lớn tiếng. “Anh ta chỉ làm mỗi một việc là ngã đập đầu xuống đất.”

“Và tôi cũng đang nói với anh!” đại tá tuyên bố, xoay cơn giận sang phía Yossarian. “Anh sẽ phải ngoan ngoãn mà xin lỗi vì chuyện dám chộp ngực y tá Duckett.”

“Tôi đâu có chộp ngực y tá Duckett,” Yossarian nói.

“Tôi mới là người chộp ngực cô ấy,” Dunbar nói.

“Cả hai anh điên rồi sao?” ông bác sĩ rít lên, và tái mặt bối rối lùi lại.

“Đúng vậy, anh ta điên thật đấy, thưa bác sĩ,” Dunbar đồng ý. “Đêm nào anh ta cũng mơ được cầm một con cá sống trong tay.”

Ông bác sĩ dừng khựng lại với vẻ kinh ngạc và ghê tởm một cách tao nhã, cả phòng im phăng phắc. “Anh ta làm sao?” ông gặng hỏi.

“Anh ta mơ được cầm một con cá đang sống ở trong tay.”

“Loài cá gì vậy?” ông bác sĩ nghiêm trang hỏi Yossarian.

“Tôi không biết,” Yossarian trả lời. “Tôi không phân biệt được cá này với cá khác.”

“Anh cầm cá bằng tay nào?”

“Cũng tùy,” Yossarian trả lời.

“Tùy theo loại cá,” Dunbar đóng góp thêm.

Ông bác sĩ quay lại và nheo mắt nhìn xuống Dunbar đầy ngờ vực. “Thật vậy sao? Làm sao mà anh lại có vẻ biết rõ như vậy?”

“Tôi ở trong giấc mơ đấy mà,” Dunbar đáp mà không hề bật ra cười.

Khuôn mặt bác sĩ đỏ ửng vì bối rối. Ông trừng mắt nhìn cả hai người với vẻ oán giận lạnh lẽo, không khoan nhượng. “Đứng lên khỏi sàn rồi về giường đi,” ông ra lệnh cho Dunbar qua cặp môi mỏng dính. “Và tôi không muốn nghe bất cứ ai trong số hai anh nói thêm một lời nào nữa về giấc mơ này. Tôi có một nhân viên chuyên nghe ngóng những chuyện nhảm nhí kinh tởm như thế này đấy.”

“Theo anh thì tại sao,” thiếu tá Sanderson, chuyên gia tâm thần học dịu dàng thấp đậm luôn mỉm cười mà ông đại tá đã ra lệnh cho Yossarian tới gặp, thận trọng hỏi, “đại tá Ferredge lại thấy giấc mơ của anh là kinh tởm?”

Yossarian kính cẩn đáp, “Tôi đoán hoặc là do có vấn đề gì đó ở giấc mơ hoặc là có vấn đề gì đó ở đại tá Ferredge.”

“Nói rất hay,” thiếu tá Sanderson vỗ tay, gã đi một đôi giày quân trang kêu cọt kẹt, tóc đen như than gần như dựng đứng. “Không hiểu sao,” gã tâm sự, “đại tá Ferredge luôn gợi tôi nhớ tới một con chim mòng biển. Ông ta cũng không mấy tin vào tâm thần học, anh biết đấy.”

“Anh không thích chim mòng biển, phải không?” Yossarian hỏi.

“Ừ, không thích mấy,” thiếu tá Sanderson thú nhận với một tiếng cười đanh, hồi hộp và âu yếm kéo kéo vào cái cằm thứ hai của mình như thể nó là một chòm râu dê. “Tôi nghĩ giấc mơ của anh rất thú vị, và tôi mong nó sẽ tiếp tục xảy ra thường xuyên để chúng ta có thể thảo luận về nó. Anh làm điếu thuốc chứ?” Gã mỉm cười khi Yossarian từ chối. “Theo anh thì tại sao,” gã ranh mãnh hỏi, “anh lại có ác cảm mạnh mẽ đến vậy với việc nhận một điếu thuốc từ tôi?”

“Tôi vừa hút một điếu xong. Nó vẫn đang cháy âm ỉ trong gạt tàn của anh kia kìa.”

Thiếu tá Sanderson cười khùng khục. “Quả là một lời giải thích tài tình. Nhưng tôi đồ rằng chúng ta sẽ sớm phát hiện ra lý do đích thực thôi.” Gã thắt dây giày đang tuột ra thành một nút nơ kép xộc xệch, đoạn lấy từ trên bàn một tập giấy kẻ màu vàng chanh đặt lên lòng. “Con cá mà anh mơ thấy. Ta nói về nó đi. Luôn là cùng một con cá, phải không?”

“Tôi không biết nữa,” Yossarian đáp lời. “Tôi không giỏi nhận dạng cá.”

“Con cá khiến anh nhớ tới điều gì?”

“Tới con cá khác.”

“Thế con cá khác khiến anh nhớ tới điều gì?”

“Tới con cá khác.”

