ước vỗ mạn tàu lóc bóc, lóc bóc, càng về khuya nghe càng rõ. Gió lùa qua cửa sổ,mang theo mùi tanh lợ của phù sa tan loãng trong con nước đang cường. Và thoáng vị mặn. Nằm xuống lâu rồi Lê vẫn tỉnh. Những ý nghĩ chắp nối, đan chéo khiến anh không sao ngủ được Anh ngồi dậy, nhìn ra ngoài: về đêm, dòng sông phình rộng, nước dâng ngập bãi sú ven chân núi; mặt nước mông lung, nhờ nhờ trải rộng tới tận những ngọn núi đá bên kia bờ. Nhìn sang, bóng tối phủ nhoà mấy đỉnh núi mờ ảo và xa lạ, có cảm giác như bên đó là một thế giới nào khác, đầy bí ẩn.

Đêm tĩnh lặng.

Miền đất lạ! Địa hình lạ! Bến lạ! Những điều ấy ám ảnh Lê đã mấy ngày qua. Anh rà nát tấm hải đồ để soi rõ từng xuồng, lạch, từng bãi đất, bãi đá; dẫu vậy, thật khó tưởng tượng đầy đủ cái địa điểm vẫn được gọi là bến..Bến là khái niệm chỉ nơi tương đối an toàn mà người của ta có thể tới đó đón hàng, nó khác nghĩa với cái "bến" mà người ta thường quen mắt, quen gọi. Dọc bờ biển miền Nam, bất luận đâu cùng có thể là bến. Sắp tới Lê phải đưa hàng tới bến, mà muốn vào được đó, phái vượt qua địa hình phức tạp bao chắn phía ngoài: nhiều ngọn núi lô nhô trồi giữa biển, lắm đá ngầm, luồng cạn và hẹp. Một tài liệu của Pháp để lại nói rằng, muốn ra vào nơi đó an toàn, không va vấp, không mắc cạn phải là những tay thuyền trưởng lão luyện có trên dưới ít nhất cũng hai mươi năm hành nghề. Vậy mà Lê phải vào, vào ban đêm rồi quay ra, cũng trong đêm. Không phải Lê không tin vào khả năng chuyên môn của mình, nhưng đâu vì thế mà vơi cạn nỗi lo! Đi biển, chẳng thể nói chắc một điều gì, thiên nhiên báo giờ cũng là ngoại lực gây ra không biết bao nhiêu sự bất ngờ. Thực tế cho hay, nhiều thuyền trưởng dư thừa kinh nghiệm vẫn dễ dàng đưa tàu vào đá ngầm, vào bãi cạn.

Bên ngoài, nghe như có tiếng cá quẫy: chắc nước bắt đầu rút. Sáng mai, bãi phù sa sẽ trơ ra, cạnh những gốc sú cọc càn phủ đầy bùn, những chú còng gọng to hơn thân, đỏ au lại lò dò đi ngóng mồi.

Lê bước nhẹ ra khỏi phòng. Anh lần cầu thang xuống khoang. Khoang dưới tối như hũ nút.

- Chú ngủ rồi, chú Tám? - Lê men lại phòng cơ điện, đứng ngoài cửa hỏi vọng vào.

- Lê hả?

Ông Tám Thạnh tụt xuống giường, lẹ làng bước tới:

- Chà, ngày mai không bão thì cũng gió mùa đông bắc dó Lê.

- Mấy cái khớp của chú lại đau?

- Già rồi đâm lắm bịnh. Có chi đó?

- Lên chỗ cháu uống nước.

- Chớ mày cũng không ngủ được?

Hai người quờ tìm cầu thang.

Ông Tám Thạnh năm nay ngoài năm mươi lăm tuổi, làm máy trưởng của tàu. Thân hình ông vạm vỡ, nở nang, da dẻ lúc nào cũng đỏ tía, ăn khỏe, làm khỏe, cánh thanh niên theo được không dễ. Đã có tuổi, song chân tay ông vẫn nổi bắp cuồn cuộn, đám thủy thủ, thấy mà nể. Sinh ra ở biển, lớn lên với biển, cả cuộc đời gắn bó với biển, nên ông rất yêu biển. Ông không say sóng, không ngán gió bão; uống rượu như uống nước lã, uống vào càng tỉnh. Tuy vậy cả năm chẳng có một ngụm cũng chịu. "Có uống, không thôi, qua đâu phải nghiện". Ông chỉ nghiện thuốc.

