ossarian chạy thẳng vào bệnh viện, quyết ở đó cả đời còn hơn phải bay thêm một lần nào nữa ngoài ba mươi hai nhiệm vụ mà y đã xong. Mười ngày sau y thay đổi ý định và xuất viện, chịu bay thêm sáu nhiệm vụ nữa, thì tay đại tá bèn nâng con số lên mức bốn mươi lăm và một lần nữa Yossarian lại chạy thẳng vào bệnh viện, quyết sẽ ở đó cả đời còn hơn phải bay thêm một lần nào nữa.

Yossarian có thể chạy vào viện bất cứ khi nào y muốn nhờ gan và mắt của y; đám bác sĩ không thể chữa được gan cho y mà cũng không thể nhìn thẳng vào mắt y mỗi khi y bảo họ y bị bệnh gan. Y có thể thư giãn ở trong bệnh viện, miễn là đừng có ai mắc bệnh quá nặng nằm cùng phòng. Hệ thống miễn dịch của y đủ mạnh để chống chọi được trường hợp ai đó bị bệnh sốt rét hay bệnh cúm mà gần như không cảm thấy khó chịu. Y có thể vượt qua những lần cắt amiđan của những người khác mà không mắc phải hội chứng trầm cảm sau giải phẫu, thậm chí còn có thể chịu được chứng thoát vị và bệnh trĩ của họ chỉ với một chút buồn nôn và kinh sợ. Nhưng đó là tất cả những gì y có thể trải qua mà không phát ốm lên. Nếu hơn nữa thì y đành vọt lẹ. Y có thể thư giãn ở trong bệnh viện, bởi vì ở đó không có ai muốn y làm gì. Trong bệnh viện người ta chỉ trông đợi y làm mỗi một việc là chết đi hoặc khỏe lên, và bởi vì ngay từ đầu sức khỏe y đã hoàn toàn ổn nên việc khỏe lại là quá dễ dàng.

Ở trong bệnh viện thì tốt hơn so với ở trên bầu trời Bologna hay Avignon với Huple và Dobbs lái còn Snowden thì chết ở đằng sau.

Thường thì Yossarian thấy có ít người bệnh trong bệnh viện hơn ở ngoài, và nếu có thì bệnh cũng không nặng bằng ở ngoài. Tỉ lệ người chết trong bệnh viện cũng thấp hơn rất nhiều so với bên ngoài, một tỉ lệ tử vong lành mạnh hơn rất nhiều. Hiếm có người chết không cần thiết. Mọi người ở trong bệnh viện biết nhiều hơn về cái chết, và cái chết cũng xảy ra gọn gàng và trật tự hơn rất nhiều. Họ không thể chiến thắng Thần Chết trong bệnh viện, nhưng chắc chắn là họ đã bắt Thần Chết cư xử cho tử tế. Họ đã dạy cho Thần Chết cách hành xử. Họ không thể ngăn Thần Chết vào, nhưng khi mụ ở trong bệnh viện, thì mụ sẽ phải hành xử như một tiểu thư. Trong bệnh viện người ta chịu thua Thần Chết với vẻ tinh tế và gu thẩm mỹ. Không một chút phô trương thô lỗ, xấu xí như cái chết vẫn phổ biến ở bên ngoài bệnh viện. Họ không nổ banh xác giữa không trung như Kraft hay như gã đã chết trong lều Yossarian, hay chết cóng giữa mùa hè đổ lửa như Snowden sau khi trút cho Yossarian bí mật của cậu ta ở khoang đuôi máy bay.

“Tôi lạnh,” Snowden hồi ấy khóc thút thít. “Tôi lạnh.”

“Ngoan nào, ngoan nào, không sao đâu,” Yossarian gắng vỗ về cậu ta. “Không sao đâu.”

Ở bệnh viện họ không mất tích kỳ cục trong một đám mây như Clevinger. Họ không nổ tan xác thành máu và thịt bắn tung tóe. Họ không chết đuối hay bị sét đánh chết, không bị máy móc xé tung hay bị đá lở nghiền nát. Họ không bị trói chặt rồi bắn chết, bị hiếp rồi bóp chết, bị đâm chết trong quán rượu, bị cha mẹ hay con cái cầm rìu bổ chết hay chết bất đắc kỳ tử bởi một hành động nào đó khác của Chúa. Không có ai chết ngạt. Người ta chỉ chảy máu đến chết như những quý ông trong phòng mổ hoặc qua đời không lời trăng trối ở phòng tiếp oxy. Không có nạn đói hay lũ lụt. Trẻ em không bị ngạt thở trong nôi, trong thùng trữ lạnh hoặc ngã nhào dưới bánh xe tải. Không ai bị đánh cho tới chết. Người ta không bật ga rồi đút đầu vào lò, không lao vào tàu điện ngầm, không nhảy xuống đánh xoẹt! khỏi những cửa sổ phòng khách sạn như những hòn chì chết chóc, gia tốc năm mét trên giây rồi tiếp đất cùng một tiếng pẹp! gớm guốc trên vỉa hè và chết một cách kinh tởm ở đó, giữa chốn công cộng, như một bao gai đầy kem dâu, lông lá, máu me, những ngón chân hồng vẹo vọ.

