hi nghĩ tới cha tôi, tôi nghĩ tới cái lưng trước tiên. Cha lái xe. Chìm đắm trong suy tư, cha trông giống Albator, nhân vật u sầu của những quyển truyện tranh mà tôi đọc lúc thơ ấu, vị thuyền trưởng tàu cướp ấy thường ngắm nhìn qua ô kính tròn hành tinh nhỏ bé màu xanh lơ mà ông dứt áo ra đi.

Trong những chuyến đi dài bằng xe hơi ấy, chúng tôi khóc lóc, cãi nhau, và đôi lần nôn mửa. Nhưng cha tôi bao giờ cũng lặng yên. Ðường đi mang lại cho cha sự an bình. Ovide[35] viết rằng những người tha hương thường để thể xác lại phía sau. Trong xe hơi, cha tôi ở đúng chỗ cần ở, thể xác và tâm hồn cuối cùng đã nhập làm một. Thanh thản. Cha không bao giờ phàn nàn mỗi khi kẹt xe. Ðó là thân phận của cha, kẻ di dân, không bao giờ ở một nơi nào nhất định, mà chỉ quá cảnh, vướng vào một vụ tắc đường vĩnh viễn và mãi mãi không thể về lại ngôi nhà của mình.

Lái xe cũng có nghĩa là dẫn đường. Dẫn đường, vai trò của người cha, của tất cả những người cha trong lúc đưa bầu đoàn thê tử của mình đến vùng đất mới. Trong các phóng sự của tôi về đường đi của di dân, bao giờ cũng một hình ảnh này: Các gia đình bước sau lưng người đàn ông trụ cột, ông ta bước đầu tiên, đắp chăn cho vợ và các con, dựng lều tránh mưa nắng cho cả nhà. Tôi nhớ cha tôi thường sắp xếp chỗ cho chúng tôi ngủ ở phần cốp xe và chúng tôi ru đi trong tiếng rầm rì của chiếc Peugeot 504.

Chính cha đã dạy tôi lái xe. Ở parking của siêu thị Auchan. Cha chỉ cho tôi phải sử dụng bàn đạp ga như thế nào. Tôi tập đi tập lại các bàn đạp, luyện cách chuyển từ cái này sang cái kia. “Phanh, phanh”, cha nói. Một hôm, tôi nhầm bàn đạp. Thay vì phanh thì tôi lại tăng tốc và đâm xe vào một cây điêu huyền. Nhưng đôi khi phép màu cũng xảy ra. Cuối cùng tôi cũng có bằng lái: chưa bao giờ tôi cảm thấy tự hào như lúc mà người ta chìa cho tôi mảnh giấy nhỏ bé màu hồng đó. Nhưng cho tới bây giờ tôi vẫn lái xe rất kém. Với một người làm nghề phóng viên như tôi thì đó là một ác mộng. Tôi mất rất nhiều thời gian, nhưng tôi thích đi bộ, ngồi buýt hay vẫy xe đi nhờ hơn. Tôi mãi mãi là hành khách. Một hành khách ngồi ngó phong cảnh qua cửa kính xe.