ính canh vào bẩm với quốc vương Makhmút:

- Tâu quốc vương, có một người tự xưng là nhà tiên tri xin yết kiến bệ hạ.

Quốc vương truyền lệnh:

- Cho dẫn người đó vào.

Người tự xưng là nhà tiên tri được dẫn vào. Đó là một ông già đầu hói, quần áo rách rưới, chân đi đất, đôi má trũng sâu vì đói.

- Dẫn hắn đi - Quốc vương ra lệnh - Nuôi hắn bốn mươi ngày bằng mật ong, bơ sữa, đào, nho, bánh ngọt!

Bốn mươi ngày sau quốc vương cho dẫn ông già tự xưng là tiên tri đến, hỏi:

- Thế nào, nhà người vẫn còn là tiên tri chứ?

- Vâng...

- Tốt. Nhà tiên tri thường được truyền những lời thần khải. Nhà ngươi cũng biết chứ?

- Thưa vâng, qua thiên sứ Giêbrail.

- Vậy đức Ala truyền cho nhà ngươi điều gì qua thiên sứ Giêbrail.

- Đức Ala nói: "Quốc vương đã tìm được vị trí của mình. Hãy gìn giữ chớ để mất!".

Tôi hết sức kinh ngạc bởi anh ta xuất hiện quá bất ngờ: Vào giây đầu tiên tôi cứ tưởng quả bóng đã làm bật tung cửa sổ và bay vào phòng. Nhưng hoá ra không phải quả bóng mà là người, và anh ta không bay qua cửa sổ mà lao thẳng vào cửa ra vào, suýt làm bật cả bản lề. Đầu tóc anh ta rối bù, cái miệng méo xệch, mắt vằn đỏ những tia máu, nhìn trừng trừng một cách điên dại.

Thoạt đầu tôi không nhận ra anh ta và quả thật có hơi hoảng. Lúc định thần lại, tôi mới nhớ ra là chúng tôi có quen nhau. Tôi không biết tên anh ta. Chúng tôi có gặp nhau ở nhà một người bạn, và có thể, thậm chí đã trò chuyện với nhau.

Tôi chỉ chiếc ghế và nói giọng lạc đi vì sợ:

- Chào anh, mời anh ngồi.

Một tay dằn mạnh vào đùi, tay kia đấm túi bụi vào không khí, anh ta rống lên như muốn xổ ra những nỗi uất ức kìm nén trong lòng.

- Không thể tiếp tục như thế được nữa!... Phải chấm dứt ngay sự phi lý này.

Tôi không rõ anh ta định nói gì, nhưng để xoa dịu đành phải hùa theo:

- Anh nói chí phải, nhưng mời anh cứ ngồi xuống đã.

Khuôn mặt người khách đỏ như gấc chín.

- Anh uống chút nước mát nhé! - Tôi hỏi. Người khách hình như không nghe thấy lời mời của tôi.

- Phải lật đổ!... Lật đổ... - Anh ta lại rống lên.

- Với một động tác trọng vọng, tôi đặt tay lên vai anh ta, nhẹ nhàng ra dấu mời anh ta ngồi xuống chiếc ghế sa lông. Rồi tôi lấy điếu thuốc đặt vào tay anh, rót cốc nước mời anh ta uống, và mở cửa sổ cho thoáng.

- Tôi không muốn uống! - Anh ta làu bàu.

- Không sao, mời anh uống đi.

Cuối cùng tôi cũng thuyết phục được, anh ta uống cạn cốc nước như cái máy, rồi buông ra một tiếng thở dài nhẹ nhõm.

Tôi pha cà phê cho anh ta. Lúc này vị khách đã nguôi nguôi.

Tôi thích những người chững chạc, điềm tĩnh. - Bỗng anh ta thốt lên.

- Anh hãy nói rõ hơn ý này? - Tôi hỏi anh.