Thiếu tá Sanderson thất vọng ngồi thẳng dậy. “Anh có thích cá không?”

“Không thích lắm.”

“Theo anh thì tại sao anh lại có ác cảm bệnh hoạn với cá đến vậy?” thiếu tá Sanderson đắc thắng hỏi.

“Chúng quá nhạt,” Yossarian trả lời. “Và quá nhiều xương.”

Thiếu tá Sanderson gật đầu thông cảm, với một nụ cười a dua giả lả. “Đó là một lời giải thích rất thú vị. Nhưng chúng ta sẽ sớm phát hiện ra lý do đích thực thôi, tôi nghĩ vậy. Anh có thích con cá cụ thể này không? Con cá anh đang nắm trong tay ấy?”

“Tôi không có chút cảm xúc nào với nó cả.”

“Anh có ghét con cá này không? Anh có cảm xúc thù địch hay bạo lực nào với nó không?”

“Không, không có chút nào. Thực ra, tôi khá là thích nó.”

“Vậy thì anh thích con cá này.”

“Ồ không. Tôi không có cảm xúc gì với nó cả.”

“Nhưng anh vừa nói là anh thích nó. Giờ anh lại nói là anh không có cảm xúc gì với nó cả. Tôi vừa phát hiện sự mâu thuẫn của anh. Anh có thấy vậy không?”

“Vâng thưa sếp. Tôi đồng ý là anh đã phát hiện ra sự mâu thuẫn trong tôi.”

Thiếu tá Sanderson kiêu hãnh viết chữ “Mâu thuẫn” lên tập giấy bằng bút chì đen nét đậm. “Theo anh thì tại sao,” gã tiếp tục khi đã viết xong, mắt nhìn lên, “anh lại có hai câu mô tả cảm xúc trái ngược nhau về con cá?”

“Tôi cho rằng tôi có thái độ nước đôi với nó.”

Thiếu tá Sanderson nhảy lên vui sướng khi nghe thấy cụm từ “thái độ nước đôi”. “Anh đã hiểu thật rồi!” gã hân hoan reo lên, siết chặt hai tay. “Ôi, anh không tưởng tượng được tôi đã cô đơn như thế nào đâu, khi cứ phải ngày qua ngày nói chuyện với những bệnh nhân không có chút kiến thức nào về tâm thần học, cố cứu chữa những người không có tí quan tâm nào tới tôi hoặc công việc của tôi! Điều đó đã đem lại cho tôi cảm giác hụt hẫng kinh khủng.” Một thoáng lo âu lướt qua mặt gã. “Tôi dường như không thể lay chuyển được thực tế ấy.”

“Thật vậy sao?” Yossarian hỏi, băn khoăn không biết nên nói gì tiếp. “Tại sao anh lại tự trách mình về lỗ hổng trong quá trình giáo dục của những người khác?”

“Thật ngốc nghếch, tôi biết vậy,” thiếu tá Sanderson ngượng nghịu đáp cùng một tiếng cười vui vẻ gượng gạo. “Nhưng tôi luôn bị phụ thuộc rất nhiều vào sự khen ngợi của người khác. Tôi dậy thì chậm hơn một chút so với bọn con trai cùng lứa, anh biết đấy, vụ đó đã đưa đến cho tôi một số - à không, đủ thứ vấn đề. Tôi biết ngay là tôi sẽ rất thích được thảo luận với anh về chúng mà. Tôi háo hức muốn bắt đầu tới mức ngay bây giờ đây, tôi gần như chẳng hề sẵn lòng lạc sang vấn đề của anh, nhưng e rằng tôi vẫn phải làm thôi. Đại tá Ferredge sẽ rất cáu nếu như ông ta biết chúng ta dành hết thời gian nói về tôi. Giờ tôi muốn cho anh xem một số vết mực để tìm xem một số hình dạng và màu sắc sẽ khiến anh liên tưởng tới điều gì.”

“Anh có thể tiết kiệm thời gian và công sức cho mình, bác sĩ ạ. Tất cả đều khiến tôi liên tưởng đến tình dục.”

“Thật vậy sao?” thiếu tá Sanderson reo lên vui sướng, như thể không tin vào tai mình. “Giờ thì chúng ta thực sự đã đi được một quãng đường dài! Trước đây anh đã từng có giấc mơ đẹp nào về tình dục chưa?”

“Giấc mơ cá của tôi là giấc mơ tình dục.”

“Không, ý của tôi là những giấc mơ tình dục đích thực cơ - kiểu như anh tóm cổ một con ghệ trần truồng nào đó, véo và đấm vào mặt cô ta cho đến khi cô ta máu me đầm đìa thì nhảy vào cưỡng đoạt cô ta sau đó òa lên khóc vì anh vừa yêu vừa hận cô ta nhiều tới mức không biết phải làm gì tiếp. Đó là loại giấc mơ tình dục mà tôi muốn thảo luận. Anh đã từng có giấc mơ tình dục kiểu như vậy bao giờ chưa?”

