hiều tuần trôi qua như thế. Một cuộc sống mới dần dần chiếm lấy Cosette, những mối quan hệ do việc cưới xin tạo nên, những cuộc thăm hỏi, việc chăm sóc nhà cửa. Những thú vui của Cosette không tốn kém và chỉ gồm có một thứ: sống với Marius. Được ra ngoài, tay khoác tay, dưới ánh mặt trời, ngay giữa phố, không phải giấu giếm, trước mặt tất cả mọi người, tuy hai người mà chỉ là một, đó là một niềm vui luôn luôn mới đối với họ.

Ngày nào Jean Valjean cũng đến. Tiếng xưng hô cha, con đã biến mất, tiếng ông, tiếng bà, tiếng ông Jean, tất cả những tiếng đó làm cho ông thành một người khác đối với Cosette. Chính ông đã chú ý tách rời nàng khỏi mình, và ông đã thành công. Càng ngày nàng càng vui hơn và kém âu yếm ông hơn. Tuy vậy nàng vẫn rất quý ông, và ông cảm thấy thế..Một hôm, bỗng nhiên, nàng nói với ông:

- Trước kia, ông là cha tôi, bây giờ ông không còn là cha tôi nữa. Trước kia ông là ông Fauchelevent, bây giờ ông là Jean. Vậy thì ông là ai? Tôi không thích tất cả những cái đó. Nếu tôi không biết rằng ông đã tốt với tôi đến thế, thì có lẽ tôi sợ ông đấy.

Jean Valjean vẫn ở phố Homme-Armé, ông không quyết định nổi việc rời xa khu phố có Cosette ở.

Trong thời gian đầu, ông chỉ ở lại cạnh Cosette vài phút, rồi đi ngay.

Dần dà, ông có thói quen ở chơi lâu hơn.

Có thể nói rằng ông lợi dụng những ngày dài hơn trước; ông đến sớm hơn và ra đi muộn hơn.

Một hôm, Cosette buột mồm nói với ông:

Cha. Một ánh vui làm rạng rỡ khuôn mặt già, ủ rũ của Jean Valjean. ông chữa lại cho nàng: Hãy nói Jean.

- à! Đúng rồi, - Nàng vừa trả lời vừa cười phá lên. - ông Jean.

- Thế là tốt. - ông nói.

Và ông quay mặt đi để nàng khỏi nhìn thấy ông lau mắt.

Một hôm, Cosette và Marius về thăm khu vườn ở phố Plumet.

Ngôi nhà ở phố Plumet, đã đem cho thuê, nhưng vẫn thuộc quyền sở hữu của Cosette. Họ đến khu vườn và ngôi nhà đó. Họ đã lại tìm thấy mình ở đó, họ đã quên mình ở đó. Tối đến, vào giờ mọi khi, Jean Valjean đến phố Filles-du-Cal-vaire.

- Bà đã đi với ông, và vẫn chưa về ạ. - Basque nói với Jean.

Ông ngồi im lặng và đợi một tiếng.

Cosette không về.

Ông cúi đầu bỏ đi.

Cosette đã say sưa với cuộc dạo chơi của mình, đến "khu vườn của họ", và quá vui vẻ vì đã được "sống cả một ngày trong quá khứ của mình", đến nỗi ngày hôm sau, nàng chỉ nói đến chuyện ấy.

- ông bà đã đến đấy bằng cách nào? - Jean Valjean hỏi nàng.

- Đi bộ ạ.

- Thế còn lúc về?

- Bằng xe ngựa thuê ạ..Từ ít lâu nay, Jean Valjean nhận thấy cuộc sống eo hẹp của cặp vợ chồng trẻ. ông buồn vì điều ấy. Sự tiết kiệm của Marius thật khe khắt, và từ này, đối với Jean Valjean, có ý nghĩ bủn xỉn. ông thử hỏi một câu:

- Sao ông bà không kiếm một cái xe riêng cho mình, những đầy tớ riêng của mình, một lô ở rạp hát? Đối với ông bà, chẳng có gì là quá đáng. Sao không tận hưởng sự giàu có của mình?

Sự giàu có, nó làm tăng thêm hạnh phúc đấy.

Cosette không trả lời.

Những cuộc đến thăm của Jean Valjean không hề bị rút ngắn.

Trái lại thế.

Mỗi khi Jean Valjean muốn kéo dài cuộc đến thăm của mình và làm cho người ta quên cả giờ giấc, ông thường khen ngợi Marius. ông bảo chàng đẹp trai, quý phái, dũng cảm, tài trí, hùng biện, tốt bụng.

Bằng cách đó, Jean Valjean đã ở lại được lâu.

Gặp Cosette, quên đi thời gian bên nàng, điều đó, đối với ông, quả là êm dịu! Đó là việc băng bó cho vết thương của mình. Có nhiều buổi, Basque đã phải đến bảo, tới hai lần:

- Cụ Gillenormand sai con đến nhắc với bà nam tước là bữa tối đã dọn rồi ạ.

Những hôm đó, Jean Valjean, khi về nhà, đã nghĩ ngợi nhiều.

