ể từ bấy, chúng tôi hay gặp ông tại nhà ăn của Cité hoặc ở quán ăn nhỏ trên đại lộ Reille với các món đặc sản “phương Đông”. Chúng tôi có những cuộc trò chuyện tầm phào: Ông giải thích cho tôi là ông không thể theo tất cả các giờ học tại trường khoa học, do công việc của ông. Nhưng nói cho đúng công việc của ông là gì?

- Thì hãy nói... một công việc của steward. Đôi khi trên các chuyến bay, hoặc là tại một văn phòng ở Orly... hay ở ga mặt đất Invalides... Ba ngày mỗi tuần...

Ông im bặt. Tôi đã không gặng hỏi. Ông hay giao du với các sinh viên người Maroc, họ có ngôi nhà nằm thứ nhất trong Cité, ngay sau sân vận động Charléty. Nhập vào với những người Maroc là các cô gái Scandinavia tóc rất vàng và hai người Cuba. Chúng tôi, cùng nhóm ấy, đi xem phim vào tối thứ Bảy và, thường thì, chúng tôi tập hợp tại căn phòng của một trong những cô gái Scandinavia ở chỗ hội Deutsch-de-la-Meurthe, một ngôi làng được tạo nên từ các nhà nhỏ tường gạch phủ đầy dây thường xuân leo. Pacheco mời tất cả chúng tôi ăn tối dưới các giàn cây của quán ăn trên đại lộ Reille và vào lúc dùng đồ tráng miệng ông phân phát các món quà - thuốc lá loại nhẹ, nước hoa, bật lửa “miễn thuế” mà ông kiếm được ở Orly.

Thỉnh thoảng nhập bọn với chúng tôi, một người đàn ông cao lớn tóc nâu làm việc cho hãng Air Maroc và từng sống ở Cité universitaire vài năm trước đó. Pacheco xưng hô thân mật với anh ta. Chắc hẳn thông qua anh ta ông đã làm quen với những người khác. Pacheco dự phần với sự vui vẻ chung của cả nhóm, những lời nói đùa, những cuộc phơi nắng trên các bãi cỏ của Cité, ông hòa vào các cuộc trò chuyện, nhưng lúc nào tôi cũng có cảm giác ông thu mình lại và tôi tự nhủ đấy là bởi khác biệt về tuổi tác giữa chúng tôi.

Một tối Chủ nhật, chỉ có một mình ông tại nhà ăn và ông đã mời chúng tôi, Jacqueline và tôi, nếm pan-bagnat[19] cùng bánh tạc táo. Tôi đã chực hỏi ông về kẻ vô gia cư vận ba đờ xuy bạc màu hồi mùa đông trước, nhưng kịp thời tự hãm mình lại. Tôi đã chỉ hỏi tên ông, Pacheco, có nguồn gốc Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha.

- Bố tôi là người Peru.

Ông lần lượt chăm chú nhìn chúng tôi như thể muốn chắc chắn là sẽ không vướng phải nguy cơ nào nếu buông lời tâm sự.

- Mẹ tôi có nửa dòng máu Bỉ, nửa dòng máu Pháp. Và, từ phía mẹ tôi, tôi là một hậu duệ của thống chế Victor.

Tôi xin thú nhận rằng hồi đó tôi hoàn toàn chẳng biết gì về viên thống chế ấy. Tôi chỉ biết là có một đại lộ mang tên Victor, về phía Cửa ô Versailles.

- Thống chế Victor là một thống chế của Đệ nhất Đế chế. Napoléon đã phong cho ông ấy làm công tước de Bellune.

Ông đã nói điều đó với vẻ hờ hững. Dường như ông thấy tự nhiên khi cái tên “Victor” không gợi lên điều gì cho chúng tôi.

- Hồi còn trẻ, tôi hay lấy tên Philippe de Bellune, nhưng tôi hoàn toàn không có quyền mang nó.

Như vậy, tên ông là Philippe. Chúng tôi đã quen gọi ông là “Pacheco” và, đối với chúng tôi, “Pacheco” vừa là họ lại vừa là tên luôn.

- Tại sao lại không có quyền mang nó?

- Công tước de Bellune cuối cùng chỉ có toàn con gái, trong đó một người là bà ngoại tôi, và tước hiệu đã chấm dứt. Chuyện đó thực sự khiến cậu quan tâm à?

- Vâng.

Đó là lần đầu tiên ông nói với tôi về những chuyện cá nhân. Cho tới lúc ấy, tôi chẳng có điểm định vị nào: Người đàn ông đó cũng giỏi trốn tránh và nhẵn lì như ánh mắt ông. Bản thân tuổi của ông cũng không chắc chắn: từ ba lăm đến năm mươi.

- Nghe thật hay, “Philippe de Bellune”. Lẽ ra ông phải tiếp tục mang cái tên ấy.

- Cậu nghĩ thế à?

Ông nhún vai và nhìn tôi một lúc bằng cặp mắt xanh. Hình ảnh kẻ vô gia cư vận măng tô màu hạt dẻ đã bợt bạt bước đi hồi mùa đông trước dọc theo đại lộ Jourdan lại quay trở về trong ký ức tôi: Có lẽ người ta biết đến kẻ đó dưới cái tên Philippe de Bellune.

- Lúc nào thì ông bỏ cái tên Philippe de Bellune?

- Chuyện đó thực sự khiến cậu quan tâm?

Vài người trong số những người bạn Maroc và Scandinavia của chúng tôi tới ngồi xuống bàn, và Pacheco quay trở lại với sự e dè của ông. Ông tham gia cuộc trò chuyện nhưng chỉ còn nói toàn những điều chung chung. Chúng tôi rời khỏi nhà ăn rất muộn. Pacheco cầm cái va li bằng da màu đen mà tôi từng nhiều lần trông thấy.

Chúng tôi chia tay nhau trong sảnh vào của nhà Các Tỉnh Pháp nơi có phòng của Pacheco. Đêm ấm áp nên chúng tôi, Jacqueline và tôi, ngồi xuống một cái ghế băng vây quanh là những bụi thủy lạp, chúng bảo vệ cho chúng tôi khỏi bị nhòm ngó. Chắc hẳn vì vậy mà Pacheco đã không thấy chúng tôi, lúc ông đi ra, mười phút sau đó, cái va li bằng da màu đen trên tay. Chúng tôi nín thở. Chúng tôi có cùng một ý nghĩ: ông chỉ làm ra vẻ sống ở nhà Các Tỉnh Pháp và ngay khi chắc chắn sẽ không gặp phải thành viên nào của nhóm nhỏ chúng tôi, ông liền rời khỏi nhà ấy để đi đến một cái đích không ai biết.

Chúng tôi đợi ông đi được chừng năm mươi mét rồi bám theo. Ra khỏi Cité universitaire, ông rẽ sang trái về phía Cửa ô Orléans và bóng dáng ông mất hút vào màn đêm. Ông có thể đi đâu? Nơi cư ngụ thật của ông là chỗ nào? Tôi tưởng tượng ra ông bước đi thẳng về trước mặt, cho đến Cửa ô Versailles và rốt cuộc cũng tới được đại lộ tiêu điều mang tên người tổ tiên của ông. Ông đi theo nó bằng những bước chậm rãi, cái va li cầm tay, như một người mộng du, và vào cái giờ muộn màng đó, ông là người bộ hành duy nhất.