Sau khi xem xét mọi khía cạnh, thường thì Yossarian thích bệnh viện hơn, mặc dù nó cũng có khuyết điểm. Sự giúp đỡ thường mang tính nghĩa vụ, các quy tắc một khi đã được lưu ý thì sẽ rất ngặt nghèo, và công việc quản lý ở đây thì chủ yếu là để quấy rầy người khác. Vì khả năng xuất hiện người ốm bệnh trong bệnh viện là rất cao, nên y không thể lúc nào cũng trông mong được ở cùng phòng với một đám người trẻ trung sống động được, đã thế các trò giải trí ở bệnh viện thì không phải lúc nào cũng hay ho. Y buộc phải thừa nhận rằng các bệnh viện đã thay đổi theo chiều hướng xấu đi một cách ổn định trong lúc cuộc chiến tiếp diễn và chiến trường lại gần hơn, sự xuống cấp trong chất lượng của các vị khách trở nên rõ nét nhất ở vùng chiến sự nơi hậu quả của tình cảnh chiến tranh lan tràn có khả năng đập vào mắt ta ngay lập tức. Càng vào sâu trong chiến trận người ta càng ốm bệnh nhiều hơn, cho đến khi cuối cùng lần trước ở trong bệnh viện đã xuất hiện cả một binh sĩ trắng xóa, anh ta không thể nào bệnh hơn được nữa trừ phi bị chết, và rồi anh ta cũng sớm chết đi.

Binh sĩ trắng xóa được hình thành hoàn toàn từ gạc, thạch cao và một chiếc nhiệt kế, và chiếc nhiệt kế chỉ là một vật trang trí được y tá Cramer và y tá Duckett đặt thăng bằng trong một lỗ đen trống hoác giữa lớp băng trên miệng anh ta mỗi sáng sớm và chiều muộn cho đến buổi chiều hôm đó khi y tá Cramer đọc nhiệt kế và phát hiện ra rằng anh ta đã chết. Giờ khi Yossarian nghĩ lại, dường như chính y tá Cramer chứ không phải gã Texas lắm mồm kia đã giết binh sĩ trắng xóa; nếu như cô ta không đọc nhiệt kế và không thông báo kết quả thì binh sĩ trắng xóa kia rất có thể vẫn nằm đó còn sống hệt mọi khi, từ đầu đến chân được đóng trong thạch cao và gạc, với hai cẳng chân kỳ quái cứng đờ bị nâng lên từ hông và hai cánh tay kỳ quái treo lên vuông góc với nhau, cả tứ chi đồ sộ đều đang bó bột, tứ chi đều kỳ quái, vô dụng, bị nâng lên không trung nhờ những dây cáp căng và những khối chì dài kỳ quặc ủ ê treo phía bên trên người. Sống khi phải nằm kiểu đó cũng chẳng ra gì mấy, nhưng đó là tất cả cuộc sống mà anh ta có, và quyết định chấm dứt cuộc sống đó, theo Yossarian, khó lòng thuộc thẩm quyền của y tá Cramer.

Binh sĩ trắng xóa giống như một cuộn băng gạc chưa tời với một cái lỗ, hoặc như một khối đá vỡ trên bến cảng với một ống kẽm cong queo thòi ra. Các bệnh nhân khác trong phòng, tất cả trừ gã Texas, đều rụt khỏi anh ta với vẻ tránh né dịu dàng ngay từ khi họ trông thấy anh ta vào buổi sáng sau cái đêm người ta tuồn anh ta vào phòng. Họ nghiêm trang tụ tập lại ở đầu kia của phòng, tán chuyện về anh ta bằng giọng thì thầm đầy xúc phạm và ác ý, phản đối sự có mặt của anh ta, coi đó là một sự áp đặt đáng kinh tởm, họ dữ dằn căm phẫn anh ta vì một sự thật đáng buồn nôn mà anh ta chính là một minh họa sáng rỡ. Họ có chung một lỗi lo sợ khủng khiếp là anh ta sẽ kêu rên.

“Nếu gã bắt đầu rên lên thật thì tôi chả biết phải làm sao nữa,” một phi công máy bay chiến đấu trẻ bảnh bao với bộ ria vàng u sầu than thở. “Điều đó có nghĩa là đêm gã cũng sẽ rên, vì gã đâu có biết được giờ giấc.”

