ột bên hàng rào là một con mương, bên kia là một ruộng ngô. Giữa ngô và hàng rào là một con đường nhỏ, và dưới con đường nhỏ đó, Freddy đang tản bộ. Mặc dầu hôm ấy là một ngày lặng gió, nhưng vẫn có những tiếng sột soạt và xào xạc nho nhỏ xung quanh chú, và thỉnh thoảng một cây ngô, một túm cỏ hay một bụi cây bên cạnh hàng rào lại thoáng rung lên như thể một làn gió vừa mới thổi qua. Tuy nhiên Freddy dường như không để ý đến bất kỳ điều gì trong những thứ ấy, chỉ tản bộ, thỉnh thoảng dừng lại, như một tay thám tử vẫn làm, để xem xét một dấu chân hoặc một tảng đá hoặc một dấu vết trên thanh rào.

Giờ đây hàng rào và con đường nhỏ cùng con mương quặt sang bên trái, Freddy cũng quẹo theo, nhưng ngay khi vòng qua khúc quẹo, chú nhanh chóng nhảy vọt sang một bên, vào một mớ um tùm toàn cây bụi với dây leo trong một góc hàng rào. Tại đây, núp kín hoàn toàn, chú nằm bất động chừng một phút. Và rồi một con thỏ nhảy ra trước mắt. Nó nhảy đi lặng lẽ, mắt nhìn dáo dác, nhưng lại không thấy con heo, mà cứ thế thận trọng đi tiếp. Bám theo con thỏ là Clarence, chú nhím sống tuốt trong rừng, bò theo và khó nhọc giữ cho đám lông không khua lạch cạch. Một con sóc lấm lét chạy dọc hàng rào ngay trên đầu Freddy, nhưng vì quá mải mê bám theo con nhím trước mắt mà không thấy con heo đang núp mình bên dưới. Lại có tiếng sột soạt trong ruộng ngô cao, và một con dê thò đầu ra, ngó lên ngó xuống con đường nhỏ, rồi rút lui khi Robert, con chó của ông Bean, lẩn lút bám theo con nhím.

“Rất tốt,” Freddy tự nhủ trong lúc quan sát bọn súc vật đi qua. “Quả thực là rất tốt. Họ đang học... Nhưng, trời đất!” chú kêu lên khi một âm thanh giày xéo và đổ rạp đến từ ruộng bắp. “Không thể là bà Wiggins lần nữa. Trời, trời... Ông Bean đến điên mất thôi!” Chú đứng dậy, vừa lúc một con bò xuất hiện trên con đường nhỏ, để lại sau lưng một lối mòn rộng của đám ngô đổ rạp.

“Chúng nó đâu rồi, Freddy?” con bò hổn hển. “Nãy giờ tôi bám theo chó Robert, nhưng chắc lại lạc nó nữa rồi.” Con bò ngồi xuống nặng nề. “Phù! Đây rõ là công việc nặng nhọc, làm thám tử ấy! Nóng nữa! Lần sau có làm thì tôi sẽ chọn ngày nào mát giời.” Nó ngoái lại nhìn cái vệt bắp vừa làm đổ rạp. “Tôi e là tôi đã làm hỏng một hay hai cây bắp của ông Bean.”

“Một hay hai!” Freddy la lên. “Trời ạ, chị đạp gãy cả đồng của người ta thì có! Ông Bean sẽ phát điên lên mất, mà cũng không trách ông ấy được.”

“Ôi dào, Freddy,” con bò nói, “cậu biết rất rõ là không thể theo dõi ai được nếu không núp cho kỹ, và một con vật to như tôi thì không thể núp sau một hai tụm cỏ theo cái lối mèo hay chó núp. Và thêm nữa, chính cậu từng nói rằng một con vật không thể là một thám tử giỏi được nếu thiếu thực tập. Thế tôi phải làm sao nào?”

