hông kể tới lớp bụi nhà lợi dụng sự vắng mặt của gia đình để lưu lại một màng mỏng trên mặt bàn ghế, có thể nói trong việc này đây là dịp duy nhất để bụi lắng xuống, không bị xáo động vì cây chổi hay máy hút, trẻ con không chạy tới lui tung ra một cơn lốc khi chúng tạt ngang, căn hộ sạch, vì tình trạng thiếu ngăn nắp chỉ có thể có khi người ta ra đi vội vàng. Ngay cả như thế, hôm đó trong khi họ đợi lệnh triệu tập của Bộ và bệnh viện, vợ bác sĩ với tính lo xa của kẻ có óc suy xét muốn giải quyết công việc của họ khi còn sống, để sau khi họ chết không xảy ra việc phiền toái cần làm để vội vàng thu xếp mọi việc cho có thứ tự, bà đã rửa bát đĩa, làm giường, dọn phòng tắm, kết quả không hẳn hoàn hảo, nhưng đòi hỏi nhiều hơn nữa ở bàn tay run rẩy và đôi mắt đẫm lệ của bà thì thật là tàn nhẫn. Tuy nhiên căn hộ là một thứ thiên đàng bảy người hành hương đã đến, và ấn tượng này choáng ngợp, với lòng tôn trọng lớn lao về ý nghĩa chặt chẽ của ngôn từ, chúng ta có thể gọi nó là huyền ảo, choáng ngợp tới nỗi họ đã dừng lại trên đường đi chỗ lối vào như thể bị tê liệt vì mùi bất ngờ trong căn hộ, và nó chỉ là mùi của một căn hộ đang cần thông thoáng, vào lúc khác chúng ta đã chạy tới mở hết cửa sổ và nói, Để thông thoáng, nhưng hôm nay điều nên làm nhất là bịt kín để mùi thối rữa bên ngoài khỏi vào. Vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, Mình sẽ làm bẩn hết cả, và bà nói đúng, nếu họ vào với đôi giày đầy bùn và phân, thiên đàng trong chốc lát sẽ trở thành địa ngục, theo kẻ thành thạo có thẩm quyền thì địa ngục còn đứng hạng nhì, địa ngục là nơi mùi thối rữa, hôi hám, buồn nôn, dịch bệnh là thứ tệ nhất mà các linh hồn bị đày đọa phải chịu, chứ không phải cái kẹp nóng bỏng, chảo dầu sôi và các vật dụng khác của lò đúc và nhà bếp. Từ thuở xa xưa các bà nội trợ thường nói, Mời vào, mời vào, thế à, không sao, tôi sẽ dọn bẩn sau, nhưng bà nội trợ này, như khách của bà, biết họ từ đâu tới, bà biết trong thế giới bà sống cái gì bẩn sẽ bẩn hơn, vì thế bà yêu cầu họ làm ơn vui lòng cởi giày trên đầu thang, chân họ thật ra cũng chả sạch, nhưng vẫn hơn, mấy cái khăn tắm và tấm trải giường của cô gái đeo kính đen tỏ ra hữu dụng, chúng lau sạch gần hết nhớp nhúa. Thế là họ chân trần bước vào, vợ bác sĩ tìm thấy một bao nhựa lớn để bỏ hết giày vào với ý định sẽ kỳ cọ chúng ra trò, bà không biết khi nào hay cách nào, rồi bà mang chúng ra bao lơn, không khí bên ngoài cũng chẳng vì thế mà hôi hơn. bầu trời bắt đầu tối, có những đám mây nặng nề, Phải chỉ trời mưa, bà nghĩ. Biết rõ phải làm gì, bà quay lại các bạn. Họ đang trong phòng khách, lặng im, đứng sững, dù họ mệt nhoài, vì họ không dám tự tìm ghế, chỉ có bác sĩ mò mẫm đôi tay trên bàn ghế để lại dấu vết trên mặt, đợt quét bụi đầu tiên đang khởi sự, một số bụi vấy đã bám đầu ngón tay ông. Vợ bác sĩ nói, Mọi người cởi quần áo ra, chúng ta không thể để tình trạng như thế này, áo quần của mình bẩn gần như mấy đôi giày, Cởi y phục ra ở đây, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, trước mặt nhau à, tôi nghĩ là không nên, Nếu muốn, tôi có thể đưa mỗi người vào một chỗ khác nhau trong nhà, vợ bác sĩ châm biếm trả lời, khi ấy sẽ khỏi cần ngượng nghịu, Tôi sẽ cởi áo ngay tại đây, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, chỉ có bà mới thấy tôi, và dù bà không thấy, tôi vẫn không quên là bà đã thấy lúc tôi tệ hại hơn là khỏa thân, chỉ chồng tôi là người có trí nhớ kém, Tôi thấy chả ích lợi gì để nhớ lại mấy việc bất hòa đã quên từ lâu, người đàn ông mù đầu tiên lẩm bẩm, Nếu ông là phụ nữ và đã ở vào chỗ của chúng tôi, ông sẽ đổi giọng, cô gái đeo kính đen nói, và bắt đầu cởi áo đứa bé mắt lác. Bác sĩ và ông già đeo miếng vải đen che mắt đã cởi trần, bây giờ họ đang cởi quần, ông già đeo miếng vải đen che mắt nói với bác sĩ bên cạnh ông, Cho tôi dựa vào ông trong lúc tôi cởi quần. Họ nom thật buồn cười như hai kẻ đáng thương khi họ nhảy lưng tưng, nó làm ta muốn khóc. Bác sĩ mất thăng bằng, kéo ông già đeo miếng vải đen che mắt ngã theo, may mắn là cả hai thấy hoàn cảnh buồn cười, và nom họ tội nghiệp, thân thể họ bám đầy các thứ dơ bẩn đủ loại có thể tưởng tượng được, sự đứng đắn của tuổi già và một nghề nghiệp đáng kính đã đi đến thế này. Vợ bác sĩ tới giúp họ đứng lên, chốc nữa chỗ nào cũng tối và chẳng ai có lý do gì để cảm thấy ngượng, Trong nhà có nến không nhỉ, bà tự hỏi, câu trả lời là bà nhớ đã thấy hai cây đèn kiểu xưa, một đèn dầu cũ ba ngọn, và một chiếc đèn paraffin cũ loại có ống khói thủy tinh, lúc này đèn dầu cũng tốt chán, mình có dầu, bấc đèn có thể tự làm, ngày mai mình sẽ đi tìm paraffin trong các cửa hiệu, tìm nó dễ hơn tìm một lon thức ăn, Nhất là nếu mình đừng tìm nó trong hiệu bán thức ăn, bà nghĩ, và ngạc nhiên là bà vẫn có thể khôi hài trong hoàn cảnh này. Cô gái đeo kính đen đang từ từ cởi quần áo, cô tạo ấn tượng luôn luôn còn y phục bất kể cô đã cởi ra bao nhiêu lớp, một mảnh y phục cuối cùng che sự lõa lồ của cô, cô không thể giải thích sự e lệ bất ngờ này, nhưng nếu vợ bác sĩ ở gần hơn, bà sẽ thấy cô gái đỏ mặt, dù cho mặt cô bẩn, những ai muốn cố hiểu phụ nữ thì cứ việc, một người trong số họ bỗng xấu hổ sau khi đã lang chạ ngủ với bọn đàn ông mà cô không biết, người kia hoàn toàn có thể thì thầm vào tai cô ta một cách hoàn toàn bình tĩnh, Đừng ngượng, ông ấy không nhìn thấy cô, bà đang nói về chồng bà, tất nhiên, vì chúng ta đừng quên cô gái trơ tráo này đã quyến rũ ông lên giường, ôi dào, như mọi người đều biết, với phụ nữ thì người mua phải luôn coi chừng. Có lẽ, lúc này có lý do khác, ở đây có hai người đàn ông trần truồng khác, và một người trong bọn họ đã ngủ với cô.

