au bốn ngày sốt cao, ông Shigezō không khỏe lại ngay. Giờ đây vận động của ông thậm chí còn chậm chạp hơn trước và ông nhìn không được khỏe. Ông sụt nhiều ký và trở nên càng trầm mặc hơn. Vì hiện tại ông đi lại rất ít, Akiko không còn phải lo về việc ông đi lang thang. Ông không còn than đói, mặc dù ông vẫn ăn bất cứ món gì được đưa cho. Sự thay đổi rõ ràng nhất là tóc của ông đã bạc hoàn toàn.

Akiko nghe tin từ Mitsuko rằng tình trạng của Shizuko đột ngột chuyển xấu và cô ấy đã chết sau ngày nhiệt độ cơ thể của ông Shigezō trở lại bình thường. Akiko bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc vì đã không vào thăm người bạn trong bệnh viện.

- Cũng tốt là cậu đã không đên, Mitsuko bình luận. Shizuko ốm tong teo. Cậu có lẽ chẳng thể tưởng nổi cô ấy nhìn ra sao lúc cuối đời đâu. Cô ấy chỉ như là cái bóng của quá khứ vậy. Cô ấy không biết mình sắp chết và cứ nói mình may mắn làm sao vì đã không mắc ung thư. Tớ buồn lòng đến nỗi tớ đổi chủ đề và kể cho cô ấy cậu đang trải qua chuyện gì. Nhân tiện, chuyện bên cậu thế nào rồi kể từ khi bố chồng cậu suýt chết đuối?

- Nhờ trời mà ông ấy qua khỏi. Bác sĩ nói là tim của ông khỏe hơn so với đa số những người cùng tuổi. Nhiệt độ của ông đã về lại bình thường và ông đang ăn cháo từ hôm qua.

- Thật á? Mitsuko nói sau một lúc ngập ngừng. Bạn của chúng ta đã chết nhưng bố chồng cậu lại còn sống sao? Cậu thật là may mắn! Chắc hẳn cậu sẽ cảm thấy có lỗi nếu ông ấy chết. Nhưng từ này về sau cậu sẽ bận bịu chăm sóc cho ông đấy.

- Tớ biết, nhưng dạo này mọi chuyện đỡ hơn một chút.

- Tương lai sẽ không dễ dàng đâu. Chúng ta đều đã đến tuổi phải theo dõi các biểu hiện của ung thư, và dù không mắc phải nó, chúng ta không thể chống lại tuổi già.

- Chính xác đấy, Mitsuko. Tớ thường tự hỏi con người sẽ làm gì với người già trong tương lai. Tớ cảm thấy việc chăm sóc tốt cho ông là trách nhiệm của mình.

Akiko đã không tiết lộ cho ai về quyết tâm kéo dài sự sống của bố chồng. Và giờ chị có lý do để muốn giữ cho ông được sống tiếp.

Chị biết rõ ông Shigezō bằng phép màu nào đó đã hồi phục từ căn bệnh vừa rồi, ông đã vượt xa giới hạn của tuổi già. Gần đây, ông thường mỉm cười bằng mắt mà không mở miệng hay thốt ra lời nào. Trong những năm nay, Akiko chưa bao giờ thấy một biểu cảm tử tế như vậy trên gương mặt ông Shigezō. Ông đã luôn tỏ vẻ không bằng lòng và cau có về mọi chuyện. Cả Kyōko lẫn Akiko đều không thể nhớ ra đã bao giờ thấy ông vui hay hài lòng. Tuy nhiên, kể từ lúc phục hồi từ bệnh viêm phổi cấp tính, ông luôn nở nụ cười hiền từ trên mặt. Ông mỉm cười khi Akiko đoán đúng mong muốn của ông và khi chị cho ông ăn. Ông mỉm cười mỗi lúc ra hiệu cho chị. Ngồi một mình, thỉnh thoảng ông sẽ nở một nụ cười mà không vì gì cả.

- Satoshi đã cười như vậy ngay sau lúc lọt lòng. Em đã từng thắc mắc có lẽ ông đang mơ, vì trước đây, mắt ông có thể tập trung vào đồ vật. Bác sĩ gọi đó là một nụ cười vô tư. Em nhớ là đã nghĩ các em bé rất giống những thiên thần nhỏ. Ông cũng giống y như vậy phải không? Akiko hỏi. Liệu đây có phải là một người trở thành thánh không.

Nobutoshi và Satoshi dường như đồng ý với chị.

- Ai đã nói con người rồi sẽ vượt trội con người hay gì đó dẫn đến kết quả này?

- Người nói là Pascal.

- Không ngờ con biết câu trích dẫn đó đấy Satoshi.

- Con biết câu đó. Nhưng bố nghĩ nó miêu tả một người như ông à?

- Có lẽ không. Nhưng mà, có thể đúng.

- Thì ông chắc chắn hơn hẳn một người bình thường rồi.

Ở một phương diện nào đó, hiện tại ông Shigezō quả thật giống thánh hơn là người; cuộc sống của ông không gò bó và tinh khiết. Ông không còn đi vào toilet, một nơi ô uế, cũng không chọn thời điểm hay nơi chốn để tiểu tiện. Akiko phải cho ông mang tã mọi lúc. Khi mùa mưa sắp kết thúc, chị Kadotani gần như tuyệt vọng với việc làm khô tã cho mẹ chồng, cuối cùng cô bỏ cuộc và nhờ dùng máy sấy của Akiko. Mỗi lần mang đồ đã giặt ẩm ướt sang, cô ấy ngồi xuống và trò chuyện cùng Akiko.

- Mọi việc thật khó khăn cho tôi, nhưng máy giặt đúng là cứu tinh. Tôi không thể tưởng tượng nổi sẽ ra sao nếu tôi phải giặt đống tã này bằng tay.

- Tôi cho bố chồng ăn theo giờ cố định, sau đó mặc tã dùng một lần ngay trước khi ông có vẻ đi nặng. Về sau dễ dàng hơn nhiều cho tôi. Cuối cùng tôi đã nghĩ ra cách giải quyết vấn đề.

- Tôi thì khỏe hơn một chút vì mẹ chồng vẫn nói được. Bà có thể gọi tôi lúc bà cần đi bô. Tất nhiên chuyện sẽ khác nếu tôi không có nhà.

- Chắc hẳn chùi rửa cho phụ nữ không có phiền phức lắm. Đối với đàn ông thì rất là bầy hầy.

- Phải vậy nhỉ, phải chùi cho sạch mấy cục thịt kèm theo nữa, chị Kadotani cười vui vẻ nói.

Akiko đã xin nghỉ phép. Giờ đây đã rảnh rang trong ngày, chị sẵn lòng đón tiếp hàng xóm khi họ sang chơi. Nói chuyện với những phụ nữ khác đang chăm sóc người thân cao tuổi, chị biết được không chỉ một mình chị đang phải chịu đựng và cảm thấy thoải mái hơn rất nhiều.

Một ngày nọ chị Kihara đến thăm.

- Thật may ông ấy không nghiện hút thuốc. Trước lúc bố chồng tôi chết, ông đã từng đốt điếu này đến điếu khác. Ông thường quên đã đặt chúng ở đâu. Căn nhà lúc nào cũng đầy khói thuốc lá. Nguy hiểm đến độ tôi không thể rời mắt khỏi ông. Thậm chí bây giờ chồng tôi còn nói nhờ trời mà căn nhà chưa bị cháy trụi, vì ông ấy đã làm cháy cái giỏ giấy bỏ! Vừa bảnh mắt dậy là bố chồng tôi đốt một điều, và ông hút không ngừng đến hết ngày. Ông sẽ thường quên mất điếu đang hút rồi châm thêm điếu khác. Ông hút tám mươi đến một trăm điếu mỗi ngày.

- Trời! Tôi nhớ là ông ấy khỏe mạnh đến cuối đời mà.

- Đúng vậy. Ông ấy tự đi mua thuốc lá. Khi tôi yêu cầu ông hút ít lại vì sức khỏe của chính ông, ông từ chối, nói là với tuổi của ông thì sự sống không còn quý giá gì.

- Ông ấy ra sao trước lúc chết?

- Ông trở nên lú lẫn. Mọi người nói ông đã ra đi thanh thản. Ông đã khỏe mạnh cho tới phút chót. Tôi để một bát nước to cạnh giường vì ông không chịu ngừng hút thuốc, và đến sáng nó sẽ đầy đầu lọc. Ông hẳn đã chết trong mãn nguyện. Tôi rất vui vì đã không tịch thu đống thuốc lá của ông.

Chị Kihara ngừng trong chốc lát rồi cười. Cô ấy không đến để nói về bố chồng, mà là để hỏi Akiko liệu chị sẽ xem xét cho thuê căn nhà bên. Một cậu họ hàng xa của cô vừa kết hôn trong lúc vẫn còn học đại học và đang tìm chỗ trọ. Cô thắc mắc liệu gia đình Tachibana có thể cho cặp vợ chồng trẻ thuê căn nhà bên trong hai năm; gia đình cô sẽ là người bảo hộ.

Dù đáp lại sẽ phải bàn với chồng trước khi đưa ra câu trả lời, Akiko liền đã đưa ra một số thỏa thuận.

- Nếu sẵn sàng trông ông vào ban ngày, họ không cần trả tiền trọ. Sếp yêu cầu tôi đi làm ba ngày một tuần. Ông giờ yên lặng và dễ trông, nhưng tôi không muốn để ông ở nhà một mình. Tôi dễ chán lúc ở nhà vì không có nhiều việc để làm. Nhưng tôi sợ cặp đôi trẻ sẽ không đồng ý chăm sóc một ông già.

- Tôi sẽ không khẳng định như vậy đâu. Nhớ là chúng ta cũng sẽ già đi.

Akiko bất ngờ trước giọng điệu sắc bén của chị Kihara. Hàng xóm của chị rõ ràng rất tự hào về việc đã chăm sóc cho người bố chồng lú lẫn.

- Tôi không nghĩ việc không lấy tiền trọ là một ý hay. Sao chị không đặt mức giá cho thuê cỡ 20,000 yên rồi nói sẽ trả cho họ 10,000 hoặc 10,500 yên nếu họ để mắt đến bố chồng chị. Như vậy sẽ tốt cho đôi bên.

- Tôi chỉ hy vọng họ sẽ đồng ý với đề xuất ấy!

- Kỳ nghỉ hè sẽ sớm bắt đầu, nên tôi dám chắc họ sẽ vui lòng. Xin hãy nói chuyện với chồng chị về họ. Về phần tôi, tôi sẽ giải thích cho cặp đôi trẻ là họ có thể được thuê trọ nếu đồng ý trông nom bố chồng chị.

Không lâu sau lúc chị Kihara rời khởi, chị Kadotani ghé thăm. Cô vừa mới tham quan một nhà an dưỡng và phàn nàn mẹ chồng cô có lẽ sẽ không bao giờ được nhận vào đó vì có một phụ nữ khỏe mạnh đang chăm sóc bà. Mặc dù cơ sở vật chất tại nơi này sạch đẹp, cô cảm thấy thật tội cho sáu người già phải ở chung một phòng, giường của họ xếp theo hàng. Theo ý cô, dù trang thiết bị có khang trang thì vẫn không ổn.

- Mỗi lúc thay tã cho mẹ chồng là bà lại nói muốn chết cho rồi. Chắc hẳn bà nghĩ mình là một gánh nặng không thể chịu nổi. Tôi đã rất ghét lúc bà dày vò tôi, nhưng hiện tại tôi nghĩ một ngày nào đó tôi có thể giống bà. Giờ đây sau khi đã đến một nhà an dưỡng, suy nghĩ của tôi về vấn đề già đi đã thay đổi. Ông trời có thể sẽ nương tay với tôi nếu tôi chăm sóc tốt cho mẹ chồng. Tôi không cho là chị hiểu những điều tôi nói.

