hỉnh thoảng trên đường đi học bọn tôi gặp rất nhiều bạn, và

thế là chúng tôi chơi vui lắm. Chúng tôi ngó nghiêng các tủ

kính, chúng tôi ngáng chân nhau, chúng tôi làm rơi cặp sách, thế

rồi sau đó thì chúng tôi bị muộn học, và thế là phải chạy như điên

đến trường, như là buổi chiều nay với thằng Alceste, Eudes, Rufus,

và Clotaire vậy, cả lũ chúng nó đều ở không xa nhà tôi.

Chúng tôi đang chạy qua phố để vào trong trường (chuông đã

kêu rồi), thì thằng Eudes lại ngáng chân Rufus, thằng này ngã ra

đất, rồi nó đứng dậy và nói với thằng Eudes:

"Mày có giỏi thì hãy lại đây xem nào!"Nhưng Eudes và Rufus

không thể đánh nhau được, bởi vì một ông cảnh sát, người đứng ở

đó để ngăn các ô tô lại không cho chẹt vào chúng tôi, đã rất tức giận;

ông ta gọi tất cả chúng tôi lại ở giữa đường, và ông ta bảo chúng tôi:

- Tại sao lại có cái kiểu đi qua đường như thế hả? Thế ở trường

họ không dạy cho các cháu gì hết hay sao? Rồi thể nào các cháu cũng bị ô tô cán vì giở trò nghịch ngợm trên đường. Nhất là cháu

đấy, Rufus, cháu làm bác ngạc nhiên quá đấy; bác phải đi nói chuyện

với bố cháu về việc này mới được!

Bố thằng Rufus là cảnh sát, và tất cả các cảnh sát đều biết bố nó,

và thật sự, nhiều khi cũng khá là bực mình cho Rufus.

- Ôi! Đừng mà bác Badoule, thằng Rufus nói. Cháu sẽ không

làm thế nữa đâu. Với cả, đấy là tại thằng Eudes đấy chứ, chính nó

làm cháu bị ngã.

- Đồ hớt lẻo! thằng Eudes kêu lên.

- Mày có giỏi thì hãy lại đây xem nào! thằng Rufus kêu lên.

Trật tự! ông cảnh sát quát. Chuyện này không thể cứ tiếp diễn

như thế được nữa đâu; bác phải giải quyết công việc đây. Còn bây

giờ thì vào trường đi, các cháu bị muộn học rồi đấy.

Chúng tôi vào trường còn ông cảnh sát thì đi cho các xe ô tô vẫn

đang xếp hàng đợi được đi tiếp.

Khi chúng tôi vào lớp sau giờ ra chơi, đúng tiết cuối của buổi

chiều, cô giáo bảo chúng tôi:

- Các em, chúng ta không học ngữ pháp như trong thời khóa

biểu nữa...

Tất cả chúng tôi đều "Ồ!"lên, trừ mỗi Agnan, các thằng là cục

cưng của cô giáo và lúc nào cũng thuộc bài; cô giáo đập thước kẻ

lên bàn, thế rồi cô nói:

- Trật tự! Chúng ta sẽ không học ngữ pháp bởi vì vừa xảy ra một

60

DRAFT

việc rất nghiêm trọng: ông cảnh sát đảm bảo việc giữ an toàn cho

các em đã phàn nàn với thầy hiệu trưởng. Ông ấy bảo thầy ấy rằng

các em sang đường như những kẻ không được dạy dỗ gì, vừa chạy

vừa dở trò nghịch ngợm, đặt chính tính mạng của các em trong vòng

nguy hiểm mà không biết. Chính cô cũng phải công nhận rằng, cô

thường xuyên nhìn thấy các em chạy bạt mạng trên đường phố. Do

đó, vì lợi ích của chính các em, thầy hiệu trưởng đã yêu cầu cô cho

các em học một bài về Bộ luật đường bộ. Geoffroy, nếu em không

quan tâm đến những gì cô nói, thì ít nhất em cũng phải lịch sự để

không làm các bạn khác bị xao nhãng chứ. Clotaire! Cô vừa mới nói

gì hả?

Clotaire bèn đi lên đứng ở góc phạt, cô giáo thở dài một cái rõ

to, và cô hỏi:

- Ai trong số các em có thể nói cho cô biết Bộ luật đường bộ là

gì?

Agnan, Maixent, Joachim, tôi và Rufus cùng giơ tay.

- Thôi được, Maixent nào? cô giáo nói.

- Bộ luật đường bộ, Maixent nói, chính là một quyển sách nhỏ

mà người ta phát cho mình ở trường dạy lái xe và mình cần phải học

thuộc lòng mới lấy được bằng lái. Mẹ em có một quyển ạ. Nhưng

mẹ em không có bằng lái bởi vì mẹ nói rằng ông giám khảo đã hỏi

mẹ những câu chẳng hề có trong quyển đó...

- Thôi được rồi, Maixent! cô giáo nói.

-... Thế rồi mẹ em bảo rằng mẹ sẽ đổi trường dạy lái xe, bởi vì

61

DRAFT

người ta đã hứa là mẹ sẽ có bằng lái, và...