- Tôi thích những người có ý chí và quyết tâm cao. Khi họ đã nắm giữ được một chức vụ nào đó thì dù có bị giết họ cũng không bao giờ từ bỏ nó. Lối sống của những người này rất ổn định. Họ biết trước địa điểm, thời gian, nội dung công việc hoặc nói chuyện với ai. Có thể ví họ với chiếc xe buýt chạy đúng thời gian biểu. Thậm chí đi vệ sinh, họ cũng thực hiện đúng giờ, không bao giờ bị rơi vào hoàn cảnh tức cười trên đường phố như chúng ta. Đầu óc và dạ dày họ làm việc một cách chuẩn mực, trơn tru. Dù có làm việc ở bất cứ cơ quan nào đi nữa, họ cũng chỉ rời bỏ công việc khi đủ tuổi về hưu hoặc phải giã từ thế giới phù sinh này.

Con người này nói đúng về tôi! Tuy nhiên, mặc dù miệng anh ta bô bô ca ngợi lối sống ôn hoà, điềm đạm nhưng vẫn có cảm giác là anh không thích tất cả những ai, mà theo anh, sống quá buồn tẻ.

- Tôi ưa sự yên tĩnh và ngăn nắp, - anh ta kết luận, - nhưng không sao tự tạo lập được...

- Rồi đức Ala sẽ phù hộ để anh làm được, - Tôi an ủi anh ta.

Hai tay anh ta túm chặt lấy mái tóc đã điểm bạc của mình.

- Anh bảo rằng tôi sẽ làm được à? Nhưng đến bao giờ cơ? Vào cái tuổi này ư?. Lấy ví dụ như anh chẳng hạn... Anh thường cất tiền lẻ ở đâu?

- Tiền lẻ ấy à?... ở túi quần bên phải.

- Còn tiền chẵn?

- Túi trong bên trái áo vét.

- Còn khăn mùi xoa?

- Tôi thường có hai khăn mùi xoa, một cái ở túi quần bên trái, một cái ở túi áo vét bên phải.

- Còn lược?

- Ở túi quần sau.

- Chìa khóa?

- Ở túi quần trước

- Bút máy?

- Túi trong bên phải áo vét.

- Đấy, thấy chưa, anh biết rõ vật gì, ở đâu, còn tôi thì không.

- Tại sao?

- Bởi vì tôi không có tất cả những thứ đó.

Có tiền, tôi nhét phứa vào bất cứ túi nào. Để mà xác định cất tiền, khăn mùi xoa, lược, bút máy, sổ con vào các túi khác nhau, trước hết cần có những thứ đó đã... - Anh ta lại tiếp tục rít lên. - Mà tôi thì suốt đời không có lấy một cắc! Đã hai hôm nay bụng tôi không có lấy một hạt cơm. Anh nhìn đôi giầy của tôi đây này! Thấy chưa... Khác gì hai cái mõm cá sấu!... Chúng ta đang rơi xuống vực thẳm! Cả nước đâu cũng tràn lan người thất nghiệp. Đạo đức xuống cấp, nạn mại dâm mọc nhanh như nấm. Cờ bạc lây nhanh như nạn dịch. Người ốm không có tiền mua thuốc. Bệnh viện chật cứng chỗ. Anh ta dừng lại một lát, chống hai khuỷu tay xuống bàn, áp mặt sát vào mặt tôi. - Cần phải cách mạng, c-á-c-h m-ạ-n-g!... Anh đồng ý với tôi chứ?

Tôi đờ người ra, không nói được câu nào. Cuối cùng, cố trấn tĩnh tôi nói thì thào:

- Hãy cứ coi như tôi không nghe thấy những lời anh vừa nói. Đó là cách tốt nhất tôi có thể làm vì anh. Anh không nói gì cả với tôi. Thậm chí anh cũng không đến đây nữa.

Hết phim!...

Anh ta đứng dậy, bối rối.

- Tôi rất tiếc câu chuyện đã diễn ra như vậy. Thế mà tôi cứ tưởng có thể trông cậy vào anh.

- Mong anh đừng nói với ai rằng, anh đã đến nhà tôi nhé! Còn về phần tôi, tôi sẽ không tố giác anh...

Anh ta ra về lòng nặng trĩu nỗi buồn, ánh mắt đầy thất vọng.

Vì lo sợ không thể ngồi yên trong nhà, phải ra phố. Tôi quay kim đồng hồ ngược lại cho chậm đi một tiếng rưỡi, rồi đến chơi với vài người bạn. Khi nói chuyện với ai đó thỉnh thoảng tôi lại xem đồng hồ, rồi nói thật to đã mấy giờ rồi. Tôi làm thế vì quá hoảng sợ, đề phòng nếu anh bạn tôi có lỡ lời ba hoa thì tôi có chứng cớ ngoại phạm. Và khi cần tôi có thể lôi mấy người bạn đến làm chứng.