Vợ bác sĩ gom y phục nằm rải rác trên sàn, quần, sơ mi, áo khoác, váy và áo cánh, vài quần lót bẩn, đồ lót cần ngâm ít nhất một tháng trước khi bà có thể giặt chúng sạch lại, bà bó chúng thành một ôm, Đợi ở đây nhé, bà bảo họ, tôi sẽ quay lại ngay. Bà mang quần áo ra ban công, như đã làm với đống giày, ở đó tới lượt bà cởi quần áo, nhìn về thành phố tối đen dưới bầu trời u ám. Không một ngọn đèn mờ trong các ô cửa sổ, không một ánh phản chiếu tàn tạ trên các mặt tiền nhà, đó không phải là một thành phố, đó là một khối hắc ín lớn đang nguội dần, đã cứng lại thành hình dáng các tòa cao ốc, nóc nhà, ông khói, tất cả đã chết, tất cả đã tàn. Con chó của nước mắt xuất hiện trên ban công, nó bồn chồn, nhưng bây giờ không có giọt lệ nào để liếm khô, nỗi tuyệt vọng ẩn sâu bên trong bà, đôi mắt ráo hoảnh. Vợ bác sĩ cảm thấy lạnh, bà nhớ mọi người đang đứng khỏa thân giữa phòng, nào ai biết họ đợi gì. Bà vào. Họ đã biến thành các hình dáng đơn giản, vô tính, những dạng mơ hồ, những cái bóng tự biến mất trong ánh nhá nhem, Nhưng điều này không ảnh hưởng tới họ, bà nghĩ, họ nhòa vào ánh sáng chung quanh, và ánh sáng đó không cho phép họ thấy. Tôi sẽ thắp đèn, bà nói, Lúc này tôi mù gần như mọi người, Điện đã có lại chưa, đứa bé mắt lác hỏi, Chưa, bác sẽ thắp đèn dầu, Đèn dầu là cái gì, đứa bé lại hỏi, Bác sẽ giảng cho cháu sau. Bà lục lọi tìm hộp diêm trong mấy cái túi nhựa rồi vào bếp, bà biết nơi bà cất dấu, bà không cần nhiều, bà xé một dải khăn lau bát đĩa để làm bấc đèn, rồi quay lại phòng có cây đèn, lần đầu tiên nó hữu dụng từ ngày sản xuất, lúc đầu đây có vẻ không phải là số phận của nó, nhưng tất cả chúng ta, đèn, chó hay loài người, đều không biết ngay từ đầu vì sao chúng ta đến thế gian này. Ba đốm nhỏ như hạt đậu lần lượt sáng lên trên miệng đèn, đôi lúc chúng bập bùng cho tới khi đầu ngọn lửa dường như biến mất trên không, rồi đứng yên lại như thể trở thành hạt ánh sáng nhỏ, đậm đặc, vững chắc. Vợ bác sĩ nói, Bây giờ tôi thấy rồi, tôi sẽ đi lấy quần áo sạch, Nhưng chúng tôi bẩn, cô gái đeo kính đen nói. Cả cô và vợ người đàn ông mù đầu tiên đang dùng tay che ngực và chỗ kín, Không phải vì mình, vợ bác sĩ nghĩ, mà vì ánh sáng ngọn đèn đang nhìn họ. Rồi bà nói, Mặc quần áo sạch trên thân người bẩn vẫn hơn là mặc quần áo bẩn trên thân người sạch. Bà cầm đèn đi tìm trong các ngăn kéo tủ, trong tủ quần áo, vài phút sau bà quay lại, bà mang theo quần áo ngủ, áo khoác mặc trong nhà, váy, áo cánh, áo đầm, quần, quần lót, mọi thứ cần thiết cho bảy người mặc một cách chỉnh tề, quả thật người ta không cùng cỡ, nhưng trong cảnh ngộ thảm hại của họ, họ giống như các cặp sinh đôi. Vợ bác sĩ giúp họ mặc quần áo, đứa bé mắt lác mặc quần của bác sĩ, loại mặc trên bãi biển hoặc nơi thôn dã và biến chúng ta thành trẻ con. Bây giờ mình có thể ngồi xuống, vợ người đàn ông mù đầu tiên thở dài, Làm ơn hướng dẫn chúng tôi, chúng tôi không biết ngồi đâu.

Căn phòng như mọi phòng khách, ở giữa có cái bàn thấp, xung quanh là mấy chiếc ghế dài đủ chỗ cho mọi người, bên này bác sĩ và vợ ông ngồi chung với ông già đeo miếng vải đen che mắt, bên kia là người đàn ông mù đầu tiên và vợ. Họ đều mệt lả. Đứa bé lập tức cảm thấy buồn ngủ, gối đầu vào lòng cô gái đeo kính đen, nó đã quên chuyện cây đèn. Một giờ sau, na ná như hạnh phúc, dưới ánh sáng dịu khuôn mặt cáu ghét của họ nom sạch sẽ, mắt những người chưa ngủ sáng lên, người đàn ông mù đầu tiên tìm tay vợ rồi bóp chặt, qua cử chỉ này chúng ta có thể thấy cơ thể được nghỉ ngơi có thể giúp cho tâm hồn hòa hợp. rồi vợ bác sĩ nói, Chúng ta sẽ có món gì ăn ngay, nhưng trước tiên nên quyết định mình sẽ sống thế nào ở đây, đừng lo, tôi sẽ không lặp lại bài diễn văn phát trên loa phóng thanh, có đủ chỗ cho mọi người, chúng tôi có hai phòng ngủ cho vợ chồng, người khác có thể ngủ trong phòng này, mỗi người một ghế dài, ngày mai tôi phải đi tìm thức ăn, dự trữ của mình sắp hết, nên có một người đi với tôi để giúp tôi khiêng thực phẩm, và cũng để quý vị có thể bắt đầu học tìm đường về nhà, để nhận ra các góc phố, sẽ có ngày tôi ốm, hay mù, tôi vẫn đợi nó xảy ra, trong cảnh ngộ đó tôi sẽ phải học mọi người, còn một vấn đề khác, ngoài bao lơn có cái chậu đế chúng ta tiêu tiểu, tôi biết mọi người không thích ra ngoài đó, mưa và lạnh, nhưng dẫu sao vẫn hơn là trong nhà bốc mùi lên tận mây xanh, chúng ta đừng quên cuộc sống của mình trong suốt thời gian bị nhét, chúng ta đã xuống tới bậc thang ô nhục cuối cùng, tận cùng, cho tới khi chúng ta mất phẩm giá hoàn toàn, chuyện đó có thể xảy ra ở đây tuy là trong một cách khác, ở đó mình còn có cớ là kẻ khác mất tư cách, nhưng bây giờ, bây giờ mình đều tốt xấu ngang nhau, làm ơn đừng hỏi tôi tốt và xấu là gì, hồi mù lòa còn là ngoại lệ chúng ta biết tốt xấu là gì mỗi khi chúng ta phải cư xử, cái gì là đúng và cái gì là sai chỉ là những cách hiểu mối quan hệ của mình với người khác, không phải với chính mình, ta đừng nên tin cái sai, xin tha lỗi cho bài diễn văn dạy đời này, quý vị không biết, quý vị không thể biết khi có mắt trong một thế giới mọi người khác đều mù nghĩa là gì, tôi không phải là bà hoàng, không, tôi chỉ là một người bị sinh ra để thấy cảnh khủng khiếp này, quý vị có thể cảm nhận nó, tôi vừa cảm nhận vừa thấy nó, thôi diên văn này đủ rồi, Nào chúng ta đi ăn.

