ang cuối tháng ba, trung đoàn 5 liên tiếp tổ chức nhiều trận đánh lấn sâu vào phía trong hàng rào Tà Cơn. Do kết quả việc bao vây áp sát, một hình thức cần tấn công chủ yếu bằng hỏa lực kết hợp với đào lấn, kẻ địch đã không thể sống yên ổn trong công sự phòng ngự. Trận địa bao vây như sợi dây thòng lọng xiết chặt chung quanh cổ quân Mỹ đến mức chúng không thể chịu đựng được nữa.Trung tâm Tà Cơn liên tục ở trong tình trạng báo động khẩn cấp. Cách mấy tháng trước, địch vừa tuyên bố cam kết giữ Khe Sanh bằng tất cả mọi giá, sang đầu tháng tư chúng lại tung ra luận điệu nên đóng hay nên rút khỏi Khe Sanh.

Bộ chỉ huy Mặt trận Khe Sanh và khu tây đường 9 đã kịp thời nắm được ý địch: Chúng đang chuẩn bị dư luận trước thế giới cho một cuộc giải vây và có thể chúng có thể rút chạy. Tình hình chiến dịch đang phát triển mau lẹ và hết sức có lợi cho ta.

Mùa sương mù bao phủ bầu trời Khe Sanh đã qua. Mỗi buổi sáng, mặt trời mọc trên những chỏm rừng khô xác trơ trụi và những đụn khói bom, với một thứ ánh nắng gay gắt. Ngọn đồi 475, cho mãi đến lúc sắp chiều tối mà vẫn còn một thứ ánh sáng rực rỡ. Vừng mặt trời đi hết chặng đường một ngày còn thắp sáng những dãy núi Lào bên kia sông Xê Pôn, giữa một khoảng rừng phía tây đỏ rực rỡ.

Lữ và các chiến sĩ pháo binh đã được lệnh chuẩn bị làm nhiệm vụ đón đánh địch ngoài công sự. Họ đang chuẩn bị bước sang một giai đoạn chiến đấu quyết liệt hơn. Giữa những ngày căng thăng và khẩn trương nhất của những người lính, lần đầu tiên trong hầm máy, con chim bông lau bắt đầu cất tiếng hót. Con chim thường đậu trên tấm vải bạt che đồ phụ tùng, có khi nó đậu ngay trên mấy hòm ắc quy. Nhìn mớ lông cổ màu tro nhạt, hai con mắt viền lông đen mở to nhìn mọi người, thế rồi giữa vô vàn âm thanh từ không trung thu vào căn hầm, nó rụt rè cất tiếng hót. Đôi lúc Lữ lắng nghe tiếng hót thanh thanh bên ngoài tai và tự hỏi "Tiếng nó hót vừa trong trẻo vừa nghiêm trang làm sao? Có phải trong khi hót, con chim đang đỗ trên mặt đất cứng và trơ trụi hay bởi tai chính mình nghe thấy như thế?" Lâu nay Lữ hay hỏi Cận: "Anh thấy tôi hồi này thế nào?" Cận chỉ cười cười không trả lời. Mỗi lần đến hầm máy, Cận ngồi xa trong một góc để ngắm con chim bông lau, hai cánh tay vạm vỡ khoanh trên đầu gối khuôn mặt chất phác với cặp mắt vui vẻ cứ cười tít y như một đứa trẻ. "Chẳng lẽ chỉ có một con chim đủ làm cho Cận vui thích đến thế?". Anh ngồi yên lặng không dám nói năng, cũng không động đậy sợ làm con vật vụt tắt tiếng hót. Trong khi Cận mải mê ngắm con chim thì Lữ ngắm Cận: "Một con người đã từng một mình đạp lên đầu cả một đại đội quân Mỹ lại đang nghe tiếng chim hót say sưa đến thế kia? Đời mình chưa bao giờ phải trải qua nhiều hoàn cảnh sống và chiến đấu khó khăn như thế ấy, vì thế nên mình cũng chưa bao giờ đủ bình thản trong lửa đạn để có thể nghe một tiếng chim một cách chăm chú, cũng chưa bao giờ mình biết hết lòng yêu quý một con chim nhỏ".