Yossarian trầm tư suy nghĩ một lúc. “Đó là một giấc mơ cá,” y quả quyết.

Thiếu tá Sanderson rụt người lại như thể vừa bị ăn tát. “Ừ, tất nhiên rồi,” gã lạnh lùng chấp nhận, thái độ trở nên cáu kỉnh và như muốn phản kháng tự vệ. “Nhưng dù sao tôi vẫn muốn anh mơ một giấc kiểu như vậy chỉ để xem anh phản ứng như thế nào. Hôm nay thế là đủ rồi. Từ giờ đến mai, tôi muốn anh mơ về những câu trả lời cho một số câu hỏi mà tôi đã hỏi anh. Những buổi trị liệu này với tôi cũng chẳng dễ chịu gì hơn với anh đâu, anh biết đấy.”

“Tôi sẽ đề cập chuyện này với Dunbar,” Yossarian đáp lời.

“Dunbar?”

“Anh ta là người bắt đầu mọi chuyện. Đó là giấc mơ của anh ta.”

“Ồ, Dunbar.” Thiếu tá Sanderson cười khinh bỉ, sự tự tin đã trở lại. “Tôi đoán chừng Dunbar chính là kẻ xấu đã làm tất cả những điều xấu mà anh luôn phải chịu trách nhiệm, có phải không?”

“Anh ta không xấu đến vậy đâu.”

“Nhưng anh vẫn bảo vệ anh ta tới chết, đúng không?”

“Không đến mức vậy đâu.”

Thiếu tá Sanderson mỉm cười châm chọc và viết “Dunbar” lên tập giấy. “Tại sao anh lại đi khập khiễng?” gã đột ngột hỏi khi Yossarian đi tới cửa. “Và dải băng ấy đang làm cái chết tiệt gì trên chân anh vậy? Anh bị điên hay là sao?”

“Tôi bị thương ở chân. Đó là lý do tôi nằm viện.”

“Ồ không, anh không bị thương,” thiếu tá Sanderson hả hê đầy ác ý. “Anh nhập viện vì có sỏi ở tuyến nước bọt. Vậy ra anh cũng chả thông minh lắm, phải không? Anh thậm chí còn không biết anh nhập viện vì lý do gì.”

“Tôi nhập viện vì bị thương ở chân,” Yossarian khăng khăng.

Thiếu tá Sanderson phớt lờ ý kiến của y bằng một tiếng cười mỉa mai. “Thôi được rồi, cho tôi gửi lời hỏi thăm tới anh bạn Dunbar của anh. Và anh sẽ bảo anh ta mơ giấc mơ đó cho tôi, được chứ?”

Nhưng Dunbar đang buồn nôn và chóng mặt vì bệnh đau đầu như thường lệ nên không định hợp tác với thiếu tá Sanderson. Hungry Joe thì vẫn gặp ác mộng vì gã đã hoàn thành sáu mươi nhiệm vụ và lại tiếp tục đợi để được về nhà, nhưng khi vào viện thăm mọi người gã cũng không muốn chia sẻ cơn ác mộng nào cả.

“Không ai có giấc mơ nào dành cho thiếu tá Sanderson à?” Yossarian hỏi. “Tôi không muốn làm anh ta thất vọng. Anh ta vốn đã cảm thấy bị từ chối đủ rồi.”

“Từ lúc biết anh bị thương tới giờ tôi cứ hay có một giấc mơ lạ lắm,” cha tuyên úy thú nhận. “Trước đây đêm nào tôi cũng mơ thấy vợ tôi sắp chết hay bị giết hoặc con cái tôi bị chết nghẹn khi ăn ngập mồm đồ ăn bổ dưỡng. Giờ thì tôi mơ tôi đang bơi ngoài khơi, nước ngập đầu và một con cá mập đang gặm chân trái của tôi, đúng chỗ anh bị băng.”

“Đó là một giấc mơ tuyệt vời,” Dunbar tuyên bố. “Tôi dám cá rằng thiếu tá Sanderson sẽ mê nó lắm.”

“Đó là một giấc mơ kinh khủng!” thiếu tá Sanderson kêu lên. “Nó tràn ngập đau đớn và tổn thương và cái chết. Tôi chắc rằng anh chỉ mơ ra nó để chọc tức tôi. Anh biết đấy, tôi thậm chí còn không chắc là anh có phù hợp với quân đội không, nếu anh có một giấc mơ đáng kinh tởm đến vậy.”

Yossarian chợt thấy một tia hy vọng. “Có lẽ anh đúng đấy, sếp,” y ranh mãnh gợi ý. “Có lẽ tôi cần phải bị giải nhiệm và quay trở lại Mỹ.”

“Anh đã bao giờ nghĩ rằng việc anh đi kiếm gái lung tung khắp nơi thực ra cũng chỉ là vì anh đang cố khỏa lấp nỗi sợ bị liệt dương trong tiềm thức?”

“Vâng, thưa sếp, đúng là vậy.”

“Thế thì tại sao anh lại làm vậy?”