Cả tàu 67 kính trọng Tám Thạnh không chỉ ở chỗ ông lớn tuổi, coi như bậc cha chú, mà ông là người đi biển giàu kinh nghiệm. Chọc cây sào xuống đáy, nhấc lên ngửi, ông có thể nói chắc đây là vùng biển nào. Năm kia, khi tàu 67 kẹt trong sương mù, không rõ toạ độ ông Tám Thạnh bèn vốc một ngụm nước biển, đưa lên miệng uống rồi chém tay: " Chu cha, mình lọt vào Cà Ná rồi ". Chắc vậy há, chú Tám? Lê lo lắng hỏi. "Chắc chớ sao không. Còn đâu nước mặn hơn vùng này! ". Đi biển có ông Tám bên cạnh, Lê an tâm. Ông ít chữ nhưng nhớ lâu, thuộc địa hình vùng biển miền Nam như rõ bàn tay mình. Đã thoáng nhìn thấy bờ là không lo lạc ông sống trung thực, ngay thẳng và cởi mở nên được mọi người quý mến. Đám lính trẻ có điều gì khúc mắc, đều tìm đến ông. Ông là người trọng tài khách quan, thông minh dàn xử mọi vụ va chạm, mọi cuộc tranh luận. Ông đã nói, ai cũng nghe.

- Bọn nhỏ đồn rằng tàu sắp vô hả Lê?

Ông Tám Thạnh hỏi khi hai người đã ngồi xếp bằng trên chiếc giường con trong phòng thuyền trưởng. Trước mặt họ là hai chén nước nóng; hương chè thoảng thơm Lê đưa chén nước cho ông Tám:

- Cháu mời chú lên có ý bàn về việc đó. Lần này chú biết ta vào đâu không?

- Chớ không kêu thằng Lượng?

- Đây không phải cuộc họp. Chú cháu mình nói chuyện cá nhân.

- Vậy! Nói đi, sắp tới vô đâu?

- Chú thử đoán coi?

- Lại đi Bến Tre? Không, tao chắc mấy ông biểu mình vô rừng đước, hí?

- Chú giữ kín, nghe. Vào quê chú đó.

- Hừ?- Ông Tám đặt chén nước xuống giường - mạn nào?

Lê ghé sát tai ông:

- Hòn Hàng!

- Hòn Hàng? Mày không giỡn tao chớ Lê?

- Nghe nói chỗ đó khó vào lắm mà, chú!

- Hòn Hàng? Ờ, dễ cạn, dễ va....