Lữ đang trải qua cái giai đoạn thông thường của một người con trai đã từng được thử thách và lăn lộn ít nhiều, và bắt đầu quan sát bản thân bằng con mắt khe khắt. Những hoàn cảnh chiến đấu quyết liệt suốt mùa xuân mà Lữ vừa trải qua dần dần hình thành trong con người anh một quan niệm về cuộc sống hết sức nghiêm ngặt. Anh đã tự đem mình đối chiếu với những quan niệm thẩm mỹ mới mẻ của chính mình. Chưa bao giờ anh biết yêu quý và trân trọng những người đồng đội chung quanh như hiện nay. Cái điều mới nảy sinh là anh đã được một niềm vui vào phẩm giá tuyệt đỉnh của những con người, đó là những con người đồng đội rất mực bình thường vẫn sống chung đụng với anh hàng ngày. Cũng chưa bao giờ cuộc đời hiện ra trước mắt anh đẹp như hôm nay, mặc dù hôm nay anh đang phải chịu đói chịu khát, đang đứng trên một mảnh đất ác liệt chưa từng thấy. Đối với lý tưởng của Đảng, từ trước kia cũng như hôm nay, niềm tin của Lữ trong trắng như một cánh hoa huệ. Nhiều lúc Lữ đứng trước một mảnh đất đầy rẫy mảnh bom và những viên bi bằng sắt sáng lấp lánh hoặc bị gỉ đóng vón lại nằm ngổn ngang dưới chân, anh đã tự tìm thấy cho mình một ý nghĩa của sự tồn tại: Người ta thường ví tinh thần người chiến sĩ cứng rắn như một chất thép - Lữ tự lý luận - Nhưng rõ ràng ở đây, hằng ngày, sắt thép đang xáo trộn và chực hủy bỏ con người. Vậy con người muốn tồn tại phải cứng rắn hơn sắt thép. Anh tự hỏi: "Cái bản chất rắn hơn thép hiện có ở trong từng người đồng đội trẻ tuổi của anh là cái gì vậy? Phải chăng là truyền thống đánh giặc của nhân dân và lập trường kiên định của Đảng đã được thấm nhuần trong máu thịt của từng người?"

Có lẽ sau này khi trở về cuộc sống bình thường, Lữ sẽ trở lại một người biết bao dung hơn. Nhưng rõ ràng bây giờ anh giống như một kẻ khắc kỷ. Hồi ở nhà đi học, Lữ không mê thích văn của Ôttrôpxky (Nhà văn Nga, chiến sĩ cách mạng) cho lắm như số đông anh em khác. Nhưng đến hôm nay rõ ràng anh đang bắt gặp anh giống như một chàng Paven trong "Thép đã tôi thế đấy". Anh muốn được lăn vào mọi thử thách khác nhau để khám phá mình. Ở trong anh hình như lúc nào cũng có cặp mắt đang nhìn thẳng vào từng ý nghĩ và rung động tình cảm của anh, cặp mắt ấy bao giờ cũng nghiêm khắc và khách quan. Anh hay tự đem mình ra so sánh với các đồng chí chung quanh để tìm ra vô số những nhược điểm của mình.

