Bóng Đêm epubePub   PDF A4A4   PDF A5A5   PDF A6A6  
Chương 14
ùa hè ấy là một mùa hè lửa. Ông Cao Văn Tầm về hưu, cứ như là vắng chủ nhà gà vọc niêu tôm, các tệ nạn xã hội như được dịp từ đâu ào tới, nảy nở vô tội vạ trong địa bàn Quận nhà. Liên tiếp hết cơn sốt nhà đất, lại đến cơn sốt vàng kéo theo sự lên giá đồng mỹ kim và sụt giá đồng nội tệ tạo cơ hội cho lũ gian thương kiếm bạc tỷ trong chốc lát. Cờ bạc, lô đề, cá độ trở thành trò chơi phổ biến trong giới sinh viên học sinh. Ma túy tràn vào học đường. Nhà trường, thánh đường tôn nghiêm biến thành vũ đài thi thố các trò bạo lực và trấn lột. Nạn du đãng ngang nhiên tràn lan trên các phố xá và các nơi công cộng. Các vụ gian lận thương mại, buôn lậu thuốc lá, thuốc bệnh, hàng điện tử, xe máy, vải vóc từ biên giới phía Bắc về là câu chuyện nhức nhối hàng ngày trên báo chí. Liên tục làm mất mạch lạc nhịp sống chung là các vụ lừa đảo cỡ quốc gia của mấy công ty ma. Tràn ngập phố xá là hàng giả, từ thuốc trừ sâu đến mỹ phẩm, dầu gội đầu. Mấy chục quỹ tín dụng vỡ nợ. các ông trùm lừa đảo cao chạy xa bay, hàng ngàn người lao động bỗng chốc rơi vào cảnh hoàn toàn trắng tay. Mọc như nấm cùng các quán cà phê ôm, karaoke là các quán trọ trá hình ổ chứa, động mại dâm. Cháy nhà ra mặt chuột, các vụ tham ô lớn cả chục tỷ đồng cùng mấy đường dây buôn ma túy xuyên quốc gia bị phát hiện, đưa ra vành móng ngựa cả trăm tên tội phạm trong đó không ít tên là viên chức quốc gia, gây bàng hoàng cả xã hội.
Mùa hè ấy, thay thế ông Tầm, Trần Khoái về giữ chức quyền Trưởng Công an Quận này. Cáo chết ba năm lại quay đầu về núi. Khoái, vẫn cái bộ dạng quan cách, đạo đức giả, lấy mẽ ngoài che đậy cái bất tài vô đức, lại đeo xung quanh mình bao điều ô trọc và dị nghị, đã không biết điều lại còn lên mặt ra oai. Tuy nhiên, giữa Nhâm và Khoái, quan hệ còn đang là mới mẻ, cả hai có lẽ đã biết đến tài sức của nhau nên vẻ như là đã có thỏa thuận ngầm, việc ai nấy làm, cứ thế đã, mọi việc diễn tiến thế nào hồi sau sẽ định liệu. Dẫu thế nào, cái chết cao cả của Trừng cũng đang tạo nên một mẫu số chung cảm xúc, khiến mọi người đối xử với nhau đều còn rất dè dặt.
Mùa hè ấy là mùa hè Nhâm làm được nhiều việc có ích nhất. Con người là công việc. Công việc biểu hiện tư tưởng, tâm hồn anh, nhờ công việc anh tự trình bày tư cách mình. Và anh nghĩ, Quyến sẽ mỗi lúc một hiểu thêm chiều sâu tư tưởng anh và quan hệ giữa anh và Quyến nhờ vậy chắc chắn là sẽ tốt đẹp lên.
