ưu Toàn là người làng Tiểu Dương thuộc phủ Khai Phong bên Tàu, sống về nghề làm ruộng, gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung.

Tánh tình hiền hậu, chịu khó làm ăn. toàn không có điều tiếng chi với xóm giềng nhưng anh chẳng ưa cho ai vay mượn mà cũng chẳng thích vay mượn ai. Lối xóm có ai lỡ thiếu bó củi, gánh rơm lại năn nỉ anh cho mượn xài đỡ mấy bữa sau sẽ trả, cũng đều bị Toàn cương quyết chối từ.

Vợ Toàn thường khuyên chồng:

- Thiếp tưởng chàng cũng nên nghĩ lại. Mình may được trời cho đủ miếng cơm ăn. Người ta lỡ thiếu hụt mượn rồi trả chớ đâu có lười biếng, lạm dụng lòng tốt của mình nay vay mai mượn thét rồi không trả đâu mà sợ. Thiếp xin chàng nên cưu mang người lỡ bước vả lại ai nắm tay đến sáng, lỡ khi mình cũng có lúc vậy thì hỏi ai giúp đỡ. Hơn nữa người xưa có câu “bán anh em xa mua láng giềng gần”

Nhưng Lưu Toàn một mực không chịu:

- Tôi chẳng hề nhờ vả ai, thôi chẳng thích ai nhờ vả tôi.

Năm ấy chưa hết thu mà trời đã trở rét ghê gớm. Gia đình khá giả như Lưu Toàn trữ được từng gian nhà củi thời đỡ cực còn những người nghèo chạy được ôm củi thiệt là vất vả.

Một bữa có người cùng xóm tên là Bốc An thiếu củi đến hỏi mượn Lưu Toàn.

Toàn khước từ. Bốc An năn nỉ mãi chẳng được đành lủi thủi ra về.

Vợ Toàn lại nhân dịp này khuyên lơn chồng nhưng bị Toàn bực mình la như giặc và cấm ngặt từ nay không được đề cập đến vấn đề ấy nữa. Thế là từ đó, vợ Toàn nín khe.

Khi mùn gặt tháng 10 đã xong, cũng như các nhà nông khác, Lưu Toàn sai đứa cháu họ 8 tuổi hàng ngày lùa đàn trâu 4 con ra đồng cho ăn cỏ và nghỉ xả hơi chờ vụ cấy sau. Sáng tối hai buổi, Toàn đích thân trông cho đứa cháu họ dắt trâu đi, về. Toàn thường nhắc nhở bé chăn trâu đừng quá mải chơi để trâu đói nhất là phải đặc biệt chăm sóc con trâu đực đầu đàn to khỏe đã từng giúp anh rất đắc lực trong công việc đồng áng :một mình nó làm cho khỏe bằng hai ba con khác.

Một chiều, đàn trâu lịch kịch trở về chuồng. Như thường lệ, Lưu Toàn lại gần con trâu đực to lớn vỗ về rồi ghé vào tai con vật nói chuyện với nó một lúc. Bỗng Lưu Toàn giật mình, anh ta vừa thấy nước từ miệng trâu nhỏ giọt xuống đất. Toàn vội đưa tay sờ mõm con vật. Một chất nước dinh dính, và âm ấm chảy đầy tay anh. Toàn giơ tay lên coi thấy máu đỏ lòm.

Toàn thất kinh, la gọi vợ và đứa cháu ầm ĩ. Mọi người trong nhà chạy ùa xuống chuồng trâu, kẻ lo châm đuốc cho sáng, người lo đốt rơm sưởi ấm cho trâu. Dưới ánh đuốc sáng rực, Lưu Toàn vạch mõm trâu ra. Lưỡi nó bị kẻ nào xén mất một khúc đầu, máu đỏ tươi vẫn di dỉ chảy qua kẽ răng rỏ thành giọt xuống đất. Vợ Toàn thốt một tiếng “trời”, nước mắt chạy quanh, rồi nàng lấy tay xoa đầu con vật như để chia sẻ nỗi đau đớn với nó. Trâu ta giương đôi mắt lờ đờ mệt mỏi nhìn nữ chủ, đầu lắc lắc mấy cái như muốn nói vô phương cứu chữa…

Lưu Toàn hô người nhà kiếm lá dấu dịt vào vết thương cho con vật. Máu vẫn không cầm mà con vật dường như đã đuối sức, toàn thân run lên bần bật, rồi ngã quỵ xuống.

Biết là con vật chỉ còn chờ giờ chết, Lưu Toàn dặn vợ đứng trông chừng rồi chàng chạy đi báo với Bao Công.

Bao Công xem đơn xong hỏi Lưu Toàn:

- Có ai thù oán nhà ngươi không?