Có một lần cặp mắt của lương tri đã nhìn anh từ phía trong với một vẻ lạ lùng như nhìn một người nào khác: Đều đặn vài tuần lễ một lần, các diễn viên văn công hiện đang công tác ở trung đoàn ở nhà lại biểu diễn qua máy vô tuyến điện cho đài quan sát A.1. Trong số các diễn viên hát và ngâm thơ, Hiền bao giờ cũng là người được Lữ, Moan và tất cả các chiến sĩ mong mỏi. Có lẽ đối với Hiền, Lữ bao giờ cũng quan tâm theo dõi từng giọng nói, từng câu hát, và anh đã chú ý thấy, từ một nơi xa ở phía sau, cô ta lại tỏ ra đặc biệt có cảm tình đối với Moan, y như hai người đã quen biết nhau rất thân từ lâu. Trước mỗi lần hát bao giờ Hiền cũng rụt rè hỏi trong máy: "Đồng chí Moan hôm nay có đây không?" - "Đồng chí quen đồng chí Moan à?" - Một lần, Lữ đã hỏi Hiền. Câu trả lời của Hiền với anh rất tự nhiên: "Vâng, tôi có quen đồng chí ấy! ". Từ ngày lên đài A.1, đối với Lữ, Moan là người bạn thân thiết và gần gũi hơn cả. Hai người cùng ở tổ máy, và Moan đã nhận Lữ làm anh. Mới đây chính Lữ đã đứng ra giới thiệu Moan vào Đoàn. Anh rất quý Moan và từng tâm sự với Moan như với một con người lớn tuổi: "Từ lúc bé mình đã được bố mẹ nuôi cho ăn học, chưa bao giờ phải lo lắng và chịu đau khổ...". Lữ thường nghĩ: "Gia đình cậu ta chẳng còn một ai, bây giờ cậu ta sống ở đâu thì gia đình và những người thân nhất ở đấy!" Lữ thương yêu và chăm lo Moan bằng một thứ tình đồng đội như tình máu mủ ruột rà. Vậy mà có lúc Lữ lại nghĩ: "Cậu ta cần gì thứ tình cảm anh em của mình. Cậu ta đã có người... yêu, cậu ta hơn mình!". Mới gần đây, Hiền còn gửi cho Moan, kèm theo cả quà - một gói bột trứng và đường. Chung quanh một cái "sự kiện" như vậy, con nhà lính ai mà có thể làm ngơ được? Một hôm Hoạt sang chơi, Hoạt cùng mấy cậu trinh sát ngồi quấy bột trứng do Moan đem ra chiêu đãi. Một cậu chất vấn:

- Cô ta đẹp không, Moan? Tao chưa trông thấy mặt mũi bao giờ...

- Xem người chỉ cần nghe tiếng nói - Hoạt nói đùa - Tiếng hát tình cảm thế không thể nào là người xấu được.

Hoạt nhấp một ngụm bột trứng trong chiếc ca tráng men, hỏi thêm:

- Cậu chỉ về dưới ấy lấy gạo vài bận, làm sao cậu bắt quen được với cái o văn công ấy chóng vậy?

- Tôi quen với chị Hiền từ ngày đi với anh Lữ đón đoàn văn công về trung đoàn - Moan đỏ mặt thanh minh - chị ấy coi tôi như em, chuyến nào tôi về dưới đó chị ấy cũng qua rủ tôi sang đoàn văn công ăn cơm.

- Cô ta thường nói với cậu những chuyện gì?

- Chị ấy hỏi thăm tình hình gia đình. Lại hỏi tôi ra miền Bắc và được gặp Bác Hồ hồi năm nào? Chị ấy hẹn bao giờ hết chiến dịch sẽ về chơi dưới vùng tôi ít hôm và sẽ hát cho bà con nghe.

Lữ cùng các đồng chí uống bột trứng. Lần đầu tiên anh được nếm thử thứ bột sấy khô vàng vàng quấy với nước đường. Anh chỉ nhấp có một ngụm rồi ngồi ngắm Moan: "Thằng Moan mới đẹp trai và đáng hấp dẫn làm sao?" Moan có vẻ đẹp tươi sáng ngây thơ như trẻ con nhưng đồng thời lại có một vẻ dũng mãnh ở đôi bắp tay và khuôn ngực rắn chắc, ở cặp lông mày lưỡi mác mà mỗi lúc nhíu lại nom đã có vẻ một chàng trai đầy ý chí và quả quyết. Lữ vẫn còn nhớ lần anh và Moan đi đón đoàn văn công trở về, khi Moan nổ súng hạ được con thú giữa rừng, Hiền và các cô văn công đã đứng ngây ra để ngắm Moan như ngắm một chàng thiện xạ, lúc ấy một tay cậu ta xách khẩu súng một cách trễ nải, một tay đặt trên vai giữ con vật bị săn cõng nằm oặt trên lưng, cậu ta bước điềm tĩnh và không để ý thấy các cô gái đang ngắm mình. "Hiền đã thương Moan và thấy cần thiết phải động viên săn sóc cậu ta, một đồng chí gia đình bị địch tàn sát, cũng như mình bấy lâu nay, hay là Hiền đã bắt đầu có cảm tình với Moan? Tại sao một cô văn công lại cư xử tỏ ra quá thân mật đối với một chiến sĩ trẻ tuổi đẹp trai?". Cái mối quan hệ chưa được đặt tên ấy làm cho Lữ đôi lúc thắc mắc và băn khoăn. Đôi lần, bằng một cách vô ý thức, anh băn khoăn thắc mắc như thế, để rồi sau đó lại tự trách mình và tự cảm thấy xấu hổ: "Sao có lúc mình lại sinh ra lẩm cẩm vô lý đến như vậy? Tại sao mình lại đi ghen với bạn? Tại sao Hiền lại không thể quen biết và quan tâm đến Moan bằng tình đồng đội và tình bạn, cũng như mình? Tại sao Hiền không thể xúc động trước hoàn cảnh gia đình của Moan, cũng như mình? Tại sao mình lại đánh giá những mối quan hệ chung quanh một cách thấp kém và hẹp hòi như một nhà đạo đức phong kiến vậy?". Ngày còn ở thanh niên xung phong, có một lần Lữ đã chất vấn một số đông thanh niên trong đơn vị làm đường: Tại sao khi một anh con trai và một người con gái có quan hệ quen biết với nhau thì lập tức những người bên ngoài liền kết luận đấy là quan hệ tình ái? Vậy chỉ khi muốn yêu nhau thì con trai, con gái mới cần quen biết và chuyện trò với nhau hay sao?

