au đó cả bọn chuẩn bị một bữa du lịch bụi lên vùng núi. Mọi chuyện bắt đầu từ sáng với một cú điện thoại rách việc, đó là gã bạn đường cũ của tôi, Eddie; gã nhắm mắt gọi bừa vì chợt nhớ ra một trong mấy tên người tôi đã kể gã nghe. Giờ tôi lại có dịp lấy lại cái áo len ca rô. Eddie ở với bồ gã gần Colfax. Gã muốn biết ở đâu có việc làm, và tôi bảo gã cứ đến đây, đồ chừng là Dean sẽ biết hết. Dean đến, rất vội vàng, trong lúc Major và tôi đang nuốt vội nuốt vàng bữa sáng. Dean thậm chí không chịu ngồi xuống. “Tôi có cả ngàn việc phải làm, thật ra là không có thì giờ để đưa ông đến Camargo đâu. Nhưng thôi, đi nào.”

“Đợi thằng bạn đường Eddie của tôi một chút.”

Major lấy làm khoái chí khi thấy chúng tôi đang cuống lên. Hắn đến Denver là thong thả viết lách. Hắn tỏ ra hết sức ân cần với Dean. Dean thì vẫn tỉnh bơ. Major nói chuyện với Dean kiểu, “Moriarty ơi, chuyện tôi nghe nói ông ngủ với ba em một lúc là thế nào thế?” Dean cứ đi đi lại lại trên thảm rồi đáp, “Đúng, đúng, chuyện đã xảy ra như vậy đó,” và nhìn đồng hồ, Major thì cứ hỉ mũi. Tôi hơi ngại khi cứ thế mà tếch đi cùng Dean - Major cứ khăng khăng hắn là một thằng thiểu năng ngớ ngẩn. Tất nhiên Dean không như vậy, và tôi muốn chứng minh điều đó cho mọi người biết, bằng cách này hay cách khác.

Eddie đến. Dean mặc xác gã, rồi chúng tôi cùng đi tàu điện băng qua buổi trưa nóng nực ở Denver để kiếm việc làm. Tôi ghét ý tưởng này. Eddie vẫn ba hoa xích tốc như thường lệ. Chúng tôi tìm được một gã ở ngoài chợ đồng ý nhận cả hai thằng; công việc bắt đầu từ bốn giờ sáng và kết thúc vào sáu giờ chiều. “Anh ưa những cha nào thích làm việc,” gã nói.

“Vậy anh tìm đúng người rồi,” Eddie nói. Nhưng tôi thì không chắc lắm. “Thế thì chỉ đơn giản là tôi sẽ không ngủ nữa,” tôi quyết định. Mà có bao nhiêu việc hay ho khác phải làm.

Vậy là sáng hôm sau Eddie quay lại đó mà không có tôi. Tôi đã có một cái giường, Major đã mua sẵn thức ăn, nhét đầy vào tủ lạnh, đổi lại tôi làm bếp và rửa bát. Trong thời gian đó, tôi vẫn chơi hết mình trong mọi phi vụ. Một buổi tối có một bữa tiệc lớn ở gia đình Rawlins. Bà Rawlins đi du lịch. Ray Rawlins liền phôn cho mọi người hắn quen và dặn mang whisky đến. Rồi hắn moi sổ điện thoại tìm số của mọi em hắn biết, bắt tôi nói chuyện với hầu hết bọn này. Một lát sau một bầy con gái kéo đến. Tôi phôn cho Carlo xem thử Dean đang làm gì. Dean đang đến chỗ Carlo như đã hẹn vào lúc ba giờ sáng. Sau cuộc vui tôi liền đến đó.