“Sao à, chị chỉ cần từ bỏ mộng làm thám tử, thế là xong,” con heo đáp. “Ít nhất là bỏ cái kiểu thám tử ấy đi. Vì thám tử có vô vàn thứ để làm chứ không chỉ theo dõi. Chị còn phải đi tìm manh mối, và rồi nghĩ về chúng cho tới khi hiểu ra chúng có ý nghĩa gì.”

Bà Wiggins thở dài nặng nề. “Trời ạ!” bà nói. “Tôi biết suy nghĩ không phải là điểm mạnh của tôi mà, Freddy. Ý tôi là, tôi có bộ óc tốt, nhưng không phải loại óc suy nghĩ được dễ dàng. Đó là loại óc nếu cứ để nó muốn nghĩ gì thì nghĩ thì nó sẽ tốt không thua não đứa nào, nhưng còn cố bắt nó làm gì đó, thí dụ giải đố chẳng hạn, thì nó sẽ không làm gì hết.”

“Chà,” Freddy nói, “công việc thám tử lại phải giải đố rất nhiều. Nhưng thực lòng tôi nghĩ chị không nên thử làm công việc do thám này nữa. Ông Bean chắc chắn sẽ không thích ruộng bắp bị phá hỏng thế này đâu, mà dạo gần đây ông ấy cũng hay bực mình. Không trách ông ấy được, độ này khắp trại cả đám súc vật đều đã chơi trò thám tử. Tôi nghe ông ấy nói với bà Bean là ông ấy phát mệt vì cứ mỗi khi ông ra khỏi nhà là có khoảng mười lăm con các loại lẻn theo sau. Rồi bất kỳ lúc nào ngẩng mặt lên khỏi công việc, ông ấy bảo, dù là đang ở đâu, là y như rằng có một đống mắt đang chò chõ nhìn ông - cả tá, cả tá mắt từ trong các chỗ núp dõi theo ông ấy.”

“Ứ!” con bò kêu lên, khẽ rùng mình một cái. “Tôi biết cảm giác đó lắm! Không gì làm tôi căng thẳng hơn là có cái gì đó cứ quan sát mình mà không nói gì cả. Tôi nhớ cái thời lũ chuột cống vẫn còn sống trong khu chuồng tụi tôi, lão Simon già vẫn hay ngồi trong cái lỗ của lão và cứ thế ngó tôi không nhúc nhích một cọng ria. Chỉ làm thế thôi để khiến tôi căng thẳng. Xin lỗi nhé, Freddy; tôi không có ý nhắc tới bọn chuột cống.”

“Ồ, không sao,” con heo nói. “Có gì đâu. Mặc dù tôi phải thú nhận là tôi không biết phải làm sao với bọn ấy. Từ trước tới nay, đó là vụ duy nhất gây ra cho tôi lắm rắc rối đến thế.”

“Bọn sinh vật gớm guốc!” con bò kêu lên. “Phải chi leo được lên tầng đó, tôi cho tụi nó biết tay liền!”

“Tôi cũng mong vậy,” Freddy nói. “Chị có thể dùng một sừng thôi để nhấc đoàn tàu lên rồi mang nó đi. Nhưng cầu thang hẹp quá. Không, tôi phải nghĩ ra cách gì khác kìa. Ồ, sớm muộn gì tôi cũng nảy ra được ý tưởng thôi.”

“Đúng vậy,” bà Wiggins nói. “Ý tưởng! Muốn thành thám tử thì phải có ý tưởng. Và tôi không thể nhớ nổi lần cuối tôi có ý tưởng là lúc nào. Nhưng Trời ạ, phải có cách gì để lấy đoàn tàu chớ. Cậu không cột nó vào một sợi thừng mà kéo ra được à?”

“Hừm,” Freddy tư lự, “đó là một ý tưởng”.

“Một ý tưởng!” con bò kêu lên. “Trời ơi, Freddy, đó không phải là ý tưởng; đó chỉ là một cái gì đó mà tôi nghĩ ra thôi.”