Khi về đến nhà tôi phát hiện ra tờ một nghìn lia không còn trong ví. Có lẽ do hoảng loạn mà tờ nghìn lia là cả một số tiền lớn. Suốt đêm tôi không chợp mắt được.

Sáng hôm sau trên đường đi làm, tôi lại gặp ông khách hôm qua. Tôi đi cùng với một người quen. Tôi có ý ngoảnh mặt đi, cốt để ông khách có tư tưởng tự do kia không nhìn thấy tôi. Nhưng anh ta đã kịp phát hiện ra và đi lại gần.

- Mạnh giỏi chứ ông bạn?

Tôi trả lời lạnh nhạt.

- Cảm ơn.

- Thời tiết hôm nay tuyệt vời nhỉ?

Tôi phải nói rõ đến các bạn biết rằng, suốt từ sáng đến giờ trời vẫn mưa sụt sùi mãi.

- Có gì mà tuyệt với chẳng vời? - Tôi lầu bầu. Mưa liên miên...

Hắn ta mỉm cười.

- Tôi lại thích thời tiết thế này. Trời mưa rả rích vào rạp xem phim là khoái nhất. Ăn trưa xong tôi sẽ đi xem bộ phim mới. Thôi, chào anh.

- Chúc anh may mắn!

Hắn bỏ đi. Anh bạn tôi nhìn theo hắn, nói nhỏ vào tai tôi.

- Giống người quả là một sinh vật lạ kỳ. Khi có đồng tiền rủng rỉnh trong túi, thì thời tiết xấu cũng coi là đẹp.

- Hắn có tiền à?

- Trước kia hắn không bao giờ có tiền cả, nhưng bây giờ thì có. Chiều tối qua hắn đi với một người bạn trên phố Bêiôgla. Bỗng có một vật gì đó rơi từ cửa sổ tầng cao một ngôi nhà xuống đất. Cùng lúc cái ví chật cứng tiền rơi vào đầu thằng cha may mắn này, còn cái bình hoa lại nhằm trúng đầu người bạn bất hạnh của hắn mà choảng. Anh bạn hắn phải đưa vào nhà thương, còn thằng cha kia nhân lúc hỗn độn biến đi mất cùng cái ví tiền.

Một tuần sau trên xe buýt, tôi bị kẻ cắp rạch túi áo rét lấy mất cái ví tiền, trong đó có toàn bộ số lương tháng vừa lĩnh và ba nghìn lia tiền tiết kiệm mấy năm nay của tôi.

Hôm sau trên tàu thuỷ, tôi nhìn thấy cái gã có tư tưởng tự do kia đang đi đến gần tôi. Hắn diện bộ quần áo mới tinh, râu ria xén tỉa gọn ghẽ, tóc chải đúng mốt. Hắn hỏi:

- Sao trông anh buồn thế?

- Không, có gì đáng buồn đâu, - tôi trả lời.

Mặt hắn sáng rực lên.

- Anh nhận xét tình hình kinh tế nước ta như thế nào?

Hắn hỏi tôi.

- Về những vấn đề này tôi không rành lắm, nhưng theo tôi, nền kinh tế của chúng ta không ở đỉnh cao.

Bỗng nhiên hắn nói vẻ nghiêm nghị:

- Lạy Chúa, tình hình đang được cải thiện. Mỗi ngày lại thấy khá hơn. Người nào muốn lao động, đều có việc làm. Miễn là không được lười biếng...

Khi hắn xuống tàu, một hành khách đưa mắt nhìn theo hắn rồi nói với người bên cạnh:

- Anh có thấy tay ấy không? Hôm qua hắn bị ô tô va phải. Hắn bị ngã và xước nhẹ trên mũi. Người chủ xe là một người giàu có nổi tiếng, không muốn sự việc trở nên ầm ĩ trên báo chí, đã hào phóng cho hắn ba nghìn lia để hắn đừng kiện ra toà.