“Để khỏa lấp nỗi sợ bị liệt dương trong tiềm thức.”

“Tại sao anh lại không tìm cho mình một thú vui lành mạnh khác?” Thiếu tá Sanderson quan tâm, thân thiện hỏi.

“Như câu cá chẳng hạn. Anh thấy y tá Duckett hấp dẫn thật đấy à? Tôi nghĩ cô ấy hơi bị xương xẩu. Khá là nhạt và nhiều xương. Như một con cá.”

“Tôi hầu như không biết mấy về y tá Duckett.”

“Vậy thì tại sao anh lại chộp ngực cô ấy? Chỉ vì cô ấy có ngực sao?”

“Dunbar làm đấy chứ.”

“Ồ, đừng lại bổn cũ soạn lại nữa,” thiếu tá Sanderson kêu lên đầy khinh bỉ và cay độc, rồi ném bút chì xuống với vẻ ghê tởm. “Anh thực sự nghĩ là mình có thể thoát tội bằng cách giả làm ai đó khác đấy à? Tôi không thích anh, Fortiori. Anh có biết điều đó không? Tôi không thích anh một chút nào.”

Yossarian cảm thấy như có một luồng gió sợ hãi lạnh lẽo, ẩm thấp thổi vào mình. “Tôi không phải là Fortiori, thưa sếp,” y rụt rè nói. “Tôi là Yossarian.”

“Anh là ai?”

“Tên tôi là Yossarian, thưa sếp. Và tôi nhập viện vì bị thương ở một chân.”

“Tên anh là Fortiori,” thiếu tá Sanderson hung hăng phản đối. “Và anh nhập viện vì có sỏi ở trong tuyến nước bọt.”

“Ôi, thôi đi mà thiếu tá!” Yossarian bùng nổ. “Tôi phải biết tôi là ai chứ.”

“Còn tôi có cả một bộ hồ sơ quân đội ở đây để chứng minh,” thiếu tá Sanderson vặc lại. “Anh cần phải hiểu rõ được bản thân mình là ai trước khi quá muộn. Đầu tiên anh là Dunbar. Giờ thì anh lại là Yossarian. Chớp mắt cái nữa thì chắc anh sẽ tuyên bố mình là Washington Irving mất. Anh có biết anh bị làm sao không? Anh bị tâm thần phân liệt, đó là bệnh của anh.”

“Có lẽ anh đúng, thưa sếp.” Yossarian lịch thiệp đồng ý.

“Tôi biết là tòi đúng mà. Anh có mặc cảm bị ngược đãi rất nặng. Anh nghĩ mọi người đang cố làm hại anh.”

“Mọi người đúng là đang cố làm hại tôi.”

“Anh thấy chưa? Anh coi thường cả quyền uy thái quá lẫn những truyền thống lỗi thời. Anh nguy hiểm và suy đồi, và anh cần bị đem ra ngoài xử bắn!”

“Anh đang nghiêm túc đấy à?”

“Anh là kẻ thù của nhân dân!”

“Anh điên hả?” Yossarian hét lên.

“Không, tôi không điên,” Dobbs gầm lên cuồng nộ từ cuối phòng, mà gã cứ nghĩ chỉ vừa thì thầm lén lút. “Hungry Joe đã tận mắt trông thấy bọn họ, thật đấy. Hôm qua khi bay tới Naples để lấy mấy cái máy điều hòa không khí chợ đen về cho trang trại của đại tá Cathcart, anh ta đã tận mắt thấy. Họ có một trung tâm điều chuyển người rất lớn ở đó và trong đó có hàng trăm phi công lái máy bay, phi công cắt bom, và phi công điều khiển súng đang trên đường về nhà. Bọn họ chỉ cần bay bốn mươi lăm trận, thế thôi! Vài người có huân chương Trái Tim Tím thậm chí còn phải bay ít hơn. Những đội bay thay thế đổ tới từ Mỹ rồi được xếp vào các liên đoàn bay khác. Họ muốn tất cả mọi người đều phục vụ ở nước ngoài ít nhất một lần, kể cả nhân viên hành chính. Anh không đọc báo à? Chúng ta phải giết hắn ngay đi!”

“Anh chỉ cần bay thêm hai trận nữa là đủ mà,” Yossarian thấp giọng giải thích với gã. “Sao phải liều?”

“Tôi cũng có thể bị giết nếu tôi bay nốt những trận đó,” Dobbs hung hăng trả lời bằng giọng oang oang, run run và căng thẳng. “Chúng ta có thể giết hắn ngay sáng sớm mai khi hắn lái xe trở về từ trang trại. Tôi đã có sẵn một khẩu súng lục đây rồi.”

Yossarian trọn tròn mắt kinh ngạc khi Dobbs rút ra một khẩu súng từ trong túi và giơ nó lên cao để khoe. “Anh điên hả?” y cuống cuồng rít lên. “Cất nó đi ngay. Và hạ cái giọng ngu xuẩn của anh xuống.”