“Thì tức là một ý tưởng chứ còn gì,” con heo nói, “và một ý tưởng hay là đằng khác. Nhưng chúng ta phải thực hiện cho nhanh, nếu không chúng sẽ kịp nhá dây thừng làm hai. Nào, đi về khu chuồng trại với tôi và bàn kỹ hơn. Nếu được, tôi muốn làm ngay đêm nay.”

Thế là chúng lội bộ về, vừa đi vừa hăng say nói chuyện, đến nỗi không nhận ra rằng chúng đang bị theo dõi một cách khá vụng về bởi nửa tá súc vật đủ kích cỡ chạy lắt léo phía sau mấy cái cây và phóng qua những khoảng trống, giống đám da đỏ sắp đánh nhau. Bà Wiggins quá phấn khích khi biết rằng rút cục mình cũng thực sự có một ý tưởng, và con bò được ve vuốt làm sao khi Freddy thực sự phải hỏi xin nó lời khuyên, đến nỗi nó không nhìn ra mình đang đi đâu, và vịt Alice nhận xét với vịt Emma khi hai đứa kia đi ngang: “Chị hiếm khi nào thấy mụ Wiggins sôi nổi đến thế. Mụ trông cực phấn khích.” “Hừ!” Emma đáp, nó hơi bực ngày hôm đó vì bị ông cậu Wesley mắng cho cái tội xơi mất mấy con cá mồi... “Hừ! Mụ ấy lúc nào chả thế. Được chú ý một tí là ngất ngây ngay.”

Jinx ở trên gác mái. Dạo này nó dành phần lớn thời gian ở trên đấy, mặc dầu chẳng làm được gì ngoài việc ngó đoàn tàu thực hiện những chuyến đi định kỳ tới thùng đựng thóc và quay về, lắng nghe những tiếng nhục mạ và những bài hát thô bỉ mà lũ chuột cống gào vào mặt. Nghe Freddy gọi, nó xuống nhà ngay lập tức, và đi bàn thảo với con heo cùng con bò. Khi cuối cùng chia tay để đi ăn tối, chúng đã quyết định xong một kế hoạch.

Có một cánh cửa trong gác mái mà qua ngả đó ông Bean vẫn chất rơm vào mỗi mùa hè. Phía trên cánh cửa ấy là một cái xà với một đầu là một cái ròng rọc; chạy xuyên qua cái ròng rọc là một sợi dây thừng to tướng, kết thúc bằng một cái móc sắt. Đầu kia của sợi thừng thả xuống gác xép, cuộn lại trên sàn. Khuya đêm đó, khi ông Bean đã làm xong việc vặt và làm một vòng rảo quanh khu chuồng bò, chuồng gà, và chuồng lợn; rồi tắt đèn và chúc ngủ ngon cả lũ súc vật theo lối cộc lốc mà tử tế của ông, rồi vào trong bếp làm một bánh táo hấp, một mẩu bánh nướng, vài cái bánh rán trước khi đi ngủ, Freddy và Jinx mới bò lên gác mái. Đoàn tàu vẫn đang đi qua đi lại, bởi mặc dầu lũ chuột cảm thấy đã hoàn toàn chơi xỏ được con mèo, chúng vẫn đủ khôn để nhận ra vận may một ngày nào đó sẽ ngoảnh mặt, và chúng định bụng tích cóp ngũ cốc dự trữ càng nhiều càng tốt. Cho nên chúng làm việc theo ca, ngày lẫn đêm.

Khi nghe tiếng Freddy, kẻ đã không thăm viếng căn gác mái kể từ cái đêm bị gãy mất một răng, chúng bèn hét to châm chọc. “Ê! Này thằng già Freddy, thằng đuôi xoăn! Mưu mẹo sao rồi heo? Đêm nay mày tính tóm ai đây?” Và rồi chúng bắt đầu hát:

Ô kìa! Chúng ta bầy chuột vui tươi

Cười lũ hợm mình trong sân gà vịt;

Nếu muốn, chúng ta thắng cả lũ mèo,

Khi cần, ta quật cả hai bầy heo.