Lưu Toàn đáp:

- Thưa Thượng quan tôi không biết được. Xin đèn trời soi xét cho.

Bao Công suy nghĩ một lát rồi bảo Lưu Toàn:

- Bây giờ chưa tối hẳn, ngươi khá về xẻ thịt ngay con trâu đó ra rồi cho người đem bán lén khắp trong xóm cho ta.

Thấy Lưu Toàn có vẻ ngần ngại Bao Công giục:

- Nhà ngươi về làm như lời ta dặn, mau lên nhưng cấm tiết lộ cho ai hay rằng đó là do lệnh của ta. mà phải làm ra bộ lén lút nghe chưa? Ta cũng dặn trước hễ có động tĩnh gì thời cứ yên tâm.

Lưu Toàn đi khỏi, Bao Công chờ một lúc lâu mới gọi thơi lại cho đi rao khắp làng trên xóm dưới hễ ai biết người làm thịt trâu lậu đem bán thời cứ đến cáo quan sẽ được thưởng 300 quan.

Nói về Lưu Toàn về đến nhà, tuân theo lệnh Bao Công, nên giả bộ gọi 4 người nhà hàng xóm sang rồi thì thầm với họ:

- Con trâu này của tôi đáng giá 500 quan tiền hiện nó bị kẻ độc ác xén mất lưỡi thế nào nó cũng chết đêm nay. Nếu để qua sáng mai chỉ còn nước đem chôn thôi. vậy tôi xin các bác giúp tôi xẻ thịt nó ra đem bán cho lối xóm thâu được đồng nào hay đồng ấy.

Tim gan trâu giữ lại làm bữa nhậu tối nay và tôi sẽ biếu mỗi bác vài ký thịt gọi là để trả công.

Bốn người tán thành ngay và hiệp cùng Lưu Toàn kéo trâu ra vườn sau hạ thịt. Lát sau vợ chồng Lưu Toàn chia nhau đem thịt trâu còn nóng hổi đi bán khắp làng với giá rẻ nên lát sau họ đã thâu được gần 200 quan tiền, đi vài nhà nữa là xong. Vừa lúc ấy tiếng mõ từ đầu xóm nởi lên và tiếp theo là Cu Tèo, mõ làng Tiểu Dương lớn tiếng rao:

- Cốc! Cốc! Cốc! Xóm trên, nhà dưới, nhà trước, nhà sau, trên có các cụ dưới có cô bác hãy lắng tai nghe rõ lệnh quan truyền. Cốc! Cốc! Cốc! Quan truyền bất kỳ ai trong làng ta hễ biết kẻ làm thịt trâu lậu đem bán mau mau trình quan mà lãnh thưởng ba trăm quan tiền tốt. Cốc! Cốc! Cốc!

Vợ Lưu Toàn nghe vậy mặt tái xanh quơ vội rổ thịt, co giò chạy một mạch về nhà. Lưu Toàn thấy động cũng lủi mau về lòng phân vân không biết Bao Công lập kế gì đây. Tuy có được Bao Công dặn trước nhưng Lưu Toàn cũng vẫn thấy tim đập như trống làng. Anh ta len lén lần qua các ngõ hẻm ít người qua lại. Toàn đang dồn bước đi mau bỗng nghe tiếng chân người chạy huỳnh huỵch tới xáp sau lưng anh.

Rồi có tiếng đàn ông quát ngay sau gáy anh ta:

- Bắt được thằng bán thịt trâu lậu rồi, cô bác ơi.

Liền khi đó, Toàn thấy người ấy giằng lấy rổ thịt của anh và một bàn tay túm cứng nhắc lấy áo anh. Toàn thất kinh buông rổ thịt đánh mạnh vào tay kẻ lạ mặt rồi vùng bỏ chạy miết về nhà. Lúc đó trời đã tối rồi.

Lại nói về người lạ mặt bắt hụt Lưu Toàn liền cúi xuống lượm rổ thịt trâu đoạn chạy đi kiếm người làm đơn cáo với Bao Công để lãng thưởng ba trăm quan.

Tới cổng Nha, lính hầu bảo người đó đứng chờ rồi đem rổ thịt và lá đơn trình lên Bao Công.

Xem xong đơn Bao Công truyền cho lính hầu rằng:

- Ngươi ra dẫn Bốc An là người đã có đơn tố cáo đây, vô ngay cho ta hỏi.

Bốc An người đã mượn củi lúc trước của Lưu Toàn mà chẳng được, khúm núm lạy chào Bao Công.

Bao Công nhìn Bốc An từ đầu đến chân rồi cất tiếng hỏi:

- Phải ngươi là Bốc An đã tố cáo tên Lưu Toàn làm thịt trâu lậu đem bán không?

