ột hôm tại một sòng bạc kia có ba người đang ngồi với nhau: nhà hiền triết Isut, một bác sĩ phẫu thuật và một người thợ sửa chữa ô-tô. Nhà hiền triết đang thuyết giáo cho họ. Sau khi nghe xong lời thuyết giáo, người thợ sửa ô-tô hỏi nhà hiền triết:

- Thưa bậc hiền minh, con rất khao khát muốn được làm điều thiện cho mọi người. Xin Ngài hãy dạy con phải làm như thế nào?

Nhà hiền triết đáp:

- Trong kinh thánh của Chúa Trời nói thế nào thì con cứ làm như thế.

- Trong kinh thánh có nói rằng, - Bác thợ sửa ô-tô nói - cần phải làm điều tốt cho những người làm điều ác cho anh, để cho họ phải xấu hổ về những việc mà họ đã làm.

- Con người bản chất là một sinh vật xấu xa - Ông bác sĩ phẫu thuật nói - Tôi biết rõ điều đó qua kinh nghiệm bản thân.

- Tôi không đồng ý. - Bác thợ sửa ô-tô nói - Trong nhân loại vẫn có những người tử tế. Chả lẽ ông không phải là tốt nhất trong thị trấn Erikh sao?

Quả thực, bác sĩ phẫu thuật là người giàu có nhất và cũng tử tế nhất trong thị trấn Erikh. Bác thợ sửa ô-tô không thể hiểu tại sao con người tử tế này lại có thể nói xấu về loài người như vậy?

- Tôi là trường hợp hoàn toàn khác - Ông bác sĩ nói - Tôi suốt đời chỉ làm điều thiện cho mọi người. Thế mà người ta luôn luôn trả nghĩa tôi bằng điều ác. Nghĩa là con người ta rất xấu xa. Không ai hiểu rõ hơn tôi cái chân lý cay đắng này.

Nhà hiền triết không tham gia vào câu chuyện, nhấp một ngụm ruợu vang trong cái bát gỗ đặt trước mặt họ.

- Nếu vậy, - Bác thợ sửa ô-tô bảo với ông bác sĩ - khi lên thiên đường ông sẽ bị cô đơn.

- Đúng thế - Ông bác sĩ nói - Đấy chính là điều tôi sợ... Tôi sợ ở đó mình sẽ chết vì buồn chán.

Bác thợ sửa ô-tô và ông bác sĩ tranh cãi với nhau hồi lâu và cuối cùng quyết định đánh cuộc. Nếu người thợ già, người cho rằng con người ta là tốt, đúng, thì bác ta sẽ được toàn bộ của cải của ông bác sĩ. Còn nếu quả thực con người chẳng có gì đáng khen, thì toàn bộ những gì mà người thợ già có sẽ chuyển sang tay ông bác sĩ. Để xác định xem ai là người đúng, họ nghĩ ra cách thử và mời nhà hiền triết làm trọng tài.

Cả ba người lên đường đi ra ngoài thành phố. Người ta để ông bác sĩ ở lại một mình để xem những người đi đường đối xử với ông ta ra sao. Còn nhà hiền triết và người thợ già thì leo lên một quả đồi gần đó, nấp sau một cái cây mận để quan sát.

Cả hai người đánh cuộc đều thầm cầu Chúa cho sự nhận định của mình là đúng.

Người thợ già giang hai tay đưa lên trời và nói:

- Ôi, con cầu mong Chúa hãy làm sao để mọi người đối xử tốt với ông bác sĩ!

“Nếu những lời cầu xin của mình thành hiện thực - bác ta nghĩ bụng - thì bao nhiêu tài sản của ông ta như bệnh viện, điền trang, người hầu, và cái chính là năm trăm ngàn đô-la trong nhà băng của ông ta sẽ rơi vào tay mình”.

Ông bác sĩ cùng quỳ xuống, giơ hai tay lên trời và cầu Thượng đế:

- Xin Thượng đế hay rủ lòng thương, cho người khác đối xử với con tồi tệ, thì con sẽ nhận được toàn bộ tài sản của ông thợ sửa chữa: cửa hàng, nhà cửa, người hầu, và quan trọng nhất là bốn trăm nghìn đô-la gửi nhà băng của ông ta.

Có tiếng chân từ xa đi tới. Ông bác sĩ nhủ thầm:

“Đúng là bọn cướp rồi!”