Không hề có một âm thanh nào phát ra từ binh sĩ trắng xóa suốt thời gian anh ta ở đó. Cái lỗ tròn xơ xác trên miệng anh ta sâu hoắm, đen ngòm và chẳng cho thấy dấu hiệu nào của môi, răng, vòm miệng hay lưỡi. Người duy nhất đến đủ gần để nhìn là gã Texas lịch sự, kẻ đã đến gần anh ta một ngày mấy lần liền để tán gẫu về việc người giàu phải có nhiều quyền bầu cử hơn, lần nào gã cũng mở lời bằng một câu chào bất di bất dịch: “Thấy thế nào, anh bạn? Anh tới đây bằng cách nào?” Những người khác trong phòng thì tránh cả hai người này, khoác áo choàng mặc nhà vải nhưng kẻ màu hạt dẻ được phát hay bộ pyjama vải flannel cũ sờn, âu sầu tự hỏi binh sĩ trắng xóa này là ai, tại sao anh ta ở đó và thực sự thì bên trong anh ta có gì.

“Anh ta ổn cả, tôi đảm bảo đấy,” gã Texas thông báo đầy vẻ khích lệ sau mỗi chuyến viếng thăm.

“Sâu thẳm bên trong anh ta là một người bình thường. Giờ anh ta đang thấy hơi ngại ngùng và bất an một chút vì ở đây anh ta không quen ai và không thể nói. Sao tất cả các anh không tới gặp anh ta và tự giới thiệu bản thân nhỉ? Anh ta sẽ không làm hại các anh đâu.”

“Anh đang nói cái quái gì đấy?” Dunbar quát. “Liệu anh ta có biết được anh đang nói gì không?”

“Tất nhiên là anh ta hiểu những gì tôi nói. Anh ta đâu có ngu. Anh ta chẳng làm sao cả.”

“Anh ta có thể nghe thấy anh nói gì không?”

“Ừ thì tôi không biết liệu anh ta có thể nghe thấy tôi nói hay không, nhưng tôi chắc chắn là anh ta hiểu những gì tôi nói.”

“Cái lỗ ở trên miệng anh ta đã bao giờ động đậy chưa?”

“Này, anh hỏi kiểu điên rồ gì vậy?” gã Texas khó chịu hỏi lại.

“Làm sao anh có thể biết được anh ta đang thở nếu như cái lỗ đó chẳng bao giờ động đậy?”

“Làm sao anh biết được đó là một người đàn ông?”

“Trên mắt anh ta có lớp đệm nào không, bên dưới lớp băng phủ kín mặt ấy?”

“Anh ta đã bao giờ ngúc ngoắc ngón chân hay động đậy đầu ngón tay chưa?”

Gã Texas lùi lại với vẻ bối rối ngày càng tăng. “Này, các anh hỏi kiểu điên rồ gì vậy? Bọn anh chắc đều đã điên hết cả rồi hay sao ấy. Sao các anh không bước lại gần anh ta mà làm quen? Anh ta thực sự là người tốt đấy, tôi xin đảm bảo với các anh.”

Binh sĩ trắng xóa trông giống một xác ướp được nhồi bông và khử trùng nhiều hơn là một anh chàng tốt bụng nào đó. Y tá Duckett và y tá Cramer có nhiệm vụ giữ cho anh ta luôn sạch sẽ gọn gàng. Họ thường xuyên chà lớp băng của anh ta bằng một cái chổi quét bụi và cọ lớp bột bó trên tay, chân, vai, ngực và xương chậu anh ta bằng nước xà phòng. Bằng một miếng cọ sắt tròn, họ đánh cho ống dẫn bằng kẽm xin xỉn mọc ra từ đống xi măng chỗ háng anh ta trở nên bóng loáng. Bằng những chiếc khăn lau bát ẩm, họ đã lau sạch bụi nhiều lần mỗi ngày cho những chiếc ống cao su đen thanh mảnh đi vào và đi ra khỏi người anh ta, tới hai chiếc bình lớn nút kín, một chiếc treo trên cột cạnh giường anh ta, liên tục nhỏ chất lỏng vào cánh tay anh ta qua một khe nhỏ giữa lớp băng, trong khi chiếc kia, nằm ở một góc khuất trên sàn nhà, lại lấy đi chất lỏng qua ống kẽm mọc lên từ háng. Cả hai cô y tá trẻ trung đều không ngừng nghỉ đánh bóng những chiếc bình thủy tinh này. Họ tự hào về công việc của mình. Trong hai cô y tá thì Cramer là người tỏ ra quan tâm lo lắng nhiều hơn, một cô gái cân đối, xinh đẹp, thờ ơ với dục tình, với một gương mặt hoàn hảo nhưng chẳng quyến rũ tẹo nào. Y tá Cramer có cái mũi xinh xắn và làn da tươi sáng rạng rỡ điểm xuyết những chùm tàn nhang đáng yêu mà Yossarian ghét cay ghét đắng. Cô cảm thông sâu sắc với binh sĩ trắng xóa. Cặp mắt đức hạnh, màu xanh nhạt, to như cái chén của cô thỉnh thoảng lại bất ngờ ngập tràn những giọt nước mắt thủy quái và chúng đã khiến cho Yossarian nổi điên.

