hững đôi giày được ném lên chiếc xe ngựa chở đôi uyên ương[9] xuất phát từ nhà mục sư rồi rẽ hướng ở cuối làng Crampsford. Người ta còn thấy được chiếc xe thêm hai hay ba trăm yard[10] nữa khi nó băng qua bãi cây linh sam, rồi mất hút sau đó.

‘John, đóng cổng’, ông Allaby nói với người hầu và đi vào nhà với tiếng thở dài nhẹ nhõm dường như muốn nói lên rằng: ‘Ta đã làm được, và ta vẫn còn sống.’ Đây là phản ứng sau một sự phấn khích hào hứng tràn đầy mà do nó, quý ông này đã chạy theo xe ngựa hai mươi yard để ném vào đó một đôi giày bệt, và ông đã ném trúng.

Nhưng Theobald và Christina cảm giác thế nào khi xe ngựa đang rời xa ngôi làng và lặng lẽ băng qua cánh đồng linh sam đó? Trong hoàn cảnh như thế này, ngay cả những con tim mạnh mẽ nhất cũng phải xáo động, chỉ ngoại trừ những con người đang chìm đắm trong tình yêu mà thôi.

Nếu một chàng trai đang ở trong con thuyền nhỏ giữa biển khơi sóng động, cùng với cô dâu mới của mình mà cả hai đều đang bị say sóng, và nếu chàng trai đó có thể quên đi những khó chịu mình phải chịu để chìm trong hạnh phúc được ôm lấy người yêu đang rã rời, thì đó chính là anh đang yêu, và cánh đồng linh sam ủ rũ của chính anh sẽ chẳng thể bao trùm nỗi buồn lên anh được. Những người không như thế sẽ phải trải qua mười lăm phút hay nửa tiếng ít nhiều khốn khổ tùy trường hợp của họ, và bất hạnh thay, quá nhiều người sau khi kết hôn được xếp vào loại ‘những người không như thế’ này. Xét cho kỹ, tôi nghĩ rằng con đường dẫn từ nhà thờ thánh George ở quảng trường Hanover, còn chứng kiến nhiều thống khổ tinh thần hơn là những gian phòng tử tù ở nhà giam Newgate. Không có quãng thời gian nào, mà la figlia della Morte, con gái Thần Chết theo cách nói của người Ý, rũ hơi lạnh khủng khiếp xuống một người đàn ông cho bằng nửa giờ đầu tiên ngồi một mình với người phụ nữ anh mới cưới nhưng lại chưa bao giờ thật lòng yêu.

Con gái Thần Chết không chừa Theobald. Từ trước đến giờ anh đã cư xử rất tốt. Khi Christina cho phép anh ra đi, anh đã cao thượng ở lại và anh tự hào về điều đó. Từ lúc đó trở đi, anh tự nhủ rằng: ‘Dù gì đi nữa, ta là một tâm hồn cao thượng; ta không phải là cái này cái kia...v.v. Thật sự, lúc anh thể hiện hành động cao thượng đó, thì tiền bạc vẫn còn là thứ có thể nói là xa vời đối với anh; lúc cha anh chính thức ưng thuận cho anh tiến đến hôn nhân, mọi thứ bắt đầu thật hơn; khi có một vị trí mục sư bỏ trống và anh nhận lấy vị trí đó, mọi chuyện càng thật hơn nữa; nhưng khi Christina xác định ngày cưới, thì con tim của Theobald chết lặng trong anh.

Thời gian đính hôn quá dài, khiến anh đi vào lối mòn quen thuộc, và giờ viễn cảnh thay đổi cuộc sống lại xáo trộn mọi thứ. Anh tự nhủ rằng Christina và anh đã có nhiều năm trời tốt đẹp; tại sao, tại sao, tại sao nó không tiếp tục như thế cho đến hết đời. Nhưng anh như con cừu bị đem đi giết thịt, không thể thoát khỏi hoàn cảnh này, và cũng như con cừu, anh cảm nhận được rằng chống đối chẳng đem lại được gì, nên anh hoàn toàn chẳng có hành động nào hết. Đúng ra mà nói, anh đã cư xử rất đúng với hình ảnh một chú rể, và tất cả đều xác nhận rằng anh là một trong những người đàn ông hạnh phúc nhất trên thế gian này.