Chúng ta cứ sống ở đâu ta thích

Chúng ta cứ làm những gì ta vui;

Và bọn kẻ thù khốn kia có dọa

Trái tim gan dạ ta quyết không lùi.

Khi thằng thám tử heo kia eng éc,

Khi bọn mèo kia quật đuôi chan chát,

Chúng ta chỉ biết bò lăn ra cười,

Và tràng cười vang vang như bão táp.

Mặc cho bọn heo bọn mèo có cấm

Chúng ta sẽ sống như ta vẫn sống,

Chúng ta sẽ làm như ta vẫn làm,

Bởi ta đừng hòng tuân lệnh một ai.

Vì thế bọn mèo bọn heo bọn người

Nếu muốn tránh sao cho khỏi mệt đời

Bay cứ ở yên trong nhà, chuồng lợn

Và đừng thối miệng mà xía chuyện vào.

“Bọn nó là vậy, đúng không?” Jinx nhận xét. Freddy không nói gì, mà nhanh chóng vào việc. Đầu buông của sợi thừng, chú quăng qua cửa cho bà Wiggins đang đợi phía dưới, và rồi, sau vài lần thử, có lúc chú gần rơi xuống, chú cũng túm được cái móc và kéo nó xuống, quăng vào trong gác xép.

Trong lúc đó, để chứng tỏ sự khinh thường của mình đối với Freddy, lũ chuột cống cứ thế diễu hành quanh sàn nhà, bên trong đoàn tàu, vừa đi vừa gào đến bể phổi bài hát của chúng. Chúng cảm thấy khá chắc ăn là đám kẻ thù kia không cách gì tấn công trực diện, và vì quá mải mê vào việc cố tranh nhau làm thêm những vần thơ mới mang tính sỉ nhục cho bài hát, chúng không nhận ra sắp xảy chuyện gì. Bất thình lình, Freddy hô: “Ra tay!” Hai con vật xồ tới đoàn tàu, và lũ chuột chưa kịp hiểu ra có chuyện gì thì cái móc to đã được gắn chặt vào cửa sổ đầu tàu, và Freddy thét to cho bà Wiggins hay; bà bò này, với một đầu kia của sợi thừng cột thành thòng lọng móc một bên sừng, cứ thế đi ra khỏi khu chuồng trại.

Một tiếng huyên náo cùng một tiếng ken két to khi đoàn tàu bị kéo ngang sàn gác xép, tới được cửa lớn, lắc lư đi ra, và bị kéo lên tuốt phía xà nhà, từ đó đám chuột lả tả rơi ra như hạt đậu rụng từ quả đậu. Jinx từ hồi nãy đã chạy xuống nhà, và khi lũ chuột cống lồm cồm bò dậy tìm chỗ núp, nó đã có sẵn ở đó, tả xung hữu đột đấm đá tát cào. Thật không may, hôm ấy lão Simon lại không có mặt trong đoàn tàu, nhưng con trai lão, Ezra, thì lại có, và Jinx tóm luôn gáy hắn, ghì thật chặt, trong khi những con kia chạy thoát. Thế rồi bà Wiggins lại bước về phía chuồng bò, và đoàn tàu buộc ở một đầu sợi thừng lại hạ xuống đất.

Bọn chuột lúc nãy không có trong đoàn tàu, nay tuyệt vọng vì bị tước mất phương tiện sinh sống, bèn giận dữ túa ra khỏi lỗ chuột khi thấy đồng bọn của chúng bị kéo lê qua sàn vừa la thét vừa giẫy giụa; và Freddy, cảm thấy công việc của mình đã hoàn tất, chẳng còn lý do gì để ở lại thêm. Thực tế, chú vì quá nôn nóng thoát ra nên đã té nhào xuống tám bậc cuối của cầu thang. Nhưng bên ngoài, cạnh đoàn tàu bắt lại được, chú định thần trở lại và nồng nhiệt cảm ơn bà Wiggins vì đã góp phần vào chiến thắng.