Mùa hè tràn trề nhiệt năng ấy là những ngày Nhâm tự phô diễn triệt để nội lực, nhiệt huyết mình, là đoạn đời rực rỡ nhất trong cuộc đời chiến sĩ của anh. Đầu tháng năm, đóng giả tình nhân của một ả buôn thuốc phiện lâu năm, Nhâm lọt vào đường dây buôn thứ hàng quốc cấm này từ Lao Cai về Hải Phòng. Leo lên tận làng Mông Pa Cheo Phin, Hà Giang, gặp thủ lĩnh đường dây buôn ma túy xuyên lục địa Thào A Đủa. Vượt qua các mắt lưới nghi ngờ, thử thách, anh quyết nắm bằng được cách thức tổ chức, các thành viên của đường dây cùng các quy định bất thành văn về việc trao hàng trả tiền, vận chuyển. Mẻ lưới sắp cất không hiểu vì sao lại bị lộ. Bọn tội phạm chạy hết sang Lào. Nhâm trở về thì được quyền Trưởng Công an Quận Khoái giao việc thẩm vấn một gã đàn ông giết vợ và ăn thịt vợ. Gã tên Cật, bốn mươi hai tuổi, mặt to phộng, mũi triểu thiên, lông mày ngắn ngủn, mắt ti hí và miệng tua tủa những chiếc răng nhọn y như đinh thuyền. Chỉ là những màu thuần lặt vặt như vợ y hay ca cẩm rằng y hay đi đêm về hôm và rượu chè bài bạc. Thế mà một đêm, cầm một cây gậy đứng rình ở cạnh cửa, vợ vừa bước vào, y giáng một nhát vào gáy vợ khiến chị ngã dập xuống đất, chết ngay tại chỗ. Để xác vợ đấy, y điềm nhiên đi mua rượu, rồi bắt đầu xả thịt vợ, khề khà cho đến nửa đêm thì bắt đầu tháo khớp chân tay vợ đem ra vườn chôn. Khốn nạn! Trong cái thể xác như vỏ bọc kia của gã đâu là chốn mịt mùng thần bí của bản thể, đâu là sự đối lập giữa cái tự nhiên và cái siêu tự nhiên, của linh hồn và thể xác? Tính chất nhị nguyên ở những kẻ như nó tưởng rằng sẽ được khắc phục theo lối nhân văn, hóa ra nó mãi mãi vẫn là con người đang thoái hóa trở lại là kẻ ăn thịt người buổi chưa thoát khỏi lốt thú? Con người, mang bản tính thú dữ ở dạng tiềm ẩn, hãy cảnh giác với nó! Hỏi cung nó, Nhâm nhớ đến vụ án cái đầu người bị cắt thủ phạm là Thuyên và cảm giác kinh sợ về cái ngõ hoang như lối đi xuống âm ty địa ngục lại trở lại trong anh. Phải kìm nén lắm Nhâm mới không ra tay đấm thẳng vào mặt con thú người nọ. Anh thấy bỗng nhớ Trừng vô cùng.
Nghỉ chưa đầy hai ngày, Nhâm lại được ông Khoái giao nhiệm vụ bắt một tên lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân mới trốn từ Nga về, theo yêu cầu của INTERPOL. Phạm nhân tên Mừng. Y sang Nga theo danh nghĩa xuất khẩu lao động, làm thợ nề ở một xí nghiệp xây dựng tại Pêtécbua. Trời! Pêtécbua! Cái danh từ riêng đa âm tiết ấy vừa nhắc đến đã khiến hai cánh mũi Nhâm cay sè, vết thương lòng âm thầm nhức nhối lại chợt mưng tấy lên; lặng đi trong cơn chái thương với cảm giác chua xót và đau buồn vô hạn, anh nhớ đến tên họa sĩ khốn nạn và đoạn đời sa sẩy bi thương của Quyến. Đã hết hạn bốn năm, nhưng Mừng còn trù trừ chưa về nước vì đang còn dang dở chuyện vợ lẽ con thêm. Một hôm, một người Ucraina bạn y nhà y đổi từ tiền rúp lấy 35.000 đô la ở một chi nhánh Ngân hàng Quốc tế, vì ở đây có người tình của y làm việc. Nhận tiền của người Ucraina, bảo ông ta chờ ở cửa, y đàng hoàng đi vào chi nhánh nọ, rồi như có phép lạ, biến mất, không thấy trở ra. Người nọ xộc vào hỏi thì mới được biết y đã đổi xong tiền và chuồn ra bằng cửa sau. Hốt hoảng người nọ báo Công an Nga thì y đã ung dung ngồi trên máy bay bay về Hà Nội.
Lên sân bay, xem sổ sách của cơ quan biên phòng ở đây, biết chắc Mừng đã về nước, Nhâm thuê xe taxi phóng về làng Nguyên thuộc huyện Đông Hưng tỉnh Thái Bình, quê y. Phán đoán của Nhâm chính xác. Mừng đã về đây, nhưng chỉ ở với bà vợ già tròn có hai ngày. Mừng đi đâu sau khi về gia đình? Hỏi han người trong gia đình. Nhâm biết Mừng có ba người bạn thân ở thành phố Nam Định. Nam Định, trong trí nhớ Nhâm, hắt hiu những dãy phố nhỏ vắng teo trong thơ ông Tú Xương cũng lại là ấn tượng duy nhất khi anh tới đây vì bao tâm sức còn đang tập trung cho phán đoán.