Căn hộ dưới tầng hầm của Carlo ở phố Grant, trong một căn nhà nhiều phòng cho thuê xây bằng gạch đỏ, gần nhà thờ. Phải men theo một cái ngõ, đi xuống mấy bậc đá, đẩy một cánh cửa mục và vượt qua một cái giống như hầm rượu mới vào được đến cửa nhà hắn. Hệt như cái tổ của một vị thánh Nga La Tư: một cái giường, một ngọn nến bập bùng, đá trên tường đổ mồ hôi vì ẩm thấp, có cả một pho tượng thánh tạm bợ chính tay hắn làm ra. Carlo đọc tôi nghe thơ của hắn. Nhan đề, “Nỗi tuyệt vọng Denver”. Buổi sáng, Carlo thức dậy và nghe thấy “những con chim câu tầm thường” tán gẫu ngoài phố dọc theo căn hầm của hắn, nhìn thấy “những chú họa mi u sầu” nhảy nhót trên cành cây, chúng làm Carlo nhớ tới mẹ hắn. Một bóng xám ảm đạm bao trùm thành phố. Núi, những ngọn núi hùng vĩ của dãy Rocky ở phía Tây mà đứng ở chỗ nào trong thành phố cũng có thể nhìn thấy, thì “như làm bằng giấy bồi”. Tất cả vũ trụ đều kỳ quái, lệch lạc và điên rồ. Hắn viết về Dean là “đứa con của cầu vồng” đeo thập ác. Hắn tự đặt tên mình là “Oedipus Eddie”, xem mình có nhiệm vụ phải “tẩy sạch bã kẹo cao su dính trên cửa sổ.” Trong căn hầm đó hắn đã viết một cuốn nhật ký đồ sộ ghi lại mọi thứ chuyện xảy ra hàng ngày, mọi lời nói và mọi hành động của Dean.

Dean đến rất đúng giờ. “Mọi chuyện đã đâu vào đấy,” hắn nói. Tôi đã ly dị Marylou, sẽ cưới Camille và chuyển tới sống ở San Francisco. Nhưng chỉ sau khi tụi mình, ông, tôi và Carlo làm một chuyến sang Texas, tìm gặp Old Bull Lee, cái thằng chó chết tôi chưa có dịp làm quen mà cả hai ông cứ kể mãi đó. Sau đấy tôi mới đi San Fran.”

Rồi họ bắt đầu vào việc. Họ ngồi xếp chân bằng tròn trên giường, nhìn thẳng vào mắt nhau. Tôi cũng thả mình xuống ghế để xem họ làm trò gì. Họ mào đầu bằng một ý nghĩ trừu tượng rồi đi vào tranh cãi, nhắc nhau nhớ lại một luận điểm trừu tượng khác bị quên đi trong dòng chảy sự kiện; Dean tỏ ý xin lỗi nhưng bảo đảm là sẽ trở lại vấn đề và làm sáng tỏ bằng chứng cớ cụ thể.

Carlo nói, “Ngay khi đi ngang qua Wazee, tôi đã muốn cho ông rõ ý tôi về vụ ông cứ mê đắm cái vụ đua xe midget ấy, nhớ không, cái lúc ông chỉ lão già ăn xin mặc quần lùng bùng đó và nói rằng trông lão giống hệt ông già ông ấy?”

“Đúng, đúng, tất nhiên, tôi nhớ rồi; và không phải chỉ có thế, chuyện này làm tôi lại chợt nảy ra một ý rất lạ, tôi đã quên béng đi mất, ông vừa khiến tôi nhớ lại...” Và thế là hai ý tưởng mới lại ra đời. Họ trộn lẫn những ý tưởng này lại. Rồi Carlo hỏi Dean xem thử Dean có chân thật không, cụ thể là tận đáy lòng có chân thật với hắn không.

“Tại sao ông lại nhắc lại chuyện này?”

“Có điều cuối cùng tôi muốn biết...”

“Nhưng, mà thôi, Sal yêu quý, ông ngồi đấy và ông đã nghe thấy hết. Ta phải hỏi Sal. Sal, ông thấy thế nào?”

Tôi nói, “Cái điều cuối cùng đó ông sẽ không có nổi đâu, Carlo ạ. Chả ai đi đến nổi cái điều cuối cùng ấy cả. Chúng ta sống cả một đời cũng chỉ hy vọng nắm được nó một lần mà thôi.”

“Không, không, không, ông đang phun ra toàn thứ vớ vẩn, bay bướm lãng mạn theo kiểu Virginia Woolf!” Carlo nói.