Tuy nhiên, chúng ta hãy dùng đến một phép ẩn dụ khác, án treo cổ đã thực hiện, và kẻ tội nghiệp khốn khổ đang chơi vơi giữa không trung cùng với thứ phát xuất từ cảm tính của hắn. Thứ này giờ đã ba mươi ba tuổi, và nhìn xem: cô đang khóc lóc, mắt và mũi ửng đỏ; nếu ‘Ta đã làm xong, và ta còn sống’ là những lời trên gương mặt ông Allaby sau khi ném được chiếc giày lên xe ngựa, thì ‘Ta đã làm xong, và ta thấy rõ là làm sao ta có thể sống nổi một thời gian quá lâu nữa đây’ là những lời hằn trên gương mặt của Theobald suốt con đường dọc bãi linh sam. Tuy nhiên, lúc còn ở nhà mục sư thì điều này chưa hiện rõ. Ở đó, tất cả những gì người ta nhìn thấy chỉ là cái đầu nhô lên nhấp xuống, lúc ẩn lúc hiện sau hàng rào mỗi lúc anh nhấp bàn đạp, cùng với màu đen vàng của cỗ xe ngựa.

Một khoảng lâu, hai người chẳng nói gì; cảm giác của họ trong nửa tiếng đầu tiên này như thế nào, các bạn phải đoán, bởi tôi không thể nói cho các bạn được, tuy nhiên hết nửa giờ đó, Theobald lục tìm trong ngóc ngách nào đó của tâm hồn mình một kết luận là bây giờ anh và Christina kết hôn càng sớm thì tương lai quan hệ của họ càng tốt đẹp hơn. Nếu những người đang gặp rắc rối chỉ cần làm theo điều hợp lý chút ít đầu tiên mà họ có thể nhận ra được là nó hợp lý, thì bước tiếp theo sẽ luôn thật dễ dàng cho họ nhìn nhận và thực hiện. Rồi Theobald nghĩ rằng ở đây, ngay lúc này, vấn đề đầu tiên và rõ ràng nhất cần phải xem xét là gì, và nhìn nhận mối liên hệ giữa anh và Christina như thế nào mới hợp lý? Có một chuyện rõ ràng là bữa ăn đầu tiên sẽ là bước mở màn cho những trách nhiệm và hạnh phúc của đời sống hôn nhân. Và cũng rõ ràng là Christina có trách nhiệm gọi món, còn Theobald thì ngồi ăn và trả tiền.

Những suy nghĩ lý lẽ cuối cùng cũng dẫn đến một kết luận, và nó nảy sinh trong đầu Theobald vào khoảng ba dặm rưỡi kể từ Crampsford, trên con đường đến Chợ mới. Anh đã dùng bữa sáng khá sớm, nhưng thói thèm ăn thường có giờ lại đang làm khổ anh. Anh đã rời nhà cha vợ vào buổi trưa mà không chịu nán lại dùng bữa ăn nhẹ cho đám cưới. Theobald thích được ăn tối sớm, anh chợt nghĩ rằng anh bắt đầu đói, và việc này dễ dàng dẫn đến bước quyết định tiếp theo mà chúng ta đã biết ở trên. Sau vài phút suy nghĩ, anh bắt đầu đề cập chuyện này với cô dâu của mình, và nó đã xua tan đi sự lạnh lẽo giữa hai người.

Bà Theobald chưa chuẩn bị cho một nhiệm vụ quá quan trọng ập đến bất ngờ như vậy. Thần kinh của cô vốn yếu, và sự kiện đám cưới ban sáng đã khiến cô căng thẳng hết sức rồi. Cô muốn tránh mặt mọi người, cô biết là bây giờ trông cô già đi hơn đôi chút so với hình tượng cô dâu ban sáng, cô sợ bà chủ khách sạn, người hầu phòng, người phục vụ, tất cả mọi người và tất cả mọi thứ, tim cô đập quá nhanh đến nỗi cô nói không thành tiếng, giờ đây cô lại phải chịu đựng thêm một việc khó khăn là gọi món trong một khách sạn lạ lẫm với một bà chủ lạ lẫm. Cô van nài cầu xin cho được thoát khỏi việc này. Nếu lần này Theobald gọi món, thì từ nay trở về sau, cô sẽ luôn chịu trách nhiệm làm việc này.