Như một con chim một bên cánh đã bị buộc vào sợi chỉ ngũ sắc, Lữ tự phân tích những diễn biến trong tâm hồn mình và anh chợt nhận ra tình yêu thực sự đang chi phối mình. Anh đã yêu Hiền, chẳng phải từ sau ngày đài Q.4 trở về, khi anh đứng lặng nghe cô hát giữa khu rừng hậu cứ đầy mưa gió bão bùng, mà thực sự mối tình ấy đã bắt đầu nhen nhóm từ cách đây mấy năm. Mối tình của anh thầm kín và mới mẻ nhưng lại phảng phất như một mối tình hồi ức cũ kỹ. Không biết bao nhiêu ngày đêm, anh đã ngồi một mình trong căn hầm máy này, giữa miếng đất nóng bỏng lửa đạn để viết cho Hiền những bức thư đầy các trang nhật ký và chẳng bao giờ gửi đi. Rồi sau đó để tự chế giễu mình: Mình đã ấp ủ và theo đuổi một mối tình "không tưởng"! Những dòng tâm sự với cô, những hoài bão và quan niệm về tình yêu và cuộc sống, những điều anh muốn thổ lộ với cô như với một người yêu thực sự kia, tất cả sẽ đi đến đâu khi giữa anh và cô thực tế là những người chưa quen biết? Thực tế anh chỉ là một anh chàng đang ngồi nghĩ và tưởng tượng ra một câu chuyện tình yêu viển vông! Riêng điều này, anh chỉ tự chế giễu và đã tha thứ cho mình: Rồi khi nào chiến dịch kết thúc và thắng lợi, anh dự định sẽ chủ động đến tìm gặp Hiền, như ngày xưa anh đã chủ động đến tìm cô trong một kỳ trại hè để trao cho cô những que kem. Anh sẽ nhắc lại cái lần anh đứng trước mặt cô và lúng túng ngơ ngác trước những điều kỳ lạ đang xảy ra một cách thầm kín trong trái tim của người con trai, khiến cho anh chỉ dám nhìn cô mà không cất lên được lời chào hỏi làm quen ban đầu. Anh sẽ thổ lộ mối tình yêu chân thành của anh với người con gái ấy như là anh trao cho cô một trái cây đã chín đỏ trên cành cây tươi xanh. Anh và cô sẽ đứng giữa mảnh đất chiến trường không còn bóng một tên Mỹ, lúc bấy giờ cả anh và cô đều đã trải qua những ngày tháng quyết liệt nhất ở mặt trận, đã từng một lần nếm trải những điều sách vở thường nói tới hoặc chưa hề nói tới, đã hình dung thế nào là lòng dũng cảm và tinh thần hy sinh quên mình, đã hiểu sâu xa hơn như thế nào là chiến thắng và niềm vui chiến thắng? Lúc bấy giờ cô chỉ còn biết ngước lên nhìn anh và hỏi thầm: "Tại sao anh lại yêu em?". Anh sẽ cầm tay dắt cô đi qua lần lượt cả ba mỏm đồi 475 rồi xuống thung lũng Khe Sanh ở dưới kia. Hai người sẽ đi qua từng tấc đất chi chít hầm hố và giao thông hào, từng tấc đất mới được giải phóng mà những người đồng đội dũng cảm trẻ trung đã gửi lại biết bao mồ hôi và máu, đồng thời cả những hoài bão và lý tưởng, cả tiếng hát và cả những nỗi đau. Anh sẽ đưa Hiền đến chào bố anh và giới thiệu với bố đó là người bạn gái của anh. Tất nhiên bố anh sẽ hiểu. Ông cụ sẽ cười lớn và nhìn hai người bằng cặp mắt vừa chế giễu vừa âu yếm. Ông cụ sẽ biết cách làm cho Hiền đỡ lúng túng thẹn thùng bằng cách hỏi han cô, khen ngợi tiếng hát của cô, tiếng hát đã được anh và bao nhiêu người đồng đội của anh trên chiến trường lắng nghe, đã chứa đựng cả niềm vui và nỗi buồn, cả hoài bão và lý tưởng của cả một thế hệ tuổi trẻ.