“Anh lo gì chứ?” Dobbs ngơ ngác hỏi với vẻ bị xúc phạm. “Đâu có ai nghe thấy chúng ta nói gì.”

“Này, bên đó tắt hết đài đi,” một giọng bắn ra từ góc xa. “Các anh không thấy là chúng tôi đang cố ngủ đây à?”

“Đồ chết tiệt nào đấy, một thằng cha hợm đời à?” Dobbs thét lên đáp trả và quay phắt lại với hai tay siết chặt lại thành nắm đấm, sẵn sàng choảng nhau. Gã phi lại phía Yossarian như một cơn lốc và, chưa kịp nói, đã phụt ra sáu cú hắt xì liên tục như sấm nổ, giữa mỗi cú lại loạng choạng dạt sang bên với cặp giò run rẩy và giơ hõm khuỷu tay lên để bịt cơn hắt xì lại mà không được. Mí đôi mắt đẫm nước của gã sưng phồng lên.

“Hắn ta nghĩ mình là ai chứ,” Dobbs chất vấn, sụt sịt từng cơn, đưa cổ tay lực lưỡng lên quệt mũi, “cớm à hay là gì khác?”

“Gã là người của C.I.D.,” Yossarian bình thản thông báo. “Chúng ta đang có ba người bọn họ ở đây và sẽ có thêm những người khác sắp tới. Ôi, đừng sợ. Mục tiêu của bọn họ là một kẻ mang tên giả Washington Irving kìa. Họ không quan tâm đến những kẻ giết người đâu.”

“Những kẻ giết người ư?” Dobbs cảm thấy bị lăng mạ. “Tại sao anh lại gọi chúng ta là những kẻ giết người? Chỉ vì chúng ta sắp giết đại tá Cathcart ư?”

“Trật tự đi, đồ khốn!” Yossarian ra lệnh. “Anh không thể thì thầm được à?”

“Tôi đang thì thầm mà. Tôi…”

“Anh vẫn đang hét toáng lên đấy.”

“Không, không phải. Tôi…”

“Này, bên đấy câm miệng lại được không thế?” bệnh nhân trong cả phòng bắt đầu rống lên với Dobbs.

“Tôi chiến hết các người bây giờ!” Dobbs gào lên đáp trả, đoạn đứng lên một chiếc ghế gỗ lung lay, tay vung súng loạn cả lên. Yossarian túm lấy cánh tay gã và giật mạnh lôi xuống. Dobbs lại bắt đầu hắt hơi. “Tôi bị dị ứng,” gã xin lỗi khi hắt hơi xong, nước mũi ròng ròng và mắt thì đẫm nước.

“Khổ quá nhỉ. Không bị như vậy thì có khi anh sẽ thành lãnh tụ vĩ đại cũng nên.”

“Đại tá Cathcart mới là kẻ giết người,” Dobbs khản đặc giọng càm ràm sau khi đã dúi biến đi một chiếc khăn tay vải kaki nhàu nát dính đầy nước mũi. “Đại tá Cathcart chính là kẻ sẽ giết tất cả chúng ta nếu như chúng ta không làm điều gì đó để chặn hắn lại.”

“Biết đâu hắn sẽ không tăng số trận lên nữa. Biết đâu sáu mươi là con số cao nhất rồi.”

“Hắn sẽ luôn tăng số trận phải bay lên. Anh biết rõ chuyện đó hơn tôi mà.” Dobbs nuốt khan và ghé sát gương mặt căng thẳng vào sát mặt Yossarian, những thớ cơ trong quai hàm màu đồng thau, cứng như đá của gã dồn cục lại run rẩy. “Chỉ cần anh nói OK thì ngay sáng mai tôi sẽ tự làm tất. Anh có hiểu điều tôi đang nói với anh không nhỉ? Giờ thì tôi đang thì thầm, có phải vậy không?”

Yossarian giật mắt mình vùng khỏi ánh nhìn khẩn nài cháy bỏng mà Dobbs trói y vào. “Tại cái quái quỷ khốn nạn gì mà anh không tự đi mà làm việc đó luôn đi?” y phản đối. “Sao anh không thôi bàn bạc với tôi mà tự đi làm việc đó một mình?”

“Tôi sợ phải làm việc đó một mình. Tôi sợ làm bất cứ việc gì một mình.”

“Vậy thì bỏ tôi ra khỏi vụ này đi. Họa có bị điên thì giờ tôi mới đi dây vào một thứ như thế. Tôi đã có một vết thương triệu đô ở chân. Họ sẽ điều tôi về nhà.”

“Anh điên à?” Dobbs hét lên mà không tin nổi tai mình. “Tất cả những gì anh có chỉ là một vết xước. Hắn ta sẽ điều anh bay ra trận ngay khi anh xuất viện, sau khi trao cho anh Trái Tim Tím và đại loại thế.”

“Vậy thì khi đó tôi sẽ giết hắn,” Yossarian thề. “Tôi sẽ đến tìm anh và chúng ta sẽ cùng ra tay.”