- Cô đã bảo được rồi! Maixent. Em ngồi xuống đi! cô giáo kêu

lên. Hạ tay xuống đi, Agnan, lần sau cô sẽ gọi em. Bộ luật đường

bộ chính là tập hợp các qui tắc đảm bảo an toàn cho những người

tham gia giao thông. Không chỉ dành cho những người lái xe mà

còn cho cả những người đi bộ nữa. Để trở thành một người lái xe

tốt, trước tiên phải là một người đi bộ tốt đã. Và cô nghĩ rằng các em

đều muốn trở thành những người lái xe tốt, phải không nào? Cho

nên, xem nào... Ai có thể nói cho cô những điều cần phải đề phòng

mỗi khi qua đường nào?... Được rồi, em, Agnan.

- Xời! thằng Maixent nói. Nó thì có bao giờ phải qua đường một

mình đâu. Toàn là mẹ nó đưa nó đến trường. Mà mẹ nó còn dắt tay

nó nữa.

- Không phải thế! thằng Agnan kêu lên. Tao đã từng đến trường

một mình rồi. Và mẹ tao không hề dắt tay tao!

- Trật tự! cô giáo kêu lên. Nếu tất cả các em còn tiếp tục như vậy

thì chúng ta sẽ học ngữ pháp, và mặc kệ các em nếu sau này các

em không biết điều khiển đúng luật một chiếc xe ô tô. Còn bây giờ,

Maixent, em hãy chia cho cô động từ trong câu: "Tôi phải chú ý kĩ

khi băng qua đường và phải xem chỗ đi qua có thoáng vắng không,

và không được chạy bạt mạng trên đường."

Cô giáo đi lên bảng và cô vẽ cho chúng tôi một bức tranh có bốn

đường thẳng giao nhau.

- Đây chính là một cái ngã tư, cô giáo giải thích. Muốn đi qua,

62

DRAFT

các em phải dùng chỗ đi qua dành cho người đi bộ, kia, kia, kia, và

kia. Nếu như có một chú cảnh sát, các em sẽ phải chờ đến khi chú

ấy ra hiệu cho phép qua đường. Nếu như có đèn giao thông, các

em sẽ phải quan sát và chỉ được đi qua khi có đèn xanh cho các em.

Trong mọi trường hợp, các em cần phải nhìn cả sang trái và sang

phải trước khi đi xuống đường, và nhất là, nhất là, không bao giờ

được chạy cả. Nicolas, hãy nhắc lại những gì cô vừa nói.

Tôi ấy à, tôi nhắc lại luôn, và tôi gần như nói được tất cả, chỉ

trừ cái đèn giao thông, và cô giáo nói rằng tốt lắm, và cô cho tôi 18

điểm. Thằng Agnan được 20, và tất cả những đứa khác đều được từ

15 đến 18, chỉ trừ Clotaire, cái thằng, vì nó đang đứng phạt ở góc,

đã nói rằng nó không hề biết là nó cũng vẫn phải nghe nữa.

Thế rồi thầy hiệu trưởng bước vào lớp.

- Đứng lên! cô giáo nói.

- Ngồi xuống! thầy hiệu trưởng nói. Thế nào! cô giáo, cô đã cho

học sinh của mình học về Luật chưa?

- Rồi, thưa thầy hiệu trưởng, cô giáo nói. Các em ấy rất ngoan,

và tôi chắc chắn là các em ấy đều rất hiểu bài.

Thế là thầy hiệu trưởng cười rất là tươi và thầy nói:

- Tốt lắm! Tuyệt vời! Thầy hi vọng rằng thầy sẽ không phải nghe

cảnh sát phàn nàn về việc đi đứng của học sinh của mình nữa. Được

rồi, chúng ta sẽ chờ xem các em thực hành thế nào.

Thầy hiệu trưởng đi ra; chúng tôi lại ngồi xuống, thế rồi tiếng

63

DRAFT

chuông vang lên; chúng tôi đứng lên để ra về, nhưng cô giáo đã

bảo:

- Khoan đã! Khoan đã! Các em cần phải đi xuống sân một cách

từ tốn, và cô muốn xem các em qua đường thế nào. Chúng ta sẽ

thấy các em có hiểu bài hay không.

Chúng tôi ra khỏi trường cùng với cô giáo, và ông cảnh sát, khi

nhìn thấy chúng tôi, ông ấy liền mỉm cười. Ông ấy chặn ô tô lại, và

ông ấy ra hiệu cho chúng tôi đi qua đường.

- Đi đi các em! co giáo bảo chúng tôi. Và không được chạy! Cô sẽ

quan sát các em từ đây.

Thế là chúng tôi băng qua đường, rất là từ tốn, đứa này sau đứa

kia, và khi chúng tôi sang đến bên kia đường, chúng tôi thấy cô giáo

ở trên vỉa hè đang vừa cười vừa nói chuyện với ông cảnh sát, còn

thầy hiệu trưởng thì đang quan sát chúng tôi từ trên cửa sổ phòng

làm việc của thầy.

- Tốt lắm! cô giáo kêu lên. Bác cảnh sát và cô rất hài lòng về các

em. Tạm biệt các em nhé!

Thế là tất cả chúng tôi cùng chạy ngược trở lại qua phố để bắt

tay cô.