Người đó nói đúng: hoạ vô đơn chí. Tôi vừa mới đưa nhầm tờ một nghìn cho tay lái xe tắc xi xong vào hôm thì bị kẻ cắp móc mất ví tiền, nay lại bị thằng cháu nó lừa.

- Bác ơi, chúng ta mua chung ô tô đi, - cái thằng bịp bợm ấy nó xui tôi. - rồi đi đăng ký làm xe tắc xi, tha hồ mà hái ra tiền!

Hoá ra nếu bỏ ra tám nghìn lia tiền mặt và ký nợ hai mươi nghìn nữa, thì có vẻ mua được một chiếc ô tô đã qua sử dụng nhưng vẫn còn tốt. Mơ ước kiếm lại được số tiền đã mất, tôi nghe lời thằng bịp bợm ra nhà băng rút về tám nghìn lia, mà hai vợ chồng tôi cóp nhặt được từ khi lấy nhau. Ngoài ra tôi còn ký nợ vay hai mươi nghìn lia. Và hậu quả ra sao, bạn biết không?

Thằng cháu xỏ lá của tôi "bùng" mất cùng chiếc ô tô!... Tôi mất hết, lại còn đeo cái nợ è cổ hai chục nghìn lia.

Cuộc sống của tôi trở nên bi đát vô cùng.

Đúng lúc ấy tôi lại chạm trán con người kia trong một chuyến tắc xi tuyến. Tâm trạng hắn ta rất hứng khởi, mặt tươi như hoa.

- Rõ thật oái ăm, cái lúc vội thì lại không bói ra tắc xi. Đành đi xe tắc xi tuyến vậy... Im lặng một lát, hắn hỏi:

- Anh thấy tình hình nước ta thế nào?

- Quả là, tôi không rõ... - tôi bối rối. - có cảm tưởng như không được suôn sẻ lắm.

- Tôi lại nghĩ khác! Chớ nên than phiền. Dân chúng đang kiếm được nhiều tiền hơn. Việc làm dễ kiếm hơn. Người nào đòi hỏi hơn nữa thì đó là kẻ vô ơn, bạc nghĩa!...

Nói xong, hắn xuống tắc xi.

Ông khách ngồi cạnh người lái xe bực mình nói:

- Anh có nghe thằng cha bẻm mép vừa "hót" gì không? Dân chúng kiếm được nhiều tiền hơn!... Tôi biết tỏng hắn từ lâu rồi. Cách đây không lâu hắn còn đói nhăn răng. Nhưng vừa cách đây một tuần hắn bắt được một bọc tiền gói giấy báo trên phố. Thế là bây giờ đi đâu hắn cũng kè kè túi tiền, giọng sặc mùi lạc quan. Thật đúng là lưỡi không xương.

Hình như ngần ấy tai hoạ đổ lên đầu chúng tôi vẫn chưa đủ, bọn trộm lẻn vào nhà tôi lấy đi hết đồ nữ trang của vợ tôi gồm mấy cái nhẫn, chuỗi hạt, hoa tai, tóm lại là tất cả những gì có giá.

Chiều chiều, tôi cứ lảng vảng ở đồn cảnh sát xem họ đã bắt được bọn trộm chưa? Một hôm đang trên đường đi tôi lại gặp gã kia. Trong lòng tôi đang ngổn ngang sầu muộn mà hắn cứ bô bô kể về mình.

- Anh có biết không, nhiều người cứ kêu ca giá sinh hoạt đắt đỏ. Nhưng ai là người có lỗi? Do chính họ chứ còn ai vào đây nữa. Họ quen thói sống bừa bãi, vô lối. Một người thực thụ phải biết sống có chương trình có kế hoạch dự định, phải không nào.

- Đôi khi theo chương trình, kế hoạch lại hỏng việc.

- Anh chớ nói thế. Những lời lẽ của anh chẳng khác gì giọng điệu tuyên truyền chống chính phủ.

Mải chuyện trò, chúng tôi đi đến đồn cảnh sát lúc nào không rõ. Chúng tôi chia tay nhau ở đây.

Một viên cảnh sát nhìn theo hắn, nói:

- Nhiều người may mắn thật!... Tuần trước tại cuộc cá ngựa, tay này đặt mười ba lia vào một con và trúng ngay hai mươi bảy nghìn năm trăm lia.

