ầu tiên, Nhụ trông thấy quả bóng chuyền, ướt sũng nước, nằm chỏng chơ trên bãi cát. Một chiếc dép cao su úp sấp bên gốc dương cằn, tán cây chỉ cao bằng đầu người, các cành nhánh co rụt cả lại. Trên đám lá xanh bạc và cứng đơ đơ, lơ thơ bay một làn khói xám, thoáng đậm, thoáng nhạt. Có cảm giác như ai đó đang hun chuột. Chợt con chó con lông vàng đốm trắng xăng xái chạy ra rồi lại rối rít chạy vào, nó lũn cũn vẫy đuôi nhưng không sủa. Đức đã ở đây rồi. Chắc nó đang chờ "Xin bát cơm nguội". Lộ ra khỏi đám dứa dại, đã thấy cái lưng cháy xạm của Ngạnh. Nó đang cúi xuống phồng mồm thổi lửa, trên cái mông đen trũi, vắt ngang một sợi dây lưng mỏng dính, bằng cao su màu nâu nhạt.

- Quỷ sứ ơi, làm gì thế?

Nhụ hỏi khi thấy Đức lộn ngược cả hai mi mắt lên, trong mi mắt đỏ lòm, chạy đi chạy lại những viên bi nhỏ, màu trắng đục, như bi xe đạp. Một nồi cháo nhỏ đang sôi, bắc trên ba hòn đá cuội. Lửa đang lom rom cháy trên đám củi mục khô, do sóng biển táp lên bờ cát mà Ngạnh đã vun lại. Con chó con đã ngồi trên hai chân sau, đầu lúc lắc, mắt long lanh, cái lưỡi thè ra...

- Chúng mày làm trò quỷ quái gì thế?

- Cróc! Cróc! Cróc!

Bây giờ con chó mới sủa. Mặt nó hồn nhiên và tươi sáng như mặt một đứa trẻ con.

- Thằng Đức nó làm xiếc đấy. - Ngạnh nói.

- Đố mày biết cái gì ở trong mắt tao?

Đức đeo cặp kính trắng lên rồi lại tháo ra, hai con mắt như càng xa nhau thêm, giờ lại bị những viên bi kê mi lên, trông rất kỳ quặc.

- Chịu. Khéo không đau mắt đấy. - Nhụ thành thật bảo.

- Đau thế nào. Ngọc trai đấy. Cho ngọc trai vào mắt thì mắt sáng như mắt ông giời. Mày để tao làm cho...

- Ối! Thôi! Trông khiếp lắm. Thế nào, trai ngọc á!

- Trông đây này! - Ngạnh cầm muôi đảo cháo lên. - Ngon không. Có đúng là trai ngọc không?

- Trời ơi! Đảo có trai ngọc!

- Chúng tao mò được đấy.

- Thế chúng mày đã báo với chú Thuận chưa?

Chú Thuận bây giờ đã rời quân hàm xanh về làng đảo Bạch Đằng Giang làm chủ tịch ủy ban nhân dân xã lâm thời của xã Yên Hưng vừa thành lập. Gọi là xã nhưng chỉ có bốn đội tàu. Mỗi đội là một thôn, có từ mười lăm đến mười bảy cặp thuyền đánh khơi. Bố Nhụ là bí thư đảo ủy, trực tiếp chỉ huy trên biển của cả bốn đội tàu, ngư dân gọi ông là Đại Tướng Cá.

- Phải báo với chú Thuận. Đây là việc lớn đấy. - Nhụ nói. - Ông mình kể rằng, cách đây hàng trăm năm, khi người dân cuối cùng của đảo bị bọn cướp biển giết chết, trai ngọc cũng biến đi. Bây giờ trai ngọc lại về...

- Nó tự sinh ra chứ đi với về thế nào được. - Ngạnh nói. Nó dập tắt lửa, nhổ vào đám khói phì phì, rồi đặt nồi cháo ra xa. Người nó đã khô, trên xương quai xanh còn in một ngấn muối trắng.

- Chà, chà! Có ba thằng ta với một thằng Róc là bốn, vậy mà bát chỉ có hai cái. Làm thế nào đây... - Đức bẻ cành dương, xiên vào một con trai vừa múc lên muôi rồi cắm trên mặt cát, hơi bốc lên nghi ngút.

- Cróc! - Con chó chỉ sủa có một tiếng.

- Mày bé nhất nhà, cho mày chén trước nhé. Nhưng chỉ được một con thôi. Ăn con thứ hai là đầy bụng đấy... Chết bỏ mẹ!

Đức nói với con chó như nói với một đứa bé. Cảm giác như con chó hiểu, ánh mắt nó dịu và ngoan, cái lưỡi đỏ và dài thè ra, liếm lên đến tận mũi.

Trước mắt Nhụ là khu nhà chượp, to rộng và thấp mái, từ đó toả ra mùi tanh khẳn của cá ngâm còn thiếu độ mặn. Chiếc sân cát dài theo mép biển, lô nhô cọc, cái thẳng cái xiêu, trên đặt liên tiếp những phên tre phơi cá. Cá vừa se mình, cái đuôi khẽ cong lên. Mùi cá phơi được nắng, đã bắt đầu có vị thơm, chỉ thoảng nhẹ trong gió. Cuối sân căng một lưới bóng chuyền. Cách đấy vài trăm mét là trụ sở ủy ban, trong có một máy thông tin vô tuyến, nối liền đảo với đất liền. Đấy cũng là Đài chỉ huy các đội tàu đánh cá biển. Trên nền trắng lóa của mái tôn, lấp loáng bay lá cờ đỏ sao vàng, chủ quyền của hòn đảo.

Nhụ bảo Ngạnh:

- Chúng mình chỉ nên đào sá sùng thôi, trai ngọc để nuôi không nên bắt.

- Thế nếu hôm nay đào sá sùng, mày có mang mai đi không? - Ngạnh nói, vẻ hờn dỗi, nó cầm muôi gõ gõ vào đầu một viên đá cuội ám khói, làm rơi ra những hạt gạo trắng tinh đã chín nhừ.