ột tuần lễ nữa, tôi sẽ giao tiếp.

Di nói và tránh không nhìn thẳng vào mắt người đặt hàng. Lần đầu tiên anh nói dối, và hẹn khất. Hoặc nhận hoặc không nhận, một đề nghị hay một công việc, ngay từ lúc đầu tiên thương lượng. Chưa bao giờ anh dè dặt phân vân, lôi thôi về một quyết định. Có thể chỉ là không cần giải thích lý do, tại sao từ chối. Nhưng từ chối là điều đã dứt khoát, trên ý nghĩ, từ hôm qua.

Hàng loạt những vấn đề bao vây tới tấp. Tiền nhà. Tiền nợ nần chồng chất vốn và lời nhiều tháng cho những vật liệu chuẩn bị loạt đặt hàng mới, các khoản tiếp ứng bạn bè, như anh vẫn quen thói, dù có dù không, chỉ để cảm thấy vui vì còn có ích cho kẻ khác, ít ra là khi họ cần mình. Rồi cái ăn uống, và lắm thứ linh tinh... Không nhận thì tất cả những vòng vây này sẽ tiến tới, siết chặt lại, và không cách nào thảnh thơi sống tiếp được, dù chỉ một ngày.

Nhưng anh không thể làm sao khác được. Mọi sự đã tê cóng lại từ hôm qua, nơi những ngón tay, trong ý tưởng, và tất cả... Những phác thảo dự định từ trước rời rã không còn một mảnh vụn. Anh ở vào trạng thái của một bộ máy bỗng tự nhiên bị rút hết phần động cơ. Chỉ còn là bề vỏ bất động, không vô dụng nhưng không còn sản xuất thêm được cái gì chính xác.

Bỗng nhiên mọi thứ trở thành trơ tráo, thô bỉ, cùn mòn đến mức chỉ muốn đốt phá đập nát hết tất cả, chính mình nữa để thoát ra khỏi. Thoát khỏi gì và đi tới đâu thì anh không cần biết. Nhưng hết chịu đựng được nữa rồi.

Lời nói, cánh tay áo rộng phất phơ của cô bé chập chờn nhắc nhở anh một điều gì đó:

- Tất cả những thứ cũ mòn ấy lặp lại mãi hoài, cho đến bao giờ và đi đến đâu.

Cô ta nói, như một nhà phê bình chân chính về nghệ thuật đương thời.

Không còn gì đáp ứng được cho cuộc đời đã đổi thay và chính con người cũng không như trước nữa. Vậy mà nghệ thuật thì thay vì bốc thoát thăng hoa lại sụp lún xuống, mốc rêu thảm hại... Cái này là cái gì? Vẽ, lại cảnh, lại người, những ý niệm vằn vèo trừu tượng, phỉnh gạt mình và kẻ khác. Còn tượng, những hình thù không đổi ấy, vẫn những bố cục hàng loạt hệt như nhau... Cái gì trên những đường nét ấy chứ. Anh tưởng tượng đi, gom tất cả những sản phẩm toàn cầu ấy lại, em gọi sản phẩm chứ không phải là tác phẩm, thì phỏng có gì là quý giá nào. Người ta mua vì cái tên, vì cái giá được định ra, như cuộc chạy đua về tiền bạc giữa những người giàu ham danh, khoe của... Những thứ ấy để làm gì? Có chữa bệnh được không? Không. Có làm vui làm buồn được ai không? Có làm giàu làm đẹp được không? Có làm xao xuyến xúc động được tâm hồn và nhân tính không? Cũng không. Mỗi người sở hữu sản phẩm ấy thực ra cũng chẳng yêu thích gì hơn cái giá người ta đã bỏ tiền ra đổi lấy hay một tiếng đồn nào đó, về tính hào hoa, về cách thưởng ngoạn... Phiền thật đấy. Thế còn anh thì làm gì nào? Anh nặn hàng loạt tượng giống nhau, giao cho người ta bán, lấy tiền. Bán chạy càng hỏng nát nữa, vì kéo dài cái lặp lại. Như thế thì, thà rằng tạc cái cối đâm tiêu hay cái chày cái thớt còn hơn, vì chẳng hao phí chút tâm hồn và tính nghệ thuật nào trên công việc. Vẽ nữa, kỳ cọ mãi những sắc màu, đường nét ấy, năm năm, mười năm, chép cho giống một nét người, tìm cho đúng một màu sắc ngoài thiên nhiên. Muốn nhả mình ra, cái mình câm nín không được sống ấy, trên một phương tiện cũ mòn của nghệ thuật. Đành là bất lực thôi, anh chẳng thể hiện được mình phần nào trong ấy, mà chỉ là chụp hình lại méo mó cả mình lẫn ngoại cảnh đối tượng. Tất cả phân tán, rữa mòn, ban phát ra khắp cùng. Con người, thời gian, nghệ thuật nữa, càng ngày càng mất càng hao. Em đố anh đấy. Anh mà thành công bằng hàng loạt những triển lãm đi nữa, có lừng danh và đi khắp cùng, thế giới hoan hô mình đi nữa, cùng lắm chỉ là vui được mình chốc lát. Còn cái vui thực của mình sẽ chẳng bao giờ có. Và cuộc đời này vẫn ù lì như thế, không khá thêm được chút nào, hàng triệu lần triển lãm thế, của trần gian...

