át sau, một chiếc xuồng nhỏ gọi là you-you vẫn dùng riêng cho các thuyền trưởng tách ra khỏi con tàu. Trong thuyền có hai người, ngồi sau là người hành khách già, ngồi trước là anh thủy thủ “tình nguyện”. Trời hãy còn tối. Theo đúng lời dặn của thuyền trưởng, người thủy thủ ra sức chèo xuồng về phía dãy Minquiers. Không còn con đường thoát nào khác. Người ta đã đưa xuống xuồng một ít lương thực gồm một bao bánh bích quy, một miếng thịt thăn bò hun và một thùng nước.

Lúc chiếc xuồng rẽ sóng lên đường, La Vieuville ngạo nghễ trước vực thẳm, nhoài người qua trục lái tàu, nhoẻn miệng cười gửi lời chào vĩnh biệt:

— Để đi trốn thì tốt, và để chết đuối càng tuyệt.

— Thưa ngài - Người hoa tiêu nói - Bây giờ chẳng nên cười nữa.

Chiếc xuồng lướt nhanh, không mấy chốc đã cách xa con tàu. Thuận buồm xuôi gió, vững tay chèo, chiếc xuồng tiến nhanh dập dềnh trong ánh sáng chạng vạng và khuất sau những đợt sóng cao.

Một cảnh chờ đợi ảm đạm bao trùm mặt biển, khó tả nên lời.

Bỗng nhiên, giữa cái thầm lặng mênh mông và hỗn độn những đại dương, một giọng nói cất lên vang qua chiếc loa phóng thanh như thể qua chiếc mặt nạ bằng đồng trong bi kịch cổ đại, tưởng như siêu phàm.

Chính là thuyền trưởng Boisberthelot đã cất tiếng. Ông ta kêu lên:

— Thủy quân hoàng gia! Hãy đóng đinh lá cờ trắng lên trên ngọn cột buồm lớn. Chúng ta sẽ chào mặt trời lần cuối cùng.

Rồi một phát đại bác từ tàu Claymore vụt bắn ra.

— Hoàng thượng vạn tuế! - Tất cả thủy thủ cùng hô.

Đồng thời, người ta cũng nghe thấy từ chân trời xa tít một tiếng hô khác, âm vang, vời vợi, hỗn độn mà rõ từng tiếng: - Cộng hòa muôn năm!

Rồi vang lên trên vùng đại dương sâu thẳm, một tiếng nổ như ba trăm tiếng sét gộp lại.

Trận chiến đấu bắt đầu.

Mặt biển phủ đầy khói lửa.

Đạn rơi xuống biển, làm tung lên những cột bọt nước lốm đốm mặt sóng khắp phía.

Tàu Claymore bắt đầu khạc lửa sang tám tàu chiến. Cùng một lúc cả hạm đội tuần tiễu quây vòng bán nguyệt quanh tàu Claymore, toàn bộ các cỡ súng cùng nổ. Chân trời đỏ rực, trông như một ngọn núi lửa phụt lên giữa biển. Gió thổi xoắn cái khối đỏ rực mênh mông đó của chiến trường trong đó đoàn tàu khi ẩn khi hiện như những bóng ma. Trên bình tuyến thứ nhất của bức tranh đó, cái bộ sườn đen ngòm của tàu Claymore nổi bật lên trên nền đỏ sẫm.

Trên ngọn cột buồm lớn, trông rõ lá cờ có thêu hoa bách hợp.

Hai người ngồi trên chiếc xuồng nhỏ nín lặng.

Chân dãy núi Minquiers, hình tam giác, rộng hơn cả hòn đảo Jersey, ngập dưới biển, đầy đá ngầm; biển phủ kín; nơi cao nhất là một bãi đá ngay cả khi nước thủy triều dâng cao cũng không bao giờ bị ngập và tách ra về phía đông bắc là sáu mõm đá xếp thành đường thẳng, nom từ xa giống hệt như một bức thành bị sụp đổ từng quãng. Eo bể giữa bãi đá và mõm đá ấy chỉ có thuyền nhẹ ván nông mới đi lọt.

Qua khỏi con đường eo ấy là thông ra biển cả.

Người thủy thủ đã nhận đưa chiếc xuồng nhỏ trốn thoát, lái cho xuồng đi vào đường eo ấy. Bằng cách ấy, anh ta chèo xuồng giữa dãy Minquiers và nơi đang tác chiến. Anh ta chèo khéo léo theo con đường nước hẹp, tránh các mỏm đá ở hai bên mạn xuồng; bây giờ những mỏm đá đã che khuất hẳn chiến trường. Càng ra xa, ánh lửa phía chân trời và tiếng đại bác dữ dội càng yếu dần đi; nhưng nghe tiếng nổ rền hồi nọ tiếp hồi kia, có thể biết được rằng tàu Claymore vẫn đứng vững và định trút sạch tất cả trăm chín mươi mốt loạt đạn. Rồi chiếc xuồng chèo ra được tới chỗ biển thênh thang tránh xa hẳn dãy đá ngầm, tránh xa nơi xung đột, tránh xa tầm đạn.

Dần dần mặt biển sáng sủa thêm lên, những vệt lấp lánh thẫm màu lan rộng ra, bọt nước vỡ tung thành những tia sáng, từng mảnh trắng bềnh bồng trôi trên mặt sóng. Trời sáng rõ.

Chiếc xuồng đã tránh được tầm pháo địch, nhưng cái khó khăn nhất vẫn còn. Thoát khỏi súng đạn nhưng chưa thoát khỏi bị đắm. Xuồng bắt đầu ra khơi, sóng lớn, thân nhỏ bé, không boong, không buồm không cột, không la bàn, chỉ trông cậy vào đôi mái chèo; trước biển cả sóng to gió lớn, thực là một hạt nguyên tử nhỏ xíu phó mặc cho những sức mạnh khổng lồ.

Rồi ngay lúc đó, giữa cảnh mênh mông và tịch mịch ấy, người ngồi đằng mũi xuồng bỗng ngẩng bộ mặt mà ánh sáng ban mai chiếu nhợt nhạt nhìn thẳng vào mặt người ngồi cuối xuồng mà nói:

— Tôi là em của người mà ông đã ra lệnh bắn chết.