- Hoàn toàn ngược lại, tôi hiểu chính xác cảm xúc của chị. Thỉnh thoảng tôi tự hỏi liệu mình có đang theo đạo, bởi vì đôi lúc tôi cảm thấy như đang phụng sự thánh thần.

- Đó là vì bố chồng chị đã trở nên lú lẫn. Mẹ chồng tôi còn lâu mới đến được cái giai đoạn đó.

Akiko luôn dẫn theo ông Shigezō mỗi lần đi chợ. Trước lúc bị viêm phổi, ông đã có tâm trí của trẻ năm, sáu tuổi. Giờ đây, ông dường như suy nghĩ và cư xử như trẻ lên ba. Mỗi khi đứng trước một tiệm thú cưng, ông không chịu đi tiếp. Khúm núm trước các lồng, ông không bao giờ có vẻ chán ngắm nhìn những chú chim nhảy nhót bên trong. Vào những ngày nắng đẹp, Akiko sẽ yên lặng đứng ngắm chúng với ông. Mắt ông cũng sẽ sáng lên khi đứng trước gian hàng cá tại chợ.

- Chúng ta nên ăn gì trong bữa tối đây ông? Ông thích ăn cá này hay cá lát hơn? Cá hun khói thì sao ạ?

Lựa chọn của ông Shigezō có vẻ là cá hun khói, vì ông đang rạng rỡ hẳn lên. Do nó mắc, Akiko chỉ mua một phần cho ông và chọn loại khác rẻ hơn cho gia đình. Mỉm cười giờ đây là cách duy nhất ông thể hiện các ước muốn của mình. Chị tự hỏi liệu mẹ chồng đã bao giờ biết ông có thể mỉm cười ngọt ngào như vậy.

Akiko kể Nobutoshi nghe về đề nghị của chị Kihara, anh chẳng tha thiết mấy.

- Em vừa nói họ là cặp đôi sinh viên mới cưới?

Akiko vẫn lo lắng Satoshi có thể trượt đại học, cậu dự định sẽ thi vào mùa xuân tới. Mặt khác, Nobutoshi lo nghĩ cặp vợ chồng trẻ có thể là các nhà hoạt động sinh viên đã tham gia vào những vụ bạo động gần đây; anh sợ họ sẽ làm phiền đến hàng xóm.

- Chị Kihara đã nói gia đình của chị ấy sẽ là người bảo hộ. Nếu anh không tin tưởng lắm, em sẽ soạn một biên bản thỏa thuận nhé? Em là chuyên gia về vụ này đấy, nên cũng dễ thôi.

- Nhưng nếu họ thuộc phe Cánh Tả Mới, một tờ giấy có chữ chẳng nghĩa lý gì với họ đâu.

- Điều gì khiến anh nghĩ họ là các nhà hoạt động? Để em hỏi chị Kihara về việc này.

- Thậm chí nếu không phải, em không nghĩ một cặp đôi trẻ cưới nhau khi còn học đại học là nổi loạn à?

Satoshi bỗng nhiên cười phá lên.

- Bố thật là cổ hủ!

Cả Nobutoshi và Akiko đều kinh ngạc. Họ phải đối mặt với việc Satoshi sẽ là một sinh viên đại học vào năm sau và thậm chí chuyện cậu kết hôn cũng có thể xảy ra.

Khoảng cách thế hệ xuất hiện nhiều trong tin tức gần đây. Người lớn đã luôn phàn nàn về giới trẻ, nhưng dạo này báo chí và tạp chí đã liên kết với nhau để trở thành nơi đầu tiên đưa tin về các cuộc bạo động sinh viên. Đi kèm các bài báo này là hình ảnh của những cảnh bạo lực nhất. Không ngạc nhiên mấy, phụ huynh của đám thanh niên thường xuyên trong tâm trạng thấp thỏm lo âu. Họ biết nếu họ quá khắt khe, con họ sẽ nổi loạn, thậm chí có thể bỏ nhà đi; mặt khác, nếu họ nuông chiều, chúng có thể trở thành tội phạm vị thành niên. Vì vậy, bậc làm cha mẹ bị mắc kẹt trong tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một lý do cho sự e ngại của Akiko và Nobutoshi là kể từ đầu năm nay, Satoshi đã bắt đầu để tóc dài. Cậu cố hết sức để thuyết phục bố mẹ tóc dài đang là mốt, nhưng họ không chịu tin. Họ sợ nếu yêu cầu cậu cắt tóc, cậu sẽ nuôi nó dài hơn nữa để chống đối. Có một ý nghĩ trong đầu họ là cậu để tóc dài đơn giản vì không muốn dùng tiền tiêu vặt cho việc cắt tóc, nhưng cả Nobutoshi lẫn Akiko đều không dám hỏi cậu về việc đó. Khi chỉ có hai người, họ thường tranh cãi phần trách nhiệm thuộc về ai. Sau một cuộc cãi vã như vậy, họ khá bất ngờ đồng ý với nhau cho cặp sinh viên thuê nhà bên. Họ cảm thấy việc này có thể giúp họ quen với những thay đổi về sau và chuẩn bị để đối mặt với tương lai sắp tới của Satoshi.

- Em đã đồng ý trả cho họ 10,000 yên để trông ông vào các ngày thứ hai, thứ tư và thứ sáu. Chị Kihara đã thăm ông, và sau đó chị ấy nói chăm sóc ông sẽ không khó. Mình biết đấy, chị ấy đã có quãng thời gian khó khăn với bố chồng trước khi ông ấy chết.

- Chăm sóc cho người già dường như là một vấn đề trong mọi gia đình.

- Đúng vậy nhỉ? Em đang nghiêm túc nghĩ về cách giữ cho bản thân đừng già đi quá nhanh. Họ nói mỗi người nên có một sở thích. Em nghĩ em sẽ luyện thư pháp tại nhà vào thứ ba và thứ năm. Em đã rất thích học môn này khi còn nhỏ. Có thể em sẽ theo học một khóa về nó.

- Ô?

Con chim sơn ca trong chiếc lồng treo dưới mái hiên bắt đầu hót. Có thính giác vẫn bình thường, ông Shigezō nhìn lên và mỉm cười. Akiko đã mua nó tại một tiệm thú cưng như là một món quà sinh nhật tuổi tám mươi lăm cho ông Shigezō. Chị có thêm việc phải kiểm tra xem thức ăn và nước sạch đã sẵn sàng cho nó chưa. Ngoài lý do ông Shigezō không thể chăm sóc cho con chim, còn có khả năng là, giống như một đứa trẻ, ông có thể làm chết nó nếu giữ nó quá chặt. Cho nên chiếc lồng được treo cao hơn tầm với của ông. Sau khi ngừng việc xem tivi, ông Shigezō không bao giờ chán ngắm nghía con chim.

Vào ngày cặp đôi trẻ dự định dọn đến, Akiko dậy sớm và dọn dẹp sạch sẽ nhà bên. Không một chút chần chừ, chị quăng hộp đựng răng giả vào thùng rác. Cặp vợ chồng trẻ cuối cùng đã đến, đem theo hai tấm đệm, vài gói đồ bọc trong khăn và một chiếc vali nhỏ.

- Tôi là Yamagishi.

- Còn tôi là Emi.

Cặp đôi trẻ giới thiệu bản thân một cách xuề xòa, gần như là gật đầu với Akiko. Chị giúp họ mang tư trang vào trong căn nhà nhỏ, sau đó dẫn họ vào căn bếp bé tí để chỉ cho họ van gas chính ở đâu. Trước sự ngạc nhiên của chị, đồ dùng nhà bếp họ đem theo chỉ có một chiếc nồi, một cái chảo, hai cái bát và đũa.

- Hai đứa cưới nhau khi nào?

- Yamagishi, anh nhớ không?

- Vào mùa hè trước nhỉ?

- Có vẻ anh đúng. Em không thể nhớ, gần một năm trước rồi. Nhanh quá!

- Và chúng ta chưa làm được cái gì cả.

- Đúng.

Akiko bắt đầu nghi ngờ họ đã không cưới nhau một cách hợp pháp, vì Emi gọi chồng bằng họ. Chị cũng không có chút thông tin nào về nhiều chuyện khác. Emi có một sự đầy đặn tươi trẻ. Cô trắng và nhỏ nhắn, xét về toàn diện, gần như là một mỹ nhân. Cứ như đã đọc được ý nghĩ của Akiko, cô khúc khích cười lo lắng và giải thích lúc cô bắt đầu sống cùng với Yamagishi ở nhà chung, bạn của họ đã lũ lượt đến chơi. Cả hai đã có khoảng thời gian tuyệt vời, cô thú nhận, nhưng họ đã không thể học hành nghiêm túc được.

- Khi nào hai đứa tốt nghiệp?

- Tôi đã tốt nghiệp năm nay, nhưng Yamagishi thì không. Anh ấy hoạt động hơi hăng trong vụ các bạo động sinh viên. Kể từ đấy, anh ấy đã đổi ý và giờ thì nghiêm túc lấy cho được bằng. Anh ấy luôn yêu thích việc liên quan đến học thuật, nhưng trong một thời gian anh ấy đã hoàn toàn vỡ mộng với toàn bộ hệ thống giáo dục. Tôi rất muốn anh ấy có được tấm bằng, cho nên chúng tôi thống nhất dọn đến một nơi có thể tập trung học được.

- Tôi hiểu.

Lòng Akiko nặng trĩu. Cả hai còn trẻ và hấp dẫn, nhưng chúng đã là những nhà hoạt động sinh viên. Vậy mà chị Kihara đã đảm bảo với chị không có gì phải lo cả! Mặc dù hàng xóm của chị không hẳn đã nói dối, cô ấy cũng đã không hoàn toàn thành thật về cặp vợ chồng trẻ. Điều duy nhất xoa dịu Akiko là chị được nghe chúng đã rất thích việc học và thật sự đã chuyển đến một nơi yên tĩnh để không bị bạn bè làm phiền.

Để ý thấy ông Shigezō đang nhìn chăm chú vào căn nhà nhỏ từ bên kia hiên nhà, Akiko đi sang và giới thiệu ông với cặp đôi trẻ.

- Chào ông, Emi lớn tiếng nói, cúi nhìn xuống ông.

Akiko ngạc nhiên khi ông Shigezō ngẩng nhìn lên Emi và mỉm cười.

- Vậy đây là ông cụ mười ngàn yên sao, Yamagishi nhận xét, liếc nhanh về phía Akiko.

Cặp vợ chồng trẻ có điều kiện sống đáng ghen tị, vì học phí và chi phí sinh hoạt của họ được gia đình sống ở tỉnh lo cho. Họ đã gặp và yêu nhau trong một cuộc bãi khóa sinh viên, nhưng chỉ kể cho bố mẹ về mối quan hệ của họ sau khi đã bắt đầu chung sống. Phụ huynh của họ đã khá bình tĩnh khi biết chuyện. Dù sao, việc này cũng không gây sốc bằng việc báo rằng chúng nó bị nhốt trong đồn cảnh sát. Akiko thu lượm các thông tin này trong những tuần sau đó. Biết được cặp đôi trẻ đã từng xộ khám một đêm, chị xanh mặt và ngay lập tức đi chất vấn chị Kihara.