“Tôi không muốn nói vậy,” Dean nói, “nhưng cứ để cho Sal tự do phát biểu và đúng là, ông không thấy thế sao Carlo, đúng là đã có một thứ phẩm giá trong cái cách nó ngồi đó để nghiên cứu tôi với ông. Nó đã phải bôn ba khắp nước để móc ra được bọn mình... Thằng Sal này không muốn nói, nó không muốn nói, cái thằng già này.”

“Không phải là tôi không muốn nói. Tôi hoàn toàn không biết các ông muốn đi đến đâu, đang cố tìm điều gì. Tôi biết thế là quá đáng, quá thể đối với bất cứ ai.”

“Ông toàn nói những lời tiêu cực.”

“Thế thì các vị đang cố làm gì thế?”

“Nói cho nó biết đi.”

“Không, ông đi mà nói.”

“Chả có gì mà nói cả,” tôi bật cười. Tôi đang đội trên đầu cái mũ của Carlo. Tôi kéo mũ xuống mắt. “Tôi chỉ muốn ngủ thôi.”

“Thằng Sal tội nghiệp lúc nào cũng thèm ngủ.” Tôi lặng thinh. Họ lại tiếp tục. “Khi ông mượn tôi đồng tiền này để bù vào số tiền trả suất gà quay...”

“Đâu có. Ông nhớ lại đi, ở quán Texas Star ấy?”

“Tôi nhầm với hôm thứ Ba. Khi ông vay đồng bạc đó ông nói, nghe đây này, ông nói, ‘Carlo, đây là lần cuối cùng tôi bắt ông trả tiền,’ ý ông là tôi đã đồng ý với ông rằng sẽ không có thêm vụ bắt trả tiền nào nữa.”

“Không, không, tôi không có ý đó... Giờ thì ông nghe đây này, nhớ lại cái đêm Marylou khóc trong phòng đi nào, và rồi...” Cứ thế, cả đêm họ cãi vã. Sớm ra, tôi ngẩng đầu lên. Họ đang dứt điểm với nhau về cái chủ đề hồi sáng. “Khi tôi nói với ông là tôi phải đi ngủ vì Marylou, nghĩa là tôi đã hẹn với nàng sáng nay vào lúc mười giờ, tôi không định cãi nhau khi ông nói là không cần thiết phải ngủ, mà chỉ là, ông nên nhớ cho, chỉ là vì tôi, bất chấp mọi thứ, đơn giản, thuần túy và chính xác là cần phải đi ngủ bây giờ, tôi muốn nói là mắt tôi đang dính lại với nhau, nó đang rát, đau, mỏi, sưng vù...”

“Ôi, đồ trẻ con,” Carlo nói.

“Giờ thì ta phải đi ngủ thôi. Cho máy nghỉ đi.”

“Ông không thể tắt máy được!” Carlo hét lên. Những con chim đầu tiên đã cất tiếng hót.

“Ngay bây giờ, khi tôi giơ tay lên,” Dean nói, “chúng ta sẽ ngưng nói, tôi và ông đều hiểu rõ ràng và không cần tranh cãi gì rằng chúng ta sẽ ngừng nói và đơn giản là đi ngủ.

“Ông không thể tắt máy như vậy được.”

“Tắt máy đi,” tôi nói. Họ nhìn tôi.

“Nó cứ thức suốt để nghe bọn mình. Ông nghĩ sao, hở Sal?” Tôi nói với họ rằng tôi nghĩ họ là hai thằng điên kỳ dị và rằng tôi đã phải thức suốt đêm để nghe họ nói như nhìn vào bộ máy của một cái đồng hồ to như quả núi, mà lại gồm toàn những phụ tùng nhỏ xíu như một cái đồng hồ mỏng mảnh nhất trên đời. Họ mỉm cười. Tôi chỉ tay vào họ và nói, “Nếu các ông cứ tiếp tục trò này, thì sẽ trở thành điên hết cả lũ, nhưng nếu vẫn tiếp tục thì cứ cho tôi biết với.”

Tôi ra ngoài và đi xe điện về nhà. Những ngọn núi bằng giấy bồi của Carlo Marx đang nhuốm hồng trong khi mặt trời vĩ đại nhô lên khỏi vùng đồng bằng miền Đông mênh mông.