ác Dần tuổi Dần, người Nam Định. Tính từ ngày bác ở với tôi đến nay đã được mười hai năm.

Ngày ấy, ba chị em vẫn còn là ba cô gái, trong nhà chưa có tiếng trẻ con. Bác Dần quí tôi nhất vì tôi chưa bao giờ coi bác là người ở. Khách khứa đến chơi nhà, tôi giới thiệu bác Dần là chị họ ở quê ra. Tôi rất vui vì quan hệ của chúng tôi như chị em, như những người thân, thậm chí còn hơn như thế…

Ngay từ đầu, lôi đã tâm niệm, không bao giờ có thể đối xử với bác Dần như đối với người ăn kẻ làm. Tôi hết sức tôn trọng, coi bác như một thành viên trong gia đình, không phân biệt. Càng ngày càng có nhiều người vì nghèo, vì hoàn cảnh mà phải bỏ lại gia đình, quê quán để ra thành phố kiếm sống. Mặc dù cũng xác định là đi làm kiếm miếng ăn, nhưng người ta không được đi làm trong nhà máy hay cơ quan, tối về xum họp gia đình và có những khoảng thời gian riêng tư cần thiết. Người ta phải ở với mình cả đêm cả ngày, không lẽ vì thế mà mình đối xử với người ta như tôi tớ, nỡ để người ta ăn riêng, ăn sau. Nghe nó tủi thân tủi phận lắm. Tôi không thể nào gọi bác Dần là "Ôsin" hay người ở như người đời vẫn gọi họ một cách xách mé, khinh miệt. Tôi tuyệt đối tránh tất cả những lời nói hay hành động khiến bác Dần có thể hiểu lầm là tôi không tôn trọng bác. Mình đối xử với người ta như thế nào thì nhận được về thế ấy.

Bác Dần kể "Khi biết tôi ở với cô mười hai năm rồi, mọi người rất ngạc nhiên hỏi tại sao tôi có thể ở lâu thế trong một nhà. Nhiều người đi làm giúp việc chỉ được dăm bữa nửa tháng là thôi. Họ đi làm không phải chỉ vì miếng ăn mà còn muốn được tôn trọng". Có người bỏ chồng bỏ con ở nhà quê để đi giúp việc, thỉnh thoảng con đau con ốm lại xin phép chủ đi về, không ở lâu được, hoặc đổi chủ luôn xoành xoạch. May cho tôi (nhưng không may cho bác Dần) là bác không có chồng, không có con. Hồi trẻ bác cũng có một mối tình lãng mạn say đắm lắm, nhưng vì người ta thất hứa nên bác trở thành người ghét đàn ông, thậm chí hận đàn ông. Sống như người đi tu, bác Dần không còn tơ màng đến ai nữa. Nguyện ở vậy nên bác ấy chẳng vướng bận gì. Tôi phải cảm ơn trời vì đã gặp được bác Dần.

Bác Dần là người thật thà, ân tình với tôi còn hơn người ruột thịt. Tôi có thể giao chìa khoá nhà cửa tiền bạc cho bác quản lý chăm lo mà không suy chuyển một chút nào.

Khách nước ngoài ở trọ nhà tôi đều một tay bác chăm lo. Bác là người nhạy cảm nên mình cũng phải biết lựa. Phải có những lời hỏi han quan tâm chăm sóc kịp thời. Quan trọng nhất là tôi đã tạo được cho bác ấy một cảm giác là được độc lập, được tôn trọng, và hoàn toàn không có khoảng cách chủ tớ, không coi bác là người giúp việc. Thậm chí, có nhiều chuyện bức xúc trong cuộc sống, tôi chẳng biết tâm sự với ai ngoài bác Dần.