- Ô? Chúng không có vẻ cực đoan đối với tôi. Nhưng mà, chị Tachibana, bọn sinh viên bây giờ là vậy đấy. Số ít chúng có thể trở những nhà cách mạng chuyên nghiệp, nhưng đa số tham gia biểu tình chỉ khi học đại học thôi. Có những việc khác tôi thấy trên bản tin còn kinh khủng hơn rất nhiều. Như lạm phát này. Thật thất kinh không ai làm gì để chặn nó lại, chị Kihara kết luận, trút giận lên Akiko.

Akiko có linh cảm chị không nên kể với Nobutoshi điều mình vừa biết về những người thuê trọ, sợ anh sẽ nói “Anh đã bảo mà.” Tuy nhiên, không thể hoàn toàn giữ nó trong lòng, chị kể Satoshi về cặp đôi trẻ.

- Quào! Họ cũng đáo để nhỉ?

Akiko ngay lập tức ước là đã không nói với con. Trong một thời gian, chị vô cùng lo lắng cậu sẽ ghé thăm nhà bên và chịu sự ảnh hưởng từ họ, nhưng vào kỳ nghỉ hè, cậu chăm chỉ đến trường dạy hè ở Yoyogi. Khi về nhà, cậu sẽ ngủ trưa, và rồi thức dậy giữa đêm để bắt đầu học. Cậu không có thì giờ để trò chuyện với nhà Yamagishi.

Akiko cảm thấy khó tin khi ông Shigezō và Emi lại hòa hợp với nhau như vậy. Sau khi phục hồi từ căn bệnh vừa rồi, ông Shigezō thậm chí không thể nhớ ra tên của Akiko. Khi muốn điều gì đó, ông nói “Xin chào.” Ông không còn sợ người lạ. Ông đã trở nên dính chặt với Emi, và đến hiện tại chưa có rắc rối nào trong ba ngày mỗi tuần mà Akiko đi làm. Lúc Emi đi mua sắm có ông Shigezō đi theo sau, cô tranh thủ đi dạo, thỉnh thoảng còn đi xa đến tận Núi Seibi. Những khi Akiko nhớ việc treo lồng chim lên mái hiên của nhà bên trước khi đi làm, ông Shigezō sẽ ngồi cả ngày trên hiên nhà mơ màng ngắm nhìn con chim. Đôi lúc ông sẽ ngủ gật. Thỉnh thoảng ông sẽ nở nụ cười với Emi.

Akiko thường lo bố chồng sẽ làm phiền Yamagishi, cậu có vẻ bận bịu học hành. Chị rất ngạc nhiên khi biết Emi đã được nhận vào trường sau đại học. Chị để ý thấy cặp đôi trẻ dường như luôn đọc sách. Thật là một cặp đôi hoàn hảo, gồm một sinh viên đầy triển vọng và một phụ nữ trẻ tài năng, cả hai đều sẵn sàng hy sinh mọi thứ vì sự nghiệp đèn sách. Các bữa ăn của họ rất đơn giản: bánh mì và mì, có thêm vài miếng thịt nguội và trứng để có đạm. Mặc dù họ nhận khoản trợ cấp hàng tháng từ gia đình, nó không đủ để họ trang trải toàn bộ chi phí. Cho nên họ giảm tiền ăn đến mức thấp nhất có thể. Akiko không thể không để ý bữa ăn giản dị của họ. Sự thờ ơ của họ trước việc ăn uống nhắc cô nhớ về tình hình ở Nhật ngay sau chiến tranh. Vì số tiền thuê nhà 20,000 yên mỗi tháng là rất nhiều trong mắt cặp vợ chồng trẻ, họ không thể có đủ tiền nếu không có 10,000 yên từ việc chăm sóc ông Shigezō.

Trước khi đi làm, Akiko luôn đảm bảo ông Shigezō mặc hai lớp tã dùng một lần. Khoảng hai tháng sau khi Emi đã bắt đầu trông ông Shigezō, một ngày nọ chị trở về nhà và bất ngờ phát hiện người ông vẫn khô ráo. Khi chị sang nhà bên để cám ơn Emi, cô gái nói: “Tôi không phiền khi thay tã cho ông đâu. Nó là một công việc bốc mùi, nhưng nếu tôi giữ không cho ông ngồi xuống sau khi ăn trưa, thật sự chẳng có vấn đề gì cả. Ông ấy dường như đi nặng vào cùng một thời điểm mỗi ngày.”

- Vâng. ông không có vấn đề gì về tiêu hóa.

- Ông không hề khác chúng ta. Dù gì thì chúng ta ăn đồ như nhau mà nhỉ? Emi cười nói.

Akiko thật lòng biết ơn với sự giúp đỡ của cặp đôi trẻ. Vào những ngày nghỉ, chị thường sẽ chuẩn bị đủ cá hầm hoặc gà và cơm để san sẻ cho nhà Yamagishi. Họ luôn thể hiện sự cảm kích sâu sắc khi chị mang thức ăn sang nhà bên.

Khi cặp vợ chồng trẻ gọi ông Shigezō, ông luôn đi đến căn nhà nhỏ ngay lập tức.

- Ông ơi, đến tham gia với tụi con nào, Emi la lên vào một sáng.

Ông Shigezō mỉm cười như thể đó chính xác là điều ông muốn làm.

- Ông dường như rất vui! Akiko nói trong lúc giao ông cho họ.

- Vâng, Emi đáp lời. Ông chưa bao giờ bất mãn, luôn vui vẻ nhìn con chim. Một cuộc sống thật thanh lịch! Ông như một nhà hiền triết già thông tuệ. Thật là mẫu đàn ông lý tưởng nhỉ?

- Ông ấy cảm nắng Emi, Yamagishi nói.

- Ô?

- Ông không nói xin chào hay mỉm cười với tôi. Tôi bắt đầu nghĩ đàn ông không thể sống thiếu phụ nữ, dù ở tuổi nào. Là một người đàn ông, nó khiến tôi vừa cảm thấy vui lẫn buồn.

Akiko sau đó kể với cặp đôi ông Shigezō đã nhanh chóng quên mất con trai nhưng đã nhận ra chị cho đến gần đây. Nhà Yamagishi chăm chú lắng nghe một cách vô cùng thích thú.

- Cũng không hẳn tệ khi quên hết mọi chuyện, Yamagishi nói. Emi cứ gọi ông là người đàn ông lý tưởng. Người tiền sử không cần dùng giấy vệ sinh. Cô biết đấy, vào thế kỷ mười sáu, dưới sự cai trị của Toyotomi Hideyoshi, người Nhật bắt đầu xây nhà xí là một phần của nhà ở và phát hiện chất thải con người làm phân bón rất tốt. Những phát triển này kéo theo sự mở rộng của các thành phố. Ông hẳn đã đi ngược về giai đoạn trước và trở thành người đã sống ở Nhật trước thế kỷ mười sáu.

Akiko giật nảy mình khi Yamagishi gọi chị là “Cô” đến nỗi chị không thốt nên lời. Ông Shigezō rõ ràng có ý nghĩa với cặp đôi nhiều hơn là một công việc kiếm tiền; họ đang nghiên cứu và phân tích ông. Dù sao, Akiko có thể thấy họ quá trẻ để nghĩ về việc già đi. Điều tương tự cũng đúng với Satoshi. Tuy cậu đã cầu xin bố mẹ đừng sống lâu như ông Shigezō, cậu có lẽ không thể hình dung một ngày chính cậu sẽ là một ông già. Những người trẻ luôn xem mình là trung tâm. Nhà Yamagishi cảm thấy vui, nên họ cho rằng mọi người đều như vậy. Dành thời gian để nhìn ngắm chim chóc là một thú vui tao nhã chỉ khi người đó có thể sống một cuộc đời an nhàn.

Ngoài câu “Xin chào” hay dùng, ông Shigezō hầu như không nói gì khác. Nhà Yamagishi thường bắt chước ông, nói to “Xin chào” với nhau. Cặp đôi trẻ nhận thấy việc chăm sóc cho ông Shigezō không hề rắc rối; hơn thế, ông Shigezō đem đến sự thú vị vào đời sống buồn tẻ của họ. Akiko cho là mình thật may mắn. Về phần ông Shigezō, ông thích Emi hơn bất cứ ai và dường như vui mừng mỗi khi cô nói chuyện với ông.

Giờ đây chỉ đi làm ba ngày một tuần, lương của Akiko giảm đi. Mặt khác, chị được đón chào nồng hậu tại văn phòng và không còn đau đầu về khả năng bị mất việc. Bốn ngày còn lại chị ở nhà và có toàn bộ thời gian để tận hưởng những thú vui trong đời. Một ngày lễ đặc biệt diễn ra vào ngày mười ba và hai mười ba mỗi tháng tại đền Myōhōji trong quận Horinouchi kế bên. Vào những ngày này, Akiko sẽ nắm tay và dẫn ông Shigezō đi đến đền. Trong khi ông ngồi theo dõi mọi người bắt cá vàng, Akiko thường đi đến đến quầy bán cây trồng trong chậu để mua vài cây con nhỏ. Không làm vườn trong mười năm qua, chị rất thích trồng hoa bìm lam, hoa hướng dương và hoa xô thơm trong khu vườn bé tẹo của họ. Mặc dù chị đã trồng hoa hướng dương khá trễ trong mùa, nó mọc cao lên mỗi ngày, giống như một đứa trẻ đang lớn. Khi một nụ xuất hiện, cây đã cao đến vai của Akiko. Lần nọ lúc đang cấm phần cáng của chổi lau bụi vào đất để làm vật đỡ cho hoa hướng dương, Akiko nhận ra nó mọc ngay tại nơi mà ông Shigezō đã đi tiểu hàng đêm. Thích thú nhớ lại câu chuyện về nhà xí của Yamagishi, chị thắc mắc Toyotomi Hideyoshi có biểu hiện nào giống ông Shigezō trong những năm cuối đời không.

Đến khi hoa bìm lam bắt đầu nở, Akiko tràn đầy cảm xúc hạnh phúc mỗi sáng lúc chị mở cửa.

- Nhìn này ông! Hoa đang nở. Con đếm được bảy bông hôm nay. Ông có thấy bông màu xanh dương đằng kia không?

Akiko đổ nước và hạt cho chim, rồi tháo chiếc lồng từ mái hiên. Con chim kêu lên hạnh phúc như thể nó cũng thích những bông hoa. Ông Shigezō mỉm cười mãn nguyện. Những ngày này ông đều thức dậy trong tâm trạng vui tươi.

Đến giữa buổi chiều, cái nóng quá khắc nghiệt khiến đám hoa bìm lam héo rũ. Điều hòa được bật cả ngày tại văn phòng luật giúp Akiko vượt qua buổi sáng, nhưng tại nhà cơn nóng không thể chịu đựng nổi. Dù chị tưới nước ra vườn, cái nóng len lỏi vào mọi phòng của ngôi nhà, giống như hơi nóng bốc lên từ mặt đất. Ông Shigezō đôi lúc bò ra chiếu tatami và ngủ một giấc ngắn. Thỉnh thoảng ông bò xung quanh và thức Akiko vào giữa đêm, nên chị cho ông uống thuốc an thần hai ngày một lần. Ông bị tác động xấu bởi cái nóng gay gắt, tuy vẫn ăn như trước, ông sụt nhiều cân. Cả Nobutoshi và Akiko đều không nói gì với nhau, nhưng cả hai nhận ra số ngày ông còn sống không còn bao lâu.

Một hôm Akiko thấy ông Shigezō đi vào trong vườn và cúi người xuống phía trước một bụi hoa xôn đỏ. Akiko sợ ánh sáng mặt trời trực tiếp có thể quá mạnh đối với ông. Chị chú ý quan sát ông, tò mò xem ông sẽ làm gì tiếp theo. Ông Shigezō đột nhiên vươn cánh tay phải nhăn nheo và nhổ một cây khỏi mặt đất. Ông nhổ thêm vài cây khác, cho đến khi Akiko rốt cuộc cảm thấy phải ngăn ông lại.

