ột bác nông dân, bữa nọ tính chuyện chia gia tài cho con. Bác bảo anh con trai rằng, sẽ cho anh ba đồng vàng.

Người con muốn đi chu du thiên hạ nên thưa với cha:

― Thưa cha, xin cha cho con số tiền ấy bây giờ. Con muốn đi chu du một chuyến.

Bác nông dân đưa tiền cho con. Thế là chàng trai lên đường, hành trang chỉ có mỗi cái mũ tang trên đầu.

Đi được chừng hai dặm, anh rẽ vào một cái quán bên đường, gọi hai đồng bạc rượu. Lúc trả tiền, anh đưa cho chủ quán cả một đồng vàng, bảo:

― Chỗ tiền thừa, bà cứ giữ đấy. Khi nào tôi quay về thì bà dọn cho tôi ăn.

Rồi anh lên đường đi tiếp.

Đi một hồi, đói bụng, anh lại tìm đến một quán rượu. Anh vào gọi hai đồng bạc bánh, hai đồng bạc rượu, nhưng cũng vẫn đưa cả một đồng vàng rồi bảo bà chủ quán:

― Tiền thừa bà cứ giữ đấy. Khi nào tôi quay lại, bà dọn cho tôi ăn hết chỗ đó thì thôi.

Ăn xong anh lại lên đường. Đi một hồi khá lâu, bụng đã thấy đói, gặp quán rượu bên đường, anh lại rẽ vào.

Ăn uống no nê cũng chỉ hết một phần tư đồng vàng, nhưng còn một đồng trong túi, anh đưa cho chủ quán cả, rồi cũng bảo:

― Khi nào tôi quay lại, bà dọn cho tôi ăn hết chỗ tiền còn dư nhé!

Rồi anh lại cất bước, túi đã rỗng không. Anh đi hoài, dần dần bụng đã đói. Thấy bên đường có quán rượu, anh rẽ vào. Trong quán có ba tên du đãng đang ngồi nhậu. Thấy anh, chúng gọi lại, mời ăn. Ăn xong, anh bảo cả bọn:

― Các bạn hãy đi theo tôi. Bây giờ đến lượt tôi mời các bạn. Các bạn cứ mặc sức mà ăn, không phải lo chi hết.

Anh dẫn cả bọn quay lại cái quán khi nãy, lớn tiếng gọi:

― Bà chủ, có gì nhậu được thì dọn ra đây.

Tuy nhiên, anh nhẩm tính chỉ lấy vừa đủ số tiền còn lại lúc trước mà thôi. Đồ ăn, thức uống bày ra rồi, anh quay quay cái mũ trên đầu ngón tay, bảo:

― Chúng ta thanh toán rồi, bà chị nhé!

― Vâng ― Bà chủ đáp.

Ba tên du đãng thấy vậy rất ngạc nhiên, thì thầm to nhỏ với nhau. Chàng trai đứng dậy, bước ra ngoài, nấp sau cánh cửa xem chúng nói gì.

Tên lớn nhất trong bọn bảo hai tên kia:

― Chúng mày có thấy nó quay quay cái mũ không? Bí quyết là ở đấy. Phải mua cái mũ có thằng cha này mới được.

― Nhưng mua với giá bao nhiêu? ― Hai tên kia hỏi.

Tên lớn đáp:

― Một vật như thế. Ít ra cũng phải ba trăm đồng vàng.

Chàng trai nghe thấy vậy, mừng lắm! Ba trăm đồng vàng, chứ ít đâu. Anh bước ra đường ung dung đi, làm như không có chuyện gì bận tâm cả. Ba tên du đãng vội chạy đuổi theo.

― Anh bạn ơi, bán cho con tớ cái mũ đi.

Chàng trai đáp:

― Được thôi, nhưng ba trăm đồng vàng cơ đấy, các cậu chịu không?

― Hai trăm thôi ― Tên lớn nói.

― Ừ, để tính lại coi. ― Chàng trai đáp ― Thôi vào trong quán này nghỉ cái đã nào.

Chàng trai dẫn cả bọn vào cái quán mà anh đã đưa đồng vàng thứ hai. Anh lại gọi rượu, gọi thịt rồi tay quay quay cái mũ, bảo:

― Bà chủ, chúng ta thanh toán rồi nhé!

Tên lớn thấy vậy, vội bảo nhỏ hai tên đàn em:

― Phải mua ngay thôi, không có hỏng mất.

Ăn xong, bốn người bước ra. Ba tên du đãng lại năn nỉ.

― Bán cho chúng tớ đi.

Chàng trai cương quyết: « Đưa ba trăm đây, không có thì thôi ».

Chúng đưa cho anh ba trăm rồi bảo:

― Cậu thử quay cho chúng tớ một lần nữa, xem thế nào?

Chàng trai dẫn cả bọn trở lại cái quán đầu tiên mà anh đã uống rượu lúc mới lên đường. Cả bọn ăn uống một hồi, chàng trai lại bảo chủ quán:

― Thanh toán rồi, bà chủ nhé.

Bà chủ quán gật đầu: « Dạ, đúng! »

Tên lớn khoái quá, bảo đàn em:

― Thế nào chúng mày? Tao nói có sai đâu. Bây giờ thì cứ mặc sức mà nhậu, không phải lo gì nữa nhé.

Cả bọn kéo nhau ra. Chàng trai đưa chúng cái mũ rồi a lê hấp, chuồn thẳng.

Bọn du đãng đi tới một quán rượu khác. Chúng kéo nhau vào, gọi hết món nọ đến món kia. Ăn uống chán chê rồi, tên lớn quay quay cái mũ trên đầu ngón tay, bảo chủ quán:

― Bà chủ, thanh toán rồi nhé!

Nhưng bà chủ đáp:

― Đâu có. Các ông trả tiền đi chứ!

Tên du đãng đàn em nói thầm vào tai tên lớn:

― Anh hai quay ngược rồi.

Y cầm lấy cái mũ trên tay tên lớn, quay theo chiều ngược lại, rồi cũng nói:

― Bà chủ, thanh toán rồi, còn gì nữa?

― Tiền chưa trả mà thanh toán cái nỗi gì, hả?

Thấy ồn ào, ông chủ ở trong nhà bước ra. Tên thứ ba trong bọn lúc ấy giằng lấy cái mũ, lên giọng khoác lác:

― Chúng mày ngu lắm. Quay thế này cơ mà.

Y quay cái mũ theo kiểu của y rồi cũng hỏi:

― Bà chủ, bây giờ thì thanh toán rồi, phải không nào?

Ông chủ đáp:

― Được, để đấy rồi thanh toán.

Ông ta khóa trái cửa lại, vớ gậy phang cho cả bọn một trận, te tua cả quần áo.

Từ đó trở đi, áo quần bọn du đãng bao giờ cũng như mớ giẻ rách. Túi thì không bao giờ có tiền. Chúng không khi nào dám vào trong quán, chỉ đứng ở ngoài cửa ăn xin. Chắc chúng còn nhớ đời cái trận đòn nọ.