Bốc An đáp:

- Dạ phải. Chính tôi là người đầu tiên chạy ra toan bắt y đem nạp quan luôn thể chẳng ngờ y lanh chân thoát. Tôi có bắt được rổ thịt đây. Xin quan cho tôi lãnh thưởng.

Bao Công gật đầu nói:

- Được được. Nhưng ngươi có biết vì cớ gì mà Lưu Toàn phải giết trâu đem bán gấp không? Bộ trâu nó bệnh sao hay nó cần tiền cho mà làm liều hạ thịt trâu không xin phép trước?

Bốc An gãi đầu bẩm:

- Thưa Thượng quan, trâu của Lưu Toàn đi ngoài đồng ăn cỏ về hồi chiều thì bị ai xén mất lưỡi máu chảy ròng ròng khó sống qua đem nay nên y xẻ thịt bán gấp để gỡ lại một phần tiền.

Bao Công giả bộ ngạc nhiên hỏi lại:

- Ngươi nói trâu của Lưu Toàn bị kẻ nào xén mất lưỡi chiều nay phải không?

- Dạ phải.

- Ta tưởng như vậy nó có đủ thì giờ xin phép rồi về xẻ thịt trâu cũng chưa muộn mà.

- Dạ phải, nhưng Lưu Toàn là đứa cậy có của coi thường phép nước. Xin Thượng quan trừng trị nó để làm gương cho kẻ khác.

Bao Công vuốt râu cười khà khà đáp:

- Ngươi nói có lý lắm. Chẳng hay ngươi có ở kế cận nhà Lưu Toàn không?

- Dạ không. Y ở đầu xóm, tôi ở cuối xóm.

Bao Công nhìn thẳng vào mặt Bốc An và hỏi:

- Thế làm sao ngươi biết rõ chuyện nhà Lưu Toàn mau lẹ quá vậy?

Bốc An lúng túng:

- Dạ… dạ… vì hồi chiếu tôi có thấy trâu hắn.

Bao Công hỏi dồn:

- Gặp ở đâu? Hồi nào?

Bốc An luống cuống đáp:

- Dạ… dạ… gặp… gặp ở đồng hồi chiều.

- Biết là hồi chiều rồi nhưng trước hay sau khi trâu Lưu Toàn bị xén lưỡi. Nói mau.

- Dạ… dạ… bẩm trước khi ạ.

Bao Công quắc mắt điểm mặt Bốc An quát lớn:

- Chính ngươi đã xén lưỡi trâu của Lưu Toàn. Mau cung khia đừng để ta phải dùng cực hình tra tấn.

Bốc An bị la bất ngờ, luống cuống đến líu cả lưỡi:

- Dạ phải… xin. Xin Thượng quan thương cho làm phước.

Bao Công vỗ án hỏi:

- Vì lý do vì người xén lưỡi trâu Lưu Toàn?

- Dạ, vì lúc trước tôi có thiếu củi hỏi mượn Lưu Toàn mà chẳng được nên mấy tháng sau. Thừa dịp đứa cháu Lưu Toàn mải đánh khăng với trẻ mục đồng khác ở xa chỗ trâu ăn, tôi lẻn đến, sẵn dao chặt củi trong tay liền vạch miệng xén đứt lưỡi trâu đầu đàn của Lưu Toàn cho bõ ghét:

Bao Công truyền thơ lại ghi lời khai của Bốc An đoạn ông điểm mặt Bốc An mà mắng rằng:

- Lưu Toàn không cho nhà ngươi mượn củi cái đó là một chuyện. Nhưng không thể vì thế mà ngươi xén lưỡi trâu của nó đặng trả thù cho bõ ghét. Làm như thế là sai phép. Còn việc y hạ thịt trâu đem bán lén là do lệnh của ta. Nếu không dùng kế ấy làm sao mà tra được nhà ngươi là thủ phạm?

Nói đoạn Bao Công sai lính vật Bốc An ra đánh cho 50 gậy rồi phạt giam Bốc An một tháng tù ở.

LỜI BÀN

Ngày nay, tên Bốc An tất bị khép vào tội hủy hoại tài sản của người khác, chiếu điều 479 đoạn 1 Hình Luật Canh Cải.

Lưu Toàn tân thời có thể kiện Bốc An trước Tòa Hình (Tòa Hòa Giải hoặc Tòa Hòa Giải Rộng quyền xử thay thế Tòa Hòa giải) hay có thể kiện đòi bồi thường trước Tòa Hộ.

Về hình phạt Tòa sẽ phạt vạ vi cảnh từ 44 đồng đến 60 đồng và nếu tái phạm có thể bị phạt giam tới 5 ngày.