Ông đã quên bẵng những buổi sáng mùa đông ở vùng cao Eastern Cape này, trời lạnh biết chừng nào. Ông không mang đủ quần áo ấm, và phải mượn một chiếc áo len dài tay của Lucy.

Thọc tay vào túi áo; ông lang thang giữa các luống hoa. Một chiếc ô tô ầm ầm chạy qua, hút tầm mắt trên đường Kenton, tiếng máy vang mãi trong không gian tĩnh mịch. Những con ngỗng trời bay thành hình bậc thang cao tít trên đầu. Ông sẽ làm gì với thời gian của ông đây?

- Bố có muốn đi dạo không? – Lucy nói phía sau ông.

Họ dẫn ba con chó đi cùng: Lucy dắt hai con Dobermann tơ bằng dây xích, và con chó bun cái bị bỏ rơi.

Vểnh tai ra phía sau, con chó cái cố rặn ỉa. Nhưng không được.

- Con này có chuyện rồi. Con phải cho nó uống một liều thuốc – Lucy nói.

Con chó cái tiếp tục căng người ra, lưỡi thè lè, liếc nhìn quanh vẻ ranh mãnh, dường như xấu hổ vì bị nhìn ngắm.

- Họ rời con đường, đi xuyên mảnh đất có nhiều bụi cây rồi qua một cánh rừng thông thưa thớt.

- Cô gái mà bố dính dấp ấy, có nghiêm túc không? – Lucy nói. - Rosalind không kể chuyện cho con nghe à?

- Không kể chi tiết ạ.

- Cô ấy ở phần bên kia trái đất. Ở George. Cô ấy là sinh viên của lớp bố dạy. Một sinh viên trung bình thôi, nhưng rất hấp dẫn. Còn có nghiêm túc không ư? Bố không biết. Chắc chắn là đã có những thỏa thuận nghiêm túc.

- Chuyện ấy bây giờ đã hết chưa? Bố còn thèm muốn cô ấy nữa không? Liệu nó đã hết chưa nhỉ? Ông còn thèm muốn nữa không?

- Quan hệ của bố với cô ấy đã chấm dứt – ông nói.

- Tại sao cô ta lại tố cáo bố?

- Cô ấy không nói; bố cũng không có dịp để hỏi. Cô ấy ở trong một hoàn cảnh rất khó khăn. Một thanh niên, người yêu hoặc người yêu cũ gì đó, đe dọa cô ta. Trong lớp có nhiều phe phái. Rồi bố mẹ cô ấy biết chuyện và tốc thẳng đến Cape Town. Bố cho rằng sức ép trở nên quá lớn.

- Nhưng có bố ở đấy.

- Đúng, có bố ở đấy. Nhưng bố cũng gặp không ít khó khăn.

Họ đến bên một cái cổng có biển đề “Công nghiệp SAPI – Ai đột nhập sẽ bị truy tố”. Họ rẽ.

- Vậy bố phải trả giá thôi – Lucy nói – Có khi nhìn lại, cô ấy sẽ không nghĩ về bố quá khắt khe đâu. Phụ nữ có thể dễ tha thứ đến mức ngạc nhiên.

Im lặng. Lucy, con ông, lại dám bảo ban ông về đàn bà ư?

- Bố có nghĩ đến chuyện tái hôn không?- Lucy hỏi.

- Con định nói là với một người thuộc thế hệ bố chứ gì? Bố không sinh ra cho hôn nhân, Lucy ạ. Tự con đã thấy rồi đấy.

- Vâng. Nhưng...

- Nhưng cái gì? Nhưng làm con mồi cho con trẻ có vẻ khả ố chứ gì?

- Con không định nói thế. Chỉ vì càng ngày bố càng khó tìm hơn chứ không dễ hơn đâu, vì thời gian đang trôi đi.

Trước kia, chưa bao giờ ông và Lucy nói đến cuộc sống thầm kín của ông. Chuyện đó không dễ gì. Nhưng nếu không nói với cô, liệu ông có thể nói với ai?

- Con nhớ Blake không? – ông nói – “Kẻ giết đứa trẻ sơ sinh nằm trong nôi có lợi thế hơn người vú khao khát chưa kịp hành động”?

