ao giờ cũng vậy, cứ sau bữa cơm trưa là căn buồng ngủ của các anh nhân viên huyện Hoàng Liên, phía tây của tỉnh Lào Cai, lại ồn ào náo động vì có đám vật tay.

- Ê! Ê! Nhích chân, xoay đít kìa!

- Cố lên! Anh nào thắng được cõng ba vòng quanh thị trấn nhé!

- Tùng tùng... Nín hơi vào, Tiển ơi!

Cửa ra vào đóng kín mà tiếng hò, tiếng thúc của họ cùng với tiếng trống mồm tùng tùng giục giã liên hồi vẫn cứ lọt ra bên ngoài. Nhất là vào lúc này, cuộc vật tay giữa hai đối thủ, một anh tuổi khoảng trên ba mươi và một chú thiếu niên, đang vào hồi gay go. Khuỷu tay chống trên mặt bàn, hai cổ tay họ quặp vào nhau. Anh cao tuổi mắm môi mắm lợi, răng nghiến trèo trẹo, mặt phì phị như người sung huyết. Bắp tay anh đen thủi đen thui, rắn chắc, gân nổi chằng chằng. Trong khi đó, chú thiếu niên gương mặt tròn trịa, cái mũi hơi hếch, cặp má còn phơn phớt lông tơ, hai con mắt trong veo, vẻ như không chú ý gì đến cánh tay đang trong cuộc tỉ thí, kể cả lúc bị đối phương kéo, nó đang có chiều hướng ngả sang bên, nghĩa là đang ở thế bất lợi. Luật chơi đề ra thật rõ ràng. Cánh tay ai bị đè dập xuống mặt bàn là người đó bị thua.

Cánh tay đối lực với cánh tay. Nhưng thực ra ăn nhau là ở cái trường lực tiềm ẩn ở bên trong con người. Và về mặt này thì anh nhiều tuổi xem ra có ưu thế hơn chú thiếu niên. Già dặn, từng trải. Trai ba mươi tuổi đang xoan. Đã thế, anh lại tỏ ra cay cú, khuôn mặt lưỡi cày càng lúc càng đỏ cháy. Hai con mắt có lúc lác xệch đi. Còn đôi bàn tọa thì không lúc nào chịu để yên, chúng hết ngấm ngầm xê dịch lại nhấp nha nhấp nhổm để tăng thêm thế và lực.

- Đề nghị thực hiện đúng quy định. Toàn thân không được nhúc nhích!

- Tiển ơi! Cứ bình tĩnh! Cứ bình tĩnh, em nhé!

- Yêu cầu khán giả vô tư! Cổ vũ cho cả hai bên đi!

- Tùng tùng... Động đậy là phạm luật đấy nhé!

Đám người vây quanh lúc lúc lại được dịp ồn lên. Phe ủng hộ chú thiếu niên xem ra mỗi lúc một đồng hơn. Đặc biệt là khi chú đã lấy lại thế cân bằng. Đầu khuỷu tay tì khéo đến lõm cả mặt bàn. Tưởng bình thản như không. Mà trong bắp tay chú, thực sự là toàn bộ sức mạnh của cả tuổi thiếu niên mới lớn đang sôi cuộn trong mỗi đường gân thớ thịt.

Quả nhiên, đúng lúc đám đông đang vây quanh bỗng dưng thét lên rầm rĩ, tố cáo anh lớn tuổi đã nhổm mông và nhô cả người lên mặt bàn, nghĩa là phạm luật chơi, thì anh này liền rụt tay lại, bỏ dở cuộc chơi, đứng phắt dậy, kêu tướng lên rằng, trọng tài thiên vị bỏ mẹ, đã thế tớ thèm vào chơi nữa! Và thế là đám đông như chớp được thời cơ, lập tức vừa vỗ tay vừa reo hò như vỡ chợ.

- Hoan hô chú Tiển!

- Phượng hoàng sơ sinh thắng lão ô bách tuế rồi!

- Theo đúng thể lệ, yêu cầu bên thua cõng bên thắng ba vòng quanh thị trấn!