- Ông ơi đừng làm thế. Hoa là để ngắm, không nên chạm vào.

Ông Shigezō xoay người đến hướng giọng nói của Akiko. Với một vẻ mặt trịnh trọng, ông đứng dậy và đi thẳng đến nhà bên. Akiko đã nhờ cặp đôi trẻ chăm sóc bố chồng chị ba ngày một tuần, còn chị sẽ lo cho ông bốn ngày còn lại. Ông Shigezō không để ý gì đến sự sắp xếp đó. Mỗi khi ông muốn gặp Emi, ông chỉ việc đi sang nhà bên. Sợ ông sẽ quấy rầy cặp vợ chồng trẻ trong khi họ đang học, Akiko chạy theo sau ông.

Ông Shigezō đã đi khỏi trong lúc xỏ dép làm vườn chiếc đực chiếc cái. Akiko cũng mang hai chiếc cao thấp khác nhau và đi khập khiễng theo sau ông. Khi bắt kịp ông, chị nhìn vào bên trong căn nhà nhỏ một lúc rồi tim chị hẫng đi một nhịp. Phải chăng chị đã trộm thấy một điều không nên, chị tự hỏi trong cơn hoảng loạn.

Các cửa ra vào mở toang, còn cặp đôi trẻ ăn mặc hở hang đang nằm trong vòng tay nhau. Ông Shigezō nói to câu chào thường lệ của mình vừa bước thẳng đến cặp tình nhân. Hai thân thể rời nhau, rồi Emi đứng dậy trong một bộ bikini thiếu vải nhất.

- Ô, chào đằng ấy. Gì đây ông? Hoa tặng con à? Thật đáng yêu, cám ơn ông. Nhìn này cưng. Ông mang hoa cho em.

- Em thật may mắn! Cái nóng điên dại này chắc đã làm ông ấy chập cheng.

Người đàn ông trẻ đang mặc một chiếc quần bơi: cậu nhìn trắng hơn Akiko tưởng và có vẻ yếu ớt. Emi lại hoàn toàn khác, cô có một cơ thể tuyệt đẹp. Cô lấy một ly nước từ nhà bếp và đặt các bông hoa vào.

- Cưng có thấy những bông hoa này đẹp không? Cô hỏi, quay người về phía chồng.

- Xin chào, Yamagishi bắt chước ông Shigezō.

- Gì vậy cưng?

- Tiếp tục làm mát nào.

- OK.

Cái nóng quá khốc liệt đến độ thỉnh thoảng cặp đôi trẻ chui vào đồ tắm và hạ hỏa bằng cách vẩy nước lên người nhau. Sau đó họ thoải mái nằm dựa vào cột nhà rồi tiếp tục đọc sách. Đôi khi chân của họ đan vào nhau hoặc Yamagishi sẽ gối đầu lên đùi Emi.

Ông Shigezō đã trở lại nhà chính, Akiko không nỡ quở trách ông. Sau đó chị kể với chồng về chuyện hoa xôn đỏ.

- Ông thật sự tặng con bé hoa à? Thật lãng mạn! Không biết bố đã bao giờ như vậy khi còn trẻ không.

- Em cũng chịu. Chúng ta có thể đang chứng kiến một khía cạnh khác của ông so với trước đây.

- Không thể ngờ ông hạnh phúc thế này trong những năm cuối đời. Con bé tên gì? Emi? Nó chắc phải nhìn tuyệt đẹp trong bộ đồ bơi. Con bé đúng là mỹ nhân nhỉ? Anh ước được gặp nó!

- Và tặng cho cô bé hoa nữa chứ. Nhưng rồi Yamagishi có lẽ sẽ ném anh ra khỏi căn nhà!

- Anh nên thận trọng. Thằng nhỏ có vẻ đáng gờm.

- Thật ra, cậu ta èo uột hơn em nghĩ, và còn là một tên mọt sách chính hiệu. Chúng ta phải cẩn thận không để Satoshi trở nên như vậy.

- Mình biết đấy, anh đã thay đổi suy nghĩ một chút.

- Về chuyện gì vậy mình?

- Nhà Yamagishi. Họ có thể trẻ, nhưng theo những gì em đã kể về họ, họ đã thật sự rất cố gắng để đối xử tốt với bố.

- Vâng, đúng vậy. Emi thậm chí còn thay tã cho ông mà không cần em nhờ vả. Đó là một hành động từ lòng tốt của con bé. Cô bé nói em là vì không thể chịu được mùi hôi. Hai cái đứa này không biết khôn khéo là gì!

Cả Akiko và Nobutoshi đã nhận thấy ông Shigezō đang ngày càng yếu đi. Ông cảm thấy rất mệt mỏi khi tắm, nên họ dùng một thùng nước để lau chùi phần thân dưới của ông hai ngày một lần. Họ cũng giảm lượng thuốc an thần cho ông mỗi đêm, vì ông có thể đi ngủ chỉ với một liều nhỏ. AKiko chăm sóc bố chồng còn cẩn thận hơn trước rất nhiều.

Một ngày nọ Satoshi về nhà cầm theo một chiếc lục lạc được mua ở tiệm đồ chơi. Cậu và Akiko quan sát ông Shigezō sẽ làm gì với nó. Ông cụ ngập ngừng cầm lên và lắc nó. Dường như bất ngờ bởi âm thanh nó tạo ra, ông nhìn chằm chằm nó với vẻ mặt bối rối. Ông liên tục lắc chiếc lục lạc, rồi gọi Akiko, xong lắc nó cho cô nghe.

- Âm thanh thật vui tai! Chị nhận xét, trong khi ông Shigezō tỏ ra vui sướng.

Satoshi là người đầu tiên để ý thấy ông Shigezō đã bắt đầu cư xử như một đứa trẻ nhỏ và đã mua đồ chơi bằng tiền của mình. Bố mẹ cậu cảm động bởi sự chín chắn ấy. Ông Shigezō mỉm cười hiền hòa, hài lòng với con chim, những bông hoa và chiếc lục lạc.

Nhưng sự yên bình thật ngắn ngủi. Một ngày cuối của mùa hè nảy lửa khiến mọi người cảm thấy kiệt sức, ông Shigezō khóa mình trong toilet ở nhà bên. Yamagishi tình cờ đi ra ngoài hôm ấy, vì khi đó là thứ ba, Emi đã đi ra ngoài mua sắm mà không dẫn ông Shigezō theo. Akiko nhiều lần gọi ông Shigezō về lại nhà, nhưng mỗi lần ông đều tìm cách sang lại nhà bên. Cuối cùng, chị để yên cho ông, chắc rằng cặp đôi sẽ không phiền lòng.

Một tiếng sau hoặc trễ hơn, Emi xuất hiện tại cửa nhà bếp. “Cô Tachibana, có chuyện không hay xảy ra rồi! Ông đang nhốt mình trong toilet.”

Ông Shigezō đã khóa cửa từ bên trong và không chịu mở nó ra hoặc có bất cứ phản ứng gì.

- Ông ơi! Ông! Akiko la lên trong hoảng loạn.

Ý nghĩ đầu tiên của hai người phụ nữ là ông đã ngã vào bồn cầu, nhưng họ nhận ra ông vẫn an toàn khi nghe thấy tiếng đập mạnh và hơi thở nặng nhọc của ông Shigezō. Ông đang làm cái quỷ gì ở trong đó? Và tại sao lại tạo ra nhiều tiếng ồn như vậy?

Emi và Akiko điên cuồng gọi ông Shigezō, nhưng ông không chịu ra ngoài.

Một thanh chốt bằng gỗ trượt vào vị trí từ bên trong giữ cho cửa toilet được đóng chặt. Phá cửa không phải chuyện khó khăn gì, nhưng nó sẽ gây ra nhiều sự phiền toái về sau. Akiko quyết định mở thanh chốt bằng một cái nĩa. Trong lúc đó, Emi đi ra ngoài và báo cô sẽ cố để vào bên trong qua đường cửa sổ.

Ngay lúc Akiko từ nhà bếp đi ra với chiếc nĩa, Emi đang cố để nhét người qua khung cửa sổ tí hon mà cô vừa trượt mở ra. Toilet có hai cửa sổ: một cái phía trên che chắn bằng một cái lưới được đóng đinh lên trên; cái phía dưới rất hẹp, dù dễ dàng mở được. Emi còn không thể chui đầu qua nó.

- Căn nhà thật kiên cố hơn vẻ ngoài. Một tên trộm khó lòng đột nhập qua chỗ này.

Akiko ngồi bệt xuống và cố nhìn vào bên trong. Ông đang làm gì trong đó? Akiko thở dài. Khi hít một hơi thật sau, chị gần như nghẹt thở vì mùi hôi thối nồng nặc.

Hoàn hồn lại, Akiko cuối cùng đã thành công trong việc cạy mở cánh cửa. Ông Shigezō đang ngồi trên sàn, ôm lấy chiếc bồn tiểu bằng sứ và đá chân lên sàn trong cơn bực bội. Ông đã lôi chiếc bồn đái từ bức vách gỗ, nhưng dường như nó quá nặng để ông vác nổi. Lý do ông lại tháo nó xuống là một sự bí ẩn.

- Ông ơi! Akiko la lên, vỗ vào vai ông Shigezō.

Ông Shigezō nhìn lên Akiko trước rồi đến Emi; sau đó ông mỉm cười, mặc dù ông đang thở dốc. Akiko lấy chiếc bồn tiểu từ tay ông, trong khi Emi lôi ông Shigezō ra khỏi toilet.

Mùi hôi thối của chiếc bồn tiểu đã không được chùi rửa thường xuyên làm Akiko chóng mặt. Mùi bám vào ông Shigezō vì đã ôm vật bẩn thỉu này trong gần một tiếng.

Akiko dẫn ông về lại nhà chính và cởi bỏ áo quần của ông. Rồi chị cũng thay sang bộ đồ sạch. Đôi tay chị bốc mùi cho dù đã chùi rửa chúng mạnh đến thế nào khiến chị khó chịu.

- Ông đang làm cái chuyện gì trong đó vậy? Akiko hỏi đi hỏi lại trong cơn bực tức.

Nhưng ông Shigezō đã cạn năng lượng trong cuộc vật lộn với chiếc bồn tiểu, không ở trong trạng thái để trả lời. Sau khi cho ông Shigezō uống một chút trà nhạt, Akiko trải tấm đệm ra và cho ông đi ngủ. Ông cụ kiệt sức, chìm vào giấc ngủ gần như ngay lập tức.

Vẫn còn lo lắng về cái toilet, Akiko quay lại nhà bên.

- Làm thế nào mà ông đã tháo rời cái bồn tiểu từ bức tường? Tất cả ốc vít đã long ra. Bức vách gỗ và tường đã bị hư hại. Ông hẳn phải đã dốc hết sức để lôi nó xuống. Trời ơi, ông ấy mạnh khủng khiếp, Emi nói, sự ngạc nhiên của cô không hề giảm đi.