Như một thứ gì đó nhập vào cô bé và phun ra những lời của lửa. Nó đốt cháy hết những mượn vay chắp vá trong anh. Những thứ anh hiểu chỉ là từng mảnh rời. Mỗi cái đều đã đúng, khi tìm kiếm chọn lựa và hằn đọng lại.

Nhưng mãi hoài không đủ. Không bao giờ tìm ra được một toàn khối hay một mảnh nhỏ nào đó chiếu lên long lanh hàng loạt những màu sắc của toàn khối tuyệt vời. Anh đã dùng nghệ thuật như bình dưỡng khí để thở khi cuộc sống này nhiều lúc hụt hơi. Nhưng càng hít càng khó thở, và cuối cùng là cảm giác ngột ngạt, đè nén, tức tối không cùng của mỗi thành công dễ dãi.

Chỉ khi nào nhìn vào bất cứ đâu, cái gì, anh cũng chỉ còn thấy một, một toàn khối long lanh... trong một ấy có tất cả mọi điều và trong mỗi điều đều in hình cái tất cả ấy, thì đó là lúc anh đạt tới... Nhưng không thể tự nhiên mà tìm thấy được điều đó, anh phải nhận ra được mình trước đã. Thế anh có biết anh sinh ra dùng để làm gì, và anh là gì đã không nào? Tất nhiên không một ai trên trái đất này biết được như thế về mình. Có thể biết đấy, tại con người lười, không nghĩ cách khám phá ra mình. Người ta đi rất xa, tìm kiếm tận cùng vũ trụ, còn chính mình thì ra sao không cần biết, cứ thế mà lướt đi, sống tới, mịt mù, uổng phí... Em nói thế với bất cứ người nào sẽ gặp trên đường đi đến. Không phải chỉ với mình anh đâu. Vì việc của trái đất này sẽ phải là như thế, nơi mỗi người. Chỉ khác là giữa em và họ không giống giữa em và anh. Họ vô can, xa lạ, còn anh là phân nửa giọt lửa cùng em thắp sáng được tối tăm này, em nhắc lại, mãi hoài như thế. Anh với em là một, một hoàn thành, một hiệu lực tối cần cho tất cả. Anh không tin. Và không một ai biết. Nhưng cho đến khi nào mọi sự rã tan ra rồi con người mới biết khao khát hồi sinh, thì cũng đã muộn rồi...

Anh đã nghe, mơ hồ, thờ ơ như một khúc nhạc thoáng rời xa. Bây giờ bồi hồi nhớ lại, vì đâu không biết nữa, có lẽ chỉ vì chợt thấy thương mình. Lui về mình cũ thì không thể, mà bước ra ngoài kia thì biết đi con đường nào khác. Anh ở giữa một đường ranh bế tắc, của ý niệm, thái độ, hoàn cảnh, không thể biết phía nào là đúng phải, và dẫu biết thì từ suy nghĩ đến thực hành là một khoảng cách rất xa.

Người dọn bàn rót thêm một lần rượu vào cốc. Cái cốc đối diện chỗ người đặt hàng lui ra trước đã trống. Y trả tiền trước đi ra và anh còn ngồi lại một mình.

Tòa nhà này từ mấy mươi năm, tân trang lại biết bao nhiêu lần, đổi thay, cuộc đời, thời thế. Hàng loạt bàn ghế thẳng tắp, phủ khăn, cắm hoa tươi, như đón chờ một lễ hội không bao giờ có. Những hành lang và khoảng trống chạy song song nhau như lối vắng của một nhà thờ ngày không lễ. Tất cả trang nghiêm giả tạo, cũng như cô bé đã nói, chỉ là cái lặp lại cũ mòn mãi mãi, chỉ để tiêu hao mình, người và tất cả thời gian.