... Mấy ngày cuối tháng ba địch ném bom xuống 475 và các quả đồi hai bên đường số 9 ác liệt chưa từng thấy. Giữa những ngày không khí đầy căng thẳng có nhiều triệu chứng quân địch đang dọn bãi đổ quân thì hôm ấy, Lữ đang ngồi làm việc bên máy bỗng nghe tiếng gọi, một giọng nói quen thuộc trên một làn sóng quen thuộc: "Đồng chí cho phép tôi nói chuyện với các đồng chí A.1". Lữ điều chỉnh lại cái bộ phận lọc tiếng rồi trao ống nghe cho Moan. Đầu bên kia, Hiền đang hát. Cả hai người, Lữ và Moan chỉ nghe được bập bõm. Quả đồi 475 đang rung lên dưới từng loạt tiếng nổ bom B.52.

Khuê lại trở về đại đội trinh sát vừa được một thời gian ngắn. Sau khi Lượng bị thương, Kinh và Nhẫn hai người bàn với nhau quyết định tạm thời trả Khuê về đại đội trinh sát, với chức vụ mới là đại đội phó. Trong cùng đợt đề bạt với Khuê còn có một loạt cán bộ đại đội khi mới bắt đầu chiến dịch hãy còn là cán bộ tiểu đội hoặc trung đội phó. Tuy là một đại đội phó "mới bóc tem" nhưng Khuê đã từng giữ chức vụ phái viên tác chiến của ban tham mưu trung đoàn, một chức vụ tương đương với cán bộ đại đội dưới đơn vị.

Từ một cán bộ cơ quan, Khuê tạm thời xuống nắm việc tổ chức trinh sát địch giúp trung đoàn trưởng. Nắm một đại đội thật khó nhưng làm sao có thể nắm vững tình hình địch trong tình hình sắp đến lại khó hơn nữa. Vốn tự tin nhưng Khuê vẫn hết sức lo lắng với trách nhiệm mới của mình. Hôm đó Khuê trở về đại đội cũ với một cái ba lô nhũng nhẽo chẳng có thứ đồ đạc gì ngoài một bộ bản đồ quân sự và chiếc ống nhòm do trung đoàn mới phát, anh ngồi thõng hai chân xuống mép hào bên cạnh hầm bếp, nhờ bác Đảo tranh thủ hớt bộ tóc đã chờm kín cả cổ áo và đầy ghét bẩn. Khuê hỏi bác Đảo tình hình ăn uống cùng sức khỏe bộ đội rồi cũng như Lượng ngày trước, Khuê lại vác tăng võng và khẩu súng lên tiền duyên nắm các toán trinh sát đang bám địch.

