gày ấy, có một người sống bằng nghề ăn xin từ thuở nhỏ, ở bậc thềm nhà thờ. Thấy y trai tráng mà không chịu làm ăn, ít người bố thí cho.

Một hôm, trời nóng nực, y bỏ ra đi.

Băng qua rừng, y muốn tìm một chỗ nghỉ ngơi, nhưng rừng u tịch quá, chẳng có lấy một nếp nhà. Ai sống trong chốn hoang vu này làm gì. Có chăng thì chỉ bọn lục lâm, thảo khấu mà thôi. Người ăn xin mệt lả, nghĩ bụng: « Bây giờ đến quỷ cho nghỉ nhờ cũng tốt ».

Trời sập tối. Rồi trăng bắt đầu mọc. Ánh trăng le lói, ẩn hiện sau những đám mây. Trong rừng, ánh sáng lờ mờ. Người ăn xin tiếp tục bước. Chợt y thấy có bóng gì đó đen đen sau hàng cây. Tiến lại gần hơn, y nhận thấy đó là một căn nhà. Trong nhà vắng vẻ và tối om. Thò tay vào trong cái giỏ đựng trăm thứ của dân ăn xin, y lấy ra một cây đèn cầy với một hộp quẹt. Đốt đèn lên, y nhận ra mình đang ở trong một căn nhà gỗ khá lớn. Trong góc nhà, nơi vẫn dành để thờ cúng thấy có treo một bức tranh thánh, dưới bức tranh là một cái ghế dài. Bức tranh lớn dễ sợ, buông từ trần nhà xuống gần chấm đất, khung mạ vàng, nhưng vẽ gì thì không nhận ra được, vì trời tối quá. Người ăn xin ngồi bệt xuống nền nhà, đặt cây đèn lên ghế dài, chuẩn bị nghỉ ngơi. Cây đèn cháy mỗi lúc một sáng. Tình cờ, liếc nhìn bức tranh, người ăn xin thảng thốt: Trời, nào có phải tranh thánh tranh chúa gì đâu. Một con quỷ dữ lù lù đây mà!

Tuy nhiên, vốn không phải là đứa trẻ lên ba lên bốn nhút nhát nên người ăn xin cũng chăm chú xem xét bức tranh, xem thế nào. Cây đèn cầy vẫn cháy trên ghế dài, nó lách tách.

Bỗng cánh cửa ra vào kêu ken két và có tiếng chân người bước vào. Quay lại, y thấy một ông lớn ăn mặc bảnh bao đã đứng đó.

Ông lớn hỏi:

― Ngươi làm gì ở đây vậy?

― Tôi đi lang thang không cửa không nhà, mệt quá, muốn vào đây nghỉ nhờ một chút, xin ngài đừng giận.

― Được, cứ nghỉ đi cho khỏe. Ta thấy ngươi có vẻ thành thật nên muốn ban cho ngươi một cái gì đó mà ngươi muốn. Hãy nói xem, ngươi muốn gì?

Người ăn xin ngạc nhiên:

― Tôi đã làm gì đáng để ngài ban ơn?

― Ta quý nhà ngươi vì nhà ngươi đã thắp đèn cầy trước bức tranh ta. Đây là nhà của ta, còn đó là bức chân dung ta. Nhưng mà ngươi đừng có sợ.

Người ăn xin thất đảm! Nhìn đi nhìn lại thì đúng là tranh và người giống nhau như hai giọt nước: cũng cặp sừng trên đầu, móng dưới chân, còn đuôi thì dấu vào vạt áo dài. Người ăn xin tháo mồ hôi hột. Nhưng quỷ nói:

― Con người thường có thói quen cúi lạy thần và khinh bỉ ta. Thế nhưng nhà ngươi lại dành cho ta một vinh dự ngang thần thánh. Ta sẽ không quên tấm lòng đó của ngươi. Hãy nói ta nghe, ngươi muốn gì, ta sẽ ban cho ngay.

Người ăn xin muốn được ăn, được uống. Trong nháy mắt, đồ ăn thức uống đã hiện ra trên bàn. Khi người ăn xin ăn uống no say, quỷ bảo:

― Nói xem, người còn cần gì nữa?

Người ăn xin ấp úng:

― À… Ờ... Thưa ngài quỷ sứ, tôi là một kẻ nghèo hèn nên chỉ dám xin ngài một điều là ngài cho tôi xin ít tiền ăn đường. Sau đó, tôi xin đi ngay.

Quỷ cho tiền nhưng lại bảo:

― Tiền bạc là cái quái gì chớ. Nay còn, mai hết. Thôi ta sẽ cho ngươi làm vua.

Nói xong, quỷ thấy khoái cái trò của mình quá, nhảy tâng tâng trong nhà.

― Ôi chao, tôi mà làm vua cái nỗi gì? Xin ngài đừng giỡn.

― Ta đâu có giỡn! Gần đây, có một ông vua có một nàng công chúa xinh đẹp. Ta sẽ cưới nàng cho ngươi. Thế nào, được chứ?

― Một người lang thang như tôi, đời nào công chúa thèm để mắt tới.

― Đó là việc của ta. Ta sẽ có cách làm công chúa say nhà ngươi như điếu đổ. Thôi, đồng ý chứ hả?

― Tùy ngài.