Không ai hỏi câu nào, bác sĩ chỉ nói, Nếu có bao giờ tôi nhìn lại được, tôi sẽ nhìn kỹ mắt người khác như tôi đang nhìn vào tâm hồn họ, Tâm hồn họ à, ông già đeo miếng vải đen che mắt hỏi, Hay tâm trí họ, tên gọi không thành vấn đề, khi ấy thật đáng ngạc nhiên nếu chúng ta nghĩ là mình đang đối phó với một người ít học, cô gái đeo kính đen nói, Bên trong chúng ta có một thứ không tên, thứ đó là chúng ta.

Vợ bác sĩ đã đặt một số thức ăn ít ỏi còn lại lên bàn, rồi bà giúp họ ngồi xuống và nói, Nhai chậm thôi, như vậy giúp đánh lừa dạ dày mình. Con chó của nước mắt không đến xin thức ăn, nó đã quen nhịn đói, hơn nữa chắc nó nghĩ rằng, sau bữa đại yến sáng hôm ấy, nó không có quyền lấy chút thức ăn nào từ miệng của người đàn bà đã khóc, mấy người kia có vẻ nó không chú ý tới. Ở giữa bàn, cây đèn ba ngọn lửa đang đợi câu giải thích đã hứa của vợ bác sĩ, cuối cùng bà nói với đứa bé mắt lác sau khi họ đã ăn xong, Đưa tay cháu cho bác, bà chầm chậm hướng dẫn các ngón tay của nó, rồi nói, Đây là chân đế cháu thấy nó tròn, còn đây là cái trụ giữ bình đựng dầu bên trên, đây, coi chừng cháu phỏng, đây là mấy cái cổ đèn, một, hai, ba, từ đây thò ra mấy dải vải xoắn lại để hút dầu bên trong lên, đánh diêm châm vào dải vải là nó bắt đầu cháy cho tới khi cạn dầu, nó phát ra ánh sáng yếu nhưng đủ để thấy nhau, Cháu không thấy, Một ngày kia cháu sẽ thấy và ngày đó bác sẽ cho cháu cây đèn làm quà. Đèn màu gì, Cháu có bao giờ thấy cái gì làm bằng đồng chưa, Cháu không biết, cháu không nhớ, đồng là cái gì, Đồng màu vàng, À. Đứa bé mắt lác ngẫm nghĩ một lúc, Bây giờ nó sắp hỏi về mẹ nó, vợ bác sĩ nghĩ, nhưng bà lầm, đứa bé chỉ nói nó muốn uống nước, nó khát lắm, Cháu phải đợi đến mai, trong nhà mình không có nước, đúng lúc ấy bà nhớ là có nước, khoảng hơn năm lít chất nước quý báu, nguyên thùng chứa của bồn cầu, không thể tệ hơn thứ họ đã uống trong lúc bị cách ly. Mù lòa trong bóng tối, bà vào phòng tắm, mò mẫm đi, bà giở nắp thùng chứa, bà không thấy có nước hay không, có, ngón tay của bà bảo, bà tìm cái ly, cẩn thận nhúng vào rồi múc đầy, văn minh đã trở về nguồn bùn lầy nguyên thủy. Lúc bà vào phòng, mọi người vẫn ngồi nguyên chỗ cũ. Ngọn đèn tỏa sáng các khuôn mặt của họ đang quay về phía bà, như thể bà đã nói, Tôi lại về, như các bạn thấy, nhanh lên, hãy nhớ ngọn đèn này sẽ không tồn tại mãi mãi. Vợ bác sĩ mang ly nước tới đứa bé mắt lác và nói, Nước của cháu đây, uống chậm, chậm thôi, nhấm nháp nó, một ly nước là một vật kỳ diệu, bà không nói với nó, bà không nói với ai, chỉ loan truyền cho thế gian rằng ly nước thật là một vật kỳ diệu. Em lấy nước ở đâu, nước mưa à, chồng bà hỏi, Không, nước trong thùng bồn cầu. Không phải mình còn chai nước lớn lúc mình rời nhà sao, ông lại hỏi, vợ ông nói, À có, tại sao em không nghĩ tới, một chai còn phân nửa và một chai khác chưa dùng, may quá, đừng uống, đừng uống nữa, bà bảo đứa bé, mình sẽ uống nước tinh khiết, bác sẽ bày bộ ly đẹp nhất của bác ra bàn và chúng ta sẽ uống nước tinh khiết. Lần này bà cầm đèn vào bếp, bà quay lại mang theo cái chai, ánh sáng rọi qua nó làm kho báu bên trong lấp lánh. Bà đặt nó lên bàn, đi tìm bộ ly, bộ đẹp nhất họ có, bằng pha lê đẹp nhất, rồi chầm chậm, như đang làm lễ, bà rót đầy chúng. Nào, bà nói, chúng ta uống. Các bàn tay mù mò mẫm tìm thấy ly, họ run rẩy giơ lên. Nào chúng ta uống, vợ bác sĩ lại nói. Ở giữa bàn, ngọn đèn như mặt trời giữa các vì sao lấp lánh. Khi họ đã đặt ly lại trên bàn, cô gái đeo kính đen và ông già đeo miếng vải đen khóc.