“Vậy thì hãy ra tay luôn ngày mai đi khi chúng ta vẫn còn có cơ hội,” Dobbs cầu khẩn. “Cha tuyên úy bảo hắn ta lại tình nguyện đưa cả liên đoàn tới Avignon thêm một lần nữa. Tôi có thể bị giết trước khi anh xuất viện. Xem hai bàn tay tôi run đến mức nào đây này. Tôi không thể lái máy bay được nữa. Tôi không đủ khả năng.”

Yossarian sợ không dám nói đồng ý. “Tôi muốn đợi xem thế nào đã.”

“Vấn đề của anh là anh sẽ chẳng làm gì hết,” Dobbs điên tiết kêu ca, giọng vẫn khàn đặc.

“Tôi đang làm tất cả những gì có thể,” cha tuyên úy nhẹ nhàng giải thích với Yossarian sau khi Dobbs rời đi. “Tôi thậm chí còn đến lều quân y gặp bác sĩ Daneeka để nhờ ông ấy giúp anh.”

“Vâng, tôi biết.” Yossarian cố nén cười. “Rồi sao?”

“Họ đã bôi tím lợi của tôi,” cha tuyên úy ngượng ngùng đáp.

“Họ cũng bôi tím cả ngón chân anh ấy,” Nately phẫn nộ chêm vào. “Và rồi họ cho anh ấy uống thuốc xổ.”

“Nhưng sáng nay tôi vẫn quay lại gặp ông ấy.”

“Và họ lại bôi tím lợi anh ấy thêm một lần nữa,” Nately nói.

“Nhưng tôi đã thực sự nói chuyện được với ông ấy,” cha tuyên úy phản bác bằng giọng ai oán tự bào chữa. “Có vẻ như bác sĩ Daneeka là người bất hạnh lắm. Ông ấy nghi ngờ có ai đó đang âm mưu chuyển ông ấy tới Thái Bình Dương. Ông ấy đã định đến gặp tôi mong được giúp đỡ mãi đấy chứ. Khi tôi nói với ông ấy là tôi cần sự giúp đỡ của ông ấy, ông ấy tự hỏi chẳng lẽ tôi không thể gặp được một cha tuyên úy nào khác ư.” Cha tuyên úy nhẫn nại đợi chờ trong chán ngán khi cả Yossarian và Dunbar cùng phá lên cười. “Tôi đã từng nghĩ rằng ai cảm thấy bất hạnh thì thật là vô đạo đức,” gã tiếp tục nói, dường như đang lớn tiếng than vãn trong cô đơn. “Giờ thì tôi không biết phải nghĩ gì nữa. Tôi muốn nói về chủ đề vô đạo đức vào buổi thuyết pháp Chủ nhật tuần này, nhưng tôi không chắc là mình có thể thuyết pháp được với bộ lợi tím này. Trung tá Korn rất ghét nó.”

“Cha tuyên úy này, tại sao anh không nhập viện ở cùng với bọn tôi một lát và thư giãn đi?” Yossarian mời mọc. “Anh sẽ thấy rất thoải mái ở đây.”

Vẻ tội lỗi hỗn xược trong lời đề nghị này đã cám dỗ và làm cho cha tuyên úy thích thú trong khoảng một hoặc hai giây. “Không, tôi không nghĩ vậy đâu,” gã miễn cưỡng từ chối. “Tôi muốn thu xếp một chuyến đi vào đất liền để gặp một bưu tín viên tên là Wintergreen. Bác sĩ Daneeka bảo rằng anh ta có thể giúp được.”

“Wintergreen có lẽ là người có ảnh hưởng nhất trên toàn bộ chiến trường. Anh ta không chỉ là một bưu tín viên, mà anh ta còn có quyền tiếp cận một máy in ronéo. Nhưng anh ta sẽ chẳng giúp ai đâu. Đó là một trong những lý do giúp anh ta tiến xa sau này đấy.”

“Dù sao thì tôi vẫn muốn nói chuyện với anh ta. Phải có ai đó có thể giúp các anh chứ.”

“Cứ giúp Dunbar thôi, cha tuyên úy ạ,” Yossarian chỉnh lại, vẻ trịch thượng phảng phất. “Tôi đã có một vết thương triệu đô ở đùi, và nó sẽ đưa tôi ra khỏi vòng chiến đấu. Nếu nó vẫn không ăn thua thì vẫn còn có một bác sĩ tâm thần cho rằng tôi không đủ điều kiện để ở trong quân đội.”

“Tôi mới chính là người không đủ điều kiện để ở trong quân đội,” Dunbar rên lên ghen tị. “Đó là giấc mơ của tôi mà.”

“Không phải là nhờ giấc mơ ấy đâu, Dunbar,” Yossarian giải thích. “Tay bác sĩ thích giấc mơ của anh. Nhưng cái chính là nhờ nhân cách của tôi. Anh ta nghĩ rằng nó bị phân tách.”