Nhưng Theobald ngoan cố không chịu bỏ qua với một lý do ngớ ngẩn như thế được. Bây giờ anh là người chủ gia đình. Chẳng phải mới chưa đầy hai giờ trước, Christina đã trang trọng thề hứa sẽ tôn trọng và vâng phục anh hay sao? Vậy mà sao giờ đây cô lại quay ngoắt thái độ chỉ vì một chuyện vặt vãnh như thế này? Nụ cười khả ái biến mất trên gương mặt anh, thay vào đó là một cái quắc mắt, mà đến gã quỷ già, cha anh còn phải chào thua. ‘Thật vớ vẩn và vô lý, Christina yêu dấu của anh à,’ anh nói nhẹ nhàng với đôi chân hậm hực giậm lên sàn xe ngựa. ‘Trách nhiệm của người vợ là gọi món cho chồng, em là vợ anh, và anh hy vọng rằng em sẽ gọi món cho anh.’ Bởi Theobald luôn là người sống bằng sự hợp lý.

Cô dâu bắt đầu khóc, và nói rằng anh không tốt; anh chẳng nói gì nhưng suy xét trong lòng những chuyện khó khăn này. Liệu đây là kết quả cho sáu năm tận tình không ngơi nghỉ hay sao? Khi Christina muốn giải thoát hôn ước nhưng anh nhất quyết giữ lại chỉ để đi đến chuyện như thế này hay sao? Cô nói cho nhiều về bổn phận và đời sống tôn giáo để rồi kết quả là ngay ngày cưới, cô lại không nhìn ra bước đầu tiên trong việc vâng phục Thiên Chúa chính là phục tùng chồng mình sao? Anh sẽ lái xe về lại Crampsford và than trách ông bà Allaby, anh đã không muốn cưới Christina, mà đúng anh đã không cưới cô, đây chỉ là một cơn ác mộng mà thôi, anh sẽ làm như vậy. Nhưng có một giọng nói vang lên trong anh:

‘NGƯƠI KHÔNG THỂ, NGƯƠI KHÔNG THỂ, KHÔNG THỂ.’

Con người đang buồn bực trong anh gào lên:

‘TÔI KHÔNG THỂ Ư?’

‘ĐÚNG’ giọng nói lạnh lùng cất lên, ‘NGƯƠI KHÔNG THỂ, NGƯƠI ĐÃ LẬP GIA ĐÌNH.’

Anh buông mình vào góc xe, và lần đầu tiên anh cảm nhận được luật hôn nhân của anh quốc vô lý đến mức nào. Nhưng anh sẽ mua những tác phẩm của milton và đọc luận bàn của ông về vấn đề li dị. Có lẽ anh sẽ có thể mua được chúng ngay tại Chợ mới. Rồi cô dâu ngồi khóc một góc, góc kia chú rể ngồi hờn dỗi, và e ngại theo đúng kiểu một chú rể.

Tuy nhiên, từ góc cô dâu ngồi, một giọng yếu ớt cất lên:

‘Theobald yêu dấu, Theobald yêu dấu, thứ lỗi cho em, em đã rất, rất sai trái. Xin đừng giận em nữa. Em sẽ gọi...’ - từ ‘món’ bị nghẹn lại trong tiếng thổn thức.

Khi Theobald nghe những lời này, anh hồi tâm trở lại, nhưng anh chỉ ngồi nhìn cô, và vẫn chưa hài lòng lắm.

Giọng nói nhỏ nhẹ lại tiếp tục, ‘anh hãy cho em biết anh thích món gì, và em sẽ nói với bà chủ khách sạn khi chúng ta đến Chợ m...’ – một tiếng nấc nữa lại chặn đi từ cuối cùng của cô.

Lòng Theobald lại nhẹ nhõm hơn nữa. Xét cho cùng, có thể không phải là cô ấy muốn xỏ mũi mình? Ngoài ra, liệu cô ấy có đang khôn khéo chuyển sự chú ý của mình từ cô sang bữa ăn sắp đến hay không?