“Làm thế quái nào mà cô biết được rằng anh ta đang ở đó?” anh hỏi cô.

“Anh đừng có nói với tôi theo kiểu đó!” cô phẫn nộ đáp.

“Thôi được rồi, vậy làm sao cô biết? Cô thậm chí còn không biết liệu đó có thực sự là anh ta hay không.”

“Ai cơ?”

“Người được cho là đang ở trong đám băng đó. Rất có thể là cô đang khóc thương cho một ai khác. Thậm chí làm sao cô biết được anh ta có còn sống nữa hay không?”

“Sao anh lại nói những điều kinh khủng vậy?!” y tá Cramer la lên. “Thôi, anh về giường và thôi đùa cợt về anh ấy ngay đi.”

“Tôi đâu có đùa. Bất cứ ai cũng có thể ở trong đó. Với tất cả những gì chúng tôi biết thì thậm chí rất có thể đó là Mudd.”

“Anh nói cái gì vậy?” y tá Cramer run giọng cầu xin.

“Có thể đó là chỗ của một người đã chết.”

“Người đã chết nào?”

“Có một người đã chết trong lều của tôi mà không ai có thể tống ra ngoài được. Tên của anh ta là Mudd.”

Mặt y tá Cramer tái dại và cô tuyệt vọng quay sang Dunbar cầu cứu. “Bảo anh ta đừng có nói những điều như vậy nữa đi,” cô cầu khẩn.

“Có thể trong đó không có ai,” Dunbar gợi ý đầy thiện chí.

“Có thể họ chỉ đưa vào đây đống băng để đùa.”

Cô lùi xa khỏi Dunbar đầy vẻ cảnh giác. “Anh điên rồi,” cô khóc và đưa mắt nhìn quanh van nài. “Cả hai anh đều điên rồi.”

Sau đó y tá Duckett xuất hiện và đuổi tất cả về giường trong lúc y tá Cramer thay hai chiếc bình cho binh sĩ trắng xóa. Thay bình cho binh sĩ này không khó khăn gì, vì chất lỏng trong suốt đó cứ nhỏ vào bên trong người anh ta liên tục mà hầu như không bị thất thoát: khi chiếc bình nhỏ chất lỏng vào trong khuỷu tay anh ta vừa hết thì cũng là lúc chiếc bình ở trên sàn nhà vừa đầy, hai chiếc bình được tháo rời ra và đảo vị trí cho nhau rất nhanh sao cho nước có thể tiếp tục chảy vào bên trong người anh ta ngay lập tức. Việc thay bình đúng là không gây khó khăn gì cho bất cứ ai ngoại trừ những người quan sát họ thực hiện công việc này hàng giờ và trở nên tuyệt vọng trước những thao tác trên.

“Tại sao họ không nối thẳng hai chiếc bình với nhau và kết liễu cái gã ở giữa?” viên đại úy pháo binh mà Yossarian không chơi cờ cùng nữa cất tiếng hỏi. “Họ cần anh ta làm quái gì nhỉ?”

“Tôi tự hỏi anh ta đã làm gì mà đến nỗi phải chịu cảnh này,” tay chuẩn úy mắc bệnh sốt rét và bị muỗi đốt mông than thở sau khi y tá Cramer đọc nhiệt kế và phát hiện ra rằng binh sĩ trắng xóa đã chết.

“Anh ta đã ra trận,” gã phi công lái máy bay chiến đấu với bộ ria vàng phỏng đoán.

“Tất cả chúng ta đều đã ra trận,” Dunbar phản bác.

“Tôi cũng có ý đó đấy,” tay chuẩn úy mắc bệnh sốt rét tiếp tục nói. “Tại sao lại là anh ta? Dường như hệ thống thưởng phạt này chẳng có chút logic nào cả. Xem những gì đã xảy ra với tôi thì biết. Giá như tôi mắc bệnh giang mai hoặc bệnh lậu vì năm phút đam mê ở trên bãi biển chứ không phải vết muỗi đốt chết tiệt ở mông này thì tôi còn có thể thấy chút công bằng. Nhưng sốt rét? Sốt rét ư? Có bao giờ sốt rét lại là hậu quả của gian dâm kia chứ?” tay chuẩn úy lắc đầu lặng đi vì kinh ngạc.

“Còn tôi thì sao?” Yossarian nói. “Một đêm nọ tôi đi ra khỏi lều của mình ở Marrakech để mua một thanh kẹo và thế là mắc luôn bệnh lậu của anh khi một nàng nữ quân nhân tôi chưa gặp bao giờ huýt sáo gọi tôi vào trong bụi. Tất cả những gì tôi muốn là một thanh kẹo, nhưng liệu ai có thể từ chối được chuyện đó?”