Còn ông thợ già thì thầm mong đó là người tốt bụng.

Từ sau chỗ rẽ xuất hiện một người. Khi đến gần ông bác sĩ hắn ta rút con dao to ra gí vào ông này.

- Có bao nhiêu tiền đưa hết đây! - Tên cướp quát lên.

Ông bác sĩ mừng quá và vừa cười sung sướng vừa rút tiền trong túi ra. Tên cướp kinh ngạc trước sự vui mừng của người bị hắn ăn cướp.

- Ta đã nhiều năm làm nghề ăn cướp, - Hắn nói - nhưng chưa bao giờ thấy ai bị cướp mà lại vui vẻ như ngươi.

Vì thế để phòng bất trắc hắn khám kỹ người ông bác sĩ. Khi đã lấy hết tiền và chuẩn bị bỏ đi ông bác sĩ kêu với theo hắn:

- Ông cướp đáng kính ơi, trong túi này còn sót năm đô-la ông không để ý. Xin ông hãy lấy nốt đi.

- Chắc ngươi phải là vị thánh, - Tên cướp nói - và muốn làm ta phải xấu hổ, nhưng ngươi không làm được đâu. Đưa nốt cả chỗ tiền ấy đây.

Hắn lấy nốt chỗ tiền và bỏ đi. Ông bác sĩ phát điên vì sung sướng, gọi to bác thợ già đang ngồi nấp sau gốc cây mận trên đồi.

- Này, bây giờ chính mắt ông đã nhìn thấy con người xấu xa thế nào rồi nhé. Ông đã thua cuộc rồi và tài sản của ông sẽ thuộc về tôi.

Nhưng nhà hiền triết đang ngồi trên đồi nói bằng giọng nhẹ nhàng:

- Đừng vội! Ông hãy tin và chờ thế nào cũng có người tốt!

Ông bác sĩ bắt đầu chờ. Từ xa lại có tiếng chân người đến gần. Và cả hai, ông bác sĩ lẫn người thợ già, đều ấp ủ hy vọng. Một người thì mong gặp được người tốt, còn người kia mong gặp kẻ xấu. Rồi cả hai bên bắt đầu cầu Thượng đế.

Ông bác sĩ khấn thầm:

- Ôi, lạy Đấng Tối Cao, nếu con người này hành động tồi tệ với con, con xin hứa sẽ làm điều thiện, sẽ phân phát cho người nghèo một phần bốn mươi số tài sản mà con nhận được của ông thợ già.

Từ chỗ rẽ một người xuất hiện. Hắn tiến lại chỗ ông bác sĩ, gí dao vào ngực ông này và quát:

- Đưa tiền đây!...

Ông bác sĩ sung sướng đáp:

- Than ôi, tôi không có tiền! Nếu không tin ông cứ khám. Nhưng nếu muốn, ông có thể lấy đi bất cứ cái gì ông cho là quý giá trên người tôi.

Tên cướp tháo chiếc nhẫn ở tay ông bác sĩ, lấy đi hộp thuốc lá bằng bạc, cái bật lửa và cái bút máy ngòi vàng. Khi không còn gì để lấy nữa ông bác sĩ há mồm và bảo tên cướp:

- Ông hãy nhìn vào miệng tôi đây này! Ở hàm trên bên trái có chiếc răng vàng đấy. Ông có cần lấy nốt hay không?

Tên cướp đè ngửa ông bác sĩ xuống vặn nốt cái răng vàng ra. Ông bác sĩ lăn lộn trên đất vì đau nhưng vẫn cười vang vì sung sướng. “Đúng là thằng điên” - Tên cướp nghĩ và nhét tất cả mấy thứ vừa ăn cướp vào túi rồi bỏ đi.

Ông bác sĩ lại hét to bảo mấy người đang ngồi nấp sau cây mận:

- Đấy, các ông thấy chưa, lại có một người xấu nữa! Tôi thắng cuộc rồi. Vậy là toàn bộ tiền bạc nhà cửa của ông thuộc về tôi rồi!

Nhưng nhà hiền triết từ trên cao lại nói với ông ta bằng giọng chân thành, tha thiết:

- Hãy kiên nhẫn! Đừng mất hy vọng, nhưng cũng phải học cách chờ đợi!...