- Sao bố lại trích dẫn câu ấy với con?

- Người khao khát chưa kịp hành động có thể trở nên dữ tợn, già cũng như trẻ.

- Vậy thì?

- Mỗi người phụ nữ gần gũi với bố đều dạy cho bố một điều gì đó về bản thân. Trong một chừng mực nào đó, họ đã làm cho bố thành người tốt hơn.

- Con hy vọng bố không nói ngược lại. Rằng bố đã biến họ thành những người tốt hơn.

Ông nhìn cô sắc sảo. Cô mỉm cười.

- Con chỉ đùa thôi – cô nói.

Họ trở về theo con đường rải nhựa. Đến chỗ đường rẽ vào cơ ngơi, có một tấm biển sơn mà trước đó ông không chú ý: “CẮT HOA, CÂY MÈ”, với một mũi tên “1KM”.

- Cây mè? – ông nói – Bố tưởng cây mè là thứ bất hợp pháp.

- Nó là thứ bất hợp pháp nếu đào cây hoang dại. Con đã trồng bằng hạt. Con sẽ chỉ cho bố.

Họ đi tiếp, những con chó tơ giằng mạnh xích đòi thả, con chó cái bước nhẹ theo sau, thở hổn hển.

- Còn con? Có phải đây là những thứ con muốn có trong đời không? – Ông vẫy bàn tay về phía khu vườn, về phía ngôi nhà, mái lấp lánh ánh mặt trời.

- Chính thế đấy ạ - Lucy đáp khẽ.

Hôm ấy là ngày Chủ nhật, ngày họp chợ. Lucy đánh thức ông từ năm giờ, rồi pha cà phê. Quấn kín người cho khỏi rét, họ gặp Petrus trong vườn, đang cắt hoa dưới ánh sáng của ngọn đèn halogen.

Ông đề nghị giúp Petrus, nhưng những ngón tay ông tê cóng đến mức không thể buộc hoa thành bó. Ông trả Petrus sợi dây rồi chuyển sang bọc và xếp hoa.

Đến bảy giờ, ánh bình minh chạm đến ngọn đồi và lũ chó bắt đầu khua khoắng, công việc đã xong. Chiếc kombi chở đầy những hộp hoa, những bao khoai tây, hành, bắp cải. Lucy lái xe,

Petrus ngồi ghế sau. Điều hòa nhiệt độ không làm việc; Nhìn chăm chú qua kính xe mù mịt sương, Lucy lái xe lên đường Grahamstown. Ông ngồi cạnh con gái, ăn sandwich do cô làm. Mũi ông chảy nước, ông mong cô không chú ý thấy.

Thế đấy: một cuộc phiêu lưu mới. Con gái ông, đứa con một thời ông đưa đi học, đến lớp múa balê, đi xem xiếc và đến sân trượt băng, nay đang đưa ông đi chơi, khoe với ông cuộc sống, chỉ cho ông thấy một thế giới khác, lạ lẫm với ông.

Trên bãi chợ Donkin, các chủ quầy đã dọn xong bàn kê trên bộ mễ và đang xếp các sản vật. Thoang thảng mùi thịt nướng. Màn sương mờ lơ lửng trên thành phố; Nhiều người chà xát hai bàn tay, dậm dậm chân, lẩm bẩm chửi rủa. Lucy đứng ra một bên, lộ vẻ biết ơn sự giúp đỡ của ông.

Họ đến khu nông sản. Bên trái họ là ba phụ nữ Phi châu bán sữa, masa, bơ, một cái xô trên đậy vải ướt đựng cháo sườn. Bên phải họ là một cặp người Nam Phi gốc Âu, Lucy chào là Tante Miems và Oom Koos, và một chú bé giúp việc đội chiếc balaclava [8], không quá mười tuổi. Cũng như Lucy, họ bán khoai tây và hành, nhưng có cả các chai mứt, dưa góp, quả khô, những túi trà buchu, trà mật ong, thảo mộc.

Lucy mang đến hai chiếc ghế vải. Họ ngồi uống cà phê trong phích, đợi những người khách đầu tiên.