“Nó bị tách ở chính giữa,” thiếu tá Sandersons nói, gã đã buộc cả dây cho đôi giày quân đội gồ ghề và vuốt ẹp mái tóc đen màu than lờ nhờ bằng một thứ keo làm cứng và thơm phức cho riêng dịp này. Gã cười phô trương để thể hiện rằng mình rất hiểu lý lẽ và tốt bụng. “Tôi nói vậy không phải vì độc ác hay muốn xúc phạm anh,” gã tiếp tục nói với niềm vui độc ác và xúc phạm. “Tôi nói vậy không phải vì tôi ghét anh và muốn trả thù. Tôi nói vậy không phải vì anh đã từ chối tôi và làm tôi tổn thương nghiêm trọng. Không, tôi là một thầy thuốc, và tôi đang hoàn toàn khách quan. Tôi có một tin cực xấu cho anh đây. Anh có đủ dũng khí để đón nhận nó hay không?”

“Chúa ơi, không!” Yossarian thét lên. “Tôi sẽ tan nát mất.”

Thiếu tá Sanderson ngay lập tức phi thân vào lửa giận. “Anh không thể cư xử cho đúng dù chỉ một lần thôi sao?” gã nài nỉ, mặt đỏ tía như củ cải đường vì phật ý, hai tay đồng thời đấm mạnh xuống mặt bàn. “Vấn đề của anh nằm ở chỗ anh luôn cho rằng mình đứng trên mọi quy ước xã hội. Có lẽ anh còn đang nghĩ rằng anh đứng trên cả tôi, bởi vì tôi đã dậy thì muộn. Chậc, anh có biết anh là thứ gì không? Anh chỉ là một thằng nhóc thất bại, bất hạnh, vỡ mộng, vô kỷ luật và không biết thích nghi!” Thiếu tá Sanderson dường như dịu lại khi gã tuôn ra những tính từ không hay ho đó.

“Vâng, thưa sếp,” Yossarian thận trọng đồng ý. “Tôi cũng nghĩ là anh đúng.”

“Tất nhiên là tôi đúng. Anh chưa trưởng thành. Anh không thể thích nghi được với chiến tranh.”

“Vâng, thưa sếp.”

“Anh có ác cảm bệnh hoạn với cái chết. Có lẽ anh còn đang bực bội với cái thực tế rằng mình đang tham chiến và có thể bị bắn vỡ sọ bất cứ lúc nào.”

“Còn hơn cả bực bội, thưa sếp. Tôi điên tiết tột độ.”

“Anh có những mối lo âu sâu kín về sinh tồn. Và anh không thích những kẻ cuồng túi, những kẻ hay ức hiếp người khác, đám người hợm hĩnh hay đạo đức giả. Trong tiềm thức, anh ghét quá nhiều loại người.”

“Ý thức, thưa sếp, một cách có ý thức,” Yossarian đính chính, cố tỏ ra muốn giúp đỡ. “Tôi ghét bọn họ một cách có ý thức.”

“Anh luôn phản kháng cái ý tưởng bị cướp đoạt, bị lợi dụng, bị lột lon, bị làm nhục hoặc bị lừa gạt. Sự khổ cực làm anh trầm cảm. Sự ngu dốt làm anh trầm cảm. Sự ngược đãi làm anh trầm cảm. Bạo lực làm anh trầm cảm. Những khu nhà ổ chuột làm anh trầm cảm. Lòng tham làm anh trầm cảm. Tội ác làm anh trầm cảm. Tham nhũng làm anh trầm cảm. Anh biết không, tôi sẽ không ngạc nhiên nếu như anh là một kẻ rối loạn hưng-trầm cảm!”

“Vâng, thưa sếp. Có lẽ tôi là vậy.”

“Đừng cố chối bỏ nó.”

“Tôi không chối bỏ nó, thưa sếp,” Yossarian nói, tỏ ra hài lòng vì sự hòa họp thần kỳ cuối cùng cũng đã xuất hiện trong mối quan hệ giữa họ. “Tôi đồng ý với tất cả những gì anh nói.”

“Vậy thì anh thừa nhận rằng anh bị điên, đúng không?”

“Điên ư?” Yossarian sốc. “Anh nói gì vậy? Tại sao tôi lại điên? Anh điên thì có!”

Mặt thiếu tá Sanderson lại đỏ phừng phừng vì nộ khí và gã đấm mạnh cả hai tay xuống đùi. “Bảo tôi là đồ điên,” gã hét lên trong cơn giận dữ phun trào, “chính là phản ứng hoang tưởng hận thù và tàn bạo điển hình! Anh đúng là điên rồi!”

“Thế thì sao anh không cho tôi về nhà?”

“Tôi đang chuẩn bị cho anh về nhà đây!”

“Họ đang chuẩn bị cho tôi về nhà!” Yossarian hân hoan thông báo khi tập tễnh trở lại phòng bệnh.

“Tôi cũng vậy!” A. Fortiori vui sướng nói. “Họ vừa vào phòng nói cho tôi biết.”