Mừng có ba người bạn tên là Trạc, Tiến, Tấn ở thành phố này. Tìm đến ai trước hết để khỏi dứt dây động rừng? Trước mắt là các ngả đường, đặt chân lên ngả đường nào để khỏi phải lộn trở lại, để đi được tới đích nhanh nhất?
- Chào anh Trạc!
Đứng trước căn buồng trong căn nhà cấp bốn, mái ngói cũ, rui mè xập xệ, cạnh cái môtô nhãn hiệu GL 150 phân khối, Nhâm đánh tiếng, sau một quyết định chọn lựa dứt khoát.
Cái chưa biết với mỗi người bao giờ cũng là vô số để khám phá nó, con người thường khi vẫn phải dựa vào phán đoán trên cơ sở hiểu biết và kinh nghiệm cá nhân. Nhưng ở đây, hình như dẫn lối cho Nhâm còn là sự mách bảo của một năng lực thần bí siêu hình được trực giác mẫn cảm của Nhâm nhận biết? Nghĩa là đã xảy ra một hiện tượng kỳ lạ, đã có giây phút ngưng thần, hòa tan bản thể vào ngoại vật ở Nhâm? Không! Sự việc còn lạ lùng hơn, cả ba người bạn của tên Mừng đều ở trong khu tập thể nhà máy dệt. Nhâm đang đi vào đó bỗng dưng có một con chim sẻ bay sượt qua vai anh. Anh chợt dừng bước để nhìn theo. Con chim rúc vào một cây rau ngót già ở một luống rau bên dệ đường kêu rích rích liên hồi như gọi anh. Chân anh liền bước theo nó. Và con chim sẻ hình như chỉ chờ có vậy là cất mình bay lên. Anh như bị nó hút hồn. Lát sau thấy nó đậu trên cái yên chiếc môtô lớn dựng dưới giàn đậu ván, anh mới dừng lại và một người phụ nữ hỏi anh tìm ai, anh đáp, rồi người đó quay vào nhà gọi to: “Anh Trạc ơi, có khách”! Chiếc xe máy phân khối lớn ở trước cửa căn buồng người tên Trạc bạn Mừng gây ra một kích ứng là lạ trong Nhâm. Cùng với tính chất tiên báo của sự vật, ở đây, lúc này hữu thức tối đa đã dẫn đến vô thức thăng hoa, khiến anh trở nên sáng suốt, linh hoạt, chính xác thần tình, để anh vượt qua một cách mau lẹ những tình huống khó khăn ở trên sức người.
- Anh Trạc ơi, tôi có người bạn học cùng anh, giờ ở Hà Nội nhân tiện tôi xuống đây anh ấy nhờ tôi đến hỏi thăm anh.
Nhâm nói, ngoái nhìn chiếc môtô dựng trên chân chống, rất tự nhiên, tiếp:
- Anh có chiếc GL mới nhỉ? Nhưng sao lại vần chiếc xe phân khối lớn đến thế?
Người tên Trạc tròn trùng trục, tay chân nần nẫn, vẻ hiền lành, đưa tay chỉ chiếc ghế mời Nhâm ngồi, cười trành cái miệng khoanh trong vòng râu chưa cạo đen xì:
- Xí nghiệp thua lỗ, đang đứng bên bờ phá sản. Ăn còn chưa đủ, xe pháo gì. Của ông bạn ở Thái Bình đấy, anh ạ. Nó cũng đang muốn bán để lấy tiền làm vốn buôn lớn.
Thở ra nhè nhẹ, Nhâm lặng đi cả mấy giây. Duyên cơ bất khả lộ! Đây lại là một may mắn tình cờ mà ông Tầm đã có lần nói tới đây.
- Anh bạn Thái Bình của anh muốn bán chiếc xe này thật à?
Ngoảnh ra cửa, Nhâm giữ giọng điều hòa để khỏi lộ sự săn đón khấp khởi. Và khi người tên Trạc xác nhận lại một lần nữa rằng, bạn anh muốn bán nhanh để lấy tiền đưa vợ vào Sài Gòn mua nhà cửa, làm ăn, Nhâm liền khe khẽ:
- Thế thì gặp duyên, gặp thuyền, gặp bạn, gặp vạn sự lành rồi. Tôi cũng muốn có một chiếc GL để chạy đường xa. Liệu tôi có thể gặp anh bạn Thái Bình của anh được không?