Anh loại bỏ ý nghĩ đó và nói, giọng vẫn còn rầu rĩ, ‘anh nghĩ chúng ta nên dùng gà nướng với sốt kèm bánh mỳ, khoai tây nấu với đậu xanh, và rồi xem thử chúng ta có thể gọi được món bánh nhân hạnh đào với một ít kem được không.’ Vài phút sau, anh kéo cô lại, hôn xóa những giọt nước mắt, và cam đoan với cô rằng anh biết cô có thể trở thành một người vợ tốt.

‘Theobald yêu dấu,’ cô reo lên đáp lời, ‘anh đúng là một thiên thần.’

Theobald tin tưởng lời cô, và mười phút sau, đôi uyên ương hạnh phúc đã bước xuống khách sạn ở Chợ mới.

Christina mạnh dạn thực hiện nhiệm vụ khó khăn của cô. Cô lặng lẽ đến nài bà chủ quán đừng để Theobald của cô phải chờ lâu ngoài thời gian cần thiết tối thiểu để làm món.

‘Bà Barber, nếu bà có món súp đã chuẩn bị sẵn, thì nó sẽ bớt được mười phút, bởi chúng tôi nên có món đó để dùng trong thời gian chờ nướng gà.’

Việc cần phải làm đã kích thích cô. Dù thực sự đầu cô đã đau như búa bổ, và muốn vứt bỏ hết mọi thứ để được ngồi một mình mà thôi.

Buổi ăn diễn ra tốt đẹp. Một panh[11] rượu xerex đã làm ấm lòng Theobald, và anh bắt đầu hy vọng rằng, sau tất cả, mọi chuyện vẫn sẽ tốt đẹp với anh. Anh đã chiến thắng trong trận chiến đầu tiên và nó làm tăng trọng lượng lời nói của anh lên rất nhiều. Thật là dễ dàng! Tại sao anh lại không cư xử như thế với các bà chị của anh nhỉ? Lần sau gặp họ, anh sẽ làm như vậy; và có thể một lúc nào đó phù hợp, anh sẽ đối diện thẳng với anh trai John hay thậm chí là cha anh. Và đó là cách chúng ta xây lên cho mình một lâu đài trên cát khi được chuốc say bởi men rượu và men say chiến thắng.

Đến cuối kì trăng mật, bà Theobald trông đúng là người vợ biết vâng lời và tận tình nhất trên toàn nước anh. Theobald đã uốn cây từ thuở còn non, hay nói theo kiểu anh là giết con mèo ngay từ lúc đầu. Đó có thể là một con mèo rất nhỏ, một con mèo con, hay cũng có thể là anh ngại đối mặt với nó, nhưng rồi anh đã đấu với nó một mất một còn, và đem xác nó trưng ra trước mặt vợ. Sau lúc đó, mọi chuyện còn lại thật dễ dàng.

Thật là lạ khi một người mà từ trước đến giờ tôi mô tả như một kẻ nhút nhát và dễ bị bắt nạt lại bất ngờ cư xử mạnh mẽ như một chiến binh du mục ngay ngày cưới của mình. Có lẽ tôi đã quá vội vàng bỏ qua những năm tháng anh và Christina chưa kết hôn. Suốt thời gian này, anh đã trở thành một giảng viên đại học, và cuối cùng là một phó chủ nhiệm khoa. Tôi chưa gặp người nào lại không thay đổi ý thức về tầm quan trọng của bản thân một khi đã nắm được một địa vị chính thức trong năm hoặc sáu năm. Nhưng có một sự thật là, ngay khi vừa đến cách nhà cha anh khoảng mười dặm, sự hăng hái bỗng lìa bỏ anh, đôi chân anh chợt trở nên yếu đuối, sự tự tôn biến mất, và anh lại thấy mình như một đứa trẻ to xác luôn mãi chịu thất thế; nhưng may thay anh không thường ngụ lại Elmhurst, và mỗi khi rời nó, lời nguyền thất thế lại được rũ bỏ, để rồi anh lại là một giảng viên đại học, một phó chủ nhiệm khoa, vị hôn phu của Christina, thần tượng của các cô nhà Allaby. Từ tất cả những chuyện này, chúng ta có thể thấy được là, nếu như Christina là một con gà rừng, biết xù lông lên phản kháng thì hẳn Theobald đã không dám bắt nạt cô, nhưng cô không phải là gà rừng, mà chỉ là một con gà nhà bình thường, và tính can đảm trong cô cũng chỉ hơn con gà nhà một chút mà thôi.