“Thế còn tôi thì sao?” Dunbar giận dỗi hỏi các bác sĩ.

“Anh ư?” họ cộc cằn đáp. “Anh sẽ đi với Yossarian. Quay trở lại chiến đấu ngay lập tức!”

Và thế là cả hai phải trở lại chiến đấu. Yossarian nổi khùng khi xe cứu thương đưa y trở lại phi đoàn, và y tập tễnh tới chỗ bác sĩ Daneeka để đòi công bằng, ông này chỉ rầu rĩ trân trối nhìn y vừa đau khổ vừa khinh khỉnh.

“Anh!” bác sĩ Daneeka ai oán thốt lên với vẻ ghê tởm buộc tội, hai bọng mắt hình trứng căng ra cương quyết và chê trách. “Từ trước đến giờ anh chỉ nghĩ đến bản thân anh. Đi mà xem tuyến ném bom nếu như anh muốn biết điều gì đã xảy ra trong lúc anh nhập viện.”

Yossarian giật mình hỏi. “Chúng ta đang thua à?”

“Thua ư?” bác sĩ Daneeka thét lên. “Toàn bộ tình hình chiến sự đã trở nên tồi tệ kể từ khi chúng ta chiếm được Paris. Tôi biết là chuyện này sẽ đến mà.” Ông tạm nghỉ lấy hơi, cơn giận dữ sưng sỉa đã chuyển thành nỗi u uất, và ông nhăn mặt khó chịu như thể tất cả đều là lỗi của Yossarian. “Lính Mỹ đang tấn công mạnh vào đất Đức. Người Nga đã lấy lại toàn bộ Romania. Chỉ mới hôm qua thôi người Hy Lạp trong tập đoàn quân số 8(61) đã chiếm được Rimini. Quân Đức đang bị dồn vào thế phải chống đỡ trên khắp các mặt trận!” Bác sĩ Daneeka lại nghỉ thêm một lần nữa và củng cố sức mạnh bằng một hơi thở thật dài để chuẩn bị cho một cú phóng xuất nỗi buồn nhức nhối. “Không còn chiếc Luftwaffe nào nữa!” ông rền rĩ. Chực òa khóc đến nơi. “Toàn bộ phòng tuyến Gothic đang có nguy cơ sụp đổ!”

“Vậy thì sao?” Yossarian hỏi. “Có gì không ổn chứ?”

“Có gì không ổn?” bác sĩ Daneeka ré lên. “Nếu không có gì thay đổi thì quân Đức có thể sẽ đầu hàng. Và sau đó thì tất cả chúng ta sẽ bị điều tới Thái Bình Dương!”

Yossarian trố mắt ra nhìn bác sĩ Daneeka trong một nỗi thất vọng kỳ cục. “Ông điên à? Ông có biết mình đang nói gì không?”

“Ờ, anh thì cười được rồi,” bác sĩ Daneeka móc mỉa.

“Làm đếch gì có ai cười?”

“Ít nhất anh còn có cơ hội. Anh còn được chiến đấu dù có thể bị giết. Nhưng còn tôi thì sao? Tôi chẳng còn gì để hy vọng nữa.”

“Ông mất mẹ nó trí rồi!” Yossarian hét lên mạnh mẽ, túm lấy vạt trước áo bác sĩ. “Ông có biết điều đó không? Giờ thì hãy ngậm ngay cái miệng ngu dốt của ông lại và nghe tôi nói đây.”

Bác sĩ Daneeka giật mạnh ra. “Anh dám nói với tôi kiểu đó à? Tôi là một bác sĩ có chứng chỉ hành nghề.”

“Vậy thì hãy ngậm ngay cái miệng ngu của thằng cha bác sĩ có chứng chỉ hành nghề lại và nghe những gì người ta bảo tôi ở bệnh viện đây này. Tôi bị điên. Ông có biết không?”

“Vậy thì sao?”

“Rất điên.”

“Vậy thì sao?”

“Tôi bị thần kinh. Chập mạch. Ông không hiểu à? Tôi dở hơi. Thế rồi họ gửi nhầm một kẻ khác về nhà thay vì tôi. Họ đã sai hẳn một bác sĩ tâm thần có chứng chỉ hành nghề ở trên viện để khám cho tôi rồi, và đó là kết luận của anh ta. Tôi điên thật mà.”

“Vậy thì sao?”

“Sao ư?” Yossarian bối rối trước sự chậm hiểu của bác sĩ Daneeka. “Ông không biết điều đó có nghĩa gì à? Giờ thì ông có thể cho tôi nghỉ chiến đấu và cho tôi về nhà. Họ không định điều một thằng điên ra trận để người ta giết nó chứ, phải vậy không?”

“Nếu không thì còn ai ra trận đây?”

61. Tập đoàn quân số 8 thuộc Anh (The British Eighth Army) là một đơn vị chiến đấu trong Thế chiến II. Đơn vị này thuộc Anh quốc, chỉ huy luôn là người Anh, nhưng sĩ quan binh lính thuộc nhiều quốc gia khác.