“Có vẻ như giống bệnh lậu của tôi, được rồi,” tay chuẩn úy đồng ý. “Nhưng tôi vẫn dính phải bệnh sốt rét của ai đó. Chỉ một lần này thôi tôi muốn nói rõ hết mấy chuyện kiểu này, mỗi người nhận được đúng như những gì họ đáng được nhận. Điều đó có thể sẽ đem lại cho tôi thêm chút tự tin khi sống trong vũ trụ này.”

“Tôi có được ba trăm ngàn đô của người khác,” gã đại úy phi công trẻ tuổi bảnh bao lái máy bay chiến đấu với bộ ria vàng thú nhận. “Đẻ ra tính tôi đã ham chơi. Tôi đã gian lận trong suốt thời gian học ở trường dự bị và cả lên đại học, và gần như tất cả những gì tôi làm chỉ là ngủ với mấy em xinh xinh cứ tưởng tôi sẽ là một người chồng tốt. Tôi không có tham vọng gì cả. Điều duy nhất tôi muốn làm sau chiến tranh là cưới một cô gái có nhiều tiền hơn tôi và ngủ với nhiều em xinh hơn nữa. Ba trăm ngàn đô đó tôi có được là nhờ một người ông để lại cho, ông đã kiếm bộn nhờ buôn bán xuyên quốc gia. Tôi biết là tôi không đáng được hưởng số tiền ấy, nhưng nếu trả lại thì ngu quá. Tôi tự hỏi số tiền đó thực sự thuộc về ai.”

“Có thể là nó thuộc về cha của tôi,” Dunbar đoán. “Cả đời ông ấy làm việc vất vả nhưng không bao giờ có đủ tiền để cho chị em tôi đi học đại học. Nhưng giờ thì ông ấy chết rồi, do vậy anh có thể giữ số tiền đó lại cũng không sao.”

“Rồi, nếu chúng ta có thể tìm ra ai đã truyền bệnh sốt rét cho tôi nữa thì tất cả đã xong. Không phải là tôi thù ghét gì bệnh sốt rét. Sốt rét cũng giúp tôi cáo ốm trốn nhiệm vụ như bất cứ bệnh gì khác thôi. Chỉ là tôi cảm thấy có sự bất công đang tồn tại ở đây. Tại sao tôi lại bị lây bệnh sốt rét của ai đó trong khi anh lại mắc bệnh lậu từ tôi?”

“Tôi còn phải chịu nhiều thứ chứ không chỉ có bệnh lậu của anh,” Yossarian bảo gã. “Tôi còn phải liên tục bay ra trận cho đến khi người ta giết tôi.”

“Như vậy thì còn tệ hơn. Công lý trong chuyện này nằm ở đâu vậy?”

“Tôi có một người bạn tên là Clevinger, cách đây hai tuần rưỡi anh ta vẫn còn thấy ở đó rất nhiều công lý.”

“Đó là loại công lý cao cấp nhất,” Clevinger hai tuần rưỡi trước từng hả hê, vỗ tay ngoác miệng cười vui vẻ. “Tôi không thể không nghĩ đến vở Hippolytus của Euripdes. Sự phóng túng của Theseus có lẽ là nguyên nhân gây nên chủ nghĩa khổ hạnh ở đứa con, điều này đã dẫn tới bi kịch làm hủy hoại tất cả bọn họ. Ít nhất thì vụ việc với nàng nữ quân nhân kia đã dạy cho anh một bài học về sự xấu xa của tình dục phóng đãng.”

“Vụ đó đã dạy tôi một bài học về tác hại của kẹo.”

“Anh không nhận ra rằng anh không hoàn toàn vô tội trong vụ rắc rối này của mình à?” Clevinger tiếp tục nói với vẻ thích thú không giấu giếm. “Nếu như hồi ở châu Phi anh không nằm viện mười ngày vì mắc bệnh qua đường sinh dục thì có lẽ anh đã kịp hoàn thành chỉ tiêu hai mươi lăm trận để được về nước trước khi đại tá Nevers bị giết và đại tá Cathcart lên thay.”

“Còn anh thì sao?” Yossarian đáp lời. “Anh không mắc bệnh lậu ở Marrakech nhưng anh vẫn gặp rắc rối như tôi.”

“Tôi không biết,” Clevinger thú nhận, với một chút quan tâm và nhạo báng. “Tôi e là mình đã làm một việc gì đó rất tệ.”

“Anh có thực sự tin vào điều đó không?”

Clevinger phá lên cười. “Không, tất nhiên là không rồi. Tôi chỉ muốn đùa anh một chút thôi.”

