ã đến ngày Hiroshi, em trai Shinji, theo trường đi du ngoạn. Bọn nó sẽ đi chu du miền Kyoto - Osaka trong khoảng sáu ngày, ngủ lại năm đêm liền. Đó là cách giúp các thiếu niên từ xưa đến giờ chưa một lần rời đảo, được chính mắt nhìn thấy thế giới bên ngoài ma trực tiếp học hỏi một cách sống động. Thời trước, khi đi du ngoạn, các học sinh thường đi thuyền vượt biển vào nội địa để rồi ngẩn người ngắm nhìn những chiếc xe chuyên chở do ngựa kéo, vừa trố mắt nhìn vừa gọi nhau ơi ới: “Kìa! kìa! Con chó to tướng đang kéo một cái nhà tiêu!”

Thiếu niên trên đảo thường có những khái niệm về thế giới bên ngoài qua các hình ảnh và lời chú trong sách giáo khoa hơn là qua chính các sự vật. Như vậy, bọn chúng thực khó mà có thể hình dung, chỉ bằng trí tưởng tượng mà thôi, những thứ như xe buýt, xe điện, các cao ốc cùng các rạp chiếu bóng. Tuy nhiên, một khi đã tiếp xúc với thực tại, một khi nỗi ngạc nhiên mới mẻ đã qua đi, chúng sẽ nhận thức được rõ ràng sự vô dụng của những khái niệm đó; khi đã trở về đảo cho tới lúc cuối cùng của cuộc đời dài dặc, chúng sẽ chẳng còn nghĩ gì tới những thứ như những toa xe điện leng keng chạy qua chạy lại khắp các phố phường nơi đô hội.

Trước mỗi chuyến du ngoạn của bọn học sinh, thần xã Yashiro lại bận túi bụi vì việc bán sâm, bán quẻ. Mỗi ngày, chính mình phải đương đầu với những hiểm nguy, chết chóc luôn rình mò dưới đáy biển thì các bà mẹ lại coi là việc tự nhiên; vậy mà khi con cái đi du ngoạn tại các nơi đô hội rộng lớn mà chính mình chưa bao giờ được thấy, thì các bà lại coi như con cái mình đang có một hành động quyết tử, dấn thân vào một cuộc mạo hiểm lớn lao.

Bà mẹ Hiroshi đã tốn tiền mua hai quả trứng để sửa soạn cho nó một bữa ăn trưa với độc một món trứng rán mặn chát cả lưỡi và bà còn nhét vài món hoa quả cùng mấy cái bánh ngọt xuống tít dưới đáy cặp da của con mình, nơi chẳng dễ ai nhìn thấy được.

Riêng hôm ấy, chiếc thuyền liên lạc Kamikazemaru đã đặc biệt rời đảo Uta vào lúc một giờ trưa. Trước đó, tay thuyền trưởng lão luyện nhưng ngoan cố của chiếc tàu ì ạch chở ngót nghét 20 tấn đã khăng khăng nhất định không chịu cho tàu rời bến không đúng thời khắc đã ấn định. Nhưng năm nay lại đến lượt thằng con lão ta dự chuyến du ngoạn này và từ đây lão ta mới hiểu thiên hạ định nói gì khi bảo rằng nếu thuyền tới Toba trước giờ xe hỏa khỏi hành quá sớm thì bọn học trò sẽ phung phí hết tiền bạc; và vì vậy, hôm nay lão ta đã lầu nhầu để mặc cho ban giám đốc nhà trường ấn định lấy giờ khắc.

Các phòng và boong tàu Kamikazemaru đầy nhóc những học sinh với cặp da và bầu nước đeo lủng lắng trước ngực. Các thầy giáo hướng dẫn lo điên cả đầu khi thấy các bà mẹ xúm xít từng đám trên đầu bến đỗ thuyền. Ở trên đảo Uta, một ông thầy có địa vị hay không là do ý hướng các bà mẹ lũ học trò trong thôn. Một ông giáo sư bị các bà gán cho cái tiếng là người của đảng Cộng sản nên đã bị tống khứ khỏi đảo trong khi một giáo sư khác từng làm cho một nữ giáo sư khác có mang ấy thế mà vẫn được tiến dẫn làm phụ tá hiệu trưởng chỉ nhờ rất được cảm tình của các bà.

Buổi chiều hôm ấy thực có dáng vẻ một chiều xuân; lúc chiếc thuyền giương buồm ra khơi thì các bà mẹ đứng trên bờ, réo gọi tên con rầm rì. Lũ nhóc con, quai mũ gài chặt dưới cằm, đợi cho đến khi chắc chắn là trên bờ không ai có thể nhìn rõ mặt mình nữa, mới bắt đầu gọi réo lại với giọng phá phách, quấy đảo:

“Thôi đi nhé, lũ nõm! Này, này, bọn khùng! Giời đánh thánh vật các ngươi!”