Đó là một đêm trằn trọc. Lúc đầu vu vơ, và mơ hồ, các giấc mơ đi từ người ngủ này sang người ngủ khác, chúng nấn ná nơi này, chúng nấn ná nơi kia, chúng mang theo các kỷ niệm mới, bí mật mới, khao khát mới, vì thế những người ngủ thở dài và thì thầm, giấc mơ này không phải của mình, họ nói, nhưng giấc mơ trả lời, Bạn chưa biết giấc mơ của bạn, bằng cách này cô gái đeo kính đen tìm xem ông già đeo miếng vải đen che mắt đang ngủ cách đó hai bước là ai, bằng cách này ông nghĩ ông biết cô là ai, ông chỉ nghĩ là ông biết, cùng mơ thấy nhau không đủ để có cùng giấc mơ. Lúc hừng sáng, trời bắt đầu mưa. Gió đập dữ dội lên cửa sổ nghe như tiếng quất của hàng ngàn ngọn roi. Vợ bác sĩ thức giấc, mở mắt lẩm bẩm, Nghe mưa kìa, rồi bà nhắm lại, trong phòng còn tối mịt, bây giờ bà có thể ngủ. Bà nằm chưa tới một phút, bà bất thần thức dậy với ý nghĩ bà có việc phải làm, nhưng chưa hiểu là gì, mưa đang gọi bà, Thức dậy, mưa muốn gì. Chầm chậm, để khỏi đánh thức chồng, bà rời phòng ngủ, băng qua phòng khách, dừng lại trong chốc lát để chắc mọi người còn ngủ trên ghế dài, rồi bà theo hành lang ra bếp, bên phía này tòa nhà mưa rơi mạnh nhất vì gió. Bà dùng cánh tay áo ngủ lau cửa kính mờ hơi nước rồi nhìn ra ngoài. Cả bầu trời là một cụm mây lớn, mưa rơi như trút. Quần áo bẩn họ đã cởi ra chất đống trên ban công, kìa cái túi nhựa đựng các đôi giày đang đợi chùi rửa. Chùi rửa. Tấm màn cuối cùng của giấc ngủ bị xé đột ngột, đây là việc bà phải làm. Bà mở cửa, bước ra một bước, lập tức mưa hắt bà ướt sũng toàn thân, như thể bà ở dưới thác nước. Mình phải tận dụng nước này, bà nghĩ. Bà vào lại bếp, và cố không gây tiếng động, bắt đầu gom bát, nồi niêu xoong chảo, mọi thứ bà có thể hứng nước mưa từ thiên đàng đang rơi xuống tầm tã, quay cuồng vì gió, quét trên mái nhà thành phố như cây chổi lớn huyên náo. Bà mang chúng ra ngoài, đặt sát dọc theo chân song ban công, bây giờ sẽ có nước để giặt quẩn áo bẩn và giày bẩn, Đừng tạnh, bà lẩm bẩm khi tìm trong bếp xà phòng và chất tẩy, bàn chải cọ rửa, bất kỳ thứ gì có thể dùng để làm sạch sẽ một chút, ít nhất là một chút, cái bẩn thỉu khôn kham này của linh hồn, của cơ thể, bà nói, như để sửa lại ý nghĩ siêu hình này, rồi bà nói thêm, Cũng giống nhau cả thôi. Rồi như phải là một kết luận không thể tránh khỏi, như sự đồng thuận giữa điều bà nói và điều bà nghĩ, bà cởi nhanh bộ áo ngủ sũng nước, và giờ đây cơ thể bà đón nhận mưa, đôi khi mơn trớn, đôi khi ào ạt, bà bắt đầu vừa tắm vừa giặt quần áo. Tiếng nước chung quanh khiến bà không nhận ngay ra rằng bà không còn một mình. Ở cửa ra bao lơn, cô gái đeo kính đen và vợ người đàn ông mù đầu tiên đang đứng, chúng ta không biết linh cảm nào, trực giác nào, tiếng gọi nội tâm nào đã đánh thức họ, chúng ta cũng chẳng hiểu làm sao họ biết lối ra đây, bây giờ không phải là lúc tìm câu giải thích, cứ tự do đoán. Phụ tôi một tay, vợ bác sĩ nói khi bà thấy họ, Cách nào, vì chúng tôi không thấy, vợ người đàn ông mù đầu tiên hỏi. Cởi quần áo ra, chốc nữa phải phơi càng ít càng tốt, Nhưng chúng tôi không thấy, vợ người đàn ông mù đầu tiên lặp lại, Không sao, cô gái đeo kính đen nói, Chúng tôi sẽ làm những gì làm được, Tôi sẽ làm phần cuối, vợ bác sĩ nói, tôi sẽ làm sạch bất kỳ chỗ nào còn bẩn, bây giờ bắt tay vào làm, nào, chúng ta là người phụ nữ duy nhất trên thế giới có hai mắt và sáu bàn tay. Có lẽ trong các tòa nhà đối diện, phía sau các cửa sổ đóng có một số người mù, đàn ông, đàn bà, thức dậy vì tiếng đập liên tục của mưa, đầu họ gí vào kính cửa sổ lạnh, che mờ đêm u ám bằng hơi thở của họ trên tâm kính, nhớ về lần cuối họ nhìn mưa rơi trên bầu trời, như bây giờ. Họ không thể tưởng tượng được rằng lại có ba phụ nữ khỏa thân ngoài ấy, lõa lồ như khi họ vào đời, dường như họ điên, chắc họ phải điên, người có đầu óc tỉnh táo không giặt giũ trên ban công trần truồng trước cái nhìn của hàng xóm, càng không có vẻ điên như thế chúng ta đều mù thì có sao, đây là những việc người ta không được làm, Trời ơi, mưa trút xuống họ, mưa nhỏ giọt giữa hai vú họ, mưa nấn ná và biến mất vào chỗ tối đen của xương mu, cuối cùng mưa ướt sũng rồi chảy trên đùi, có lẽ chúng ta đã phán xét họ sai lầm, hay có lẽ chúng ta không thể thấy đây là điều đẹp và huy hoàng nhất đã xảy ra trong lịch sử thành phố, một lớp bọt tràn ra khỏi sàn ban công, phải chỉ ta có thể theo nó, rơi không ngừng, sạch sẽ, thanh khiết, lõa lồ. Chỉ có trời thấy mình, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, dù bao nhiêu thất vọng và ngăn trở, bà vẫn bám vào niềm tin là trời không mù, vợ bác sĩ đáp lời bà, Cả trời cũng không thấy, bầu trời bị mây che kín, chỉ có tôi thấy bà, Tôi có xấu lắm không, cô gái đeo kính đen hỏi, Cô gầy và bẩn, cô sẽ không bao giờ xấu, Còn tôi, vợ người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Bà bẩn và gầy như cô ấy, không xinh bằng, nhưng hơn tôi, Bà đẹp, cô gái đeo kính đen nói, Làm sao cô biết, vì cô chưa hề thấy tôi, Tôi đã mơ thấy bà hai lần, Bao giờ, Lần thứ hai tối hôm qua, Cô mơ về căn nhà vì cô cảm thấy an toàn và thanh thản, cũng tự nhiên thôi sau những điều chúng ta đã trải qua, tôi là căn nhà trong giấc mơ của cô, và để thấy tôi cô cần một khuôn mặt, vì thế cô đã tạo ra nó, Tôi cũng thấy bà đẹp, và tôi chưa hề mơ về bà, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, Thế thì mù là vận may cho kẻ xấu xí, Bà không xấu, Không, thật ra tôi không xấu, nhưng ở tuổi tôi, Bà bao nhiêu tuổi, cô gái đeo kính đen hỏi, Sắp năm mươi, Giống mẹ tôi, Còn bà ấy, Bà ấy thì sao cơ, Mẹ cô còn đẹp không, Hồi xưa mẹ tôi đẹp hơn, chúng ta đều như vậy, chúng ta đều có thời đẹp hơn, Bà chưa bao giờ đẹp hơn, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói. Lời nói là như thế, chúng lừa dối, chúng chồng chất, hình như chúng không biết đi đâu, và bất chợt, vì hai hay ba hay bốn lời bỗng thốt lên, bản thân đơn giản, một đại từ nhân xưng, một trạng từ, một động từ, một tính từ, chúng ta phấn khởi thấy chúng trồi lên bề mặt một cách khôn cản qua làn da và đôi mắt rồi phá vỡ sự điềm tĩnh của cảm giác, đôi khi hệ thần kinh hết kham nổi, nó đã chịu đựng quá nhiều, nó đã chịu đựng mọi thứ, chúng ta có thể nói như nó đang mặc áo giáp. Vợ bác sĩ có bộ thần kinh thép, nhưng vợ bác sĩ đã khóc vì một đại từ nhân xưng, một trạng từ, một động từ, một tính từ, các phạm trù ngữ pháp thuần túy, các danh hiệu thuần túy, cũng như hai người đàn bà, hai người kia, một đại từ bất định, họ cũng đang khóc, họ ôm người đàn bà của câu nói trọn vẹn trên, ba người đẹp dưới mưa. Những giây phút này không thể kéo dài mãi mãi, những người đàn bà này đã ở đây hơn một giờ, đến lúc họ cảm thấy lạnh, Tôi lạnh, cô gái đeo kính đen nói. Chúng ta không thể làm gì hơn với đống quần áo, giày sạch tươm, bây giờ tới lúc cho ba phụ nữ này tắm, họ gội đầu và kỳ lưng nhau và họ cười như những đứa bé gái khi chúng chơi trò bịt mắt bắt dê trong vườn trước khi mù. Ngày đã lên, các tia nắng đầu tiên đã hé trên chân trời trước khi nấp lại dưới mây. Mưa tiếp tục nhưng ít dữ dội hơn. Các bà thợ giặt quay vào bếp, họ lau khô và chà xát nhau bằng khăn tắm vợ bác sĩ đã đi tìm nơi tủ phòng tắm, da họ nồng mùi chất tẩy, nhưng đời sống là thế, không có chó thì bắt mèo đi săn, xà phòng biến mất trong chớp mắt, dù căn nhà này hình như có mọi thứ hay chỉ vì họ biết cách xoay xở tận dụng các thứ họ có, cuối cùng, họ che thân mình, thiên đàng ở lại ngoài kia, áo khoác trong nhà của vợ bác sĩ ướt sũng, nhưng bà mặc bộ áo hoa mà bà không dùng tới đã bao năm và nó làm bà đẹp nhất trong ba người.