Có quá nhiều mối hiểm nguy mà Yossarian phải bận tâm. Chẳng hạn như có những người như Hitler, Mussolini và Tojo, tất cả bọn họ đều muốn giết y. Có trung úy Scheisskopf với chứng cuồng món diễu binh, và có một viên đại tá béo ú rậm ria với chứng cuồng trò khen thưởng kỷ luật, và bọn họ cũng muốn giết y. Có Appleby, Havermeyer, Black và Korn. Có y tá Cramer và y tá Duckett y gần như chắc chắn rằng họ đều muốn y chết, cả gã Texas và tên C.I.D. nữa, y đều không mảy may nghi ngờ rằng họ cũng muốn vậy. Có cả những gã bồi trong bar, những gã thợ nề và những người soát vé xe buýt ở khắp nơi trên thế giới đều muốn y chết, có những ông bà chủ nhà và những người thuê nhà, bọn phản bội và dân yêu nước, những kẻ vẫn hành quyết người khác mà không qua xét xử, những kẻ hút máu kẻ khác và bè lũ tay sai, tất cả bọn họ đều nhảy xổ ra để đòi mạng y. Đó chính là bí mật mà Snowden đã tiết lộ cho y trong trận Avignon - bọn họ tới để tóm cổ y; và Snowden đã huỵch toẹt bí mật ấy ra khắp khoang đuôi máy bay.

Có những tuyến bạch huyết có thể làm y kiệt sức. Có những quả thận, vỏ dây thần kinh và những hồng cầu. Có những khối u não. Có bệnh Hodgkin, bệnh máu trắng, bệnh xơ cứng cột bên teo cơ(55). Có những cánh đồng đỏ ối màu mỡ những biểu mô thu hút và nuông chiều tế bào ung thư. Có những căn bệnh về da, về xương, bệnh phổi, bệnh dạ dày, bệnh tim, máu và mạch máu. Có bệnh đầu, bệnh cổ, bệnh ngực, bệnh tinh hoàn, bệnh háng. Thậm chí còn có bệnh về chân. Có hàng tỉ tế bào cơ thể tận tụy oxy hóa suốt ngày đêm như những con thú lầm lì làm công việc phức tạp của chúng là giữ y sống và khỏe mạnh, nhưng mỗi tế bào đều là một kẻ phản bội kiêm kẻ thù tiềm năng. Có nhiều thứ bệnh tật đến nỗi ngay cả việc thường xuyên nghĩ đến chúng như Yossarian và Hungry Joe thôi cũng đòi hỏi phải có một bộ óc bệnh hoạn đích thực chứ không vừa.

Hungry Joe tập hợp danh sách các bệnh hiểm nghèo và sắp xếp chúng theo thứ tự bảng chữ cái sao cho có thể điểm mặt chỉ tên ngay bất cứ bệnh nào khiến gã lo lắng. Gã trở nên rất khổ sở mỗi khi đặt sai chỗ hoặc không thể cho vào danh sách một bệnh nào đó, mỗi lần như vậy gã đều sợ đến toát mồ hôi và chạy vội tới chỗ bác sĩ Daneeka để cầu cứu.

“Cho gã khối u Ewing ấy,” Yossarian gợi ý cho bác sĩ Daneeka khi ông này tìm đến nhờ y giúp giải quyết giùm Hungry Joe, “và sau đó là một khối u hắc tố. Hungry Joe thích những bệnh dai dẳng, nhưng bạo bệnh thì gã còn thích hơn.”

Bác sĩ Daneeka chưa từng nghe tới cả hai bệnh trên. “Làm sao anh có thể cập nhật được nhiều bệnh như thế?” ông hỏi, với mối quan tâm cao độ đậm chất nghề nghiệp.

“Tôi biết tới chúng lúc nằm viện nghiên cứu tạp chí Reader’s Digest.”

Yossarian có quá nhiều bệnh vặt để lo nghĩ tới mức đôi khi y cân nhắc tới việc chuyển tới bệnh viện ở luôn và dành cả quãng đời còn lại của mình nằm dài trong lều thở oxy có đội chuyên gia và y tá ngồi một phía bên giường 24/24 đợi xem có gì xấu xảy ra và ít nhất một bác sĩ phẫu thuật cầm dao trỏ vào một bác sĩ khác, sẵn sàng nhảy xổ tới rạch đánh xoẹt ngay khi cần. Chứng phình mạch chẳng hạn; liệu có cách nào khác để bọn họ có thể giúp bảo vệ y kịp thời chống lại một cơn phình động mạch chủ? Yossarian cảm thấy ở trong bệnh viện an toàn hơn rất nhiều so với ở bên ngoài, mặc dù y ghê tởm bác sĩ phẫu thuật cùng con dao mổ của ông ta cũng nhiều như ghê tởm bất cứ ai khác. Y có thể mở mồm kêu la trong bệnh viện và người ta ít nhất cũng sẽ chạy tới cố giúp đỡ y; còn ở bên ngoài thì nếu y mở mồm kêu la về tất cả những gì y cho là đáng để mọi người kêu la thì họ sẽ tống y vào tù; hoặc là vào viện. Một trong những điều mà y muốn kêu la là về con dao mổ của tay bác sĩ phẫu thuật gần như chắc đang đợi y và tất cả những ai đã sống đủ lâu để chết. Y thường tự hỏi làm thế nào y có thể nhận ra được cơn rùng mình, cơn bốc hỏa, cơn đau nhói, cú ợ hơi, cái hắt hơi, vết đổi màu, cơn hôn mê, lần mất tiếng, sự mất cân bằng hoặc cú đãng trí đầu tiên báo hiệu sự bắt đầu không thể tránh khỏi của một kết cục không thể tránh khỏi.

