ịch ngắn bằng thơ vui

viết theo một tích chèo cổ

Cảnh nhà bác Ba Gàn, một nhà giàu quê. Sân khấu bài trí cổ sơ, người xem, thấy hai cảnh một lượt: khách khứa ở nhà trên và bà nội trợ dưới nhà bếp. Khi người nội trợ nói riêng với mình, khách như điếc không nghe gì cả, chỉ khán giá là nghe thôi. Khi thay đổi nhân vật không gọi la thay cảnh. Khi thay đối động tác cũng không buông màn.

BA GÀN (gắt)

Nó đói thây kệ nó,

Ai biểu nó nghèo khó?

Ta phải đãi bạn ta,

Ta sang, vui, nhờ họ.

THỊ-ĐỨC (vừa ví gà, vừa lẩm bẩm)

Ôi, người gì mà bất nhơn,

Bỏ ruột thịt, trọng người dưng.

Được, ta sẽ cho một mẻ,

Coi quân ấy có biết ơn?

BA GÀN (rót rượu ra ly)

Mời bốn bác nhậu,

Rượu nầy rượu lậu,

Ngọt tuyệt trần đời.

Tiếc không có cẩu!

KHÁCH A (nưng ly lên)

Năm ta cùng cất tửu bôi.

KHÁCH B (cũng nâng ly rồi uống)

Một chén, ngọt giọng thắm môi,

KHÁCH C (y như hai người kia)

Hai chén, tan nỗi lẻ loi,

KHÁCH D (y như vậy)

Ba chén, thì thôi! Thì thôi!....

BA GÀN (cũng uống)

Thân ta nay đã thoát nơi phàm trần!

THỊ-ĐỨC (bưng mâm cháo gà lên, mùi cháo thơm phức. Đặt mâm xuống bàn rồi vô buồng)

KHÁCH C

Gà xé phay! Gà xé phay!

Đã có đồ nhắm rồi đây,

Ai phao câu, ai mề cứng?

Tôi chỉ xin da bầy nhầy.

KHÁCH D

Cổ gà thế nầy mà hay!

Gậm gậm rồi nhai nhai,

Gậm xong tợp một ngụm,

Béo béo lại cay cay.

KHÁH A

Ai ăn giò thì ăn đủ cặp.

Ăn một cái thì run lập cập.

KHÁCH B

Eo ôi, tôi nghe sao muốn sập...

(nói xong gục xuống bàn. Bốn người kia ăn uống rồi kế tiếp nhau mà ngã lăn ra)

THỊ-ĐỨC (trở ra, nhìn bọn họ mà mỉm cười khinh bỉ)

Quân tham uống tham ăn.

Ăn uống rồi nói xằng.

Tối ngày đi kiếm chác,

Chẳng làm gì nên thân.

(nhìn chồng)

Còn cái lão già nầy,

Em ruột nghèo đói quay,

Chẳng cho ăn một hột,

Cứ tiếp đãi ai ai.

(một con chó già thất thểu đi ra kiếm xương)

Chó ơi, tao thươg mầy,

Mười năm công rất dày,

Nhưng mầy nay già quá,

Không khỏi chết nay mai.

Thôi trước sau, cũng vậy.

Tao đành phải ác tay.

Để trác chơi lũ nầy,

Cho chủ mầy mở mắt đây.

(nói rồi rút cây song hồng nện vào lưng con chó, nó kêu lên một cái ự rồi giãy tê mà chết)

Thươg thay thân đó!

Lụy nhỏ chan chan.

Tuy là chết oan.

Mà đỡ khổ: già, bịnh.

(lấy chiếc chiếu bó con chó lại, rồi đi vô buồng. Khách tỉnh dậy từng người một và từng người một lặng lẽ ra về, Ba Gàn tỉnh rượu sau rốt)

BA GÀN

Ý a! Đã đỏ đèn rồi!

Đầu tôi nó nhức quá trời.

Mẹ nó ơi, lo cửa nẻo,

Rồi thì ta đi ngủ thôi.

THỊ-ĐỨC (trở ra nói giọng tuồng)

Thậm cấp! Thậm cấp!

Chí nguy! Chí nguy!

BA GÀN (hết hồn, cũng hỏi giọng tuồng)

Do hà chí nguy?

THỊ-ĐỨC

Lúc mình sập thần vì

Thì có tên hành khất

Già, xa trời gần đất,

Tạt vào đây xin ăn.

Tôi chưa kịp nói năng

Thì nó lăn ra chết!

BA GÀN (run lập cập)

Uý trời đất ơi!

Hoạ bỗng đến nơi,

Giờ làm sao thoát,

Qnan bắt thì chết đời!