Khi họ vào phòng khách, vợ bác sĩ thấy ông già đeo miếng vải đen che mắt đang ngồi trên ghế dài nơi ông ngủ. Ông giữ đầu mình giữa hai tay, các ngón tay lùa vào mái tóc trắng vẫn mọc dày từ trán tới gáy, và ông điềm tĩnh, căng thẳng như muốn bám lấy suy nghĩ của mình, hay ngược lại, muốn đừng suy nghĩ nữa. Ông nghe họ vào, ông biết họ từ đâu tới, và họ đã làm gì, họ đã lõa lồ, và nếu ông biết tất cả những điều này không phải vì ông thình lình sáng mắt lại, và như các lão già khác, bò ra rình mò không chỉ một Susanna đang tắm, mà ba nàng, ông mù, ông vẫn mù, ông chỉ tới cửa bếp, từ đó ông nghe những điều họ nói trên ban công, tiếng cười, tiếng mưa và tiếng nước vỗ, ông hít mùi xà phòng, rồi ông quay về ghế dài, nghĩ rằng sự sống vẫn còn trên thế gian này, để hỏi nó có còn lại chút nào cho ông. Vợ bác sĩ nói, Phụ nữ đã tắm gội, bây giờ tới phiên các ông, ông già đeo miếng vải đen che mắt hỏi, Trời còn mưa không, Còn, trời đang mưa và có nước trong chậu ngoài ban công, Vậy thì tôi muốn tắm trong phòng tắm, trong bồn tắm, ông phát âm chữ đó như thể ông đang cho xem giấy khai sinh, như thể ông đang giải thích, Tôi thuộc thế hệ những người không nói nhà tắm mà nói bồn tắm, và nói thêm, Nếu bà không phiền lòng, dĩ nhiên, tôi không muốn làm bẩn nhà, tôi hứa tôi sẽ không làm đổ nước trên sàn, tôi sẽ cố hết sức, Thế thì tôi sẽ mang nước vào phòng tắm cho ông, tôi sẽ phụ, Tôi xoay xở một mình được, tôi phải làm được việc gì đó, tôi đâu phải tàn phế. Vậy cứ tự nhiên. Trên ban công, vợ bác sĩ kéo một chậu nước gần đầy vào. Cầm chỗ này, bà nói với ông già đeo miếng vải đen che mắt, nắm tay ông, Nào, họ nhấc bổng chậu lên một hơi. Ông đến giúp tôi cũng phải, tôi không thể xoay xở một mình, Bà có biết câu tục ngữ này không, Câu gì, Già nua làm ít chớ coi khinh, Đâu phải vậy, Ồ, thay vì người già thì là trẻ con, và thay vì coi khinh thì là miệt thị, nhưng nếu tục ngữ còn giữ được nghĩa lý gì và để tiếp tục được dùng thì nó phải thích ứng với thời đại. Ông là triết gia, Chao ơi, tôi chỉ là một ông già. Họ đổ nước trong chậu vào bồn tắm, rồi vợ bác sĩ mở ngăn kéo, bà nhớ bà còn một thỏi xà phòng mới. Bà đặt nó vào tay ông già đeo miếng vải đen che mắt, Ông sẽ thơm phức, thơm hơn chúng tôi, dùng cho hết, đừng lo, trong các siêu thị có thể không còn thức ăn, nhưng còn đầy xà phòng, Cảm ơn bà, Coi chừng đừng để ngã, nếu ông muốn tôi sẽ gọi chồng tôi giúp ông, Cảm ơn, tôi thích tự tắm một mình, Tùy ông, và đây, khoan đã, đưa tay ông đây, có dao cạo và chổi lông, nếu ông muốn cạo sạch bộ râu đó, Cảm ơn. Vợ bác sĩ đi ra. Ông già đeo miếng vải đen che mắt cởi bộ áo ngủ chia cho ông lúc phân phát quần áo, rồi ông cẩn thận vào bồn tắm. Nước lạnh và ít, chưa tới một gang tay, làm sao vũng nước buồn này từ trong chậu đổ ra lại khác với nước từ trời mà ba người đàn bà đã nhận. Ông quỳ xuống bồn tắm, hít một hơi dài, dùng cả hai tay vỗ nhanh nước lên ngực suýt làm ông nghẹn thở. Ông vội vàng vẩy nước khắp người để khỏi kịp run, rồi từng bước, một cách có phương pháp, ông bắt đầu xoa xà phòng, kỳ cọ mạnh, bắt đầu từ vai, cánh tay, ngực và bụng, háng, giữa hai chân, Mình bẩn hơn con thú, ông nghĩ, rồi tới bắp đùi gầy guộc xuống tới lớp cáu ghét bám đầy chân ông. Ông làm sủi bọt xà phòng để kỳ cọ lâu hơn, ông nói, Mình phải gội đầu, và đưa tay ra sau để tháo miếng che mắt, Mày cũng cần tắm, ông gỡ nó rồi thả xuống nước, giờ đây ông cảm thấy ấm, ông thấm nước và xoa xà phòng lên tóc, ông là một người bọt, trắng giữa một tính mù trắng mênh mông nơi không ai có thể thấy ông, nếu ông nghĩ như thế thì ông đang tự dối mình, lúc đó ông cảm thấy bàn tay sờ lưng ông, vun bọt từ cánh tay và ngực ông rồi xoa nó lên lưng ông, chầm chậm, như không thể thấy nó đang làm gì, nó phải chăm chú vào việc đang làm. Ông muốn hỏi, Ai đó, nhưng ông nói chẳng nên lời, giờ đây ông run rẩy, không vì lạnh, bàn tay tiếp tục dịu dàng tắm ông, người phụ nữ không nói, Tôi là vợ bác sĩ, Tôi là vợ người đàn ông mù đầu tiên, Tôi là cô gái đeo kính đen, bàn tay làm xong việc của nó, rút lại, trong im lặng ta có thể nghe tiếng cửa phòng tắm đóng nhẹ, ông già đeo miếng vải đen che mắt còn lại một mình, quỳ trong bồn tắm như cầu xin thiên đàng ban ơn, run rẩy, run rẩy, Có thể là ai, ông tự hỏi, lập luận của ông bảo chỉ có thể là vợ bác sĩ, bà là người có thể thấy, bà là người đã bảo vệ chúng ta, săn sóc chúng ta và nuôi chúng ta, nếu bà kín đáo chú ý tới mình thì cũng chẳng ngạc nhiên, lý luận của ông bảo ông như thế, nhưng ông không tín vào lý luận. Ông tiếp tục run rẩy, ông không biết vì kích thích hay vì lạnh. Ông tìm thấy miếng che mắt dưới đáy bồn tắm, giặt nó cẩn thận, vắt khô rồi đeo lại, có nó ông cảm thấy ít trần truồng. Khi ông vào phòng khách, khô ráo, thơm tho, vợ bác sĩ nói, Chúng ta đã có một ông sạch sẽ và mày râu nhẵn nhụi, rồi bằng giọng của người chợt nhớ có việc nên làm mà quên làm, Ông không có ai kỳ lưng, tiếc quá. Ông già đeo miếng vải đen che mắt không trả lời, ông chỉ nghĩ ông đã đúng khi không tin vào lý luận.