Hai tuần trước, ông ở trên lớp, giảng cho lứa thanh niên buồn chán về sự khác biệt giữa drink và drink up, burned và burnt. Một hành động hoàn hảo, có ý nghĩ đã dẫn đến kết cục của nó. Mọi thứ hình như đã xa vời biết bao! Tôi đang sống, tôi đã sống, tôi phải sống.

Khoai tây của Lucy đổ từ bao ba chục ký ra đã được rửa sạch sẽ. Khoai của Koos và Miem vẫn còn dính đất lấm tấm. Suốt buổi sáng, Lucy thu được gần năm trăm rand. Hoa của cô bán đều đặn; Đến mười một giờ, cô giảm giá và bán hết mọi thứ. Quầy sữa và thịt cũng bán được nhiều, nhưng đôi vợ chồng già ngồi bên nhau, cứng đơ đơ và không hé một nụ cười bán được ít hơn.

Nhiều khách hàng của Lucy biết tên cô: phần lớn các bà trung niên đối với cô có vẻ hơi kẻ cả, dù cô thành công chẳng kém gì họ. Mỗi lần cô giới thiệu ông: “Đây là David Lurie, bố tôi, từ Cape Town đến chơi”, họ đều nói “Chắc ông phải hãnh diện vì con gái, ông Lurie”.

- Vâng, rất hãnh diện – ông đáp.

- Bev điều hành một trại động vật lánh nạn – Lucy nói, sau một lần giới thiệu – Thỉnh thoảng con giúp bà ấy một tay. Trên đường về chúng ta sẽ ghé thăm bà ấy, nếu bố thấy tiện.

Ông không thích Bev Shaw, một phụ nữ bé nhỏ, chắc mập, có nhiều nốt tàn nhang đen đen, mái tóc dầy cộp, thô và xoắn, cổ rụt. Ông không thích những người đàn bà chẳng chú ý gì đến

làm đẹp. Trước kia, ông đã phải chịu đựng chuyện này với các bạn của Lucy. Chẳng có gì đáng tự hào, chỉ là một định kiến ăn sâu và chết dí trong đầu ông. Đầu óc ông đã thành nơi trú ngụ cho những ý nghĩ cổ lỗ, vẩn vơ, nghèo nàn, chẳng đi đến đâu. Đáng lẽ ông nên xua chúng đi, quét sạch khỏi đầu ông. Nhưng ông chẳng quan tâm làm điều đó, hoặc chẳng đủ quan tâm.

Liên đoàn Bảo vệ Động vật đã một thời là tổ chức từ thiện tích cực ở Grahamstown, nay không còn hoạt động. Tuy vậy, một nhóm người do Bev Shaw lãnh đạo vẫn điều hành một bệnh viện đa khoa trong một căn nhà cũ.

Ông nhớ là ông chẳng có gì phản đối những người yêu động vật mà Lucy quan hệ. Hiển nhiên là thế giới này sẽ tệ hại hơn nếu không có họ. Vì thế khi Bev Shaw mở cửa, ông giữ một vẻ mặt tươi tỉnh dù thực ra ông thấy tởm lợm vì mùi nước đái mèo, một con chó lở loét và dung dịch Jeyes đập vào mắt họ.

Ngôi nhà đúng như ông hình dung: đồ đạc tồi tàn, các thứ trang trí lộn xộn (các cô gái chăn cừu bằng sứ, những cái chuông đeo cổ bò, một cái phất trần bằng lông đà điểu châu Phi), tiếng rên rỉ của một cái radio, tiếng chiêm chiếp của lũ chim trong lồng, những con mèo quanh quẩn khắp nơi. Không chỉ có mình Bev Shaw, mà có cả Bill Shaw, cũng lùn bè bè, đang uống trà bên bàn bếp; ông ta có bộ mặt đỏ như củ cải đường và mái tóc bạc, mặc một chiếc áo len dài tay có cổ mềm.

- Ngồi xuống, ngồi xuống đây, Dave – Bill nói – Mời ông uống tách trà, ông cứ tự nhiên như ở nhà nhé.

Sáng hôm ấy dài lê thê, ông đã thấm mệt, việc cuối cùng ông muốn là nói chuyện thật ngắn gọn với những con người này. Ông liếc nhìn Lucy.