Ông Tám thừ người. Hai tiếng Hòn Hàng gợi cho ông bao điều, làm thức dậy bao nỗi niềm. Hòn Hàng, già nửa cuộc đời ông gắn bó với nó. Gắn bó trong những kỷ niệm tủi nhục xót xa. Tủi nhục xót xa, nhưng đấy vẫn là quê hương, vẫn là chốn người mẹ khốn khổ, bất hạnh của ông run rảy trong đêm, xúc tay bới cát, vùi lấp vội vã núm nhau rồi hớt hải ôm con băng qua lộ Một, vào rừng. Lớn lên, ông không rõ cha mình là ai. Hỏi mẹ, mẹ chỉ khóc. Người ta đồn rằng ông là con lão chủ nào đó. Mẹ ông bị cưỡng hiếp, và bị đuổi ra khỏi nhà khi tới kỳ sinh nở. Chưa đầy mười tuổi, mẹ chết, ông trơ trọi bơ vơ không cửa không nhà, ngày ngày lang thang ngoài bãi biển kiếm cá nuôi thân. Đặt lưng đâu, đó là giường; rúc vào vườn dừa nào nướng cá, đó là nhà. Mười ba mười bốn tuổi đã biết lặn. Lặn giỏi. Dân vùng này đồn rằng ông thuộc tính từng loại cá, và có thể dụ chúng theo. Cả vùng Hòn Hàng rõ tài bơi lặn của Tám Thạnh. Một năm mười hai tháng, mỗi tháng 30 ngày, có ngày nào ông vắng mặt ở biển!... Một ngày nọ, có người ra dáng nhà từ thiện, béo ú, mặt híp, cái nhếch mép bí hiểm như thể là cười tìm đến và gạ nhận ông làm con nuôi. Ông thuận. Người đó kêu ông là Tám và dẫn về, cho nằm dưới nhà ngang với đám dân chài làm thuê. Ông ở lại đó ba năm, ngày ngày theo thuyền đánh cá ra khơi, lặn gỡ lưới. Có lần lưới quấn vào người, để thoát, ông bứt tung, ngoi lên. Năm thứ tư ông đòi tiền công. Gã cha nuôi nói rằng đã trừ hết vào khoản ông làm rách lưới dạo nọ. ông bực, bỏ đi. Tay trắng, ông lại ra với biển. Lại săn tôm, xỉa cá mang lên chợ. Ngày này qua ngày khác, ông sống đơn chiếc trong căn lều le te ngoài bãi, cam chịu số phận hẩm hiu. Năm năm tháng tháng qua đi và lạ lùng thay, cũng có một người đàn bà si ông. Đó là người đàn bà đã nhinh nhỉnh tuổi, nhưng dân Hòn Hàng vẫn gọi là cô Hai, con gái bà Ba - Cá - Hồng. (Tại sao bà ấy có cái tên như vậy, Tám Thạnh không rõ, chắc vì bà chuyên bán cá Hồng ngoài chợ ). Cô Hai có cặp mắt nhỏ tựa một vết nứt nhưng ánh nhìn sắc như dao cạo, liếc ai thì người đó đứt da đứt thịt. Đôi lông mày kẻ chỉ, đen thui, cong cong. Và một cặp môi ươn ướt mỏng như lá lúa, hay cười. Mỗi lần thấy Tám Thạnh mình trần, đẹp như tượng, người đỏ sẫm, ngực nở, chân tay to, chắc, cơ bắp nổi gồ, bóng như gỗ gõ xách cá từ dưới bãi đi lên, cô con gái bà Ba cuống quít như chạm phải lửa. Cô thở dài và nhìn ông chằng chằng. Rồi cô vật vã bắt mẹ cưới bằng được người đàn ông to con đó cho mình. Thoạt đầu bà Ba - Cá - Hồng không nghe. Con gái bà chẳng gì cũng đã từng làm vợ một viên chức trên tỉnh, có nhan sắc, hơn đứt gái vùng này; da trắng, khuôn mặt dẫu nhiều tàn nhang, vẫn dễ coi. Một khúc giò lụa lại rơi vào tay cái thá đen đúa, phàm ăn, không thước vải che người. Nhưng sau nghĩ tới mối hời ở tài bơi lặn (điều bà từng biết đến) của gã kiết xác ấy có thể đưa lại, bà ưng. Với nữa cô Hai đâu để bà yên. Đêm đêm cô chặt chân xuống giường, rống lên như bò cái động đực: tôi khổ lắm! tôi khổ lắm! Và còn dọa rằng, nếu không có người đàn ông đó, cô sẽ nhảy xuống giếng. Bà Ba đành bằng lòng. Suy cho cùng, cô Hai đã cụng tuổi băm, tai tiếng quá trời trên tỉnhlấy chốn giầu sang cũng khó... Cưới chồng cho con xong, bà Ba nhờ người sắm thuyền, mua lưới để con rể đi biển. Chỉ nửa năm, bà phất lên. Những hôm động trời, cả vùng Hòn Hàng giấu thuyền, trèo lưới, người ta vẫn thấy Tám Thạnh đẩy thuyền ra khơi. Những ngày như thế, cá mực mới dẽ vào lưới làm sao. Nhưng ở chợ lại hiếm, bà Ba cứ đưa dao vào cổ người mua mà cứa. Bà giầu nhanh vì vậy. Tám Thạnh bằng lòng với cuộc sống mới của mình. Ông có nhà để ở, và có người đàn bà để kêu là vợ, ân ái cũng nồng nàn. Ông có việc, công việc ông yêu thích... Vậy rồi một hôm, xuống tới mép nước, Tám Thạnh sực nhớ ra chưa mang theo chai mắm, liền lộn về lấy. Đáy biển lạnh, người thợ lặn không thể thiếu mắm. Cửa vừa mở, Tám Thạnh không tin vào mắt mình nữa. Trên giường, cô Hai, người gọi ông là chồng đang quắp chặt một gã đàn ông, cả hai không mảnh vải che thân. Họ xoắn vào nhau như một cặp rắn. Tám Thạnh không rõ, không hiểu gì cả. Hoàn toàn bản năng, ông lao mạnh cái bơi chèo đang cầm trên tay về phía cặp rắn, đạp cửa, nhào đi...