Chiếc thuyền chở đầy nhóc những bộ đồng phục học sinh màu đen, cứ tiếp tục phản ánh vào tận bờ những tấm phù hiệu kim khí gắn trên mũ, những chiếc khuy áo bằng đồng bóng lộn cho đến khi thuyền đã ra tít ngoài khơi. Bà mẹ Hiroshi, sau khi đã trở về căn nhà tối tăm ngay giữa ban ngày, mới buông mình trên chiếc chiếu cói vẻ mặt ủ ê, rồi bà bắt đầu khóc khi nghĩ đến cái ngày cả hai đứa con rồi ra sẽ rời bỏ hẳn bà đi làm ăn ngoài biển cả.

Chiếc Kamikazemaru vừa mới đổ đám học sinh xuống bến Toba trên đảo Trân Châu của Mikimoto rồi lấy lại dáng vẻ thô lậu, vô lự vô ưu thường lệ, con tàu đang sửa soạn vượt bể trở về đảo Uta. Trên đỉnh ống khói cũ kỹ có một cái thùng gỗ lớn, mặt nước phản ánh lấp lánh trên hai bên mũi tàu và trên những rọ cá lớn treo lủng lẳng dưới sạn kiều. Một kho hàng màu xám tro đứng sừng sững nhìn ngang mặt biển, trên tường phía bên có kẻ chữ “Băng” to tướng màu trắng.

Chiyoko, con gái ông trưởng đài hải đăng đang đứng ở mãi tít đàng cuối bến đổ hàng, tay xách một cái túi da. Người con gái ít giao thiệp này, sau một thời gian vắng mặt khá lâu, hôm nay trở về, lại không muốn có người trên đảo ra chờ đón và trò chuyện với mình.

Chiyoko chẳng bao giờ đánh phấn thoa son gì cả nên trông lại càng buồn tẻ kém quyến rũ trong bộ quần áo vải thường màu nâu sẫm. Tuy trong nét mặt tẻ nhạt không hề được chăm sóc của nàng cũng có một vẻ tươi sáng có thể lôi cuốn được người nhìn, nhưng người con gái này lại luôn luôn có dáng vẻ ủ dột vì cứ lẩn thẩn nghĩ mình là một thiếu nữ xấu xí. Cho đến bây giờ, ngươi ta chỉ thấy đó là cái thành quả rõ rệt nhất của sự “giáo dưỡng” mà nàng đã gặt hái được ở đại học Tokyo. Tuy vậy, cô nàng cũng không hẳn là xấu xí khó coi: giả như nàng có khăng khăng cho là mình có một sắc đẹp không ai sánh kịp thì việc này cũng chẳng lố bịch hơn việc nàng cứ khăng khăng nghĩ vẻ mặt tầm thường của mình quá ư xấu xí là bao nhiêu.

Trớ trêu thay, ông bố tốt bụng của Chiyoko cũng lại làm cho nàng càng ngày càng tin chắc là mình quá xấu. Nàng thường than vãn với mọi người rằng vẻ mặt xấu xí của mình là do ông bố truyền lại, vì thế ngay khi có mặt con gái trong phòng bên, ông trưởng đài trực tính vẫn thường lầu nhầu thở than với khách khứa đến chơi nhà:

“Vâng, vâng, đứa con gái đã đến tuổi của tôi đã về chơi nhà. Tôi thấy buồn thực sự. Vì chính mình quá ư xấu xí nên tôi cho là mình phải chịu trách nhiệm về sự xấu xí của con gái mình. Nhưng thôi, chẳng qua cũng là do số mệnh cả...”

* * * * *

Có người vỗ vào vai Chiyoko, nàng quay lại nhìn. Chính là Kawamoto Yasuo đang đứng đằng sau cười hề hề, cái áo choàng ngắn bằng da của hắn đang lấp lánh dưới ánh mặt trời.

“Ồ! Đã về nhà đấy ư? Nghỉ học đầu xuân phải không?”

“Phải. Vừa mới thi xong ngày hôm qua”.

“Nên bây giờ về nhà bú mẹ chứ gì?”

Hôm qua, ông bố Yasuo đã sai hắn đại diện Hợp tác xã đi lo liệu công việc làm ăn với chính quyền huyện lỵ ở Tsu. Hắn đã nghỉ đêm tại một quán trọ ở Toba do một người trong họ làm chủ và bây giờ, xuống tàu trở về đảo Uta. Hắn có vẻ đắc ý tự hào ghê gớm khi chứng tỏ cho người nữ sinh viên đại học Tokyo thấy rằng hắn cũng nói được thứ tiếng tiêu chuẩn hết sức trơn tru thông thạo.