Trong bụng tuy hồ nghi nhưng người ăn xin cũng thấy thích. Quỷ lấy nước tắm cho người ăn xin, cắt tóc, chải đầu cho y. Phút chốc y cũng trở nên dễ coi. Quỷ bảo y khoác lên người cái mớ giẻ rách của y, nhưng tay thì cầm một hộp thuốc bằng vàng. Bản thân quỷ thì đóng vai người hầu ăn mặc sang trọng. Đâu vào đấy rồi, quỷ bảo:

― Bấy giờ, ta sẽ đi đến nhà thờ dự lễ mi-sa. Ngươi cứ thế này len đến hàng đầu, sát bàn thờ, đứng cạnh công chúa. Người ta có lườm nguýt, ngươi cũng cứ mặc kệ. Còn ta, ta sẽ đóng vai người hầu của ngươi, cầm quyển kinh đi đằng sau. Nếu ngươi nhận thấy công chúa không khinh thì hãy lấy thuốc mời công chúa hút. Như thế, công chúa sẽ có thiện cảm ngay.

Thế rồi, hai người lên đường đi đến nhà thờ. Người ăn xin đi trước, quỷ sứ theo sau, điệu bộ đúng như người hầu. Vào đến nhà thờ, người ăn xin len đến hàng đầu, đứng cạnh công chúa. Công chúa nhăn mặt khó chịu, khốn nỗi, đang lúc trang nghiêm, không tiện làm ồn, nàng chỉ dám gắt nhỏ:

― Tên khố rách áo ôm này, sao liều lĩnh thế? Dám đứng trước bàn thờ cùng với ta hả?

Người ăn xin đánh bạo trả lời:

― Nàng có nhìn thấy người hầu đi theo ta chăng? Ta đâu có phải hạng nghèo hèn. Vì chịu tội hôm nay, ta mới ăn mặc như thế này. Đừng rầy la làm chi. Nàng muốn ta thay đổi dung mạo khác chăng?

Người hầu đưa cho y quyển kinh. Ngay lúc đó, buổi lễ bắt đầu.

Công chúa tò mò muốn hỏi chuyện người ăn xin, nhưng y không vội trả lời, chỉ mời nàng hút thuốc thơm trong cái hộp vàng. Công chúa hút thuốc, và thế là nàng cảm anh chàng ngay.

Khi buổi lễ chấm dứt, ra đến cửa nhà thờ, công chúa mời người bạn mới quen, sáng mai đến chơi trong lâu đài.

Anh ăn xin đáp:

― Vâng, ngày mai thế nào tôi cũng đến, thưa công chúa xinh đẹp. Còn nàng, tôi cũng xin nàng thưa trước với phụ thân rằng tôi muốn hỏi nàng làm vợ.

― Người bạn thân yêu, thế nào cũng đến đấy nhé. Thôi, bây giờ thì tạm biệt chàng. ― Công chúa thì thào, đỏ mặt trước đoàn tùy tùng rồi chạy ùa vào cung.

Các bạn gái của công chúa và những người dân lương thiện có mặt lúc ấy không ai biết công chúa nói thầm cái gì với người ăn xin kia.

Hôm sau, quỷ sứ phục sức cho người ăn xin thật lộng lẫy, trông cứ như một hoàng đế Đức: huân chương mới tinh lóng lánh trên ngực, các ngón tay thì đeo đủ các loại nhẫn. Một chiếc xe ngựa ở đâu hiện ra. Người ăn xin ngồi vào xe. Quỷ sứ trong vai thằng hầu đứng ở sau. Đánh xe thì có một bầy quỷ khác. Sáu con ngựa ô phi như tên bắn, vó tóe lửa. Chẳng mấy chốc, cả bọn đã đến cung vua.

Vua ngự trên ngai, có tả hữu hai bên đứng chầu. Các quan ngơ ngác không hiểu cái người quý tộc sang trọng mới đến kia là ai. Vừa lúc đó, công chúa ra. Nàng phủ phục dưới chân vua cha xin phép được lấy người khách kia làm chồng. Người khách cũng xin vua được lấy công chúa. Y nói rằng y vốn là một người giàu sang danh giá, nhưng đến nay vẫn sống khiêm nhường chẳng qua là do muốn học hỏi những lẽ huyền bí của cuộc đời mà thôi.

Vua thấy con gái yêu người khách nọ nên cũng đồng ý.

Đám cưới được tổ chức linh đình, tiệc tùng kéo dài đến tận đêm khuya. Nhưng rồi cuối cùng, phò mã cũng được nghỉ ngơi và động phòng.

Vừa vào đến cửa phòng ngủ, y đã thấy quỷ sứ đứng lù lù ở đó rồi. Quỷ hỏi:

― Thế nào, người anh em, có hài lòng không?

― Còn ước gì nữa! Làm vua tất nhiên tốt hơn làm thằng ăn mày rồi. Ăn uống thì thả sức mà giường đệm lại êm ái...

― Nghe đây! Hãy nhớ lời ta đây: Mi sẽ được làm vua với điều kiện hàng ngày ngươi phải thắp đèn cầy trước ảnh ta như lần trước ngươi đã làm. Mà không phải là thắp một cây đèn mỡ rẻ tiền đâu, nghe! Phải thắp nguyên cặp đèn sáp, loại thượng hạng như của công chúa vẫn dùng đó. Nếu quên những điều ta nói thì không những ngai vàng mà cả đầu ngươi cũng sẽ mất.

Người ăn mày hứa với quỷ là tối tối y sẽ đặt trước tranh thờ một cặp đèn sáp.

Sau đó, quả là y không quên lời hứa. Công Chúa mộ đạo, tối nào cũng thắp đèn cầy trước tượng thánh. Nàng có ngờ đâu rằng trong khi ấy, chồng nàng thắp đèn cầy trước quỷ sứ. Mỗi người thờ một thứ: Nàng thờ chúa, chồng nàng thờ quỷ. Mà thiên hạ đâu phải chỉ có vợ chồng nàng như thế. Có nhiều cặp khác cũng vậy.