Họ đưa chỗ thức ăn ít ỏi cho đứa bé mắt lác, mọi người khác phải đợi nguồn tiếp tế mới. Trong tủ thức ăn có vài lọ mứt, một ít trái cây khô, đường, vài cái bánh quy còn thừa, vài miếng bánh mì nướng khô, nhưng họ sẽ dùng các món dự trữ này và các món khác thêm vào chỉ trong trường hợp tối cần, thức ăn cho mỗi ngày phải kiếm được, nhỡ không may chuyến đi tìm thức ăn trở về tay trắng, thì khi đó mỗi người hai lát bánh quy với một thìa mứt, Có mứt dâu và đào, quý vị muốn thứ nào, ba nửa quả hạnh, một ly nước, món xa xỉ trong khi nó còn. Vợ người đàn ông mù đầu tiên nói bà cũng muốn đi tìm thức ăn, ba người sẽ không lỉnh kỉnh đâu, dù cho mù, hai chúng tôi có thể giúp mang thức ăn, và ngoài ra, nhớ rằng họ không cách xa nhà bà lắm, nếu có thể bà cũng muốn đi xem tình trạng nhà bà ra sao, có ai chiếm không, bà có biết người đó không, chẳng hạn hàng xóm trong tòa nhà, gia đình họ đông lên vì một số thân quyến ở các tỉnh tới để tránh nạn dịch mù đã tấn công làng của họ, thành phố luôn được hưởng nhiều nguồn lợi hơn. Vì thế ba người ra đi, mặc áo quần khô họ tìm thấy trong nhà, các thứ kia đã được giặt, phải đợi tới khi thời tiết tốt hơn. Bầu trời vẫn u ám nhưng không đe dọa mưa. Rác bị nước cuốn chất thành từng đống nhỏ, nhất là trên các con đường dốc, để lại nhiều khoảng rộng vỉa hè sạch. Phải chỉ mưa kéo dài, trong tình hình này đối với mình tệ nhất là nắng, vợ bác sĩ nói, mình đã đủ bẩn thỉu và hôi hám rồi, Mình nhận ra nó rõ hơn vì mình đã tắm, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói và chồng bà đồng ý, mặc dù ông ngờ rằng tắm nước lạnh đã làm ông cảm. Trên đường phố có nhiều đám người mù, họ lợi dụng tạnh mưa để tìm thức ăn và thỏa mãn ngay tại chỗ nhu cầu tống khứ ra khỏi cơ thể những gì họ vẫn còn, mặc dù họ đã ăn và uống rất ít. Lũ chó đánh hơi khắp nơi, chúng cào bới rác, một con ngậm con chuột chết đuối trong miệng, một sự cố rất hiếm chỉ có thể giải thích bằng những trận mưa như trút bất thường mới đây, cơn lụt làm nó chết chẹt, bơi lội giỏi cũng vô ích. Con chó của nước mắt không nhập với bạn cũ của nó trong bầy săn, nó đã chọn, nhưng nó không đợi cho ăn, có trời biết nó đã nhai cái gì, các núi rác này cất giấu những kho tàng không thể hình dung, vấn đề chỉ là tìm, bới và thấy. Người đàn ông mù và vợ cũng sẽ phải tìm và bới trong ký ức khi có dịp, giờ đây họ đã nhớ bốn góc, không phải các góc của căn nhà họ sống, nhà có nhiều góc hơn, mà là góc đường của họ, bốn góc đường họ sẽ dùng làm bốn hướng, người mù không quan tâm đâu là đông và tây, hay bắc và nam, họ chỉ muốn bàn tay mò mẫm của họ bảo cho họ rằng họ đang ở đúng đường, trước kia, khi còn ít người mù, họ thường cầm cây gậy trắng, tiếng gõ liên tục lên mặt đất và vách tường là một loại mật mã cho phép họ nhận diện và biết đường, nhưng giờ đây mọi người đều mù, một cây gậy trắng giữa tiếng ồn ào chung chẳng ích lợi gì, chưa kể tới sự kiện là chìm trong sắc trắng của chính họ, người mù có thể ngờ họ có thật đang cầm gì trong tay hay chăng. Loài chó, như mọi người đều biết, ngoài thứ chúng ta gọi là bản năng còn có nhiều cách định hướng khác, hẳn nhiên vì cận thị chúng không lệ thuộc nhiều vào thị giác, tuy nhiên, vì mũi chúng tốt hơn mắt, chúng luôn tìm thấy chỗ chúng muốn, trong trường hợp này, chỉ để chắc chắn, con chó của nước mắt gác chân lên bốn góc gió, gió thoảng sẽ làm công việc hướng dẫn nó về nhà nếu ngày nào nó lạc. Trên đường đi, vợ bác sĩ nhìn dáo dác phố xá tìm tiệm thực phẩm để bà có thể tích lũy thêm cho tủ thức ăn đã vơi rất nhiều của họ. Cuộc hôi của chưa xong vì các hiệu tạp hóa kiểu cũ vẫn còn đậu hay đậu xanh trong kho, đậu khô phải nấu lâu, nước là một chuyện, chuyện khác là dầu, vì thế dạo này đậu không được ưa chuộng lắm. Vợ bác sĩ không sắc sảo lắm về các câu tục ngữ có xu hướng dạy đời, tuy nhiên tri thức cổ xưa này phải còn trong ký ức bà, bằng chứng là bà đổ đầy đậu và đậu xanh vào hai túi họ mang theo, Đãi cứt sáo lấy hạt đa, đãi cứt gà mót hạt tâm, bà nội hay bà ngoại của bà đã dạy bà, nước ngâm đậu cũng dùng để nấu đậu, rồi cái gì còn lại sau khi nấu sẽ không còn là nước, mà trở thành nước xốt. Nước lã mà vã nên hồ.