Chiyoko nhìn thấy ngay cái dáng vẻ khoái hoạt đầy nam tính của người thanh niên cùng lứa tuổi với mình; cái dáng vẻ bặt thiệp lõi đời của hắn dường như có ý bảo rằng: “Chẳng còn nghi ngờ gì nữa, đúng là cô ả này đã có tình ý riêng với mình mất rồi”. Nghĩ đến đó, Chiyoko lại càng thêm bực mình, khó chịu. Nàng tự nhủ:

“Đấy, lại cái trò ấy nữa!”

Phần vì bản tính, phần vì ảnh hưởng những cuốn phim và tiểu thuyết ở Tokyo, nàng luôn luôn ước ao làm sao ít nhất cũng có một lần được thấy một chàng thanh niên ngắm nhìn mình với ánh mắt tỏ ý “anh yêu em” thay vì “em yêu anh”; tuy vậy nàng vẫn tin chắc là cho đến lúc hết đời mình cũng chẳng bao giờ được thấy một việc như thế.

Từ chiếc Kamikazemaru, một giọng nói ồm ồm vang lên:

“Ôi cha! Cái chăn đắp chân của mình biến mất rồi? Có ai nhìn thấy nó ở đâu không?”

Liền đó, một người đàn ông khoác trên vai một cuộn chăn to tướng, màu sắc lòe loẹt, từ trên bờ đi ra. Tấm chăn đắp chân cuộn tròn ấy đã bị vút trên bờ, khuất một nửa dưới bóng căn nhà kho chứa hàng.

“Tàu sắp sửa rời bến”, Yasuo nói.

Lúc nhảy từ bờ sang tàu, Yasuo nắm lấy cánh tay Chiyoko giúp nàng lên. Chiyoko cảm thấy cái bàn tay cứng như sắt của hắn thật là khác hẳn bàn tay bọn con trai ở Tokyo. Tuy nhiên, nàng lại tưởng tượng là mình đang cảm thấy bàn tay Shinji - bàn tay mà nàng chưa bao giờ nắm lấy một lần.

Khom mình ghé mắt qua những khung cửa nhỏ bé nhìn xuống phòng hành khách mù mịt tối om, con mắt quen ánh sáng mặt trời lại càng thấy im lìm tăm tối, họ khó có thể thấy rõ hình thù những người nằm ngổn ngang, đờ đẫn trên manh chiếu cói, những tấm khăn lau trắng quấn quanh cổ hoặc ánh phản chiếu rập rờn từ những đôi kính trắng thỉnh thoảng hắt ra.

“Nên ở trên boong thì hơn. Tuy có hơi lạnh một chút nhưng dù sao vẫn còn hơn”.

Yasuo và Chiyoko núp vào phía sau cầu tàu để tránh gió, rồi hai người ngồi xuống, tựa lưng vào một cuộn dây thừng.

Tên phụ việc trẻ tuổi hay bẳn tính của viên thuyền trưởng đi lên, nói:

“Ê, nhấc cái đít lên giùm một tí nào”.

Nói rồi, hắn liền kéo một tấm gỗ dưới chỗ họ ngồi. Thì ra hai cô cậu vừa ngồi xuống tấm ván dùng để chặn cửa phòng hành khách lại.

Viên thuyền trưởng trong căn phòng lái phía trên, nước sơn long lở một phần, để lộ cả những mắt gỗ, đang lắc mạnh cái chuông. Chiếc Kamikazemaru rời bến.

Buông mình theo nhịp lắc lư của cái máy tàu cổ lỗ, hai người ngoái lại nhìn hải cảng Toba đang lui dần về phía sau. Yasuo rất muốn nói bóng gió xa xôi kể chuyện đêm qua hắn đã lẻn ra ngoài, chộp được một món ngon lành nhưng sau nghĩ lại, hắn thấy chẳng nên nói nữa là hơn. Nếu là một thanh niên xuất thân trong một thôn làng đánh cá hoặc cầy cấy thông thường thì việc biết đàn bà con gái có thể là lý do để Yasuo tự mãn, huênh hoang, nhưng trên đảo Uta thanh tịnh thì hắn buộc lòng phải ngậm miệng lại. Tuy hãy còn ít tuổi song hắn cũng đã học được thói đạo đức giả rồi.

Chiyoko đang thầm đánh cuộc với chính mình vào lúc một con hải âu bay cao hơn cả ngọn thiết tháp chăng dây cáp lên quả núi phía sau nhà ga Toba. Do tính rụt rề, e thẹn cô gái này chưa bao giờ có một cuộc mạo hiểm tình ái nào ở Tokyo, nhưng vẫn ôm ấp hy vọng là khi trở về đảo sẽ gặp một chuyện gì thú vị khiến thế giới của nàng hoàn toàn thay đổi.

Một khi con tàu đã rời xa hải cảng ngay với cả những con hải âu bay thấp nhất, người ta cũng dễ thấy như là chúng bay cao hơn ngọn thiết tháp đang mỗi lúc một lui dần phía xa. Nhưng ngay vào lúc này, ngọn tháp vẫn còn đang vươn cao trong không gian. Chiyoko chăm chú nhìn chiếc kim chỉ từng giây trên đồng hồ đeo tay có sợi dây da màu đỏ của mình.

“Nếu trong vòng ba mươi giây nữa, con chim âu bay cao hơn ngọn tháp này thì đó là điềm sắp có một điều gì vô cùng kỳ diệu đang chờ đợi mình”.

Năm giây trôi qua... Con hải âu vẫn đang theo sát con tàu, bỗng dưng vỗ cánh bay vút lên cao, lên cao hơn cả ngọn thiết tháp. E rằng người thanh niên ngồi bên có thể băn khoăn về nụ cười mỉm của mình, Chiyoko bèn phá tan sự im lặng đe nặng từ lâu.

“Trên đảo, có cái gì thay đổi hay không?”

Con tàu đang đi qua đảo Sakate để đi vào bến, lúc này đã hiện ra trước mặt phía trái. Điếu thuốc Yasuo đang ngậm phì phèo đã cháy gần hết, chỉ còn một mẩu sát đến tận môi. Hắn giụi mẩu thuốc vào sàn tàu, rồi đáp:

“Chẳng có gì khác lạ hết... Ồ mà có. Phải, cái máy điện hỏng từ mười ngày qua làm cả làng phải đốt đèn dầu. Nhưng bây giờ thì sửa xong máy rồi”.

“Phải, má có viết thư cho tôi biết chuyện ấy”.

“Thế ư? Ừm, vậy còn có chuyện gì đáng nói nữa đâu...”

Yasuo nheo mắt lại trước ánh mặt trời xuân phản chiếu chói chang trên mặt biển. Chiếc tàu tuần duyên Hiyodorimaru đang chạy ngang trước mặt, chỉ cách họ chừng mười thước, trực chỉ hướng Toba.

“Ấy, quên! Lão Miyata Teru đã cho gọi đứa con gái trở về nhà rồi. Con bé tên là Hatsue, thực đẹp đáo để”.

“Thế ư?”

Mặt Chiyoko sa sầm hẳn xuống khi nghe thấy tiếng “đẹp”. Nguyên một tiếng này thôi cũng đã có vẻ như là một sự ngấm ngầm chỉ trích vẻ mặt của nàng rồi.

“Lão Teru rất khoái tôi. Đúng thế, và vì tôi còn có người anh trai để gánh vác việc nhà nên mọi người trong thôn, lúc này, đều nói rằng chắc chắn thế nào tôi cũng được kén làm chồng Hatsue và sẽ về nhà lão Teru ở rể”.

Chẳng mấy chốc, chiếc Kamikazemaru đã thấy đảo Suga hiện ra phía bên phải và đảo Toshi, phía bên trái con tàu. Dù thời tiết có êm lặng đến đâu đi nữa, khi tàu đã vượt qua vùng hai hòn đảo này che chở thì những làn sóng cao ngất vẫn luôn luôn làm thân tàu lắc lư, kêu răng rắc. Từ chỗ này trở đi, họ có thể trông thấy vô số những con chim đề bồng bềnh trên mặt bể giữa hai đợt sóng. Phía xa, ngoài đại dương, vô số mỏm đá ngầm tại vũng cạn Oki đang vươn mình nhô lên khỏi mặt nước. Yasuo nhíu mày đưa mắt khỏi vũng cạn Oki - niềm khuất nhục duy nhất còn sót lại: quyền đánh cá ở vùng này, nơi xương máu thanh niên đảo Uta đã đổ trong những cuộc tranh đoạt xa xưa, ngày nay lại được đem trao trả cho đảo Toshi.

Chiyoko và Yasuo đứng dậy, nhìn qua căn buồng lái thấp, chờ đợi thấy hình ảnh hòn đảo hiện ra giữa đại dương ngay trước mặt.

Đảo Uta nhô lên khỏi mặt biển, hình thù trông như một chiếc mũ trận thần bí không rõ hình dạng.

Con tàu lắc lư - và chiếc mũ trận dường như cũng lắc lư theo.