hư một gã làm xiếc, Alioska lộn nhào từ trên đầu cầu thang xuống, rơi vào một đống tuyết. Mấy con chó nhe răng vàng khè hùng hổ xông đến chỗ Alioska.

Nó vội giơ hai tay che đầu, nhắm nghiền mắt lại Nhưng lũ chó không cắn xé nó… Thật là như có phép mầu: Chúa đã cứu nó! Bầy chó bỗng lùi lại, gầm gừ. Một người ngồi xổm, cúi xuống nhìn Alioska, lấy ngón tay đụng vào đầu nó, hỏi:

- Nầy, mầy là ai thế?

Alioska hé một bên mắt. Bầy chó vẫn quanh quẩn gần đấy lại gầm gừ. Alioska nhận thấy ra thằng bé vừa bị đòn lúc nãy.

- Tên mầy là gì?

- Alioska.

- Mầy là con nhà ai?

- Con nhà Brovkin. Bố tao là nông dân.

Thằng bé kia nhìn đi nhìn lại Alioska như kiểu chó nhìn: hết ngoẹo đầu bên nầy lại ngoẹo đầu sang bên kia. Từ phía sau nóc nhà, ánh trăng rọi vào khuôn mặt to của nó. Chà, thằng nhãi nầy hẳn là rất láu lỉnh.

- Chúng mình đi vào sưởi đi! - thằng bé nói. - Mầy không nghe thì liệu hồn, tao sẽ cho biết tay. Mầy có muốn đánh nhau không?

- Không.

Alioska vội nằm xuống tuyết như trước. Rồi hai đứa lại gườm gườm nhìn nhau:

- Cậu để tớ đi, - Alioska nói với một giọng lè nhè. - Đừng đánh tớ! Tớ có làm gì cậu đâu. Tớ sẽ đi khỏi chỗ nầy.

- Nhưng mầy đi đâu?

- Tớ không biết… Người ta hẹn sẽ chôn sống tớ… Về nhà tớ cũng bị đập chết.

- Bố mầy có quất mầy không?

- Bố tớ bán đứt tớ cho người ta rồi, bây giờ bố tớ không quất tớ nữa… Lẽ tất nhiên, tụi đày tớ đánh tớ. Và khi tớ còn ở nhà, tớ cũng bị quất, cái đó thì đã hẳn rồi.

- Vậy mầy là gì, một đứa bỏ trốn à?

- Không, chưa phải… Thế còn cậu, tên cậu là gì?

Alexaska… Melsikov… Bố tớ quất tớ mỗi ngày hai lần hoặc ba lần tuỳ hôm. Mông đít tớ chỉ còn trơ xương mất hết cả thịt.

- Ối chao, tội nghiệp cho cậu…

- Thế nào, đi vào sưởi chứ?

- Nào đi.

Hai đứa trẻ chạy vào buồng dưới nhà, nơi trước đó ít lâu Alioska đã trông thấy lửa cháy trong lò. Căn buồng ấm áp, khô ráo, đượm mùi bánh mì nướng; một ngọn nến mỡ cắm trên cái giá bằng sắt uốn cong đang cháy. Gián bò nhung nhúc trên những bức tường ám khói dựng bằng súc gỗ thép. Thật chỉ muốn ở đây suốt đời.

- Chị Vaxionka, đừng nói gì với bố tôi đấy! - Alexaska nói liền một hơi với chị nấu bếp, một người đàn bà hiền lành, lùn tè. - Tháo ủng ra, Alioska cũng làm theo. Cả hai đứa trèo lên cái lò chiếm hết nửa căn buồng. Phía đằng kia, trong bóng tối, một cặp mắt đang thao láo nhìn không chớp. Đây là con bé lúc nãy đã mở cửa cho Alioska. Nó lùi vào tít trong cùng, sau ống khói bếp lò.

- Chúng mình nói chuyện nhé? - Alexaska thì thầm. - Mẹ tớ chết rồi. Bố tớ ngày nào cũng say mèm. Ông cụ lại muốn lấy vợ khác. Tớ sợ có một người dì ghẻ lắm. Tớ ăn đòn hàng ngày rồi, lại thêm bà dì ghẻ nữa thì họ đánh tớ đến hồn lìa khỏi xác mất…

- Nhất định rồi, - Alioska xác nhận.

Sau ống khói, có tiếng con bé con sụt sịt.

- Thì tớ cũng nói thế… Hôm nay ở cửa ô Serpukhovskie, tớ trông thấy một chỗ cắm trại của người Digan, có cả gấu. Họ thổi sáo, nhảy múa, ca hát… Họ rủ tớ đi theo họ. Hay ta theo người Digan lang thang đây đó đi? Cậu nghĩ sao, hả?

- Đi với bọn Digan sẽ bị đói, - Alioska nói.

- Hay là ta đi làm thuê cho bọn lái buôn, bất cứ công việc gì cũng được… Rồi đến mùa hạ ta lại bỏ đi nơi khác. Trong rừng có thể bắt được gấu con. Tớ quen một anh đi săn ở ngoại ô vẫn đi bắt gấu, anh ta sẽ dạy chúng mình… Cậu sẽ bắt gấu làm trò, tớ sẽ múa hát…

Tớ biết vô khối bài hát. Còn nhảy múa thì khắp Moskva, không ai giỏi hơn tớ.

Con bé con, ở phía sau ống khói, lại càng sụt sịt, Alexaska hích cho nó một cái vào sườn:

- Câm mồm đi đồ ngủ nhé. Thôi được, ta sẽ cho nó đi theo.

- Đi với đàn bà nhiều chuyện phiền lắm…

- Ta sẽ cho nó đi theo trong mùa hè để nó nhặt nấm. Nó đần nhưng nhặt nấm thì giỏi lắm. Bây giờ ta chén xúp nấu cải bắp đã; rồi họ sẽ lại gọi tớ lên bắt tớ đọc kinh và cho tớ ăn đòn. Sau tớ sẽ trở lại đây. Ta sẽ đi ngủ. Tờ mờ sáng, ta sẽ chuồn thẳng đến khu Kitai-gorod, qua sông Moskva, rồi sau thế nào sẽ hay.

Tớ có nhiều bạn bên ấy. Đáng lẽ tớ đã trốn lâu rồi nhưng không có bạn đi cùng…

Chà, giá mà được một người lái buôn thuê mình đi bán bánh chả thì hay quá, - Alioska nói.

Trên thềm nhà, cánh cửa bỗng đóng sầm. Bọn khác đã ra về, chân bước làm bậc thềm kêu răng rắc.

Danila cất tiếng gọi Alexaska nghe thật ghê tợn.