Anh bạn Thái Bình của anh, gã lừa đảo quốc tế, đã tới ngay chiều đó. Việc tiếp anh ta và đưa anh ta về giam giữ sau đó chẳng khó khăn gì. Sự vụ được báo cáo về. Tuần lễ sau, ở buổi giao ban trên Sở, ông Khoái biến thành tên Lý Thông cướp công Thạch Sanh thuyết trình một kinh nghiệm mới trong việc bắt tội phạm của chính ông, nhan đề: Gọi phạm đến để bắt.
o O o
Đầu tháng Sáu, Nhâm tham gia khám phá vụ án làm hộ chiếu giả bán cho người trốn đi châu Âu. Tên đầu sỏ ranh ma đã cho anh leo cây hai lần. Nó để anh xáp tới khi đã kịp thời hủy bỏ tất cả vật chứng và sau đó công khai giễu cợt anh. “Thôi được, lần này mày nhất tao nhì. Bắt ép mày cũng được, nhưng tao không cần. Một cãi với một là không. Tao sẽ cất vó mày đợt khác”. Học cách nói của Trừng, anh nghĩ thầm vậy. Quả nhiên, tuần sau nó rơi vào bẫy của anh và hết đường chối cãi. Cuộc sống có dạng một trò chơi ăn miếng trả miếng là vậy,
Giữa tháng sáu Nhâm cùng một đồng nghiệp bắt được thằng Tồn hung thủ đã giết chết một nữ sinh viên ở phố Chợ Xanh sau khi đã hãm hiếp cô, cướp đi mười lạng vàng và một nghìn đôla rồi sổng tù đã ba năm nay. Năm ngoái, được tin tên phạm cực kỳ hung hãn này trú tại nhà bà chị ở Hải Dương, một anh công an hộ khẩu mang lệnh truy nã đến gọi nó đã bị nó đâm chết ngay ở ngưỡng cửa. Nó tuyên bố: Ăn thua đủ với công an. Lần này có tin nó đang trốn tránh tại nhà một con bồ ở thị xã Sơn Tây. Nhâm, lên thị xã nọ, chộp được nó ngay ở ngoài phố Sơn Lộc. Nó chịu đưa tay vào còng, nhưng bất ngờ rụt lại, đấm vào mặt anh, vùng chạy. Anh kịp thời túm được nó, quật nó ngã, đang đè nó dưới đất thì thằng em trai nó từ đâu chạy đến, rút dao găm bổ xuống. Cũng lại là do sự điều khiển của một năng lực siêu thường, những động tác vùng vẫy trong khi vật lộn của anh với nó vô tình mang ý nghĩa né tránh, lưỡi dao của thằng em hung thủ đã sượt qua sườn anh, xuyên sâu vào lá lách thằng Tồn, thằng Tồn rẫy đạch một cái rồi trợn mắt há hốc miệng, chết ngay tại chỗ.