“Everett nợ chị đoàn tàu này chứ không ai khác,” chú nói. “Chị không cần phải bận tâm đi học theo dõi nữa nếu muốn trở thành thám tử. Lạy Trời, chị có ý tưởng mà. Đó mới là điều quan trọng.”

“Ý tưởng á!” con bò kêu lên hoang mang. “Sao, trời đất, đó không phải là một ý tưởng! Đã nói cậu biết rồi, tôi chưa bao giờ có ý tưởng cả!”

“Chắc chắn đó là một ý tưởng mà,” con heo phản đối.

“Chà, nếu đó là cái mà cậu muốn gọi là ý tưởng... thì đối với tôi, cái đó gọi là lẽ thường.”

Freddy không nói gì mất một phút; thế rồi chú chuyển sự chú ý sang kẻ bị bắt, hắn mới vừa buông súng đầu hàng và đang nằm im thin thít dưới móng Jinx. “Hay lắm, Jinx,” chú nói. “Cuối cùng ta cũng tóm được một tên trong bọn. Tốt hơn là giải hắn xuống và nói quan tòa kết án hắn ngay. Xong đem nhốt hắn trong nhà lao.”

“Ấy, cần gì đến quan tòa chứ?” con mèo thắc mắc. “Cứ để thằng này cho tôi. Tôi sẽ bảo đảm hắn không gây rắc rối được nữa.” Và nó lừ mắt hung tợn với Ezra.

Nhưng Freddy và bà Wiggins vẫn khăng khăng, và Jinx cuối cùng đành bỏ cuộc. “Thôi được,” nó nói. “Không phải nhờ mấy vị thì tôi cũng chẳng bắt được hắn. Cho nên tôi nghĩ các vị có quyền quyết định.”

Khi chúng tới nơi, chuồng gà tối thui, nhưng vừa gõ tiếng đầu tiên lên cửa, một cái đầu đã thò ngay ra ngoài ô cửa sổ, và một giọng gắt gỏng muốn biết ý gì mà lại mò đến khu chuồng gà lương thiện này giữa đêm hôm khuya khoắt. “Cút đi mà lo công việc các ngươi đi,” giọng nói cáu kỉnh, “không ta gọi chồng ta, và anh xử lý các ngươi bây giờ.”

Jinx nhe răng cười trước hình ảnh Charles cố xua đuổi một con mèo một con heo và một con bò, nhưng nó chỉ nói một cách lịch sự: “Xin thứ lỗi cho chúng tôi, chị Henrietta, nhưng đây là một vụ rất quan trọng, không chờ được. Chúng tôi có tên tù ở đây đây, và chúng tôi phải gặp quan tòa.”

Nhưng Henrietta không hài lòng. “Ta sẽ không để giấc ngủ của ta bị phá quấy bởi một lũ ầm ĩ những mèo với heo đâu, và đừng có mất công nói ngọt với ta làm gì, Jinx. Ta biết mi mà! Và ai ngoài kia với chúng bay đây... Bà Wiggins hả? Xấu hổ cho bà đấy, bà Wiggins, lúc nào cũng đi rong khắp vùng như thế à, với một bọn nhãi ranh con tai tiếng và gây rối vô tích sự...”

“Ồ, thôi đi, Henrietta,” bà Wiggins nói rền vang vui vẻ. “Tôi nghĩ rằng chị quá hiểu tôi để biết tôi không làm gì tai quái mà.”

“Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã,” con gà mái cắt ngang luôn. “Tôi chỉ cần nhìn bà đàn đúm với ai là xét đoán được bà rồi, thưa bà. Nhưng dĩ nhiên tôi chẳng có thể nói điều gì giúp ích được cho bà...”

