hi lên bảy tuổi, tôi là một đứa trẻ nhút nhát. Giữ ra chơi, tôi mặc kệ những đứa khác ra sân chơi đủ trò, nào bắn bi, rượt bắt, nhảy lò cò... Tôi cứ ngồi tại chỗ, nếu không có đứa bạn nào nhận lời rủ chơi cờ ca rô thì tôi chơi một mình! Thỉnh thoảng, vào một hôm nào đó, đã chán với những trò chơi ngoài sân, những đứa khác mới chịu ngồi lại lớp. Không phải là không có lý do đâu! Chúng ngồi trong lớp là để nghe tôi kể chuyện, một câu chuyện cổ tích mà ba má tôi mới kể cho nghe đêm trước hay một chuyện nào đó do tôi tự tưởng tượng ra.

Giờ ra chơi hôm ấy, nhân một đứa bạn hỏi về chỗ ở của gia đình tôi mấy tháng còn ở thuê trên phố, tôi vui miệng kể lại chuyện cây đa khổng lồ trong thành Đá ong bị cháy hồi đó. Đây là một chuyện có thật. Thành Đá ong là một thành cổ có từ thời Pháp, là nơi đồn trú của một đơn vị lính Pháp. Sau này, người Pháp về nước, thành Đá ong trở thành một khu vực bỏ hoang, cây cối um tùm rậm rạp. Trong số những cây cối ở đó, có một cây đa rất lớn, tàn cây che khuất cả một khu vực rộng bằng hàng chục căn nhà. Nhà tôi ở cách thành Đá ong một con đường, vì vậy tôi được tận mắt chứng kiến cảnh cây đa khổng lồ kia bi cháy. Từ khi ngọn lửa còn nhỏ, người ta đã lo chữa cháy rồi. Nhưng lửa mỗi lúc một cao, phừng phừng mạnh mẽ. Cuối cùng, cả đến xe cứu hỏa cũng đành bất lực trước cây đa cao ngất biến thành một ngọn đuốc tưởng chừng muốn đốt cháy bầu trời. Cây đuốc khổng lồ đó đã cháy suốt một đêm, qua sáng hôm sau mới tàn dần.

Tôi vừa kể xong thì Quán, một thằng bạn lớn hơn tôi hai tổi, vốn là một đứa bậm trợn, hay ăn hiếp bọn con gái, đã nói thêm:

- Nó kể đúng đấy! Hôm cháy cây đa trên tỉnh, nhà tao ở đấy, ai cũng ra đường đứng xem. Tao leo lên nóc nhà, thấy ngọn lửa cao thật là cao, dễ sợ lắm!

Nhàn, đứa con gái học dưới tôi một lớp, là đứa viết chữ đẹp nhất trường và thường được cô giáo Thư nhắc làm gương cho bọn tôi, le lưỡi:

- Eo ơi! Khiếp quá đi thôi!

Tôi làm oai:

- Sợ gì! Tao đứng bên nhà nhìn cây đa cháy từ đầu đến cuối. Tụi mày biết không. Lửa cháy nóng rát cả mặt, người tao cứ như đang lên cơn sốt vậy. (Tôi bắt đầu tưởng tượng) Cứ như người ta đi trong sa mạc ấy. Mồ hôi vừa chảy ra đã bị hơi nóng làm bốc hơi mất!

Quán lại chen vào:

- Nó nói đúng! Nóng kinh khủng... Tao đúng gần đấy tao biết!

Một đứa chợt phát hiện:

- ơ... Sao vừa rồi mày bảo nhà mày ở đây?

Quán rất nhanh trí:

- Ừ thì đúng như thế. Nhưng sau đó tao theo ba tao đi lên tỉnh xem cây đa cháy, tao đứng gần đấy thật mà. Không tin chúng mày hỏi nó xem?

Tôi biết tỏng là Quán bịa chuyện nhưng không hiểu sao lại thấy vui vui, vì thế tôi gật đầu:

- Đúng đấy, thằng Quán đứng bên cạnh tao. Chúng tao xem cây đa cháy cả đêm...

Quán khoái chí, bốc lên, nó tiếp tục bịa đặt:

- Tụi mày biết không, cây đa ấy cao lắm. Nó cao bằng cái nhà mười mấy tầng ấy. Còn cái gốc của nó, dễ đến chục đứa tụi mình nắm tay nhau vòng quanh mới kín. Thế mà nó vẫn bị cháy. Ghê chưa!

Đột nhiên, con Nhàn hỏi:

- Nhưng tại sao nó bị cháy?

Quán ấp úng:

- Ơ... cái chuyện ấy... tao... à... tao chỉ đến xem lúc nó cháy, làm sao tao biết được.

Tất nhiên tôi cũng chẳng biết. Nhưng tôi hoàn toàn có điều kiện bịa ra một câu trả lời nào đó. Trong một giây thoáng qua tôi đã nghĩ ra cái nguyên nhân vụ cháy. Tôi nói:

- Tao và bạn tao làm cháy cây đa ấy đó!

- Mày nói thật không?

- Sao lại không?

- Thế chúng mày làm sao mà nó cháy?

- Làm sao ấy à? Gốc cây đa ấy có một cái bọng. Trong cái bọng ấy có một con rắn. Bọn tao lấy lửa đốt rắn rồi lửa làm cháy cây đa.

Con Nhàn lại le lưỡi:

- Chúng mày ghê thật! Chúng mày dám đốt rắn làm cháy cây đa!

Hôm ấy tôi đã rất tự hào vì nghĩ răng mình là một anh hùng. Thằng Quán láo toét cũng tự hào chẳng kém gì tôi!

° ° °

Thời gian qua đi. Ngày nay chúng tôi đã là những người lớn. Mỗi người có nghề nghiệp và gia đình riêng. Thỉnh thoáng chúng tôi vẫn gặp lại nhau, có lẽ nhờ trí tưởng tượng mà tôi trở thanh một người viết văn. Còn Quán thì thành một nhà buôn giàu có. Con bé Nhàn viết chữ đẹp ngày nào trở thanh một cán bộ bảo tang.

Một hôm, tôi tình cờ đọc được bài báo cùa Nhàn viết về thành Đá ong. Trong bài, khi viết về vụ cháy cây đa, Nhàn đã ghi: "Một đám trẻ đốt rắn trong bọng cây đã vô tình gây ra vụ cháy".

Tôi bỗng nổi da gà. Rồi tôi tức tốc tìm đến nhà Quán. Tôi đưa cho Quán xem bài báo và kể rõ chuyện bịa đặt của mình năm nào. Nghe xong, Quán cười ha hả nói:

- Tưởng gì chứ! Cái bà Nhàn ấy thật dễ tin, thì cứ đế cho bà ấy tin như thế. Rồi dần dần nó sẽ thành một sự thật giống như thật. Chẳng hại gì ai!

Tôi không phản bác lại ý kiến của Quán vì tôi biết mình có làm điều đó cũng vô ích.

Từ giã Quán, tôi không về nhà mà đi thẳng đến phòng bảo tàng của Nhàn. Tôi là người viết văn, rất cần đến trí tưởng tượng. Nhưng tưởng tượng không bao giờ đồng nghĩa với bịa đặt, dẫu như Quán nói, trong trường hợp này sự bịa đặt chẳng hại gì ai! Quán có phần lý của mình, nhưng anh ấy còn không biết một điều: chuyện bịa đặt năm ấy làm lòng tôi nhức nhối.