- Bôi râu bằng nhọ nồi nữa! Há há... Tiển ơi, nhọ nồi đây rồi!

- Cõng thì cõng! - Anh lớn tuổi xắn tay áo. - Con hơn cha là nhà có phúc. Lớp trẻ hơn lớp già là vận nước may mắn đó. Nào, Tiển đâu? Anh đây sẵn sàng!

- Tiển đâu?

Mấy anh nhân viên nhìn quanh. Tiển đâu? Trần Văn Tiển nhà ta đâu rồi! Quái cái thằng! Lẩn đi đâu mà nhanh như chuột thế!

Căn buồng nhộn nhạo thêm lúc nữa.

Rồi cuộc vui chẳng mấy chốc đã chuyển sang tiết mục khác. Một manh chiếu được trải ra trên sàn nhà. Cái điếu cày được xách đến. Thoáng cái, một cỗ bài bơ- lốt[100] đã trang[101] tạch tạch trên tay một anh. Rồi các quân bài chẳng mấy chốc đã xoè rộng như cái quạt trên tay mấy người chơi. Và ngay sau đó, xen giữa những tiếng xướng bài, tiếng tính điểm, tiếng vỗ đùi thích thú là câu chuyện hằng ngày. Thì cũng là những câu chuyện thời sự mọi người đang quan tâm. Nghĩa là cách đây hơn tuần quân ta mới chiếm được từ tay quân Pháp thị trấn này. Và do vậy, huyện ủy đứng đầu là anh Lê Văn Tố, bí thư, mới dẫn lính ta từ miền đông của tỉnh sang đóng trụ sở tại đây.

Cơ quan huyện ủy đã về đóng trụ sở ngay tại cái thị trấn vùng cao này. Chà! Không thể ngờ cái thị trấn trên độ cao gần ba nghìn mét nghe tưởng như tầm thường này lại có đến cả trăm cái biệt thự đủ các kiểu cách tân kì đẹp đến mê hồn như thế. Ra là quân cướp nước, mấy chục năm nay chúng đã xây dựng nơi đây thành nơi nghỉ ngơi an dưỡng, tọa hưởng kì thành mà cán bộ bộ đội ta xuất thân đa phần là nông dân như các anh đâu có biết! Cứ nhìn cái thị trấn xinh đẹp bị quân ta chiếm lại, cũng đủ hiểu, quân địch uất tức đến thế nào. Uất tức nên chúng đâu có chịu thua ngay. Chúng đang co cụm lại ở Phong Sa, bên kia dãy sơn mạch Phan Xi Păng. Và hiển nhiên là cuộc chiến sắp tới sẽ không thể nói là không quyết liệt. Quyết liệt hẳn rồi! Nên theo kế hoạch của anh Tố, đại đội chủ lực Trần Hòa đã được điều chuyển đến làng Nhuần. Và như vậy, một trận đánh lớn vào căn cứ địch ở Phong Sa chắc chắn sẽ xảy ra nay mai rồi còn gì!

- Lại sắp đi đấy, các cậu ạ! - Một anh đeo kính trắng ngồi chầu rìa đám bài ghé xuống cạnh một anh đã cầm bài, thì thầm đầy vẻ bí mật.

- Ai bảo ông thế?

- Chiến thuật của ông Tố mình còn lạ gì! Đi xuống cơ sở, vào hậu địch. Giác ngộ quần chúng, xây dựng lực lượng cách mạng. Y như hồi ông ấy từ vùng tự do, vượt qua các phòng tuyến của quân địch, vào Cam Đồng, gây cơ sở cách mạng, rồi tiến lên võ trang tranh đấu ấy!

- Tưởng gì! Thế thì tớ biết rồi.

- Biết là biết thế nào?

- Thế ông có biết là tay Kim và cậu Lẳng bên quân báo hồi này biến đi đâu không?

- À ừ...

Chuyện đến đấy thì bỗng cánh cửa ra vào cọt kẹt tiếng quả đấm xoay vòng. Và cả đám đang chơi bài đều như cùng lúc quay đầu cả lại, rồi chẳng ai bảo ai, cùng túa ra một hồi cười nhộn nhạo cả căn buồng.