Từ bấy đến nay dễ chừng hơn hai mươi năm, ông không về lại vùng biển đó. Vậy mà lần này...

- Trên đã quyết rồi, Lê? - Ông Tám hỏi.

- Dạ! Cháu lo lắm.

- Lo sao?

- Xem trên hải đồ, cháu thấy luồng vào bờ rối tinh.

- Chi nữa?

- Địa hình bãi đổ hàng lại trống trơn, mình không ra kịp, dễ lộ lắm.

- Chi nữa?

- Như vậy chưa đủ bạc tóc sao, chú?

- Ý kiến tao ri! Chuyện luồng lạch mày khỏi lo. Tao thuộc từng mỏm đá vùng Hòn Hàng. Cứ việc chỉ huy tàuvô tới đó rồi mặc tao. Còn điều thứ hai là phần việc của mày với mấy ông trên. Hợp đồng sao cho bến bốc nhanh nhanh mà ra.

- Vì thế cháu muốn hỏi ý chú đó - Lê thấy vui, giọng anh sôi nổi - Vậy là cháu có phần an tâm, mấy hôm nay cuống lên đấy, chú - Lê vặn to ngọn đèn, với tay lấy tấm hải đồ dựng cạnh vách, trải lên giường.

- Mày dẹp cái thứ này đi, tao nhìn vô đó khác chí nhìn vô vách, cứ nói miệng thôi. Lê rà tay lên hải đồ:

- Ta nên đi từ phía Nam lên, theo luồng Cửa Ván để vào hay đi từ trên xuống, qua núi Một, chú?

- Có phải qua núi Một, tới eo Lồng Cú, Hòn Hàng ở bên phải eo Lồng Cú?

- Để cháu xem - Lê nhấc ngọn đèn sát lại tấm hải đồ cúi đầu xuống - Dạ đúng!

- Vậy thì đi lối đó. Mình phải vô khi con nước dâng.

- Dạ, vào khi nước lên.

- Khi đó eo Lồng Cú đủ sâu. Đi lối đó kín, trong bờ nhìn ra không thấy, tàu lẫn cùng núi; ngoài ngóng vô, tàu bị khuất.

- Dạ, cháu hiểu rồi! - Giọng Lê như reo.

Ông Tám trầm ngâm một lúc, rồi hỏi:

- Hồi nào đi?

- Cháu cũng không rõ. Trên chưa phổ biến. Ngày mai ta ra hang Con Gái lấy hàng.

- Ừ! Anh em biết chưa?

- Chỉ có chú cháu mình và anh Lượng biết. Anh em họ đoán già, đoán non thôi. Đoàn chỉ thị: Vượt vĩ tuyến 17 mới phổ biến địa điểm bến.

- Là tao hỏi, anh em rõ mai ta ra Hạ Long lấy hàng chưa?

- Cũng chưa. Ra tới đó mới nói. Lấy hàng xong, ta neo ngoài vịnh, chờ ngày xuất phát. Ngày mai tàu của đoàn sơ tán ra đó. Chắc anh em nghĩ tàu ta cũng thế.

Hai người ngồi im. Lê nhấp từng ngụm nước, thấy ấm lòng. Sự tự tin của ông Tám khiến anh vững tâm. Đã đi cùng ông vài ba chuyến, anh rõ lắm. Cái gì nắm chắc, ông mới nói. Đã nói là làm. Ở ông có cái chín chắn điềm đạm và bình tĩnh của người từng trải, của người đã từng bị cuộc đời hắt hủi, dềnh lên dằn xuống, không xốc nổi, bộp chộp như cánh trẻ. Kinh nghiệm cuộc đời hun đúc ông trở nên con người đằm lắng, có chiều sâu. Và vì thế ông trở thành chỗ tựa cửa Lê trong nhiều hoàn cảnh. Chi ủy có ba người, nhiều công việc Lê và chính trị viên Lượng đang băn khoăn cân nhắc thì những gợi ý của chi ủy viên Tám Thạnh gần như trở thành ý kiến quyết định.

- Hết thuốc rồi, Lê? - Chợt ông Tám hỏi.

- Còn? Nhưng thuốc nhẹ, không dám mời chú.

- Đưa coi!