Từ xa lại có tiếng chân người vọng đến. Ông bác sĩ hy vọng nghĩ thầm:

- Đây rồi, lại một kẻ xấu nữa... Không biết nó sẽ làm điều gì ác với mình đây. Không sao, vì để bù lại mình sẽ nhận được toàn bộ tài sản của lão thợ già.

Còn bác thợ già cũng vẫn tin tưởng:

- Tất nhiên, đây phải là người tốt. Không biết anh ta sẽ làm điều gì tốt cho tay bác sĩ? Nhưng dù sao đi nữa mình sẽ lấy hết tài sản của lão ta, sẽ để cho lão ta đói, rét.

Từ góc đường một người xuất hiện. Đến gần ông bác sĩ, hắn gí dao vào ngực ông này:

- Muốn sống đưa ví tiền đây!

- Có hai người đến trước ông đã lấy sạch của tôi rồi - Ông bác sĩ đáp - Tôi không còn gì cả. Nhưng tôi sẽ rất sung sướng nếu ông lột nốt quần áo của tôi. Bộ quần áo này còn mới đấy, và cả đôi giày nữa.

Tên cướp lột quần áo của ông bác sĩ cho vào cái đẫy rồi bỏ đi. Thấy thế ông bác sĩ gọi với theo hắn:

- Ngài cướp đáng kính ơi, tôi còn chiếc quần lót nữa. Ngài có muốn lấy nốt không? Nó còn mới lắm. Tôi mới mặc nó một lần...

- Ông chắc phải là một vị thánh. Nhưng điều đó đối với tôi không có nghĩa lý gì. Thôi được, cởi nốt ra cho tôi xem quần lót của ông nào!

Hắn lấy nốt cái quần, để ông bác sĩ trần như nhộng.

Ông bác sĩ chỉ muốn nhảy cẫng lên vì sung sướng. Ông ta nói to bảo người thợ già:

- Đấy, tôi hy vọng ông đã nhìn thấy kẻ xấu kia vơ vét của tôi rồi chứ? Bây giờ toàn bộ tài sản, tiền bạc của ông trở thành của tôi rồi.

Nhà hiền triết từ sau cái cây lại nói vẫn bằng giọng từ tốn.

- Ôi, hỡi nô lệ của Chúa, nhà ngươi hãy bình tĩnh và đợi thêm chút nữa, trên đời này chắc chắn sẽ có người tốt.

Ông bác sĩ lại bắt đầu đợi. Lại nghe thấy có tiếng chân. Một lúc sau từ góc đường xuất hiện một người.

- Tên cướp này chẳng còn gì để ăn cướp của mình nữa. Hy vọng đó là tên giết người và hắn muốn giết mình. Như vậy nó càng khẳng định mình đúng. Và mình sẽ nhận được toàn bộ tài sản của lão thợ già.

- Đây chắc chắn phải là người tốt, hy vọng anh ta sẽ cho ông bác sĩ già mảnh vải để che thân thể trần truồng. - Ông thợ già nghĩ.

Qua cái dáng đi xiêu vẹo của người lạ mặt thấy rõ hắn ta đang say. Trong tay hắn cầm một cây gậy. Khi đến chỗ ông bác sĩ hắn đập tới tấp vào đầu ông này.

Ông bác sĩ vừa chịu đòn vừa van vỉ:

- Còn sườn bên trái tôi ông chưa đánh, ông làm ơn đánh nốt vào sườn bên trái đi!...

Khi gã say đánh vào sườn bên trái, ông bác sĩ lại giơ sườn bên phải ra. Cuối cùng, không đứng được nữa, ông bác sĩ rên rỉ ngã lăn xuống đất.

- Ôi, người anh em đáng kính, xin người anh em hãy làm ơn đập thêm cái nữa vào đầu, và nếu không khó khăn, đánh thêm hai, ba gậy nữa vào lưng tôi đi! - Ông ta rên rỉ.

- Có lẽ ông là vị thánh - Gã say rượu nói - nhưng mặc kệ. Tôi cứ thực hiện ý thích của tôi.

Nói đoạn hắn giơ gậy ra sức nện vào đầu ông bác sĩ. Sau đó loạng choạng bỏ đi.

Ông bác sĩ nằm nguyên một chỗ, người bê bết máu. Vừa rên rỉ, ông ta vừa hét to bảo ông thợ:

- Toàn bộ gia sản và tiền bạc của ông thuộc về tôi rồi!