Ngoài kia, qua khung cửa kính thấp gần sát mặt hè, thành phố cũ sáng rực màu chiều trang điểm xuống đường đi dạo. Từ khắp các ngả đường, người và xe lượn vòng qua khu phố chính, với sắc màu rực rỡ của một đời sống lại lần đầu. Có một lần ngồi bên vỉa hè, trông lên thành phố xây cất lại, nhạc đèn, bảng quảng cáo, hàng hóa... anh đã từng cảm thấy mình như kẻ rừng xa mới tới hay một khách lạc loài ngoài trái đất trôi về... Tất cả mọi thứ cuộc sống đã từng nhúng tay vào say đắm, như cơn khát tắm vào trong biển, bây giờ đã xa, thật xa. Chẳng hiểu đời anh hay anh đã khác, và đôi bên không còn liên quan gì nhau nữa. Bây giờ ngồi đây, trong khung cảnh lộng lẫy của nhà hàng ăn bậc nhất thành phố, anh càng cảm thấy buồn phiền mệt mỏi hơn xưa. Chỉ có lời cô bé, đâu đó, như từ trong máu xương anh rì rào trỗi dậy một vũ khúc thơ ngây thần thánh mới...

Thế anh... Anh có biết anh sinh ra chưa sống được gì, và chờ đợi thế để làm gì không...

Làm sao mà anh biết được. Còn cô ta thì biết. Dù tin hay không tin những gì cô ta nói, rất mơ hồ và huyền hoặc như trong thần thoại, nhưng cái gì về anh, cô ấy biết còn anh thì không. Anh cũng muốn biết. Và chỉ anh muốn thử xem hiệu lực của những lời bí mật đó ra sao.

Mỗi bức tranh, có thể một trăm hai trăm hay hơn nữa mà lần này giao cho người đặt hàng mang theo đi xa... sẽ là một số tiền lớn. Y sẽ bán cho một kẻ chơi tranh lạ, lời đến mấy ngàn chỉ bằng một trong những nét vẽ vằn vèo đùa nghịch của anh. Bây giờ thì cá cắn câu và y trở lại. Hàng loạt những thứ dở dang chắp vá quanh phòng vẽ tối tăm hoang vắng ở nhà. Chỉ lật ra, lau chùi, tô điểm lại. Lồng khung. Giao, và nhận lấy. Đồng bạc đang lên giá. Một trăm ăn sáu trăm rưỡi bảy trăm gì đó, hay hơn... Đổi lấy một chiếc cúp mới nhất; hay cái gì đó, chỉnh trang lại mình và cuộc sống như ý muốn, phóng hết tốc lực. Nhưng đi đâu? Phóng vào đâu? Hay chỉ đâm vào chính mình? Anh không có, hay không còn chỗ đến. Chỉ một nơi. Nơi đó anh đã và sẽ không bao giờ đến nữa, không bao giờ. Chẳng lỗi về ai, nhưng không bao giờ đến nữa. Lý do ư? Trời đã khóc trong mưa, những đêm mùa thu đáng lẽ dịu dàng trong vắt màu trăng.

Đến lúc nào đó, anh chỉ là kẻ đầu hàng, một trong hai cách sống, hoặc buông thả theo mình, hoặc giao nộp cho cuộc đời xã hội đóng khung. Bây giờ vẫn còn một chút tự do để quyết định lần sau cùng. Ngã nào thì cũng không thể bày những mảnh vỡ tâm hồn ấy ra một lần nữa, bất cứ là nơi đâu, cho đến khi tìm ra được cái gì chỉ còn là một. Đúng như lời cô bé nói. Là một. Anh cũng ước ao tất cả chỉ còn là một. Mà một ấy nơi đâu?...

Anh bỏ mặc cốc rượu còn phân nửa, đứng lên. Tiền đã trả rồi. Đời cũng đã chia rồi. Uống hay không thì cũng đã hao hết mình, quá nửa thời gian. Anh đi ra ngoài kia, ngoài cánh cửa dày của nhà hàng. Gió thở qua tóc anh một tiếng gọi lan dài, xa tít tắp, thời gian lẫn không gian.

- Di ơi, về với em, anh Di ơi...

Lần đầu tiên trong đời, Di cảm thấy hết tự do. Làm gì, và nơi đâu, anh cũng nghe thấy tiếng gọi ấy lan dài trong gió. Và cánh tay áo trống chập chờn bay lên lất phất trong mưa nghiêng, cánh tay vì anh mà tan ra, trở về không như giọt muối thấm vào trong đáy biển. Vì anh, tất cả cũng chỉ vì anh, cô bé nói thế, mãi hoài, với một giọt nước mắt không khô.