Bác Dần ăn cơm cùng mâm với gia đình trong những bữa cơm thường nhật đã đành, nhưng ngay cả những bữa cơm bữa tiệc có khách khứa, tôi cũng chẳng bao giờ để bác ấy ngồi ăn một mình. Nếu bác Dần ngại chỗ đông người, rút lui sang phòng khác, tôi lại bưng thức ăn xuống tận nơi. Nếu bác bận với trẻ con, phải ăn sau thì tôi để phần. Mọi người ăn thế nào, bác Dần cũng có thức ăn như thế. Tôi cư xử với bác Dần đúng như tình cảm của tôi dành cho bác, đúng như quan niệm của tôi về mối quan hệ giữa người với người, mà chẳng cần phải cố gắng tỏ ra tử tế. Chính vì thế, bác Dần cũng hết lòng với tôi. Bác là người sống tình cảm. Bác có phòng riêng. Và có chìa khoá tất cả các phòng. Thậm chí, có những đợt tôi đi vắng mấy tháng trời, còn bảo bác Dần nếu hôm nào trời nóng quá bác cứ vào phòng mấy mẹ con mà ngủ cho mát.

Ngày tôi đi cấp cứu mổ đẻ ở viện C, tôi chẳng có ai ruột thịt bên cạnh. Trong hoàn cảnh bị chính mẹ đẻ tuyên bố không mẹ con bà cháu gì cả, tôi đã tìm đến bác Dần như một nơi vô cùng tin cậy. Tôi biết, chỉ có con người này mới là người thực lòng giúp mình đây. Mà không phải chỉ vì vài đồng tiền công nhỏ bé. Mỗi khi tôi gặp hoạn nạn, bác Dần đều hết lòng lo lắng chăm sóc cho tôi như mẹ chăm con. Ở viện C, mọi thứ đều trông cậy vào người nhà. Mỗi sản phụ mổ đẻ phải có ít nhất một hai người nhà đi kèm phục dịch.

Người nhà của tôi lúc đó chỉ có bác Dần. Tất cả những thứ cần cho bà đẻ, thức ăn hay quần áo giặt giũ đều một tay bác lo Suổt tám ngày nằm viện C sau ca mổ đẻ, chỉ có bác Dần vất vả ngày đêm túc trực chăm sóc cả hai mẹ con. ơn đó, tôi không thể nào quên Tất nhiên, bác Dần cũng có chứng nọ tật kia, nhưng tôi chẳng lấy đó làm điều quan trọng hay ghê gớm, bởi chính mình cũng đâu có hoàn hảo gì. Có người hàng xóm kể lại, trong nhà mình có chuyện gì là bên ngoài họ biết hết, tất nhiên, chỉ có bác Dần đưa ra. Nhưng tôi nói: "Đằng nào thì sự thật cũng đúng vậy và chuyện cũng chỉ đến thế là hết. Làm gì có gì để mà nói nữa. Người ta có biết thì cũng có ai làm hại gì mình đâu". Tôi nghĩ "Chả nhẽ người ta câm à. Bác ấy cũng cần tạo ra cho mình mối quan hệ xã hội, cũng cần hỏi han chuyện trò". Bác biết nhiều người, nhiều chuyện bên ngoài xóm hơn cả tôi. Bác có kể ra thì cũng như một nhu cầu giao tiếp thôi chứ biết nói chuyện gì. Quan trọng là bác ấy không hề có ác ý nói xấu hay bịa đặt là được. Tôi chẳng bao giờ nghĩ ác về bác Dần được. Mỗi lần cần nhắc nhở bác, tôi chỉ nói rất ít, không trách một lời nào, chỉ bảo: "Bác đừng có dại, những người mà bác nói chuyện tông tốc ra với họ, họ quay lại nói với em đấy. Họ chẳng phải là những người kín miệng gì đâu". Thế là bác ấy phải suy nghĩ chứ. Bác lớn tuổi hơn mình, nói không cẩn thận, dễ làm bac ấy tự ái. Có những người buôn chuyện hoặc đưa đẩy câu chuyện theo kiểu ác ý, thậm chí bịa đặt thêm cho tăng phần quan trọng của họ, nhưng cũng có những người lại buôn chuyện một cách hồn nhiên, vô thức không hề ác ý. Bác Dần là loại người thứ hai.