Chúng tôi vẫn còn đang hy vọng sẽ tìm được thủ phạm trong vụ trộm, thì đã lại gặp tai hoạ mới. Ngôi nhà do bố tối để lại cho tôi bị cháy. Đám cháy bắt đầu từ căn nhà bên cạnh rồi lan ra xung quanh thiêu trụi tất cả bốn ngôi nhà, trong đó chỉ có nhà tôi là không có bảo hiểm. Trong lúc hoảng hốt, vợ tôi vớ được cái lọ hoa còn tôi thì giữ chặt cái điếu trong tay chạy ra đường - đó là tất cả những gì chúng tôi cứu được từ đám cháy.

Chúng tôi phải đến ở nhờ nhà họ hàng. Từ sáng đến tối tôi đi khắp thành phố tìm thuê nhà.

Một hôm, khi đi ngang qua một ngôi nhà cao tầng, tôi nhìn thấy bảng quảng cáo: "Cho thuê căn hộ". Tôi vào gặp chủ nhà - ôi, không dám tin vào mắt mình nữa: hoá ra vẫn gặp con người đó!

Hắn ta mời tôi vào căn hộ của hắn và nhọn mỏ "hót".

- Đức Ala rộng lòng ban thưởng ân huệ cho những ai chăm chỉ lao động. Thật công bằng, chỉ có điều là không được lười nhác. Phải thế không, anh bạn? Phải có lòng tin vào đức Ala. Ví như tôi chẳng hạn...

Sau đó hắn hỏi:

- Anh đánh giá tình hình chính trị nước ta thế nào?

Tôi đáp:

- Tôi dốt về chính trị lắm, nhưng tôi cảm thấy tình hình có vẻ căng thẳng.

- Anh nhầm to rồi! Đất nước chưa bao giờ hưng thịnh như bây giờ. Nhờ có đức Ala mà ban lãnh đạo đất nước mới được vững mạnh như ngày nay. Một số phần tử chống đối tìm cách gây ra cảnh hỗn loạn, tung tin thất thiệt đó là điều không tránh khỏi.

Lời ám chỉ đó rõ ràng là vào tôi.

Chúng tôi không thoả thuận xong về giá cả, tôi xin cáo từ.

Ra khỏi cửa, tôi nói với người gác cổng!

- Sáu trăm lia ba đồng, có mà điên mới thuê!

- Này ông bạn ơi, - người gác cổng buông tiếng thở dài - những người chủ nhà như ông này là người không có lương tâm đâu. Điều đó cũng dễ hiểu thôi. Vì đồng tiền của họ là đồng tiền không phải do lao động mà làm ra. Hắn trúng nửa triệu lia, mua được ngôi nhà này.

Đã xui lại càng xui thêm. Vài tuần sau khi chúng tôi thuê được căn hộ ba buồng ở tầng trệt giá bốn trăm lia, thì xí nghiệp nơi tôi làm việc phải đóng cửa, thế là tôi bị mất việc. Chủ xí nghiệp tuyên bố phá sản. Tiền trợ cấp mất việc chúng tôi cũng không được nhận.

Ngày hôm đó, chúng tôi trở về nhà trong tâm trạng chán chường ngổn ngang với ý nghĩ không biết làm gì để sống tiếp đây.

Bỗng một chiếc xe con sang trọng đỗ xịch ngay cạnh tôi, người ngồi sau tay lái bảo tôi:

- Anh lên xe, tôi chở đi.

Tôi nhìn: thì ra lại hắn.

Tôi bước bên xe.

Anh bạn tôi trông béo tốt hẳn ra, cái cằm đã thấy có ngấn, cái bụng bắt đầu chảy sệ. Trong khi chuyện với tôi thỉnh thoảng hắn lại vô cớ cười sằng sặc.

- Cái khác nhau giữa con người và con vật là gì? - Hắn ta hỏi, rồi tự trả lời: - Con vật ăn khi nào đói, còn con người thì kh-ô-ô-ng... Con người cần phải biết làm gì cái và khi nào làm. Ăn uống phải theo giờ giấc nhất định. Thế nhưng có nhiều người gặp cái gì là ăn cái nấy. Tất nhiên vì thế mà họ sẽ bị đau dạ dày, suy thận và viêm đường tiết niệu. Họ có thể đứng đái ngay giữa đường, hoặc chạy hớt hải tìm nhà vệ sinh công cộng. Những người sống có nền nếp ai lại làm thế? Dạo này anh làm gì? Sống ra sao?