Bản tin địch do cấp trên thông báo hằng ngày báo hiệu tình hình địch đang khẩn trương. Một buổi tối, Nhẫn, Khuê và Xướng - tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 1 - cùng gần một chục cán bộ quân sự kéo nhau lên đồi 475 trinh sát những khu vực địa hình địch có thể đổ quân bằng đường không. Nhẫn đã phán đoán, căn cứ vào đặc điểm địa hình, cao điểm 475 sắp tới sẽ đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong toàn mặt trận. Thứ nhất, đài quan sát pháo binh khó có thể tìm một chỗ đặt tốt và lợi thế hơn. Thứ hai, tất cả các con đường giao thông hào và chiến hào nối liền với các chốt phía nam với đại bộ phận đơn vị đang ở phía sau đều đi qua dưới chân phía đông đồi 475. Nếu địch đổ quân và đứng vững chân được trên cái điểm cao ấy thì gần như toàn bộ trận địa bao vây của trung đoàn 5 sẽ nằm phơi lưng dưới tầm mắt và làn hỏa lực của địch, tất cả các chốt của trung đoàn hiện đang đóng sâu vào hàng rào phía nam Tà Cơn sẽ bị khống chế và uy hiếp từ bên sườn.

Đêm hôm đó, trăng non mới đầu hôm đã lặn. Sườn đồi lồi lõm đầy hố bom rất khó đi, thỉnh thoảng lại gặp một vài vạt đất cháy. Khuê không ngờ khi anh cùng Nhẫn đứng giữa hòn núi đá "đầu gà" đen sì trên mỏm A nhìn xuống, quả đồi 475 lại rộng và địa hình phức tạp đến như vậy. Nhẫn và Xướng xem xét kỹ sườn phía đông. Sau khi trinh sát xong, Nhẫn và Khuê ghé vào chỗ hầm Lữ. Hai người đến gần căn hầm máy đã nghe tiếng "tích, tích" và nhiều thứ âm thanh khác nhau từ bên trong vọng ra. Lần đầu tiên Khuê nhận thấy Nhẫn cũng có lúc tỏ ra niềm nở và xúc động. Anh bắt tay Lữ rất chặt, tự giới thiệu, rồi âu yếm đặt cả hai bàn tay trên cặp vai xuôi xuôi mảnh dẻ của anh con trai người chính ủy của mình. Nhẫn nói với Lữ bằng cái giọng dịu dàng: "Anh Kinh thường nói chuyện với tôi anh hiện đang ở trên này".

Từ ngày gặp nhau tình cờ trên đường giao liên, lần này Khuê mới lại giáp mặt Lữ. Hai người lính trẻ này của hai trung đoàn thật ra cũng chẳng có một mối quan hệ nào trong công tác cả. Trong quan hệ quen biết, có khi ta tiếp xúc với một người nào đó khiến ta nhìn mình và tự đánh giá mình rõ rệt hơn. Trường hợp Lữ và Khuê giống như vậy. Bao giờ nghĩ về Lữ, tuy mới gặp một lần, Khuê cũng tự nhủ thầm đó là loại những anh chàng chứa đầy trong đầu những ý nghĩ độc đáo hay ho, những anh chàng hay nghĩ ngợi suy tưởng như thế khó có thể trở thành một anh lính chiến đấu thật sự. Tuy vậy riêng đối với Lữ, Khuê lại rất nể. Khuê vẫn còn giữ lại cảm tưởng sau một lần nói chuyện với Lữ, anh thấy mình trở nên hiểu biết hơn, như một người trở nên phong phú và giàu có hơn. Khi ngồi bên Lữ và nghe Lữ nói, Khuê thấy mỗi cử chỉ, mỗi hành động, mỗi công việc làm của anh đều mang một ý nghĩa sâu xa và rộng rãi mà chính anh không thể nhìn thấy hết.

Lữ và Khuê gặp nhau lần này vẫn còn bỡ ngỡ. Hai người nhìn nhau khá lâu mới nhận ra. Sau gần nửa năm từng người lăn lộn trên từng khu vực địa bàn của trung đoàn mình, cả Lữ và Khuê đều có những nét biến đổi và đều trở nên già dặn từng trải hơn. Lữ vẫn dong dỏng cao, mắt đen mơ mộng, nhưng khi Khuê thoạt nhận ra, anh liền thấy thương bạn: Quần áo Lữ rách vá nhiều chỗ, tai nghễnh ngãng, cái cổ ngẳng và dài, một hàng lông tơ hơi đen đã hiện rõ trên vành môi trên cong cong. Dưới ngọn đèn cháy trong cái hộp sắt, trông Lữ rõ ràng đã gầy và già đi!