Tại sao họ đổ đầy túi đậu và đậu xanh và các thứ khác mà họ tình cờ gặp dù họ còn khá xa khu phố người đàn ông mù đầu tiên và vợ sống, họ đang đi tới nơi đó, câu hỏi này chỉ có thể đến với kẻ nào chưa bao giờ chịu thiếu hụt trong đời. Mang nó về nhà, dù cho nó là cục đá, bà ngoại đã nói, nhưng cụ quên nói thêm, Dù cho cháu phải đi vòng quanh thế giới, họ đang lao vào kỳ công này, họ đang về nhà bằng con đường xa nhất. Mình đang ở đâu, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, ông nói với vợ bác sĩ vì bà có mắt, rồi ông nói, Đây là chỗ tôi hóa mù, ở góc đường có đèn lưu thông này, Ngay đây, ở góc này, Đúng điểm này. Tôi chả muốn nhớ tới chuyện đã xảy ra, kẹt trong xe mà mắt không thấy, người bên ngoài quát tháo, và tôi tuyệt vọng kêu là tôi mù, cho tới khi gã đó xuất hiện rồi đưa tôi về nhà, Tội nghiệp anh ta, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, anh ta sẽ chẳng bao giờ ăn cắp xe nữa, Chúng ta sợ phải chết, vợ bác sĩ nói, tới nỗi chúng ta luôn tìm cách tha lỗi cho người chết, như thể mình xin được tha thứ trước khi tới lượt mình, Tất cả những điều này hình như vẫn là giấc mơ, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, như tôi đang mơ là tôi mù, Khi anh ở nhà đợi em, anh cũng nghĩ vậy, chồng bà nói. Họ rời ngã tư nơi sự việc đã xảy ra, giờ đây họ lên một khu phố hẹp rối ren, vợ bác sĩ không biết khu này nhưng người đàn ông mù đầu tiên không lạc, ông biết đường, bà đọc tên đường và ông nói, Quẹo trái, Quẹo phải, cuối cùng ông nói, Chúng tôi ở đường này, tòa cao ốc bên tay trái, đại khái ở chính giữa, Số mấy, vợ bác sĩ hỏi, ông không nhớ, Nào, không phải tôi không nhớ nổi, nó biến mất trong đầu tôi, ông nói, đây là điềm xấu, nếu chúng tôi thậm chí không biết nơi mình sống, nếu giấc mơ đã thay thế trí nhớ của chúng tôi thì mình đi về đâu, Được rồi, lần này không quan trọng, may mắn là vợ người đàn ông mù đầu tiên đã có ý đi theo cuộc viễn du này, chúng ta đã nghe bà nói số nhà, điều này giúp bà khỏi phải nhờ cậy vào người đàn ông mù đầu tiên, ông đang tự hào về việc ông có thể nhận ra cánh cửa bằng cái sờ thần diệu, như thể ông mang theo cây đũa thần, một cái sờ, kim loại, một cái sờ, ba, bốn lần nữa ông sẽ đi đủ một vòng, Tôi chắc chắn là nhà này. Họ vào, vợ bác sĩ vào trước, Tầng mấy, bà hỏi, Tầng ba, người đàn ông mù đầu tiên trả lời, trí nhớ của ông không tới nỗi tệ như đã thấy, có cái chúng ta quên, đời mà, có cái chúng ta nhớ, chẳng hạn, nhớ khi ông vào cánh cửa này lúc đã mù, người đàn ông lúc ấy chưa ăn cắp xe của ông hỏi, Ông sống ở tầng mấy, Tầng ba, ông đáp, điều khác là lần này họ không lên bằng thang máy, họ đi bộ lên chiếc cầu thang u ám vừa tối đen vừa chói lòa, người không mù cần đèn điện, hay ánh nắng, hay ánh nến, bây giờ vợ bác sĩ đã quen với bóng mờ, tới giữa đường họ gặp hai phụ nữ mù từ tầng trên đi xuống, có lẽ từ tầng ba, không ai hỏi, thật vậy, đúng là hàng xóm mỗi người mỗi khác.

Cửa đóng. Bây giờ mình làm gì, vợ bác sĩ hỏi, Để tôi, người đàn ông mù đầu tiên nói. Họ gõ một lần, hai lần, ba lần. Bên trong không có ai, một người trong bọn họ nói ngay đúng lúc cửa mở, chậm trễ chẳng đáng ngạc nhiên, một người mù ở cuối căn hộ đâu thể chạy ra mở cửa. Ai đó, ông bà cần gì, người đàn ông mở cửa hỏi, vẻ mặt ông nghiêm nghị, ông lịch sự, ông chắc là người mà chúng ta có thể nói chuyện. Người đàn ông mù đầu tiên nói, Lúc trước tôi sống trong căn hộ này, A, người kia đáp, còn ai đi với ông không, Vợ tôi, và cả một người bạn của chúng tôi, Làm sao tôi chắc căn hộ này của ông, Dễ thôi, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, tôi có thể tả cho ông mọi thứ có bên trong. Ông kia do dự vài giây, rồi ông nói, Mời vào. Vợ bác sĩ vào sau cùng, ở đây không ai cần người hướng dẫn. Người đàn ông mù nói, Tôi ở nhà một mình, gia đình tôi đi tìm thức ăn, có lẽ tôi nên nói là phụ nữ đi tìm thức ăn, nhưng tôi nghĩ là không thích hợp, ông ngập ngừng rồi nói thêm, Nhưng quý vị có thể nghĩ lẽ ra tôi nên biết, Ông nói thế nghĩa là gì, vợ bác sĩ hỏi, Phụ nữ mà tôi vừa nhắc tới là vợ tôi và hai con gái tôi, và tôi nên biết khi nào thích hợp để dùng từ “phụ nữ”. Tôi là người viết văn, chúng tôi đáng lẽ phải biết điều ấy. Người đàn ông mù đầu tiên cảm thấy hãnh diện, tưởng tượng xem, một nhà văn sống trong căn hộ của tôi, rồi ông bỗng nghi ngại, hỏi tên ông ta có bất lịch sự không, có thể ông đã nghe tên ông ta, thậm chí có thể ông đã đọc ông ta, ông vẫn đang lưỡng lự giữa tò mò và thận trọng khi vợ ông hỏi thắng, Tên ông là gì, Người mù không cần một cái tên, tôi là tiếng nói của tôi, mấy thứ khác chẳng quan trọng, Nhưng ông viết sách và các cuốn sách ấy mang tên ông, vợ bác sĩ nói, Bây giờ chẳng ai có thể đọc chúng, như thể chúng không hiện hữu. Người đàn ông mù đầu tiên cảm thấy cuộc đối thoại đang đi quá xa khỏi chủ đề ông quan tâm nhất, Và làm sao ông lại sống trong căn hộ của tôi, ông hỏi, Như nhiều người khác không còn sống nơi họ đã sống, tôi thấy nhà mình đã bị kẻ khác chiếm, họ không muốn nghe lẽ phải, có thể nói chúng tôi bị đá xuống thang lầu, Nhà ông có xa không, Không, Ông có định lấy lại nhà không, vợ bác sĩ hỏi, bây giờ người ta thường đi từ nhà này sang nhà khác, Tôi đã định hai lần, Thế họ vẫn ở đó à, Vâng. Bây giờ ông định làm gì khi biết đây là căn hộ của chúng tôi, người đàn ông mù đầu tiên muốn biết, ông sẽ đuổi chúng tôi ra như họ đã đuổi ông chăng, Không, tôi không còn trẻ và sức lực để làm điều đó, và ngay cả nếu tôi còn, tôi không tin tôi có thể làm một việc chớp nhoáng như thế, một nhà văn phải tìm trong cuộc sống sự nhẫn nại anh ta cần để viết. Vậy ông sẽ để căn hộ lại cho chúng tôi, Vâng, nếu chúng ta không tìm được giải pháp nào khác, Tôi không thấy có thế tìm được giải pháp nào khác. Vợ bác sĩ đã đoán câu trả lời của nhà văn là, Tôi nghĩ ông và vợ ông, cũng như bà bạn đi cùng ông bà, sống trong một căn hộ, Vâng, trong căn hộ của bà ấy, Xa không, Không xa lắm, Vậy thì, nếu quý vị cho phép, tôi có một đề nghị, Ông cứ nói, Chúng ta cứ tiếp tục ở như cũ, lúc này chúng ta đều có một chỗ để sống, tôi sẽ tiếp tục để mắt tới căn hộ của tôi, nếu một ngày nào tôi thấy nó trống, tôi sẽ dọn vào ngay, quý vị cũng vậy, Tôi không chắc tôi thích ý kiến là thỉnh thoảng tới đây và khi nào thấy nó trống thì dọn vào, Tôi không mong đợi ông thích nhưng tôi nghĩ ông sẽ không thích giải pháp duy nhất còn lại, Là gì, Là ông lấy lại căn hộ này của ông, Nhưng trong trường hợp đó, Đúng vậy, trong trường hợp đó chúng tôi sẽ phải tìm chỗ khác để sống, Không, đừng nghĩ tới, vợ người đàn ông mù đầu tiên xen vào, Chúng ta cứ giữ nguyên như cũ, rồi xem thế nào, Tôi chợt thấy có một giải pháp nữa, nhà văn nói, Giải pháp gì, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Chúng tôi sẽ sống ở đây như khách của ông bà, căn hộ đủ lớn cho tất cả chúng ta, Không, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, Chúng tôi sẽ tiếp tục như trước, sống với bạn chúng tôi, không cần hỏi bà có đồng ý không, bà nói thêm với vợ bác sĩ, Và không cần tôi trả lời, Tôi cảm ơn tất cả các ông bà, nhà văn nói, bấy lâu tôi đã đợi người lấy lại căn hộ, Nhận cái mình có là việc hiển nhiên nhất khi người ta mù, vợ bác sĩ nói, Các vị xoay xở ra sao từ khi nạn dịch bùng nổ, Chúng tôi chỉ mới ra khỏi khu giam giữ ba ngày trước, À, quý vị sống trong khu cách ly, Vâng, Có vất vả không, Tệ hơn như thế, Dễ sợ thật, Ông là nhà văn, như ông nói lúc nãy, ông có bổn phận biết các con chữ, vì thế ông biết tính từ đó vô ích đối với chúng tôi, nếu một người giết một người khác chẳng hạn, tốt hơn nên nói ra sự thật này, một cách thẳng thắn, và kỳ vọng vào sự dễ sợ của hành vi tự nó là kinh khủng tới nỗi chúng ta chẳng cần nói là nó dễ sợ, Bà muốn nói chúng ta có nhiều từ hơn mình cần chăng, Tôi muốn nói chúng ta có quá ít cảm xúc, Hay chúng ta có nó nhưng đã ngưng dùng các từ diễn tả nó, Và vì thế chúng ta mất nó, Tôi muốn quý vị kể cho tôi quý vị đã sống ra sao trong chỗ cách ly, Tại sao, Tôi là nhà văn, Ông phải ở đó, Nhà văn cũng như mọi người khác, anh ta không thể biết mọi thứ, cũng như không thể trải qua mọi thứ, anh ta phải hỏi và tưởng tượng, Một ngày nào đó tôi sẽ kể cho ông, rồi ông có thể viết một cuốn sách, Vâng, tôi đang viết nó, Làm sao ông viết nếu ông mù, Người mù cũng có thể viết, Ông muốn nói là ông có thời giờ để học mẫu tự braille à, Tôi không biết chữ braille, Vậy làm sao ông viết, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Để tôi cho quý vị xem. Ông đứng lên khỏi ghế, rời phòng và một phút sau quay lại, ông cầm trong tay một tờ giấy và một cây bút bi, đây là nguyên trang cuối cùng tôi vừa viết xong, Chúng tôi không đọc được, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, Tôi cũng không, nhà văn nói, vậy thì làm sao ông viết, vợ bác sĩ vừa hỏi vừa nhìn tờ giấy, trong ánh tối mờ của căn phòng, bà có thể nhận ra những hàng chữ sát nhau, đôi lúc chồng lên nhau, Bằng cách sờ, nhà văn mỉm cười trả lời, dễ thôi, tôi đặt tờ giấy lên một chỗ mềm, chẳng hạn lên trên vài tờ giấy, rồi chỉ còn vấn đề viết, Nhưng nếu ông không nhìn thấy gì, người đàn ông mù đầu tiên nói, Cây bút bi là một dụng cụ tuyệt hảo cho các nhà văn mù, nó không cho phép họ đọc những gì họ viết, nhưng nó kể với họ chỗ họ đã viết, họ chỉ phải dùng ngón tay dõi theo dấu hằn của dòng chữ cuối cùng, và viết tới mép tờ giấy, rồi việc ước tính khoảng cách cho dòng kế tiếp là chuyện rất dễ, Tôi để ý thấy một số hàng chồng lên nhau, vợ bác sĩ nói, nhẹ nhàng lấy tờ giấy trên tay ông, Làm sao bà biết, Tôi có thể thấy, Bà có thế thấy, bà đã phục hồi lại thị lực rồi à, làm sao, khi nào, nhà văn sôi nổi hỏi, Tôi nghĩ tôi là người duy nhất không mất thị lực, Tại sao, vì lý do gì, Tôi không có câu giải thích, có thể không có câu giải thích, Nghĩa là bà thấy mọi chuyện đã xảy ra, Tôi thấy cái tôi thấy, tôi không có quyền lựa chọn, Có bao nhiêu người trong khu cách ly, Gần ba trăm, Từ khi nào, Từ đầu, chúng tôi chỉ mới ra khỏi đó ba hôm trước, như tôi đã nói, Tôi tin tôi là người đầu tiên bị mù, người đàn ông mù đầu tiên nói, Chắc phải dễ sợ lắm, Lại chữ đó, vợ bác sĩ nói, Tha lỗi cho tôi, thình lình mọi thứ tôi đã viết từ khi chúng tôi bị mù, gia đình tôi và tôi, dường như lố bịch, Về cái gì, Về những gì chúng tôi phải chịu, về cuộc sống của chúng tôi, Mỗi người phải nói về điều họ biết, và những gì không biết họ nên hỏi, Đó là lý do tôi hỏi quý vị, Và tôi sẽ trả lời, tôi không biết khi nào, một ngày nào đó. Vợ bác sĩ quẹt nhẹ tờ giấy vào tay nhà văn. Cho tôi xem chỗ ông làm việc và những gì ông đang viết có phiền ông không, Không đâu, theo tôi, Chúng tôi cũng đi theo có được không, vợ người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Căn hộ của ông bà mà, nhà văn nói, tôi chỉ ghé qua. Trong phòng ngủ có một cái bàn nhỏ với ngọn đèn tắt. Ánh mờ rọi qua cửa sổ cho ta thấy vài tờ giấy trắng bên trái, vài tờ khác bên tay phải đã viết xong, ở giữa là một tờ đang viết dở dang. Có hai cây bút bi mới bên cạnh ngọn đèn. Đây, nhà văn nói. Vợ bác sĩ hỏi, Tôi xin phép nhé? không đợi câu trả lời bà cầm các trang đã viết lên, khoảng hai mươi trang, bà lướt mắt trên những chữ viết tay nhỏ xíu, trên những dòng lên xuống, trên những chữ ấn sâu lên sắc trắng của trang giấy, ghi lại trong sự mù lòa, Tôi chỉ ghé qua, nhà văn đã nói, và đây là dấu hiệu ông đã để lại khi ghé qua. Vợ bác sĩ đặt tay lên vai ông, và bằng cả hai tay ông tìm đến nó và từ từ đưa nó lên môi ông, Đừng đánh mất mình, đừng để mình bị đánh mất, ông nói, và những lời bất ngờ, bí ẩn này hình như không thích hợp với hoàn cảnh.

Khi họ về nhà, mang đủ thức ăn cho ba ngày, vợ bác sĩ kể lại những việc đã xảy ra, thỉnh thoảng người đàn ông mù đầu tiên và vợ ông ta sôi nổi nói xen vào. Và tối hôm đó, như thể phải xảy ra, bà đọc cho tất cả nghe vài trang từ quyển sách bà đã đi tìm trong phòng làm việc. Đứa bé mắt lác không thích câu chuyện, và một lúc sau nó thiếp ngủ, đầu nó đặt vào lòng cô gái đeo kính đen và chân nó gác lên chân ông già đeo miếng vải đen che mắt.