Hai người phụ nữ khuân chiếc bồn tiểu bẩn thỉu ra bên ngoài. Akiko phun một ít nước tẩy lên, rồi chà nó thật lực. Trong khi làm vậy, chị nhớ ra khi cặp đôi già đã sống ở nhà bên, chiếc bồn tiểu chưa bao giờ bẩn như thế này, hay có mùi thối đến như vậy. Không có lý do nào vào lúc này chị phải chùi bồn tiểu cho họ, nhưng gần đây chị đã lo nghĩ về cung cách lôi thôi của Emi và chồng cô. Với bản tính ưa sạch sẽ, Akiko luôn chùi rửa mọi thứ và dọn dẹp nhà cửa; dù làm việc toàn thời gian, nhà của chị không hề đóng bẩn. Chị và Emi là hai thái cực đối lập. Chị chưa bao giờ thấy Emi lau dọn toàn bộ nhà bên. Phát cáu vì cơn giận và sự phẫn nộ, Akiko mãi miết lau chùi chiếc bồn tiểu cho đến khi nó nhìn như mới. Sau khi lau lại bằng giẻ, chị ôm nó lên, và chỉ khi đó mới nhận ra nó nặng cỡ nào. Giờ chị biết tại sao ông Shigezō đã không thể đứng lên được.

Emi, xấu hổ bởi sự dơ bẩn của cái toilet, bò ra chùi sàn bằng một miếng vải ướt.

- Không rõ ông định làm gì với nó, Emi nói khi Akiko trở lại với chiếc bồn tiểu đã được chùi sạch.

- Tôi chẳng biết mô tê gì cả. Mà ông rõ ràng đã kiệt sức. Ông ngủ ngay tức khắc.

- Hẳn phải như vậy rồi!

Akiko và Emi gặp vài khó khăn khi đặt chiếc bồn tiểu về lại chỗ cũ vì các lỗ trên bức vách gỗ và tường giờ quá to. Cả hai phải dịch chuyển nó một chút về bên phải so với vị trí ban đầu. Ngay khi họ vừa xong, Yamagishi trở về nhà.

- Chuyện gì vậy? Cậu hỏi với vẻ mặt hoang mang, nhìn Emi trước tiên rồi sang Akiko.

- Ông Xin Chào bứng cái “buổi sáng tốt lành” xuống.

- Là cái gì?

- Một tên khác cho cái bồn tiểu.

- Ông ấy làm vậy để làm gì?

- Đó là một bí ẩn.

Cười sảng khoái, Emi thuật lại cho chồng sự kiện của ngày. Cả Akiko cũng nhớ lại mùi hôi thối đầy ám ảnh đã bám vào chiếc bồn tiểu. Cảm thấy ái ngại cho cặp đôi trẻ có lối sống luộm thuộm, chị bỏ về nhà chính giữa màn độc diễn của Emi.

Đêm đó, Satoshi và Nobutoshi kinh ngạc khi Akiko kể lại chuyện đã xảy ra. Tuy nhiên, chị không tiết lộ đoạn chị đã cọ rửa chiếc bồn tiểu bẩn thỉu.

Ông Shigezō đã không thức dậy vào sáng hôm sau. Nhiệt độ của ông bình thường, nhưng toàn bộ cơ thể ông mềm rũ vì kiệt sức. Dù Akiko đáng lẽ phải đi làm vào hôm ấy, chị ở nhà và gọi bác sĩ đến khám.

Bác sĩ cùng với y tá đến vào buổi chiều. Sau khi dành thời gian nghe ngực cửa ông Shigezō, ông nói: “Ông đã trở nên rất yếu, có thể vì trời nóng.”

Bác sĩ có vẻ hơi lúng túng khi Akiko thuật lại ông Shigezō đã giật mạnh chiếc bồn tiểu ra khỏi tường; ông không thể giải thích hành vi kỳ lạ của bệnh nhân. Ông tiêm cho ông Shigezō một liều vitamin và một liều trợ tim, giải thích rằng không cần cho ông ấy uống thuốc vì ông không bị bệnh. “Chăm sóc tốt cho ông ấy”, bác sĩ nói rồi ra về.

Ông Shigezō rời khỏi đệm bốn ngày sau đó, nhìn ốm hơn một chút. Tất cả ông có thể nói là “Xin chào”, vì ông đã quên sạch vốn từ vựng của mình. Ổng mỉm cười khi ngắm chim hót trong lồng và mỉm cười khi lắc chiếc lục lạc. Ông thật sự là hiện thân của sự ngây thơ.

Cặp đôi trẻ lo lắng cho ông Shigezō và đến thăm ông. Họ vô cùng nhẹ nhõm khi thấy ông đã khỏe hơn.

- Dưới chế độ phong kiến, người nông dân không bị đụng đến hay bị giết. Y học hiện đại đã đạt được điều tương tự cho người già.

- Nhưng ông Xin Chào vẫn đang mơ. Ông ấy ngẩn ngơ cả ngày. Anh không nghĩ như thế tốt hơn có một cơ thể bệnh tật à? Bà của em bị thấp khớp, và mặt của bà còn nhăn nheo hơn cả ông. Ông không có vẻ chịu đau đớn hay bệnh tật gì. Sau những nhận xét này, nhà Yamagishi trở về nhà bên.

Akiko ấn tượng trước óc quan sát của họ. Thật đúng khi ngày nay người già đã không chết dễ dàng! Và ông Shigezō rõ ràng dành cả ngày để ở trong cõi mộng mị, một thú vui chỉ được ban cho những ai đã sống quá lâu. Có lẽ, trong mắt ông Shigezō, con chim trong lồng là Diệu Âm Điểu của Cõi Niết Bàn, và Emi là một cô tiên.

Cuộc sống trở lại yên bình. Cái nóng dai dẳng của mùa hè cuối cùng đã tan biến và tại văn phòng luật Fujieda, chậu hoa mào gà Akiko đã mua tại phiên chợ ở đền Myōhō-ji đang khoe sắc rực rỡ nhất. Akiko đem chậu cây đến văn phòng vì chúng sống lâu hơn là những bông hoa bị cắt xuống, và chị thường để chiếc chậu ở đó trong khoảng mười ngày. Nhưng vì có ít nắng trong văn phòng, hoa mào gà nhanh chóng tàn, và Akiko nghĩ về việc thay nó bằng chậu khác. Không có vấn đề nghiêm trọng nảy sinh tại văn phòng vì việc chị chỉ đi làm ba ngày một tuần. Cô thư ký trẻ đã học được cách quản lý văn phòng hiệu quả. Thế nhưng hai vị luật sư lo lắng khi họ biết được cô gái có một đối tượng nghiêm túc. Họ có tư tưởng rộng rãi và sẽ không xen vào chuyện tình cảm của cô, nhưng chuyện sẽ khác nếu cô thư ký bắt đầu để tâm đến việc hôn nhân. Nếu cô quyết định nghỉ việc, họ sẽ phải tìm một cô gái khác ngay lập tức, vì Akiko vẫn chưa thể đi làm toàn thời gian. Vấn đề sẽ khác nếu Akiko có mặt tại văn phòng mỗi ngày như trước đây, khi đó sẽ không có gì phải bận tâm. Cả hai luật sư cảm thấy khó xử ngay từ đầu về việc nhận một cô gái trẻ có tương lai quá không rõ ràng.

Lạ thay, Akiko xem sự chuyển biến mới này là một thử thách. Vậy đây là sự khác nhau giữa được cần đến và không được cần đến! Dạo này, Akiko làm việc cần cù đến độ có thể xử lý công việc của cả hai ngày chỉ trong một ngày. Thậm chí nếu cô gái kết hôn rồi bỏ việc, Akiko lạc quan chị có thể xoay xở mà không cần sự giúp đỡ. Mỗi ý nghĩ đó thôi đủ khiến chị cảm thấy trẻ lại. Đột nhiên chị có ý nghĩ có lẽ vì những người già không còn được cần đến nữa nên cảnh ngộ của họ thật đáng thương.

Vào một hôm các dấu hiệu đầu tiên của mùa đông xuất hiện trong không khí, Akiko bắt đầu mang áo khoác đến văn phòng, cô thư ký đến gần chị để hỏi ý kiến về vấn đề cá nhân. Cô thú nhận cô và vị hôn phu đang bàn về đám cưới. Rồi cô đề cập đến một vấn đề còn nghiêm trọng hơn.

- Em lo lắng lắm về bà của em. Bà đã gần chín mươi bảy… Em vẫn chưa kể với hôn phu về bà. Dù sao em phải giúp hỗ trợ bà cho tới khi bà chết. Nếu một trong sáu đứa cháu giũ bỏ trách nhiệm, những người khác cũng sẽ làm tương tự, và bà sẽ rơi vào tình cảnh tồi tệ. Phần của em cũng khá nhẹ vì có nhiều người liên quan, nên thậm chí nếu em không nói với hôn phu về nó, em nghĩ em có thể tiếp tục góp phần từ chính tiền của mình. Hôn phu của em cổ hủ và cứ thúc ép em bỏ việc. Em có thể sẽ trở thành bà nội trợ và để anh ấy nuôi em, nhưng ảnh là con một và sống cùng nhà với bố mẹ. Dù em có muốn ra ở riêng thế nào, sẽ khó nếu chỉ với lương của anh, nên em muốn tiếp tục làm việc bán thời gian. Em muốn đề nghị chị đi làm vào thứ hai, thứ tư và thứ sáu, và em sẽ đến vào thứ ba, thứ năm và thứ bảy. Chị nói với ông Fujieda về chuyện này được không ạ? Em sẽ rất cảm kích vì em khó để nêu nó ra. Cô dừng một lát. Không ai biết bà em sẽ sống đến khi nào. Em vẫn chưa nói với hôn phu về bà phòng trường hợp anh ấy đổi ý về việc cưới em. Em cũng sợ bố mẹ anh ấy sẽ phản đối việc cưới một cô gái có trách nhiệm gia đình kiểu vậy. Em biết thật không hay khi ước bà chết sớm, nhưng toàn bộ gia đình sẽ cảm thấy nhẹ nhõm nếu chuyện đó xảy ra. Dù sao chính bà còn không biết bà đang sống hay đã chết nữa. Bà thậm chí không thể mở mắt, và không ai biết bà có nghe được hay không. Bà đã nằm liệt giường nhiều năm. Tụi em không bao giờ nghĩ bà lại sống lâu như vậy. Tụi em phải thuê một y tá riêng để chăm sóc bà ở bệnh viện. Thế nên mới tốn kém như vậy. Nhưng tụi em sẽ cảm thấy tồi tệ nếu bà chết trong khi bị chuyển qua một nơi rẻ hơn. Năm năm đã trôi qua kể từ lúc tụi em nghĩ bà sắp chết. Năm năm! Tụi em luôn đùa về việc bỏ mặc bà, nhưng tất nhiên tụi em không dám giết bà.

Mặc dù chị thông cảm với cô gái, vẻ ngoài vui tươi của cô khiến Akiko chán ngán. Chỉ người trẻ có thể trải qua một chuyện cực khổ như vậy mà vẫn không bị ảnh hưởng gì. Bản thân chị cũng không thể đùa về ông Shigezō.

Akiko chìm vào suy nghĩ. Thế giới dường như đang có đầy cụ ông và cụ bà. Còn đề nghị của cô gái về việc họ đi làm xen kẽ thì sao? Akiko cảm thấy chắc chắn các ông chủ sẽ không phản đối; thế nhưng, chị cũng cảm thấy khó khăn để đề cập về chủ đề này, vì cả hai đều đang chịu trách nhiệm cho một người già trong gia đình. Nếu chị hay Nobutoshi chết trước ông Shigezō, Satoshi sẽ làm gì? Một phần tâm trí chị nói rằng sự lo sợ của chị thật ngớ ngẩn, nhưng vì chị biết một người phụ nữ trẻ đang hỗ trợ tài chính cho người bà, chị không thể không nghĩ số phận tương tự đang chờ đợi con trai chị.