Y cũng lo rằng bác sĩ Daneeka vẫn sẽ từ chối giúp đỡ khi y lại tới gặp ông sau vụ nhảy ra khỏi phòng làm việc của thiếu tá Major, và y đã đúng.

“Anh nghĩ là chỉ anh phải lo sợ thôi sao?” bác sĩ Daneeka hỏi, ông nhấc mái đầu mong manh đen không tì vết đang gục xuống ngực lên để cáu kỉnh nhìn chằm chằm vào Yossarian một lúc qua cặp mắt buồn thảm. “Còn tôi thì sao? Y thuật quý giá của tôi đang bị mục ruỗng ra ở đây trên hòn đảo chết tiệt này trong khi các bác sĩ khác đang vớ bở. Anh tưởng tôi thích ngồi đây từ chối giúp anh hết ngày này qua ngày khác lắm đấy à? Nếu từ chối giúp anh ở Mỹ hoặc nơi nào đấy như Rome thì tôi sẽ không ngại đến thế đâu. Nhưng nói không với anh ở đây cũng chẳng dễ dàng gì hơn.”

“Vậy thì đừng từ chối nữa. Cho tôi nghỉ bay luôn đi.”

“Tôi không thể làm được,” bác sĩ Daneeka lầm bầm. “Anh muốn bắt tôi nói đến bao nhiêu lần nữa đây?”

“Ông có thể mà. Thiếu tá Major đã nói với tôi rằng ông là người duy nhất trong phi đoàn này có thể cho tôi ở lại mặt đất.”

Bác sĩ Daneeka kinh ngạc. “Thiếu tá Major nói với anh cái gì cơ? Khi nào?”

“Khi tôi chặn được anh ta ở ngoài hào đường tàu.”

“Thiếu tá Major đã nói với anh như vậy ư? Ở ngoài hào?”

“Anh ta đã nói với tôi ở trong phòng làm việc của mình sau khi chúng tôi ra khỏi hào và nhảy trở lại phòng. Anh ta nói với tôi rằng không được nói bất cứ ai rằng anh ta nói vậy với tôi, vậy nên ông đừng có bắt đầu bô bô cái miệng lên đấy.”

“Ôi cái kẻ lừa dối bẩn thỉu mưu mẹo này!” bác sĩ Daneeka rền rĩ. “Đáng ra anh ta không nên nói vậy với bất cứ ai chứ. Anh ta có nói với anh làm thế nào để tôi cho anh nghỉ bay không?”

“Chỉ cần điền vào một mẩu giấy ở đó nói rằng tôi sắp bị suy sụp thần kinh rồi chuyển nó tới liên đoàn. Bác sĩ Stubbs toàn cho người ở phi đoàn của ông ta nghỉ bay đấy thôi, tại sao ông lại không thể làm được điều đó?”

“Thế điều gì đã xảy ra với mấy anh lính đó sau khi Stubbs cho họ ở lại mặt đất?” bác sĩ Daneeka phản bác với một cái nhếch mép. “Ngay sau đó họ lại phải bay ra trận, đúng không? Rồi ông ta thấy mình gặp rắc rối. Đương nhiên là tôi có thể cho anh nghỉ bay bằng cách viết giấy nói rằng anh không đủ sức khỏe. Nhưng có một cái bẫy ở đây đấy.”

“Bẫy-22?”

“Đúng. Nếu tôi cho anh nghỉ bay, thì liên đoàn sẽ phải phê duyệt hành động của tôi, mà liên đoàn sẽ không làm việc đó. Họ sẽ lập tức đưa anh trở lại chiến trường, và sau đó thì tôi sẽ ở đâu? Rất có thể là đang trên đường tới Thái Bình Dương. Không, xin cảm ơn. Tôi sẽ không mạo hiểm để giúp anh đâu.”

“Không đáng để thử một lần à?” Yossarian cãi lại. “Pianosa thì có gì hay?”