Sắp tới, nếu chúng tôi phải về Hà Lan, xa bác Dần, gia đình tôi sẽ rất nhớ bác. Avi, thằng bé lớn của tôi dính bác Dần hơn dính mẹ. Có thời gian, cứ đến tối, cậu lại mau chóng đi theo bác Dần về phòng bác ngủ cùng chứ đâu có ngủ với mẹ hay ngủ trên giường của cậu. Đi cùng với mẹ và em sang ở với bố một thời gian, chỉ được hai ngày là cậu đã gào lên nghe đến sốt ruột: "Mẹ ơi, đi về quê bác Dần. Về nhà bác Dần đi". Tức là về nhà ở Việt Nam với bác Dần. Thế là phải gọi điện thoại về cho cu cậu nói chuyện với bác Dần. Vừa nghe thấy giọng bác Dần là cu cậu vừa ríu rít nói vừa chảy nước mắt ra vì mừng. Là người đón tay cả hai thằng bé từ bệnh viện, bác Dần quí chúng như con. Trong khi hai mẹ con còn đang yếu, đỏ hỏn vì mới sinh, một tay bác Dần lo lắng hết. Tôi và bác cùng học cách chăm sóc trẻ sơ sinh. Bác Dần với tôi còn quí giá hơn người ruột thịt. Là người tôi có thể nhờ cậy, có thể ở bên tôi lúc hoạn nạn.

Bố mẹ bác Dần có chia cho bác một mảnh vườn, có sổ đỏ đứng tên bác đàng hoàng. Sau nhiều năm làm việc ở thành phố, giờ bác đang cất nhà trên mảnh vườn ấy. Khi xây nhà, bác Dần tâm sự: "Dù là nhà ở quê, nhưng nhờ những năm tháng sống với cô, tôi cũng được hưởng những tiện nghi sinh hoạt văn minh, bây giờ tôi cũng phải dấn lên để xây một cái buồng tắm có nước nóng lạnh với xí bệt như ngoài thành thị. Tuy nhỏ thôi nhưng nhất thiết phải có. Cô có biết tại sao tôi phải làm thế không, tôi phòng trước, mỗi khi Avi về thăm tôi nó không sợ bẩn". Bây giờ, người quê bác Dần đa phần vẫn dùng cái nhà vệ sinh hai ngăn. Bác đã lo chăm sóc cho Avi trước cả chục năm trời. Nghe cảm động đến mềm cả lòng.

Khi tôi rủ bác, nếu cả gia đình tôi chuyển về Hà Lan sống, bác có muốn đi không, bác Dần trả lời rất đúng mức. "Tôi hỏi cô, tôi đi làm gì. Chắc chắn tôi sẽ nhớ bọn trẻ lắm, nhưng đến lúc đó, bọn trẻ thì đã lớn, chồng cô cũng nghỉ hưu, lại thêm cô cũng ở nhà nữa. Hai người trông nom bọn trẻ là đủ, một người đưa đón đi học, một người cơm nước, thế tôi thành người thừa à!". Tôi bảo bác Dần, bác cử suy nghĩ kỹ về lời đề nghị đi Hà Lan với gia đình tôi. Nếu bác không đi, có dịp chắc chắn cả nhà sẽ về quê thăm bác hoặc đón bác sang chơi. Nghe nói đi chơi vài bữa thì bác Dần đồng ý ngay chứ ở lâu dài là dứt khoát không.

Thỉnh thoảng có những chuyện buồn bã bực bội với anh chị em trong gia đình, bác Dần cũng tâm sự với tôi. Ngược lại, tôi cũng thế, trút sang bác Dần những chuyện bực bội khó chịu là an toàn nhất. Mọi người bảo sao mạng hai người này hợp nhau thế, bác Dần cũng công nhận: "Tôi chỉ hợp cô Vân thôi". Tôi thì lại nghĩ có lẽ vì cả hai chúng tôi đều là những người đàn bà dễ bị tổn thương, chúng tôi cần nhau để xoa dịu cho nhau những vết thương lòng mà thôi.

Và Thượng đế sẽ bù trì tất cả…