Một tuần sau, vết thương lành, lại theo lệnh ông Khoái, Nhâm đã có mặt ở Hậu Giang. Một đám cướp năm tên, trong đó có một tên có hộ khẩu ở quận nhà, đang hoành hành dữ tợn từ đây đến Kiên Giang, Hà Tiên. Cùng đồng đội ở địa phương anh rượt đuổi bọn cướp trên dọc ngang kênh rạch vùng này. Đồng bằng sóng Cửu Long mênh mang nước tràn. Lần đầu tiên, vùng đất trẻ giàu có, đặc sắc phong vẻ, mới chỉ được biết qua sách vở, phim ảnh, hiện ra trước mắt anh. Đất đai phẳng lì, vừa thân mật vừa mông quạnh, bí mật. Con chim bói cá in hình tận chân trời lênh láng một sắc vàng vàng xanh nó cần mẫn dai dẳng giữa thênh thang trời đất, thiếp đi rồi chợt tỉnh thức vì một con sóng xô, nhìn ra trước mặt vẫn lại là mặt nước trắng lặng trong nắng phong phanh vô hình vô ảnh, anh nghĩ, ta đang ở cõi hư vô liên thông cả mấy cấp vũ trụ. Nước kênh trong quá, trong đến mức mất cảm giác độ sâu, kỳ cọ bàn tay mãi mà vẫn thấy rơn rớt dính, hỏi ra mới biết là nước phèn chua, đến cả con đỉa cũng không sống nổi. Hỏi ra mới biết trên thế giới chẳng có nơi đất nào đẹp đến như thế mà dữ dằn độc ác đến như thế. Hỏi ra mới biết cả hệ thống kênh rạch chằng chịt nối nhau thành mạng ở đây là do sức người tạo nên. Con người lấy sức ở đâu mà đào đắp cái khối lượng đất bùn khổng lồ thế! Mắt người hẳn phải tinh hơn mắt chim đại bàng mới có thể phóng chiếu xa rộng như thế để những đường thẳng như kẻ chỉ tít tắp dẫn lối cho chua mặn xả nhanh ra biển! Giờ đây thì xuôi ngược tấp nập trên mặt nước là ghe thuyền đằng mũi lồ lộ hình hai con mắt lớn, dư ảnh của một thời con người phải săm mình chống chọi với thủy quái. Ghe Cần Đước mặt mập bự, mũi cong. Ghe An Giang mũi nhọn, hai bên trang điểm hai con rồng. Loang loang trên sóng nước tiếng còi tầu mỗi khi qua một trấn nhỏ bên bờ, nơi nhà nào nhà nấy lênh khênh chân gỗ chân xi măng cốt thép cắm sâu dưới đáy nước. Sặc lén mùi cá tôm và mùi mắm mặn chát. Dập dềnh bên những cọc neo là thuyền chở gốm sứ Đồng Nai, dừa Bến Tre, đất đó Biên Hòa, xi măng Hà Tiên, thuyền nào thuyền nấy khẳm tới tận vạch áp khẩu giả. Nhìn trời biển rộng dài vô hạn, thấy con người tất bật bận rộn, Nhâm chạnh nghĩ: Công việc dựng xây còn nhiều quá, cần công sức của bao nhiêu thế hệ nữa mới tạm gọi là.
Chiều ấy, thuyền Nhâm sau khi vượt Vàm Kỳ Hồng, neo lại bên bờ một con kênh. Vắng lặng, nước triều bán nhật đẩy đám lục bình xanh bập bềnh vào một vũ điệu xoáy ốc êm ả. Nhâm chợt nhận ra bóng đêm như một tấm lưới từ cao xanh thả xuống. Và nhận ra tiếng người phụ nữ chủ thuyền xinh xắn, tóc cặp cao vống, áo nâu, quần láng đen, ngực tròn, ngồi khóc thút thít ở đuôi thuyền. Người phụ nữ thật sự còn là một cô bé, trừ bộ ngực bự. Cô là chủ thuyền cho anh đi nhờ đã năm hôm. Hàng ngày cô nấu cơm cùng ăn với anh. Tính cô sạch sẽ. Chiều, cô ngâm mình dưới kênh, kỳ cọ rất lâu rồi lên thuyền; khi đó anh lên bờ và chờ cô đứng ở mũi thuyền xõa làn tóc ướt ngắn thun lủn ở sau gáy gọi, mới trở lại lòng thuyền. “Tôi chở anh đi công vụ, tôi không lấy tiền, vì tôi cũng có việc phải đi Hà Tiên. Chồng tôi nó bỏ tôi, theo một người đàn bà, ảnh ruồng rẫy tôi”. Miếng cơm nghẹn vì câu chuyện, vì giọng người phụ nữ ngùi ngùi, vì gương mặt trắng phau phau ngước lên chờ đợi của cô chủ thuyền. Anh biết nói năng gì với cô? Điều khó nhất là nhận ra mình, điều dễ nhất là khuyên nhủ người khác. Nhưng, anh đã từng trải gì đâu mà có được lời khuyên nhủ? Cuộc sống bao la như đất châu thổ không có chân trời, mỗi người chỉ thông thạo một vài động tác đơn sơ. Đời người ngắn ngủi đến mức chỉ làm nổi một vài việc thôi. Tình yêu thật sự dâng hiến cho một người là đã trọn một kiếp sống rồi! Nghe tiếng cô chủ thở dài như oán hận, nghe cô lật mình giữa đêm dài thăm thẳm, anh nhớ Quyến thiết tha. Quyến đẹp, Quyến vượt lên, đi qua cái đa tạp của đời sống, là hình ảnh đã được anh lưu giữ và anh tồn thờ. Giá mà trong chuyến đi này và trong cả cuộc sống sau này, hai người mãi mãi đồng hành bên nhau. Sáng sau chia tay, nhìn mắt cô chủ thuyền ậng nước, anh lí nhí, chào cô, hẹn gặp lại. Năm ngày ăn ở cùng thuyền với cô, sao anh có vẻ nhẹ nhõm vô tình thế.