Akiko đi thẳng sang nhà bên sau khi về nhà. Ông Shigezō đang gà gật bên cạnh, còn Emi dán mắt vào một cuốn sách. Mặc cho cửa ra vào và cửa sổ đều đóng, trong căn nhà nhỏ rất lạnh. Akiko ghi nhớ trong đầu sẽ mặc thêm một lớp áo quần cho ông Shigezō vào ngày hôm sau.

- Cám ơn đã chăm sóc cho ông. Ông ơi, về nhà thôi.

Ông Shigezō ngoan ngoãn đi theo Akiko, liếc nhìn về phía Emi và mỉm cười ngây ngô. Tuy vậy, Emi tiếp tục đọc trong tư thế nằm sấp mà không buồn đáp lại lời chào của Akiko. Không thấy bóng dáng Yamagishi đâu. Akiko thắc mắc tại sao Emi lại quá sưng sỉa, nhưng chị không có thời gian để phân tích cặp đôi trẻ mỗi lần họ cư xử kỳ lạ. Chị nắm tay ông Shigezō và trở lại nhà chính.

Những ngày này ông Shigezō rất dễ trông nom. Ông không hút thuốc, ông không than đói, và ông không còn chạy khỏi nhà. Vốn từ của ông chỉ còn mỗi “Xin chào”. Bản thân ông Shigezō không nhận thức được ông không kìm được việc đi tiêu đi tiểu. Thật dễ dàng vô hạn để chăm sóc ông, vì bây giờ ông hài lòng ngồi lắc chiếc lục lạc và ngắm chim. Nhiều người già không thể nhấc chân, nhưng ông Shigezō vẫn có thể tự mình đi lại. So với bà của cô thư ký trẻ, người đang nằm liệt tại bệnh viện được hai mươi năm, ông Shigezō không thành vấn đề.

Nhưng tâm trạng vui vẻ của Akiko vỡ vụn vào một buổi bình minh. Vẫn còn ngủ dưới lầu với ông Shigezō, Akiko đột nhiên bị đánh thức bởi một mùi lạ. Vì lý do nào đó, mùi này dường như xuyên qua tai thay vì xộc lên mũi, và trong một lúc chị không thể hoàn toàn hiểu được chuyện gì đang diễn ra. Chị ngồi dậy trên đệm và nhìn xung quanh. Thế là chị thấy ông Shigezō đang bò qua lại trong góc phòng. Chắc chắn mùi hôi thối xuất phát từ hướng đó, Akiko đứng dậy và đến bên cạnh ông.

- Ông đang làm trò gì vậy ông ơi? Chị hỏi.

Rồi chết đứng vì kinh hãi, chị thấy ông Shigezō đang chậm chạp dùng tay phải chà tới chà lui lên mặt chiếu tatami. Chiếu tatami bị trét lớp dày một thứ chất nhìn như sơn màu vàng. Bóp mũi bằng tay trái, akiko nhanh chóng mở các cửa chóp để mùi xú uế bay ra ngoài. Sau đó chị tóm lấy ông Shigezō từ phía sau và lôi ông vào trong nhà tắm. Ông chống cự, đôi tay bẩn thỉu vung vẫy trong không trung. Một khi ông đã ở trong đó, chị không biết phải làm gì với ông. Không có nước nóng, nhưng bồn tắm vẫn còn chút nước ấm từ đêm trước. Akiko múc nước ra thau rồi dội lên tay của ông Shigezō. Thứ mùi kinh khủng tràn ngập phòng tắm chật hẹp. Bộ kimono ban đêm của ông Shigezō đã bị dính một thứ như bùn tại đầu gối. Akiko không biết ông đã cố ý tháo tã hay nó đã rơi ra trong lúc ông ngủ. Tại sao ông ấy lại đại tiện vào giữa đêm, khi ông thường chỉ đi vào khoảng một giờ chiều? Chị cởi bỏ toàn bộ áo quần của ông Shigezō và, trong cơn giận dữ, rửa sạch cơ thể ông với nước âm ấm. Không có thời gian để lo về việc ông bị cảm lạnh.

Đệm của ông Shigezō là một cảnh tưởng thảm hại, vì tã của ông có lẽ đã trượt ra trong lúc ngủ. Có thể ông đã bắt đầu trét phân lên các tấm chiếu khi ông để ý nó đã bị tống ra. Sau khi mặc cho ông Shigezō một chiếc áo choàng sạch, Akiko ném chăn và đệm bẩn ra ngoài vườn.

- Mình ơi dậy đi, Akiko nói vừa đánh thức Nobutoshi.

Họ cùng nhau tháo ba tấm chiếu dính bẩn và vác chúng ra ngoài vườn.

- Thật là tởm! Tại sao ông lại làm vậy? Nobutoshi hỏi trong sự hoang mang.

Dù Akiko đã để nước chảy trong phòng tắm, thứ mùi ấy vẫy bủa vây căn phòng. Chị nấu nước. Cho một ít thuốc tẩy vào xô nước nóng, chị đi ra ngoài vườn và bắt đầu chà những tấm chiếu. Nobutoshi vô vọng dõi theo, trong khi chị chà như bị nhập, cố hết sức để đẩy cảnh mà chị đã thấy ra khỏi óc. Cả Nobutoshi và Akiko nhận thức rõ được sự nghiêm trọng của tình huống. Tại điểm cuối của quá trình lão hóa là hiện tượng mà các chuyên gia cho là bị mất nhân cách. Trong những trường hợp nghiêm trọng, người già sẽ tự ăn phân hoặc trét nó lên người. Một vài người vê phân thành những viên tròn và ném chúng đi như trẻ em chơi với bùn; số khác trét lên tường. Nhà Tachibana đã nghe tất cả về giai đoạn sau như vậy của bệnh sa sút trí tuệ. Akiko xối nước lên các tấm chiếu cho tới khi chúng ướt sũng. Chị cũng rửa chăn ở ngoài vườn, rồi đổ xô nước đi. Thứ nước dơ hầy cuộn xoáy tại rễ của cây hoa mào gà đã bắt tàn héo.

Hôm đó, Akiko không thể làm gì để khử đi mùi thối trong phòng. Bởi vì đã không ngủ đủ giấc vào đêm trước, chị không có hứng ăn; đó là chưa kể đến chị còn bị đau đầu dữ dội. Cầm tay ông Shigezō, chị đi đến tiệm thuốc để mua bình xịt phòng và vài viên aspirin.

- Sao ông lại làm vậy? Chị hỏi khi họ trở về nhà. Con không thể chịu đựng thứ mùi khủng khiếp này. Cứ nghĩ về việc ông đã làm, con sợ chết khiếp. Hy vọng là ông đã không nuốt thứ đó.

Akiko cằn nhằn không ngừng, hy vọng có cách nào đó để thoát khỏi tình huống mà chị cho là không thể chịu đựng nổi này. Lúc chị giận dữ lên giọng, nhận ra chị đang nói với minh, ông Shigezō nhìn chị và mỉm cười. Nụ cười của ông quá hiền hậu và vô tội đến mức nó đánh tan cơn phẫn nộ của chị.

Hôm đó trời nắng nên Akiko phơi những tấm chiếu ngoài trời. Nhưng tâm trạng của chị vẫn còn ủ ê. Chị rùng mình nghĩ về chuyện tương lai. Liệu sự việc đêm qua sẽ tái diễn hàng đêm?

Vì đã trở nên lú lẫn, ông Shigezō không gặp vấn đề gì với dạ dày, và phân của ông bình thường. Tai nạn đêm qua đã xảy ra gần rạng sáng. Akiko tò mò muốn biết phân của ông Shigezō như thế nào vào ngày hôm trước. Dường như có sự thay đổi đột ngột trong hệ tiêu hóa của ông. Chị quyết định hỏi Emi về nó.

- Ông ơi, đến gặp Emi nào, Akiko nói, sợ phải rời mắt khỏi ông trong một khắc.

Chị dẫn ông đi qua vườn và chỉ vào các tấm chiếu.

- Ông có nhớ mình đã làm gì tối qua không? Chị lanh lảnh hỏi. Ông Shigezō mơ màng nhìn chằm chằm vào các tấm chiếu mà không hề mỉm cười.

Akiko lớn tiếng chào khi chị đến nhà bên. Yamagishi mở cửa, đầu tóc bù xù và đang mặc một chiếc áo khoác trượt tuyết.

- Emi không có nhà, cậu nói, nhìn vô cùng cau có.

Cậu đang cầm luận văn trong tay và rõ ràng không hài lòng khi có khách.

- Ô? Tôi chỉ muốn hỏi cô ấy ông hôm qua thế nào. Khi nào cô ấy về?

- Tôi không nghĩ cô ấy sẽ về.

Xin lỗi vì đã làm phiền việc học của cậu, Akiko nhanh chóng trở về nhà. Thế nhưng chào hỏi kiểu gì vậy? Ít ra cậu ta cũng hỏi xem có chuyện gì với ông Shigezō không chứ.

Hôm đó là thứ bảy, nhưng Akiko không có tâm trạng làm việc nhà, nên chị cầm tay ông Shigezō và đi ra chợ. Ở đó chị đụng phải chị Kihara và trên đường về nhà thì gặp chị Kadotani. Chị không có hứng thú trò chuyện, và đơn giản không thể thuật lại chuyện đã xảy ra. Mặc dù chị rất muốn biết những chuyện tương tự có xảy ra với bố chồng chị Kihara không, chị không có can đảm để hỏi. Và nếu chị nhắc về sự vụ đó với chị Kadotani, cô ấy sẽ cho là nó thật thú vị và lập tức kể cho mẹ chồng nghe. Akiko phải hết sức cẩn thận về những điều chị nói cho một người phụ nữ như vậy.

Mang thực phẩm về nhà, rồi Akiko bỗng nhiên nghĩ nên tham vấn bác sĩ. Chị và ông cụ đi đến phòng khám. Họ chờ một lúc lâu trong căn phòng đầy bệnh nhân. Khi tên của ông Shigezō được gọi, ông hoàn toàn không phản hồi gì, mặc dù mắt của ông đang mở to. Akiko vỗ vào vai và cầm tay dẫn ông vào phòng khám.

Bác sĩ kiên nhẫn lắng nghe câu chuyện của Akiko về đêm hôm trước, nhưng không có vẻ gì ngạc nhiên trước những điều nghe được.

- Vậy sao? Ông ấy có biểu hiện tụt năng lượng, ông nói nhẹ nhàng.

Sau lúc khám cho ông Shigezō bằng ống nghe, và kiểm tra huyết áp của ông, bác sĩ nói với Akiko ông sẽ kê vài loại thuốc cho dạ dày ông Shigezō, nó có vẻ đã yếu đi. Có lẽ không hề có loại thuốc cho sự mất nhân cách, Akiko cay đắng nghĩ bụng. Tuy nhiên, chị đặt niềm tin nơi bác sĩ. Thay vì dùng thuật ngữ “bệnh sa sút trí tuệ”, ông đã nói ông Shigezō có vẻ “tụt năng lượng”, thật là một cách ý tứ để mô tả tình trạng thê thảm của ông cụ! Tại giai đoạn cuối của sự lú lẫn, sự sống con người chỉ đơn giản cạn dần đi.

Akiko tay trong tay với ông Shigezō đi bộ về nhà. Chị không còn tức giận hay khó chịu. Thậm chí nếu ông Shigezō lặp lại hành vì của đêm trước, Akiko quyết tâm sẽ làm hết sức vì ông. Ngày mai là chủ nhật và Nobutoshi sẽ ở nhà để giúp chị. Nếu anh ấy là thể loại đàn ông đi chơi golf trong một tình huống như thế này, chị sẽ không lưỡng lự mà đâm đơn ly dị.