Một hôm, ông ở lại lâu hơn bình thường.

Ngày hôm sau, ông nhận thấy không có tý lửa nào trong lò sưởi.

- Không có lửa! - ông nghĩ. Rồi lại tự giải thích cho mình: - Thật quá đơn giản. Chúng ta đang ở tháng tư. Hết rét rồi.

- Trời! ở đây lạnh quá! - Cosette kêu lên, khi bước vào.

- Không đâu. - Jean Valjean nói.

- Vậy ra ông đã bảo Basque đừng nhóm lửa ư?

- Phải. Chỉ ít hôm nữa là sang tháng năm rồi.

- Nhưng người ta nhóm lửa đến tận tháng sáu. Trong căn hầm này, thì phải suốt năm.

- Tôi nghĩ chẳng cần đến lửa.

- Đúng là một ý nghĩ của ông! - Cosette nói tiếp.

Sau hôm đó, lò sưởi lại được nhóm lên.

Nhưng hai cái ghế bành đã được đặt ở đầu kia căn phòng, gần cửa ra vào.

- Thế nghĩa là thế nào? - Jean Valjean nghĩ.

Ông đến lấy hai cái ghế bành, và đặt lại vào chỗ cũ, gần lò sưởi.

ấy thế mà ngọn lửa được nhóm lại ấy cũng khuyến khích ông.

Ông kéo dài cuộc trò chuyện còn lâu hơn thường lệ.

Khi ông đứng dậy để ra đi, Cosette bảo ông:

- Hôm qua, chồng tôi đã nói với tôi một chuyện buồn cười.

- Chuyện gì thế?

- Anh ấy bảo: Cosette này, chúng ta có ba mươi nghìn li-vrơ niên kim. Hai mươi bảy của em, ba của ông anh cho. Tôi đã trả lời: Thế là thành ba mươi. Anh nói tiếp: Liệu em có can đảm sống với ba nghìn không? Tôi trả lời: Có, em không cần gì cả. Chỉ cần có anh. Thế rồi, tôi hỏi: Tại sao anh nói với em điều đó? Marius trả lời: Để biết.

Rõ ràng là Marius đã nghi ngờ về nguồn gốc sáu trăm nghìn phơ-răng kia, sợ nguồn gốc đó không được trong sạch, ai mà biết được? Có thể chàng đã phát hiện số tiền đó là từ Jean Valjean mà ra, chàng đã ngần ngại trước tài sản đáng ngờ ấy, và chàng thấy ghê tởm, không muốn lấy nó làm của mình mà muốn cùng Cosette cứ chịu cảnh nghèo túng, còn hơn là giàu có, mà vẩn đục.

Ngoài ra, Jean Valjean bắt đầu cảm thấy, một cách lờ mờ, là mình đã bị đuổi khéo.

Ngày tiếp theo, khi bước vào căn phòng thấp, ông như bị một trấn động. Chiếc ghế bành đã biến mất. Ghế tựa cũng chẳng có cái nào.

- Lại thế này nữa, - Cosette kêu lên khi bước vào, - chẳng có ghế bành! Vậy ghế bành đâu cả rồi?

- Nó không còn ở đấy nữa. - Jean Valjean trả lời.

- Thế thì quá đáng.

Jean Valjean lắp bắp:

- Chính tôi đã bảo Basque cất đi đấy.

- Vì lý do gì?

- Hôm nay, tôi sẽ chỉ ở lại vài phút.

- ở lại ít, đó không phải là lý do để cứ phải đứng.

- Tôi nghĩ rằng Basque cần lấy ghế bành cho phòng khách.

- Tại sao?

- Chắc là tối nay, bà có khách.

- Chúng tôi chẳng có khách nào cả.

Jean Valjean không biết nói thêm gì nữa.

Cosette nhún vai.

- Bảo cất ghế bành đi! Hôm khác, thì ông bảo tắt lửa. ông quả là kỳ cục!

- Xin vĩnh biệt! - Jean Valjean lầm rầm.

Ông không nói: Xin vĩnh biệt Cosette.

Nhưng ông cũng không đủ sức để nói: Xin vĩnh biệt bà.

Ông bước ra, lòng nặng trĩu. Lần này, ông đã hiểu.

Hôm sau, ông không đến nữa.

Đến tối, Cosette mới nhận ra điều đó.

- Này, - nàng nói, - hôm nay ông Jean không đến.

Nàng như se lòng một chút, nhưng chỉ mới cảm thấy thế thôi, thì ngay lập tức, đã bị đãng trí vì một cái hôn của Marius..Ngày sau đó, ông cũng không đến.

Cosette không để ý, buổi tối trôi qua, rồi đêm đến, nàng đi ngủ như thường lệ, và chỉ nghĩ đến điều đó khi tỉnh dậy. Nàng thật hạnh phúc!

Nàng sai ngay cô hầu Nicolette đến nhà ông Jean, xem ông có ốm đau gì không, và hỏi ông tại sao hôm trước ông không đến. Nicolette đã đem về câu trả lời của ông Jean. ông không hề bị ốm.

Ông bận, ông sẽ đến ngay. ông sẽ cố đến thật sớm.