ội ngũ chỉnh tề, gươm giáo sáng quắc, quân Cờ Đen theo đường cái quan tiến thẳng về tỉnh. Chỉ chốc lát đồn trại Bắc Nhụng khuất sau cánh rừng xanh.

Bấy giờ là cuối tháng một năm Giáp Thân. Trời âm thầm, đất lặng lẽ, có chăng tiếng gió gào thét trong ngàn lau vàng héo và chốc chốc tiếng quạ bay kêu thê thảm như tiếng báo hiệu của thần chết.

Dọc đường từng quãng xa xa mới thấy hiện ra một xóm nhỏ, lèo tèo dăm bảy nóc nhà đứng tản mát trên một cánh nương bỏ hoang. Cảnh lặng lẽ và tiêu điều.

Đoàn quân cứ tiến. Đi đầu là một lá cờ đại sắc thâm, giữa thêu một chữ Hoàng bằng nỉ đỏ. Hoàng Tử Trung mặc áo gấm biếc, cưỡi ngựa bạch đi sau lá cờ. Kế đến hai quân kỵ, bộ ước chừng năm vạn người. Kỵ binh gồm hai đội do hai tướng Bá Thái và Woòng Tsi quản lĩnh. Bộ binh chia làm ba đội do Hoàng Chánh Hưng, Bá Dương và Hoàng Tài đốc suất.

Quân đi đến đâu, bụi đường lầm lên đến đấy. Nếu thỉnh thoảng có ai nhìn lại sau lưng thì rừng cây xa chỉ như thoáng hiện sau đám sương mù.

Bọn giặc phần nhiều cao lớn dữ tợn. Dưới những chiếc nón rơm to, những nét mặt cháy đen đầy sẹo, đều có vẻ quả quyết vâng theo lệnh tướng, dù chết không từ.

Đối với những quân ấy, tướng ấy, triều đình nhà Nguyễn không thể coi thường. Và, nếu Pháp quân không can thiệp thì lịch sử chưa biết sẽ cho ta thấy những chuyện không thể ngờ được cũng nên.

Toán đại quân ấy, thỉnh thoảng lại cất lên những câu hát hùng hồn, mạnh dạn, khảng khái, ngang tàng, khiến cho kẻ đi tìm cuộc huyết chiến càng sôi nổi lòng quyết tử.

Sau đại quân thì đến những xe cộ, ngựa thồ tải các chăn nệm, lương thực và các vật dụng khác do một bọn nô bộc đi kèm.

Ngày dần dần tối.

Cái thác người vẫn cuồn cuộn chảy.

Trong khoảng tịch mịch chiều hôm, những tiếng chân người, chân ngựa, những tiếng bánh xe rít trục, những tiếng gươm súng chạm nhau, nghe thảm đạm mà rất hùng...

Thốt nhiên mấy tiếng hô ngắn ngủi mà riết róng. Cả đoàn quân đứng sững lại. Từ khu rừng Kho Do, một viên tướng trẻ tuổi phi ngựa xông ra.

Hoàng Tử Trung mừng rỡ:

- Ô kìa, con ta đã đến!

Hoàng Lang kìm ngựa, cúi đầu thi lễ và nói rằng:

- Xin phụ thân lệnh truyền cho quân sĩ tạm đóng trong khu rừng này, nghỉ ngơi một đêm để sáng mai ra trận.

Hoàng Tử Trung ngắm nghía địa thế xong, gật đầu:

- Ừ, chỗ này có thể dồn quân được.

Một tướng lệnh truyền ra, chỉ giây lát trên đường đã vắng bóng người.

Nhưng, cũng cùng lúc ấy, rừng cây vụt biến thành một cảnh huyên náo. Những tiếng dao chặt chí chát, những tiếng kêu gọi ồn ào, rồi nửa khắc sau, giữa cảnh hoang vu, hiện ra một thị trấn sầm uất.

Những toán quân canh chia nhau đóng các ngả để phòng xa. Bọn nô bộc thì túi bụi đem chăn nệm và các thứ vật dụng của các tướng nào đưa hầu về chỗ ấy. Ngoài ra quân sĩ chia nhau kẻ xuống suối vục nước, kẻ vo gạo bắc nồi, kẻ chẻ củi nhóm bếp, làm cho nhanh để đến lúc phát hiệu tắt lửa thì cơm nước vừa xong.

Khắp rừng lúc đó sáng rực. Những đống lửa khổng lồ cháy ngùn ngụt, khói bốc cuồn cuộn như những con rồng đen cuốn khúc lên cao. Dân cư thấy lạ nhiều người đánh bạo đem gà vịt, gạo trứng đến bán. Tuy bọn giặc mua nhiều giả ít mà được nhìn cái đám lao xao dưới ánh lửa đỏ, nhìn tận mặt những người vẫn làm cho họ phải sợ hãi như một lũ hung thần nọ, thì dù có thiệt, họ cũng đã được thỏa cái tính tò mò.

Lúc ấy trong túp nhà tranh mà ở thiên trước, độc giả đã có dịp vào theo bố cu Khải và cụ Điều, Hoàng Lang đương thuật cho cha nghe rõ những điều mình đã thám thính được về tình trạng quân Pháp.

Hoàng Tử Trung nghe con nói tỏ ý rất bằng lòng:

- Con tuổi trẻ mà việc lớn đã có tài tháo vát như thế, thực không phụ lòng mong cậy của cha.

Dứt lời, Tử Trung kéo một hơi thuốc phiện, đoạn gác dọc tẩu lên ngang bụng, vừa thở vừa nói:

- À, tinh sương ngày mai con lại phải lên Bắc Nhụng...

Hoàng Lang ngạc nhiên nhìn cha:

- Nhưng, trong cuộc đại chiến ngày mai, có được theo hầu bên tả hữu cha, con mới yên lòng.

- Cha cũng lấy làm tiếc cho con lắm! Ngặt vì lúc cha cất quân đi, mẹ con bỗng kịch bệnh, tình thế rất nguy. Thế nào con cũng phải thân xem chăm sóc thuốc men cho mẹ con mới được.

Hoàng Lang cúi đầu im lặng, vẻ mặt rất buồn. Tình mẫu tử khiến chàng lo ngại xót thương bao nhiêu thì lòng quyết chiến lại càng làm cho chàng phải ân hận, bực tức bấy nhiêu.