Đêm đó, Akiko cho ông Shigezō uống thuốc dạ dày và thuốc an thần. Chị đã chủ định sẽ thức trắng đêm, nhưng khi bình minh gần đến, chị ngủ gật. Bỗng dưng chị tỉnh giấc trong vô thức và dò dẫm sờ vào tã của ông Shigezō. Khi chị thấy bố chồng nửa tỉnh nửa mê đang nín thở trong lúc đi nặng, chị bật khỏi đệm và đưa chiếc bô vào vị trí, tự khen mình đã thức dậy đúng lúc. Thuốc dạ dày dường như đã có tác dụng, vì phân ông hoàn toàn bình thường. Không chút bận tâm, ông Shigezō tiếp tục giấc ngủ yên bình.

Không có gì để lo lắng nữa, Akiko ngủ ngon lành và thức dậy vào sáng chủ nhật cảm thấy hoàn toàn tỉnh táo. Khi Nobutoshi và Satoshi xuống lầu rồi lo âu nhìn quanh căn phòng, chị nói với cả hai là mọi chuyện đã ổn.

- Mẹ đã trở thành chuyên gia phải không ạ? Satoshi trầm trồ nói.

Chính Akiko cũng cảm thấy tự tin rằng từ giờ trở đi chị sẽ có thể đương đầu với mọi chuyện.

Chiều đó, ông Shigezō chập chững đi theo hướng dẫn đến nhà bên. Cùng lúc, Akiko kể với chồng điều bác sĩ đã nói về bố anh.

- Ô? Vậy bố đang tụt năng lượng à?

- Em cho rằng đó là một cách để nói về tình trạng của ông.

- Mặc cho như vậy, ông vẫn có vẻ bị thu hút bởi phụ nữ trẻ. Bố hẳn đã sang nhà bên để gặp Emi.

- Thật may cô ấy không bận tâm.

- Mười ngàn yên là không nhiều so với cách họ chăm sóc cho ông.

- Em đồng ý. Thế nên đôi lúc em mời họ ăn các món em nấu. Yamagishi rất cảm kích việc đó. Cậu ta nói nó khiến cậu nhớ nhà. Nhà Yamagishi ăn toàn món đơn giản lắm - mì, cơm, bánh mì và sữa. Emi là kiểu con gái sẽ theo học trường sau đại học. Cô ấy sẽ không phí thời gian làm việc nhà đâu.

- Em có vẻ ngưỡng mộ con bé!

- Em không thể chấp nhận sự thật là cô ấy không dọn dẹp nhà bên hay làm việc giặt giũ. Cô ấy nói cả cô và chồng giặt đồ lót ở phòng tắm công cộng. Dường như, so với cuộc sống sinh viên trước đây, cuộc sống hiện tại của họ chắc chắn vệ sinh hơn nhiều. Em không thể cứ ngó lơ tình trạng của họ, nên em đề nghị giúp họ giặt đồ bằng máy giặt. Emi ngay lập tức mang sang một núi áo sơ mi bẩn mà cô ấy đã tính mang về nhà bố mẹ.

- Sao chúng có thể gọi đó là hôn nhân nhỉ?

- Đám trẻ ngày nay dường như làm mọi việc thật khác biệt!

Akiko cảm thấy không thể để Emi dành quá nhiều thời gian với ông Shigezō vì mười ngàn yên chị trả cho cặp đôi chỉ là để trông nom ông ba ngày mỗi tuần. Khi đã nấu ăn xong, chị đặt vài chiếc bánh nướng xốp nóng hổi lên đĩa và đem chúng sang nhà bên.

Yamagishi trong cùng bộ đồ như ngày hôm trước trườn đầu ra sau lúc chị gõ cửa.

- Xin chào, Akiko nói. Xin lỗi đã để ông bên nhà quá lâu. Ông ơi, đến lúc ăn vặt buổi chiều rồi. Chúng ta nên về nhà thôi.

- Ông Xin Chào không có đây, Yamagishi nói.

- Ô? Tôi nghĩ ông đã ở cùng với Emi nãy giờ, Akiko nói, mặt cắt không còn giọt máu. Emi đâu rồi? Chị cao giọng hỏi.

- Cô ấy bỏ đi tối hôm trước. Chúng tôi đã quyết sẽ ly thân.

Akiko hoảng loạn chạy về nhà.

- Có chuyện tồi tệ rồi mình ơi! Ông đã biến mất. Ông không ở nhà bên cả ngày hôm nay. Và Emi đã bỏ đi hai ngày rồi. Chúng ta làm gì đây?

Mặt Nobutoshi trắng bệch. Akiko to tiếng gọi Satoshi xuống lầu. Cả ba phóng ra khỏi nhà, mỗi người chạy theo một hướng, nhưng không thấy dấu vết của ông cụ. Mặc dù dạo gần đây ông Shigezō đã chậm chạp hơn, sẽ thật sai lầm khi cho rằng ông không thể đi xa được. Họ gọi cho cảnh sát, rồi điên cuồng lục tìm bên trong và xung quanh căn nhà, thậm chí còn nhìn bên dưới sàn của nhà bên. Họ cũng đi tìm ông ở hai Trung tâm Người cao tuổi, phòng trường hợp ông đã quyết định đến đó. Chẳng mấy ngạc nhiên khi cả Trung tâm Umezato và Trung tâm Matsunoki đều không một bóng người vì các cơ sở vật chất như vậy hiếm khi được hội viên dùng vào các ngày chủ nhật. Ba tiếng đã trôi qua và vẫn không thấy bóng dáng của ông Shigezō.

- Chúng ta làm gì đây? Akiko rên rỉ. Lỗi là do em cả. Thật sai lầm khi cho là ông đã qua thăm Emi. Sao em lại bất cẩn như vậy? Trời đã tối rồi mà vẫn chưa có thông tin gì từ phía cảnh sát. Phải làm sao nếu ông bị xe đụng?

- Chuyện đó để sau hẳn lo.

- Sao mình lại bình tĩnh như vậy?

- Thì anh đã chuẩn bị tình thần lâu rồi. Anh sẽ không bất ngờ nếu đột nhiên bố qua đời.

- Anh có nghĩ là ông sắp chết không? Akiko hỏi mà không nghĩ ngợi gì.

Thế giới dường như trở nên tăm tối khi chị nhận ra người chồng cũng đã có cảm giác cái chết của ông Shigezō đang cận kề.

Chị đi thẳng đến bốt cảnh sát Matsunoki, cúi chào, và giải thích những hướng mà ông Shigezō đã đi lang thang lúc trước. Mặc dù các sĩ quan trẻ rất lịch sự, họ không có vẻ biết nhiều về những vấn đề của người già. Họ không thể hiểu tại sao một ông cụ lại thường xuyên chạy khỏi nhà và lao trên đại lộ Ōme như một tia chớp. Những giải thích điên rồ của Akiko và sự khẩn cầu cấp bách của chị khiến họ hoang mang.

- Đã liên lạc các xe tuần tra trên toàn thấy phố. Chúng tôi sẽ tìm thấy ông. Hãy kiên nhẫn.

- Vâng thưa anh, cám ơn anh rất nhiều.

Nhiều giờ sau, ông Shigezō vẫn còn mất tích. Akiko bắt đầu lo sợ ông đã chết trong một vụ tông xe và cầu xin cảnh sát kiểm tra những cái chết do tai nạn giao thông gần đây. Chị bị quở trách nhẹ nhàng.

- Chúng tôi sẽ thông báo ngay khi tìm được người giống với mô tả của chị.

Đêm đã rất khuya lúc đồn cảnh sát Nerima báo rằng ông Shigezō đang bị giữ tại một bốt cảnh sát ở Kasuga-chō.

- Nơi đó là ở đâu?

- Qua khỏi Toshimaen.

Lần này ông Shigezō đã đi theo một hướng hoàn toàn khác. Trước đây, ông đã đi bộ dọc đại lộ Ōme, đi về phía Đông hoặc Tây, lần này ông đã chọn lộ trình hướng lên Bắc. Không ngạc nhiên là cảnh sát đã mất quá lâu để tìm thấy ông. Làm thế nào mà ông có thể đi xa như vậy? Suy tính về khoảng cách từ phường Nerima đến Suginami khiến Akiko cảm thấy choáng váng. Xét tới việc ông Shigezō rất yếu, ông thật phi thường khi đã đi được quãng đường đó.

Nobutoshi leo lên taxi để đi đón ông Shigezō rồi trở lại nhà ôm theo người bố. Quá yếu để chống đối với người con trai mà ông đã không nhận ra, ông Shigezō có vẻ hoàn toàn kiệt sức. Thế nhưng lúc thấy Akiko, ông rạng rỡ hạnh phúc. Ngay khi kê đầu lên gối, ông rơi vào giấc ngủ.

- Bác sĩ thường không khám tại nhà vào các ngày chủ nhật, nhưng ông có thể đến trong trường hợp này. Em sẽ gọi hỏi ông ấy.

- Anh hy vọng vậy. Khi cảnh sát tìm thấy bố, ông thở rất khó nhọc. Họ không biết địa chỉ của ông. Họ đã nói anh nên đeo một thẻ định danh quanh cổ ông nếu ông hay đi lang thang như vậy. Chúng ta chưa bao giờ nghĩ về nó.

- Thẻ định danh? Một ý hay! Ông đã không bỏ chạy từ sau lúc bị bệnh viêm phổi, nên có lẽ em đã trở nên hơi bất cẩn.

Akiko gọi điện đến phòng khám sau khi đo nhiệt độ của ông Shigezō và kiểm tra mạch. Lúc bác sĩ dặn chị đảm bảo ông Shigezō được nghỉ ngơi thật nhiều, Akiko bình tĩnh lại. Chị tin tưởng bác sĩ và có cảm giác được trấn an khi nói chuyện với ông qua điện thoại cũng như biết ông sống gần bên. Ông Shigezō ngủ ngon giấc vào đêm đó mà không cần uống thuốc an thần. Ông vẫn ngủ mê man vào sáng hôm sau, Akiko ở nhà để trông nom ông. Sợ phải rời xa ông dù chỉ một chút, chị chịu đựng một sự căng thẳng tột độ. Chị đặt lồng chim xuống gần bên ông, ông Shigezō mở mắt nhìn nó nhưng không mỉm cười.

Bác sĩ đến thăm vào buổi chiều và lầm bầm nói, xét đến sự nghiêm trọng của tình hình này, tốt hơn nên đưa ông Shigezō vào bệnh viện. Akiko liền gọi đến văn phòng của Nobutoshi. Cả hai đồng ý nghe theo sự sắp đặt của bác sĩ. Bác sĩ nói sẽ liên hệ với bệnh viện. Trước khi ra về, ông hướng dẫn Akiko nên chuẩn bị để ông Shigezō có thể rời khỏi nhà vào sáng hôm sau. Có phải ông Shigezō sắp chết? Akiko nhớ về người bà của cô thư ký. Có khả năng ông Shigezō chỉ chết đi sau khi nằm thật lâu trong bệnh viện. Chị căn nhấc sự suy nhược thể chất của ông Shigezō và cảm thấy có lỗi vì chuyển ông ra khỏi nhà để chị có thể được tự do sống cuộc đời của mình.

Tối hôm ấy, Nobutoshi về thẳng nhà, và gia đình Tachibana lần đầu tiên ăn tối cùng nhau trong nhiều tháng. Đó là một khoảng thời gian khá sôi nổi, Satoshi kể cho bố mẹ về những chuyện đã xảy ra tại trường. Ông Shigezō ngủ trong suốt bữa ăn. Akiko chần chừ đánh thức ông để có thể cho ông ăn món cháo hẹ chị đã chuẩn bị. Trong khi thu dọn chén đĩa, Akiko rà soát lại ngoài bộ kimono ban đêm, tã và bô thì còn gì khác để đem theo đến bệnh viện. Nobutoshi đang đọc báo buổi tối còn Satoshi đang xem tivi. Đột nhiên Satoshi nhìn sang người ông và la lên: “Mẹ, ông có vẻ không ổn!”