Tính một chiều duy nhất của thời gian đã khiến Nhâm không bao giờ được trở lại con kênh ngày hôm qua nữa rồi. Bắt được bọn cướp ở Hà Tiên, cùng anh em, anh nhảy ùm xuống tắm nước biển phía Tây Tổ quốc. Biển ở đây không phải biển Đông như ở Nha Trang, Đồ Sơn, Cửa Việt. Cảnh lạ, tiếng nói càng lạ. Chèn đét ơi là gì, hồi ra mới biết nghĩa là trời đất ơi. Cũng như từ eng tam có nghĩa là anh em, xây chừng là cái chén uống rượu. Đất nước càng đi càng thấy lạ. Người huyện Bất Bạt, Hà Tây nói thanh huyền như thanh sắc. Tiếng Nghệ An, nói bổ là ngã; lá là lửa; dọi là bát; núc là nước; kiểng là đôi đũa cả. Ở Thanh Hóa, bà con gọi cái đầu gối là cái trốc cún. Một lần anh đến nhà cơ sở ngủ nhờ. Chủ nhà bảo: “Lạy cây chuộc, rửa cây chò, lênh cháng ngậu”. Anh cứ ngớ người, sau nghe giảng giải mới hiểu là: Lấy cái gáo, rửa cái chân, lên giường ngủ! Miền Tây Nam Bộ, bữa ăn nào cũng nhộn nhịp không khí bạn bè. Con cá bông nướng đen thui, nứt nở phô thớ thịt trắng màu hoa bưởi, thơm ngạt ngào, nằm uốn vòng như còn đang thiu ngủ trên chiếc khay lớn. Đĩa rau ghém lồng cồng cọng bạc hà, rau dấp, ướt rượt như mới giật vội từ bờ ruộng về. Chiếc cù lao sôi cuộn làn nước ngầu ngậu, đánh rạt khúc lươn tròn nặng như miếng dồi lợn, miếng đậu phụ trắng bong, sợi đậu giá trắng ngà và miếng khế vàng ửng. Đất mới vỡ còn nồng. Người còn đậm đà phong vẻ thời dinh điển, đội trời đạp đất, ăn to nói lớn, dũng liêm, chính trực, gặp trang hiệp sĩ đất Bắc vô, như gặp lại bạn cũ. Gặp bạn cũ từ phương xa lại, há chẳng vui sao? Trước đèn xem truyện Tây Minh. Lại như gặp lại chuyện đời qua truyện thơ Lục Vân Tiên với những Vương Tử Trực, Hớn Minh... cương trực, hiếu nghĩa đối mặt với lũ gian tà, bạo ngược, bất nghĩa bất nhân. Văn chương kỳ lạ vậy đấy, nó sâu xa hơn, tự nhiên hơn cả đời sống; cái hữu hình của đời sống một khi được nó chạm khắc bằng ngôn ngữ lập tức trở thành vĩnh cửu là vậy. Đã đến lần nhận chén rượu uống kiểu xoay vòng. Nhìn chậu rượu lớn sóng sánh giữa bàn ăn, đón chiếc chén sứ nhỏ chuyền theo vòng kim đồng hồ, Nhâm đưa lên miệng. Uống! Uống cho hết độ, cho say xỉn, sắp cá cả lượt, vui cái vui sinh tỏa thời mới đến đây lập nghiệp mở đất, trằn mình đào kênh thau chua rửa mặn, gồng người chống chọi với cá sấu và giặc cướp: thì ra thời nào cũng có bọn bất lương là thế! Lặn lội, giao tiếp với mọi người, mới nhận ra điều hệ trọng: Không có tầm nhìn và tha thiết với đời sống của con người thì không có chỗ đứng chân vững chắc để chống chọi với cái ác. Người đi trừ ác không sống với sự sợ hãi và lòng căm hận, nhưng biết lo âu dằn vặt mình.
Bóng Đêm Bóng Đêm - Ma Văn Kháng Bóng Đêm