Xác trong nhà, án mạng!

Trời hỡi, sao hại tôi?

THI- ĐỨC

Giò gà ăn một cái.

Bây giờ mới run lên,

Đàn ông sao nhát vậy.

Phải tìm kế lấp êm!

BA GÀN

Mẹ nó có kế chi?

Cứu giùm ta một khi!

THỊ-ĐỨC

Dễ ợt, dễ ợt,

Kêu mấy thằng ăn chực,

Chúng, bạn thiết của ông,

Chắc sẵn lòng chịu cực,

Chúng khiêng xác đi chôn.

BA GÀN

Hay a! Hay a!

Quả thật may ta,

Có người vợ bảnh!

Mụ có thấy chăng?

Tình bạn ai bằng,

Vậy mà cứ bảo,

Tốn uống, tốn ăn!

(chạy đi mất trong đêm tối, Thị-Đức cười gằn)

Để rồi coi, rồi coi!

Mấy thằng bạn mắc toi,

Có thằng nào chịu lại

Đặng chôn cái xác hôi.

(Ba Gàn trở vể mặt teo nhỏ, thở hổn hển)

Khổ quá, mẹ nó ơi,

Các bác ấy bịnh rồi!

THỊ-ĐỨC

Thử đi qua chú Sáu

Biểu chú làm giùm coi?

BA GÀN (ngần ngại nhưng cũng đi, vừa xây lưng vừa nói)

Cái thằng chết dầm,

Biết nó chịu hay chăng?

(giây lát trở về với người em trai thứ sáu. Người nầy không nói không rằng, vác xác đi êm)

THỊ-ĐỨC (nhìn chồng)

Gia bần tri hiếu tử,

Quốc loạn thức trung thần,

Ai ăn ai uống rần rần,

Bây giờ, ai chôn xác?

Ba nó đã mở mắt,

Hay cứ vệc nhắm đui?

BA GÀN

Thôi đừng nói nhiều lời,

Cho ta đây thêm khổ.

Ta bắt đầu biết hổ.

Đã bạc đãi em ta.

THỊ-ĐỨC

Mà chưa hết đâu.

Mai ông sẽ rầu

Vì lũ bạn chó.

(hai vợ chồng tắt đèn đi ngủ. Sáng ngày. Cũng cảnh nhà ấy. Bốn khách hôm qua trở lại, giọng hách dịch)

Nhà nầy có kẻ giết người,

Xác đâu chẳng thấy, phải ngươi dấu à?

Mau mau khai thật cho ta,

Không thôi ta đến quan nha bây giờ.

BA GÀN (chạy ra)

Lạy các ông, lạy các ông,

Xin nghĩ tình, xin nghĩ tình,

Ai nỡ để bạn mang gông?

Đó là tai hoạ thình lình.

Tôi tình ngay lý gian đó.

(bốn người khách đồng nói)

Ai mà tin bác Ba Gàn

Là kẻ chuyên làm ngang.

Giết người rồi giấu xác.

Nào ta đi báo quan!

BA GÀN

Đây là bốn lượng vàng,

Các bạn tạm dùng đỡ,

Ôi, tôi lạy tôi van!

(bốn khách vừa đưa tay lấy vàng thì Thị-Đức cản lại)

Hãy khoan! Hãy khoan!

Ông hãy cất vàng,

Thây kệ lũ nó,

Cứ mà lên qnan.

Hứ!

Ăn chiều hôm qua,

Ngủ vậy sáng ra,

Thì vuốt mặt chó!

BỐN KHÁCH

Khá khen cho đó,

Dám thách đố ta.

Ta cáo thì biết,

Tù mọt gông ra.

(khách đi. Giây lát có lính lại bắt hai vợ chồng. Tất cả đều vô buồng. Họ lại theo lính trở ra. Quan vỗ bàn)

Vợ chồng tên hung thủ,

Xác dấu nơi nào hử?

Khai thiệt không chết đòn!

THỊ- ĐỨC

Bẩm lạy ngài,

Con chỉ ngay.

Xin ngài cứ cho lính,

Theo con ra ngoài nầy.

(Thị-Đức dẫn lính đi một lát trở về. Lính bẩm)

Bẩm lạy quan trên,

Con đào đất lên,

Thấy xác con chó.

Con nhìn thật rõ

Chẳng dám nói sai.

THỊ- ĐỨC

Bẩm lạy đèn trời soi xét.

Bọn nầy vốn có thù ghét.

Nên vu họa cho chồng con.

QUAN (hét)

Lính đâu, đè xuống đánh đòn,

Tất cả bốn thằng nói láo.

Rồi tống vô lao hết ráo.

Lấy đó làm gương coi nào!