- Cho mình ngắm cậu một chút nào! - Giọng Lữ thật sôi nổi mừng rỡ sau khi anh nhận ra Khuê - hãy ngồi tạm xuống đây! Khuê, cậu ngó tìm cái gì trong góc ấy? Một con chim đấy! Thú thực, nếu ban nãy cậu không tự giới thiệu ngay thì mình cũng khó nhận ra cậu! Mới có từ dạo ấy mà trông cậu khác đi nhiều quá.

- Mình cũng vậy ư Lữ - Khuê hỏi đùa - mình cũng già đi đến thế kia ư?

- Không. Tuổi mình và cậu làm gì đã có thể gọi là già được. Mình chỉ thầy cậu chững chạc như một cán bộ.

- Lâu nay cậu có hay làm thơ phú gì không?

- Cũng thỉnh thoảng mới làm đôi chút. Mình nghe cậu không ở chỗ bố mình nữa phải không?

- Mình đã được xuống đơn vị rồi.

- Bây giờ cậu làm gì?

- Mình mới tạm xuống đại đội trinh sát...

Lữ mừng rỡ và "bốc đồng":

- Từ lâu mình cũng đã nghe tin cậu không ở với bố mình nữa và sang làm cán bộ tác chiến của trung đoàn. Mình mừng cho cậu đã tiến bộ đấy! Chứ làm sao cậu sống bên cạnh ông bố mình mãi được! Ông bố mình đúng là một cái lò lửa, phải không? (Khuê mỉm cười nghĩ: Cậu cũng y như một cái lò lửa). Từ ngày gặp cậu ở đường giao liên, mình đã phỏng đoán thấy cậu là một tay điềm tĩnh và quả quyết, cậu có tướng quân sự hơn mình. Khuê ạ, cho đến hôm nay mình đã nhận ra một điều này: Có tinh thần chưa đủ, phải có khả năng nữa. Khả năng đánh giặc, khả năng quân sự ấy! Về mặt này, cậu giỏi hơn mình. Mình cũng có chút ít tinh thần nhưng về mặt khả năng quân sự thì hãy còn xoàng quá Khuê ạ! Hôm nay chúng mình đang đứng trước một cái thằng Mỹ, khi đã có tinh thần rồi, tất cả chúng ta có thể sẵn sàng đổi mọi thứ khả năng khác nhau riêng của mình để lấy một thứ khả năng quân sự. Lúc này mình nghĩ như vậy đấy! Lúc này không có một thứ tài năng nào quý bằng tài năng đánh giặc, không có một thứ chuyện nào hay bằng chuyện nói với thằng Mỹ bằng súng đạn đâu!

Khuê vừa kịp ngồi xuống tấm ván có những bình ắc quy anh đã thấy như có một luồng tư tưởng phát ra từ sau vầng trán kia. Đầu óc Khuê lúc ấy lại đang chứa đầy những công việc cụ thể trước mắt. Hai người nói chuyện với nhau một lúc trong không khí luễnh loãng và không tập trung tư tưởng. Trước khi ra về, Khuê lục túi quần trao cho Lữ bao thuốc lá bóc dở đã bẹp dúm dó. Ngay lúc đó một ánh chớp bom rồi hàng loạt chớp bom lóe sáng bên ngoài. Căn hầm máy chao đi như đưa võng. Đất đá từ trên nóc hầm rơi xuống chiếc mũ sắt của Khuê lộp độp. Lữ kêu: "Chúng nó đánh còn xa! " rồi vẫn cúi gập lưng đưa bàn tay che gió ngoài cửa tiếp tục châm điếu thuốc. Dưới vành mũ sắt, Khuê trông thấy đốm lửa que diêm đang nhảy nhót rọi sáng những món tóc đen nhánh ôm sát cái vầng trán lấm tấm mồ hôi của Lữ.