Nhà hiền triết từ sau cái cây bước ra. Bằng giọng nhẹ nhàng thuyết phục, ông nói:

- Ôi, hỡi nô lệ của Chúa! Hãy kiên nhẫn, đừng vội, hãy chờ đợi, thế nào con cũng gặp được người tốt trên thế gian này.

Có tiếng bước chân tới. Ông bác sĩ đang nằm rên trên đất nói:

- Lạy Chúa, đó là tên giết người, hắn muốn giết ta!

Từ đầu đường xuất hiện một người. Bác ta cúi xuống hỏi ông bác sĩ đang nằm dưới đất:

- Người anh em làm sao vậy? Ông bị thương nặng à?

Ông bác sĩ hiểu ra người này muốn giúp đỡ ông, và cố nói thật khẽ để nhà hiền triết không nghe thấy, ông rít qua kẽ răng:

- Xéo ngay khỏi đây đi!

Người khách đi đường lôi trong túi ra chai ruợu, chai dầu ô liu và muốn rửa vết thương cho ông bác sĩ.

Nhưng ông bác sĩ, máu chảy ròng ròng từ mũi và miệng, quát lên:

- Cút ngay cho khuất mắt ta! Ta không cần sự giúp đỡ của nhà ngươi!

- Làm sao tôi có thể không giúp đỡ ông trong khi ông đau đớn như thế? - Người khách đi đường nói.

- Nếu nhà ngươi muốn giúp ta thì hãy xéo ngay khỏi đây đi! Và nếu trước khi đi ngươi đá ta một cái vào mông thì có nghĩa là ngươi đã giúp ta rồi đấy!

- Nghĩa vụ của con người là phải giúp đỡ nhau, làm điều tốt cho nhau, ông đừng cản trở ta làm chuyện đó.

Nói đoạn người khách đi đường bắt đầu xem xét và lau rửa các vết thương cho ông bác sĩ.

- Ta không muốn bất kỳ việc tốt nào của nhà ngươi cả! Hãy xéo ngay cho khuất mắt ta! - Ông bác sĩ gào lên.

Nhưng không ăn thua gì. Ông bác sĩ hiểu rằng không có cách gì thoát được con người tốt này, nên bắt đầu chửi mắng anh ta bằng những lời lẽ tồi tệ nhất. Nhưng người khách lạ không hề giận dữ vẫn tiếp tục lau chùi các vết thương cho ông bác sĩ, sau đó xé cái áo đang mặc ra băng bó cho ông ta. Ông bác sĩ biết rằng chỉ vì cái việc tốt này mà ông ta bị mất hết gia sản, tiền bạc, bèn vơ lấy một hòn đá ở dưới đất và đứng dậy. Sau khi đập hòn đá vào người qua đường tốt bụng, làm ông này ngã xuống đất, ông ta ngồi lên người ông này.

Nhà hiền triết và người thợ chữa ô-tô từ trên đồi chạy xuống.

Lúc đó ông bác sĩ nói với người đang bị ông ta cưỡi lên trên.

- Trời ơi, ngươi đã mang tai họa đến cho ta rồi! Mau cút khỏi đây ngay, nếu không ta sẽ giết ngươi!

Người kia đáp:

- Tôi không thể bỏ đi, để ông lại trong tình trạng như thế này được.

Thấy thế ông bác sĩ cầm hòn đá đập thêm một cái nữa vào đầu người khách đi đường, và người này câm lặng vĩnh viễn, còn ông bác sĩ thì loạng choạng đứng dậy. Chìa hai bàn tay đầy máu cho nhà hiền triết xem, ông ta nói:

- Tôi đã thắng cuộc, các ông thấy đấy, trên đời này làm gì có người tốt!

- Làm sao ông biết được điều đó? - Người thợ sửa ô-tô nhảy xổ vào ông ta.

- Từ bản thân tôi biết được - Ông bác sĩ nói - Tôi biết điều đó qua bản thân tôi! - Ông ta kêu lên rồi ngã vật xuống đất.

Người thợ chữa ô-tô sợ mình sẽ mất số tài sản, tiền bạc, nên định đánh cho ông bác sĩ đang bị thương chết hẳn.

Nhưng nhà hiền triết nói:

- Hãy vác anh ta lên lưng cõng về thành phố và giao cho cảnh sát, để tôi đi rửa tay.