Người mới bước vào là một anh tên Nhã. Béo núc ních, vai rộng ngực nở dáng vẻ đồ vật, nhưng chân tay xù xì ngắn ngủn. Trông anh lúc thường đã ngồ ngộ, lúc này càng thêm buồn cười. Vì dưới cái mũi tẹt điểm mấy nốt rỗ huê[102] của anh, không hiểu ai đã vẽ hai thẻo râu quặp như hai dấu phẩy bằng nhọ nồi đen sì.

- Thằng nhóc có đây không?

- Anh hỏi thằng nhóc nào?

- Thằng Tiển chứ thằng nào?

- Há há... Này, ai bảo bố cu vừa ngủ vừa kéo gỗ rầm nhà làm không ai ngủ được.

- Này, ăn được ngủ được là tiên nhá!

- Bây giờ, bố cu đi bài “Hổ trảo quyền”, hổ vồ mồi đi thì tớ chỉ cho chỗ mà bắt thằng nhóc.

- Không! Bố cu biểu diễn bài “Xà quyền” như trong buổi lửa trại đêm qua cơ!

Đám đang chơi bài cười nói ngả nghiêng. Anh tên Nhã đưa tay chùi hai vệt nhọ nồi, sừng sộ:

- Hừ! Hôm trước nó còn chơi trò “đốt muỗi Sài Gòn” tớ kia! Nó trốn xuống nước thì tớ làm con rái cá. Nó làm con chim én bay lên trời thì tớ làm con chim cắt. Tớ mà không bắt được nó, tớ cóc còn là thằng Nhã ba chìm bảy nổi chín cái lênh đênh nữa!

Anh đeo kính trắng tiến lại cạnh anh Nhã, phất phất hai bàn tay mềm như hai phiến lá, ỏn ẻn giọng bà then[103]:

- Ối hồn hỡi hồn hời... Thấy bộ râu của tớ thì đừng tưởng đó là cụ lí trưởng Vi Văn Tăm nhé. Đây là anh Nhã nhân viên điện báo vừa bị thằng Tiển bôi râu thôi. Thằng Tiển nổi tiếng láu lỉnh, nghịch ngợm ở vùng quê Cam Đồng từ hồi nó còn trẻ con kia. Nó đã từng đi cà kheo, giả là con ma cối ngàn làm bạt vía cả lí trưởng Tăm và tổng đoàn Ngao nhá...

Anh Nhã nổi tiếng về cái đức ăn no ngủ kĩ. Nằm xuống giường chi vật mình hai ba cái là anh đã ngáy òng ọc như bị chọc tiết. Nổi danh là thông thạo lắm môn võ nghệ, anh lại cũng là con người được tiếng là tháo vát, giỏi ứng biến, lắm tài vặt và lang bạt kì hồ từ lúc tuổi còn trẻ. Mười sáu tuổi, đang làm tá điền cho một tên địa chủ ở Thái Bình, tức khí vì bị hắn ăn bớt công, anh bỏ làng, lang thang lên ở vùng miền núi này. Lúc vỡ ruộng thuê cho người Mông. Khi hái thảo quả cho người Hà Nhì. Lại có lúc làm thợ cất nhà cho người Dao. Thông thuộc phong thổ vùng đất này còn hơn dân bản địa. Năm 1949, anh gặp anh Tố, thế là sung ngay vào làm nhân viên huyện ủy. Thoạt đầu, thấy anh khỏe nên anh được giao việc đạp xe đạp quay dynamo[104] để phát điện cho điện đài. Ít lâu sau thì anh trở thành tổ viên tổ điện báo. Bây giờ, sau một lát nghệt mặt, anh nhệch miệng cười, rồi vùng vằng: “Hứ, cái thằng bất trị!” Và trước khi bỏ đi còn dứ dứ nắm đấm: “Tiển! Hãy đợi đấy, thằng ôn!”

Cả gian buồng rộn lên tiếng cười vui. Tiếng cười vui bay ra các khung cửa sáng lấp lóa trong bóng nắng buổi trưa bên ngoài.