“Ồ, chị có gọi Charles không thì bảo,” Freddy nôn nóng yêu cầu. “Chúng tôi đã bắt được một tên và chúng tôi muốn quan tòa ra án tù cho hắn.”

“Cho hắn sáu tháng,” giọng ngái ngủ của con gà trống từ bên trong chuồng gà.

“Sao, anh thậm chí còn chưa biết hắn là ai và hắn làm gì mà!” bà Wiggins kêu om. “Thôi nào, Charles, thực thi bổn phận của mình như anh nói khi được bầu lên đi.”

“Thế thì cho hắn một năm,” một lần nữa lại là cái giọng ngái ngủ kia. “Và giải hắn đi. Tôi muốn đi ngủ.”

“Đó, các ngươi có câu trả lời rồi đó,” Henrietta nói. “Giờ thì cút và dừng cái trò om sòm lại đi. Mọi người sẽ nghĩ sao kia chứ?”

“Tôi biết mọi người sẽ nghĩ gì,” Freddy giận dữ nói. “Họ sẽ nghĩ chúng ta cần phải có một quan tòa khác. Các vị không bầu Peter vì các vị nói anh ấy ngủ hết nửa năm. Thế còn một quan tòa không đủ tỉnh táo sau khi được bầu để nghe trình bày vụ án đầu tiên thì sao? Đi thôi, các con vật; chúng ta sẽ tìm Peter.”

Nhưng đối với mụ gà mái, điều này hoàn toàn không chấp nhận được. Mụ vốn rất tự hào có chồng là một quan tòa, mặc dầu mụ sẽ không bao giờ để cho y biết tí gì về điều này, và với một câu vội vã, “Chờ một phút”, mụ biến vào trong.

Có tiếng lào xào và đập cánh, một hai tiếng quác quác, và rồi cửa mở ra, một Charles cực kỳ ngái ngủ đứng trước mặt cả đám.

“ Cáigìthếnày? ” y hỏi. “ Thật là vô... thật là vô ý, tôi cho là thế.” Lưỡi y ríu cả lại vì buồn ngủ, và y tựa vào cái trụ cửa mà nhắm tịt mắt.

Nhưng một cú mổ sắc của mụ vợ làm y tỉnh ngủ, và y nhăn mặt trước tên tù. “Nó đã làm cái gì?” y hỏi.

Chúng kể lại cho con gà trống nghe câu chuyện, và khi kết thúc, Charles, cuối cùng đã tỉnh ngủ, quay sang Ezra. “Tên tù kia, có lý do gì để ngươi không vào ngục không?” y hỏi.

Con chuột cống bắt đầu nói láp váp cái gì đấy, ngước mắt nhìn Jinx xảo trá, con này liền giơ một bàn vuốt nặng lên sẵn sàng, và thế là Ezra cụp mắt xuống, nói ngoan ngoãn, “Không, thưa ngài.”

“Không có gì để bào chữa hả?” quan tòa hỏi. “Được, vì đây là lần vi phạm đầu tiên của ngươi... hay đúng hơn, là lần đầu tiên ngươi bị bắt, nên ta sẽ cho ngươi một hạn tù nhẹ nhàng. Ba tháng trong tù. Và giờ ta muốn nói với ngươi, tên tù kia, rằng ta hy vọng ngươi sẽ suy nghĩ nghiêm túc trong suốt ba tháng ấy. Ta hy vọng ngươi sẽ hiểu ra sự khôn ngoan của việc sống hòa bình cùng đồng bạn súc vật và để cho tài sản người khác được yên. Ta muốn nói với ngươi...”

Nhưng dù điều y muốn nói có là gì chăng nữa thì cái điều đó cũng biến sạch, vì vào đúng lúc ấy, Henrietta, lúc nào cũng thiếu kiên nhẫn trước những bài diễn thuyết, lại càng không thích nghe diễn thuyết lúc nửa đêm, đã túm lấy mớ lông đuôi chồng, lẳng y vào trong, và đóng sầm cửa lại.