Mắt ông Shigezō đang nhắm, nhưng biểu cảm của ông bỗng dưng thay đổi, khuôn mặt ông chảy dài ra. Một tiếng ùng ục, chắc chắn không phải tiếng ngáy, phát ra từ cổ họng ông. Akiko cuống cuồng sờ vào mạch của ông nhưng không cảm thấy gì.

Trong khi Akiko gọi cho bác sĩ, Nobutoshi nhìn chết trân vào khuôn mặt người bố đã trở nên tái mét. Nobutoshi tự hỏi liệu chính anh cũng đang xanh mặt. Ký ức về những năm tháng chiến tranh lúc anh nhìn thấy người là người chết xung quanh mình tràn về. Tuy vậy, trải nghiệm lần này hoàn toàn mới.

Bác sĩ đến ngay sau đó. Ông dường như không vội vàng mấy. Nhấc một bên mí mắt của ông Shigezō lên, bác sĩ kiểm tra đồng tử bằng chiếc đèn soi và nhẹ nhàng thông báo ông đã ra đi.

Nobutoshi và Satoshi nhìn chăm chăm vào người chết trong sự sửng sốt vô hồn. Đã chứng kiến cái chết của ông cụ tại Trung tâm Matsunoki, Akiko liền gập hai tay của ông Shigezō lại. Chị hoảng sợ trước sự bình tĩnh của mình. Ông Shigezō đã luôn mặc một chiếc quần dài và áo cardigan lúc ở nhà, nhưng ông cũng có một bộ kimono nghiêm chỉnh. Ý nghĩ đầu tiên xuất hiện trong đầu chị là nên mặc bộ kimono cho ông trong tang lễ hay để nó lại làm vật kỷ niệm. Mình phải hỏi ý Kyōko về vấn đề này, chị thầm nghĩ. Nhớ lại Kyōko đã thực dụng như thế nào, chị quyết định không mặc cho ông bộ kimono.

Trước khi ra ngoài để báo tin cho hàng xóm về cái chết của ông Shigezō, Akiko tắm cho di thể. Chị đổ nước sôi vào chỗ rượu còn lại từ hồi làm rượu nho rồi vắt ra ba chiếc khăn. Một chiếc chị đưa cho Nobutoshi, một chiếc chị dùng để lau thân thể ông Shigezō vừa cởi đồ cho ông. Satoshi cầm chiếc khăn thứ ba nhưng không biết phải làm gì; Nobutoshi cũng vô vọng đứng bên cạnh. Akiko giao cho con trai chiếc khăn chị vừa dùng để lau cổ, ngực và nách của ông Shigezō; sau đó chị lấy chiếc khăn sạch cậu đang cầm và tiếp tục lau phần lưng cho ông. Dù chị có chà mạnh tay thế nào, da ông Shigezō không bị đỏ lên. Satoshi vắt khô chiếc khăn đã dùng. Cả ba nhận ra chỉ những ai rất thân thiết với người đã khuất mới đang có mặt để vĩnh biệt ông.

Dù rằng Nobutoshi và Akiko phải cùng nhau lau cơ thể ông Shigezō, Nobutoshi chẳng giúp được gì, nên Akiko nhờ anh cạo mặt cho người bố. Nobutoshi gật đầu, đứng dậy và hỏi: “Dùng dao cạo râu bằng điện có được không?”

Akiko không nghĩ nó sẽ phù hợp, nên chị đi lấy chiếc dao cạo an toàn dùng để cạo nách suốt những tháng hè, và giao nó cho chồng. Chị thả một cục xà phòng đã dùng một nửa vào một chiếc bát nhỏ. “Đổ nước vào trước, sau đó thêm chút nước nóng. Hai người đã thấy cách đổ vào bình như thế nào rồi phải không?”

Không trực tiếp nhắm đến ai, cảm xúc của Akiko hoàn toàn được kiểm soát trong khi chị giải thích cách tiến hành nghi thức tẩy uế cổ xưa.

Trong lúc Nobutoshi cạo mặt cho ông Shigezō, Akiko còn nhiệm vụ lau nốt phần còn lại của cơ thể ông. Chị tháo chiếc tã ướt, và cẩn thận chùi sạch cho ông. Chim ông vừa nhăn và mềm nhũn, dường như không thay đổi so với lúc ông còn sống. Không màng đến sự hiện diện của Satoshi, Akiko cứ thế lau hạ bộ cho ông Shigezō. Đây sẽ là lần cuối cùng chị phải làm việc này. Thay vì nhẹ nhõm với suy nghĩ này, chị chỉ cảm thấy một nỗi buồn vô hạn. Chị dùng một chiếc đũa để vài miếng bông gòn vào hậu môn ông Shigezō, rồi mặc một chiếc tã mới và miếng lót tã.

- Bố không cần dùng chúng nữa cơ mà? Nobutoshi hỏi.

- Vâng, nhưng như vậy tốt hơn, Akiko đáp lại.

Lời nói của họ nghe thật bình thường đến xa lạ. Chiếc tã sạch này dành cho ai - ông Shigezō hay Akiko.

Khi mẹ chồng của Shigezō qua đời, sự ra đi của bà rất bất ngờ. Đó là lần đầu tiên Akiko phải lo cho một đám tang. Chị đã đui mù chạy quanh nhà, không biết phải làm gì, được Mitsuko và các hàng xóm giúp đỡ. Lần này, chị kinh ngạc thực hiện mọi chi tiết một. Trước lúc Mitsuko và chồng, gia đình Kihara và Kadotani đến dự lễ thức canh người chết, Akiko đã lấy về phần sushi mà chị đã lên kế hoạch để mời cho bữa tối.

Trong lúc lo hậu sự cho người mẹ chồng, nhà bên đã được dùng cho cả lễ thức canh người chết và tang lễ. Vì căn nhà nhỏ đang được thuê bởi gia đình Yamagishi, tất cả người đi viếng tập trung tại phòng lớn dưới lầu. Akiko không tốn nhiều thời gian để mang các vật dụng cần thiết vào trong phòng. Chị cắm những bông hoa cúc trắng và vàng do Mitsuko đem đến.

Akiko đã quá xấu hổ lần trước đến nỗi chị không thể nhớ những lời chia buồn đã được nói và chị đã đáp lời như thế nào. Giờ đây chị đang vô cùng bình tĩnh. Chị xin lỗi tất cả người đi viếng vì đã khiến họ ra khỏi nhà vào ban đêm. Chị thậm chí ấn tay xuống sàn trong lúc chào anh trai và Mitsuko và xin họ thứ lỗi vì khoảng cách xa phải di chuyển. Thật lạ khi chị quá đĩnh đạc như vậy! Chị nhớ đến câu nhận xét của Satoshi về việc chị đã trở thành chuyên gia trong những vấn đề như vậy. Điều mà Akiko không nhận ra là các người đi viếng đang lo lắng theo dõi nhất cử nhất động của chị. Mitsuko đặc biệt quan sát chị kỹ càng, lòng cô đầy thương cảm.

Akiko thấp thỏm lo lắng ai đó sẽ để ý ba tấm chiếu tatami. Chị đã chùi mạnh đến nỗi chúng dính một vết bẩn màu vàng đậm so với những tấm chiếu khác trong phòng. Chị đã dùng nước xịt phòng và thậm chí cả một chút nước hoa, nhưng chị vẫn sợ chúng phát ra mùi kỳ lạ. Chị sẽ làm gì nếu có người phát hiện và phàn nàn? Chị sẽ đưa ra lý do gì trước những người đi viếng? Chị không hề mong muốn phải kể cho bất cứ ai về tai nạn kinh hoàng đó. Chị ước đã giữ bí mật chuyện đó với Nobutoshi và Satoshi! Chị tự hứa sẽ không bao giờ nhắc đến nó.

Sau khi nhà sư tụng kinh xong, Akiko đã chuẩn bị tiền cúng dường cho đền. Trong lúc chấp tai lại cầu nguyện, chị nhớ ra người bố nằm liệt giường của nhà sư và hỏi thăm về ông ấy.

- Tôi chắc ông sẽ còn sống thêm nhiều năm nữa. Mỗi lần tôi làm lễ tại một đám tang, tôi phải thú nhận là tôi ghen tị với tang quyến. Thỉnh thoảng tôi nghĩ tôi sẽ chết vì ung thư hoặc căn bệnh khủng khiếp nào đó trước khi bố tôi chết vì tuổi già. Có khi là như vậy, chị biết đấy, nhà sư trẻ nói, tỏ ra vui vẻ một cách bất ngờ lúc lái xe đi khỏi.

Anh trai của Akiko và người vợ cùng các hàng xóm của gia đình Tachibana đều trở về nhà vào tối muộn, để lại Nobutoshi, Akiko và Satoshi trong căn nhà cùng người đã khuất. Akiko được biết từ đợt mẹ chồng chị mất là nhang đặt gần đệm của người chết không được tắt. Cho nên chị thắp hai nén nhang mỗi lúc, rồi cắm chặt chúng vào tro trong chiếc lư hương.

- Kyōko cứ hỏi là bố đã chết thật hay chưa. Em ấy nói sẽ không đến trừ phi ông đã chết. Cái con mụ ngu ngốc này!

- Đó là vì đợt báo động giả vừa rồi. Anh không nhớ em ấy đã phàn nàn ra sao về việc phung phí tiền vé tàu sao?

- Emi vẫn chưa xuất hiện à?

- Anh nói với chồng con bé chưa?

- Rồi, nhưng cậu ta chỉ nói “Vậy sao? Buồn thật!” Đám trẻ bây giờ thật không biết cách cư xử.

- Emi đã đi khỏi từ đêm ngày thứ sáu. Yamagishi đã nói em là họ sắp ly dị.

- Thật á? Chỉ như vậy à? Dựa vào đâu?

- Em chẳng có thì giờ để hỏi. Nhưng ông hẳn phải thất vọng lắm khi Emi đã không có mặt tại lễ canh người chết. Em sẽ thử liên lạc với cô ấy vào ngày mai.

Nobutoshi ngáp. Akiko nhận ra không ai rơi lệ vì cái chết của ông Shigezō. Nobutoshi nói anh muốn ngã lưng một lúc và đi lên lầu.

Satoshi im lặng ngồi bó gối trong góc phòng. Gầy và cao lêu nghêu, cậu nhìn thật giống ông Shigezō! Nobutoshi có lẽ thừa hưởng dáng người tầm trung từ người mẹ.

Đột nhiên nhớ ra chị đã quên che lồng chim vào ban đêm, Akiko đứng dậy. Vừa lúc đó, Satoshi nói: “Con ước sao ông sống lâu thêm một chút.”

Tâm trí Akiko trở nên hoàn toàn trống rỗng. Không biết nói gì, chị nhanh tay phủ tấm vải cotton màu đen lên lồng chim. Tiếng bước chân của con trai chị vang lên phía sau lúc cậu chạy lên lầu trên. Giữ chiếc lồng chim trong tay, Akiko ngồi xuống. Con chú vỗ cánh trước ngực chị và phát ra một tiếng kêu bi ai. Nước mắt dâng lên trong mắt Akiko và trượt dài xuống hai má. Cho đến một lúc lâu sau chị mới nhận ra mình đang khóc. Chị ôm chiếc lồng chim sát vào ngực và ngồi tại đó thật lâu dường như đến vô tận.