Lê móc bao thuốc, ông Tám tỉa một điếu, đưa lên mũi ngửi rồi châm vào ngọn đèn.

Lê chiêu thêm nước nóng vào ấm. Trời đã khuya lắm. Phía ngoài sao nhạt dần; và trên bãi nghe như có tiếng nước chảy lóc róc; biển đang thu nước về.

- Khi tới đó, kịp vô bờ không, Lê? - Ông Tám chợt hỏi - Mày để tao lên, nghe?

- Gấp lắm chú?

- Tao đi lòng vòng chút xíu. Hơn hai mươi năm rồi, Lê. Chà, những hàng dừa, chẳng rõ có còn...

Ông Tám đốt điếu thuốc nữa, uống hết nước trong chén, rồi lắc lư người, ngẫm nghĩ. Con tàu khẽ đung đưa. Gió luồn qua cửa sổ mạn mang theo hơi sương ẩm lạnh vào phòng. Trăng khuya tròng trành ngoài mặt sông. Tình cảm quê hương lại trỗi lên trong ông Tám. Một con người đã lang bạt khắp chốn đó đây, đặt lưng đâu là giường, ở đâu là nhà, lại không mối quan hệ ruột rà, tưởng tình cảm dễ chai sạn, khô héo đối với nơi mình sinh ra, nhưng hình như không phải thế. Bấy lâu nay Tám Thạnh ít nghĩ tới, cố nén xuống, có lẽ do hoàn cảnh và ông cũng muốn vậy. Song quê hương, dù ám ảnh bao nhiêu ấn tượng chua xót vẫn loé lên trong đó một cái gì ngọt ngào ấm áp. Ngay những kỷ niệm xót xa, tủi hờn vẫn còn ấp chưa những điều trong lành, đẹp đẽ đã dễ gì quên. Nhưng năm trai trẻ của ông dù chỉ là gã làm thuê không nhà không cửa thì vùng biển ấy ông đã vẫy vùng, đã lặn hụp. Những ngày tháng ông phơi tấm ngực trần, đứng đầu mui thuyền đón gió, dễ nhớ lắm. Và các buổi chiều, khi con thuyền lặc lè cá đâm vào bãi, tanh sặc, người mua ùa lên chao chát giá cả, ông chua xót biết mình đã đưa cá về bến là hết vai trò, vẫn thoát đọng một chút vui vui thật khó lý giải. Miệt còn Hàng mới lắm cá làm sao! Những hôm thuyền về, cá mực ngập chợ Thương Long. Cái thị trấn cũng là cái chợ ấy, hiện giờ ra sao? Và ngôi nhà gạch xế chợ, ngôi nhà nơi ông có một đoạn đời ngắn ngủi ra vô, nơi ông có một đoạn đời cũng ngắn ngủi được coi là có gia đình,thoáng mát hơn đàn bà, hiện còn mất? Rồi những người bạn chài của ông thuở xưa, ai trụ lại đó, ai đã di xa? Ừ, giá đột nhiên ông xuất hiện ở thị trấn, đúng ngay giữa chợ cá Thương Long thì sao nhỉ? Có ai nhận ra, ngước lên nhìn mà thảng thốt: Tám Thạnh. Phải, Tám Thạnh nổi tiếng khắp vùng về tài bơi lặn. Chao ôi, những điều tưởng đã chôn chặt lại quẫy lên trong lòng...

Ông Tám rít từng hơi thuốc, lắc lắc người, đôi mắt lặng đờ nhìn ra con sông. Thật khó nói cho trúng tình cảm của ông lúc này. Chỉ biết trong ông đang có một điều gì đó thật nôn nao...

Lê quấn gọn tấm hải đồ, dẹp ấm chè sang bên.

- Chú ngả lưng chút cho đỡ mỏi - Anh nói - chả mấy nữa sáng.

- Há? À, ừ! - Ông Tám Thạnh sực tỉnh - Mày đi đâu?

- Cháu ngồi đây thôi. Tranh thủ viết cho cô ấy mấy chữ, mai kia búi việc, không có thời gian, "người ta" lại trách. Cháu hay bị trách lắm chú ơi!

- Nó vẫn ở trong thành phố?

- Nhà máy không sơ tán mà, chú?

- Gan hí! Bom đạn như thế?... Ông Tám ngả mình xuống giường, khẽ thở dài - Đời chúng mày thiệt vui!