- Chúng tôi không muốn lưu lại lâu – ông nói – Tôi chỉ xin ít thuốc thôi.

Ông liếc nhìn sân sau nhà Shaw qua cửa sổ: một cây táo đang rụng quả đầy sâu, cỏ dại mọc um tùm, một khu vực rào bằng những tấm sắt mạ kẽm, tấm gỗ, lốp hỏng, nơi lũ gà đang bới quanh và một cái gì đó giống như con linh dương Nam Phi đang ngủ gà gật trong một góc.

- Bố nghĩ gì thế? – Lucy nói lúc đã ở trong xe.

- Bố không muốn là khiếm nhã. Bố chắc họ là một loại tiểu văn hóa. Họ có con không?

- Không ạ, họ không có con. Bố đừng đánh giá thấp Bev. Bà ấy không đần đâu. Bev đã làm được vô số việc tốt. Bà ấy đã ở làng D. nhiều năm, hồi đầu làm cho Liên đoàn Bảo vệ động vật, bây giờ bà ấy làm riêng.

- Chắc hẳn đó là một trận chiến cầm chắc phần thua.

- Vâng, đúng vậy. Không có quỹ để kéo dài hơn nữa. Trong danh mục ưu tiên của Nhà nước, không tính đến động vật.

- Bà ấy ắt phải nản lòng. Cả con nữa.

- Vâng. Mà không. Có sao đâu? Lũ động vật được Bev cứu giúp có gì tệ đâu. Chúng đã hồi phục rất khá.

- Thế thì tuyệt. Bố xin lỗi, con gái ạ, bố thấy khó mà tiếp tục đề tài này. Việc con và bà ấy làm thật đáng khâm phục, nhưng bố thấy những người bảo vệ động vật có cái gì đó hơi giống như một loại tín đồ Cơ đốc. Ai cũng hồ hởi và thiện chí đến mức chỉ một lát sau là người ta muốn biến ngay và làm một thứ như đập phá, cướp bóc. Hoặc đá một con mèo.

Ông sửng sốt vì sự bột phát của mình. Ông không cáu kỉnh, không một chút nào.

- Bố cho là con nên để hết tâm trí và những việc quan trọng hơn – Lucy nói. Họ đã ra đến con đường rộng; cô lái xe và chẳng liếc nhìn ông – Bố tưởng vì con là con gái của bố, con phải làm một việc gì tốt hơn trong đời chứ gì?

Ông lắc đầu:

- Không... không... không phải thế - ông lẩm bẩm.

- Bố nghĩ con nên tô điểm cho cuộc sống phẳng lặng hoặc tự học tiếng Nga. Bố không tán thành những người bạn như Bev và Bill Shaw vì họ không dẫn dắt con đến một cuộc sống cao thượng hơn.

- Không đúng thế đâu, Lucy.

- Nhưng đúng là như thế. Họ không dẫn dắt con đến một cuộc sống cao thượng hơn. Đây là cuộc sống duy nhất con có. Bọn con chia sẻ với động vật. Đó chính là một mô hình mà Bev cố tạo dựng nên. Đó cũng là mô hình mà con cố noi theo. Chia sẻ đặc quyền đặc lợi của con người với các con vật. Con không muốn trở lại một sự hiện hữu khác như một con chó hoặc một con lợn và phải sống như chó lợn dưới chân chúng ta.

- Lucy, con yêu của bố, đừng có cáu giận thế. Đúng, bố đồng ý đây là cuộc sống duy nhất con có. Về chuyện động vật, chúng ta cứ đối tốt với chúng bằng mọi cách. Nhưng chúng ta cũng không nên để tuột mất triển vọng. Chúng ta thuộc đẳng cấp khác hẳn với những thứ tạo nên động vật. Tất nhiên không phải là cao hơn, nhưng khác hẳn. Vì thế nếu chúng ta đối xử tốt, thì cứ đơn giản cho là vì lòng hào hiệp, chứ không phải vì chúng ta cảm thấy có lỗi hoặc sợ báo thù.

Lucy hít một hơi. Hình như cô muốn đáp lại những lời thuyết giáo tẻ ngắt của ông, nhưng lại thôi. Họ im lặng đến lúc về tới nhà.