“Pianosa quả là kinh khủng. Nhưng nó vẫn còn hơn Thái Bình Dương. Tôi không phản đối khi bị điều đi một chỗ nào đó văn minh mà ở đó tôi vẫn có thể thỉnh thoảng kiếm được một hai đồng nhờ nạo phá thai. Nhưng tất cả những gì có ở Thái Bình Dương là rừng rú và mùa mưa, tôi sẽ chết rục ở đó mất thôi.”

“Ở đây thì ông cũng đang chết mục mà.”

Bác sĩ Daneeka quắc mắt lên giận dữ. “Thật vậy sao? Ồ, ít nhất thì tôi cũng sẽ sống sót sau cuộc chiến này, như thế còn hơn anh rất nhiều.”

“Đó chính là những gì tôi đang cố nói với ông, trời ạ! Tôi đang xin ông cứu mạng tôi.”

“Nhiệm vụ của tôi không phải là cứu mạng người,” bác sĩ Daneeka rầu rĩ bắt bẻ.

“Thế nhiệm vụ của ông là gì?”

“Tôi đâu có biết nhiệm vụ của mình là gì. Tất cả những gì họ nói với tôi là hãy giữ đạo đức nghề nghiệp và không bao giờ được đưa ra lời chứng chống lại đồng nghiệp khác. Nghe này. Anh tưởng chỉ mình anh đang bị nguy hiểm tính mạng à? Tôi thì sao chứ? Hai đứa lang băm giúp việc cho tôi ở trong lều quân y kia đến giờ vẫn chưa tìm ra được bệnh cho tôi.”

“Rất có thể đó là khối u Ewing đấy,” Yossarian lẩm bẩm châm biếm.

“Anh nghĩ vậy thật à?” bác sĩ Daneeka hoảng sợ thốt lên.

“Ồ tôi không biết đâu,” Yossarian sốt ruột trả lời. “Tôi chỉ biết rằng tôi sẽ không bay thêm một lần nào nữa. Họ không thể bắn tôi được, phải không? Tôi đã bay được tổng cộng năm mươi mốt nhiệm vụ.”

“Tại sao anh không bay ít nhất năm mươi lăm nhiệm vụ rồi mới phản kháng?” bác sĩ Daneeka khuyên. “Suốt ngày than phiền như này thì anh sẽ chẳng bao giờ hoàn thành được một nhiệm kỳ bay nào.”

“Làm thế quái nào tôi có thể hoàn thành được? Cứ sắp đạt định mức thì đại tá lại tăng số nhiệm vụ phải hoàn thành lên.”

“Anh sẽ chẳng bao giờ hoàn thành được định mức của mình bởi vì anh toàn chạy vào bệnh viện hoặc trốn đi Rome. Anh sẽ có thể có được một vị thế thương lượng vững chắc hơn nhiều nếu như anh bay được năm mươi lăm trận rồi mới từ chối bay. Khi đó thì có thể tôi sẽ xem làm được gì giúp anh không.”

“Ông hứa chứ?”

“Tôi hứa.”

“Ông hứa gì vậy?”

“Tôi hứa là tôi sẽ nghĩ tới việc làm gì đó để giúp đỡ nếu như anh hoàn thành được năm mươi lăm nhiệm vụ và nếu anh khiến cho McWatt lại ghi tên tôi vào nhật ký bay để tôi có thể kiếm thêm tiền mà không phải lên máy bay. Tôi sợ máy bay. Anh có đọc tin về vụ đâm máy bay ở Idaho ba tuần trước không? Sáu người chết. Khủng khiếp quá. Tôi không biết tại sao họ lại muốn tôi phải có được bốn giờ bay mỗi tháng thì họ mới trả tiền bay. Không lẽ tôi chưa có đủ thứ để lo lắng hay sao mà lại bắt tôi phải lo sẽ bị chết trong một vụ đâm máy bay nữa?”

“Tôi cũng lo máy bay đâm vào đâu đó,” Yossarian nói. “Ông không phải là người duy nhất.”

“Ờ, nhưng tôi cũng khá lo về khối u Ewing đó,” bác sĩ Daneeka ông ổng nói. “Anh có nghĩ đó là lý do tại sao mũi tôi suốt ngày bị ngạt và tại sao tôi luôn cảm thấy lạnh không? Xem mạch tôi mà xem.”

Yossarian cũng lo lắng về u Ewing và u hắc tố. Tai họa luôn ẩn nấp ở khắp mọi nơi, nhiều tới mức không thể đếm. Khi nghĩ về những căn bệnh và những tai nạn tiềm tàng có thể xảy ra, y vui mừng ngạc nhiên vì y đã xoay xở sống sót khỏe mạnh được tới tận lúc này. Đó quả là một điều thần kỳ. Mỗi ngày y đều đối mặt với một nhiệm vụ nguy hiểm chống lại cái chết. Và y đã chống chọi được tận hai mươi tám năm.

55. Còn gọi là bệnh ALS, một bệnh thần kinh tiến triển, gây thoái hóa và làm chết dần các tế bào thần kinh vận động.