- Cảm ơn, cũng nhì nhằng...

- Anh đánh giá tình hình đất nước như thế nào?

- Tình hình không được tốt lắm.

Hắn bỗng nổi khủng:

- Anh dám nói thế à? Rõ ràng anh là kẻ chống đối? Kh-ô-ông! Không thể bôi đen mặt trời được! Lịch sử tổ quốc ta chưa bao giờ biết đến thời kỳ nào hưng thịnh như bây giờ...

- Xin anh cho tôi xuống đây.

Tôi vội vàng trườn ra khỏi xe như bị ma ám.

Một người quen trông thấy tôi, chào rồi hỏi:

- Sao anh trầm tư vậy? Anh quen hắn ấy đấy à?

- Ai vậy.

- Thằng chó đi chiếc "Cađilắc" ấy! Hắn vừa được nhận tài sản thừa kế bốn triệu lia. Hoá ra hắn có một ông bác ở Ai Cập, mà chưa bao giờ biết mặt. Thậm chí hắn còn không biết đó là ông bác ấy! Ông bác giàu có từ trần để lại toàn bộ gia sản cho hắn.

Những hy vọng cuối cùng về tương lai cuộc sống của chúng tôi liên quan đến một thương nhân Stambun. Một năm trước đây, chúng tôi bán cho ông ta mảnh đất của vợ tôi. Ông ta còn nợ chúng tôi mười ba nghìn lia. Tôi có giấy ghi nợ. Tôi mong nhận được số tiền này để bắt tay vào một công việc gì đó. Khi đến thời hạn trả nợ, tôi cầm giấy ghi nợ đến gặp nhà buôn này, một người có tiếng là thực thà hiếm có. Tôi nghĩ rằng, dù tôi có đánh mất giấy ghi nợ thì ông ta vẫn sẽ trả sòng phẳng. Nhưng, than ôi, bây giờ cái giấy ghi nợ không đáng giá một xu. Ngày hôm trước ông ta vừa bị phá sản. Miếng đất chúng tôi cho ông ta đã bị gán cho chủ nợ của ông ấy.

Tối hôm đó lần đầu tiền tôi bước chân vào quán rượu. Rõ thật chán, trong quán tôi lại gặp hắn! Hắn đích thân đến gần tôi. Tôi gọi ly vốt ca mời hắn.

- Sao trông anh buồn thế? - Hắn hỏi.

- Tình hình đất nước tồi tệ quá! Nhân dân sống trong cảnh đói nghèo! Không thể tiếp diễn mãi thế này được!

Phải chấm dứt cảnh bất công này!...

Đó là tất cả những gì tôi nói với hắn trong quán rượu.

Một lát sau hắn đứng dậy, ra về.

Người hầu bàn biết rõ hắn, lẩm bẩm:

- Trước đây hắn vẫn thường xuyên ghé vào quán, từ ngày lấy vợ, hiếm khi thấy hắn đến.

- Sao, hắn cưới vợ à? - Tôi hỏi.

- Vâng, đúng thế. Bọn bịp bợm nhà nghề ấy không từ thủ đoạn nào để kiếm tiền. Hắn cưới một cô vợ tỷ phú, trở thành chủ nhân của mấy đồn điền bông. Bây giờ thì hắn nằm trên đống tiền.

Khi tôi vừa ra khỏi quán, thì có hai người mặc thường phục xông đến, bẻ quặt hai tay tôi rồi giải về đồn cảnh sát. Tại đây tôi lại gặp hắn ta. Hắn chỉ tay vào tôi, nói với viên đồn trưởng.

- Chính hắn đấy!

Hắn khẳng định rằng tôi đã nói xấu chính quyền trong quán rượu, hắn gán cho tôi những lời mà một lần chính hắn đã nói ra tại nhà tôi. Vẻ ngoài của hắn rất đáng tin cậy. Còn tôi thì lại khiến người ta phải nghi ngờ: đôi giầy tôi đang đi há miệng toang hoác như mõm cá sấu!