uổi sáng. Trời vẫn còn sớm lắm.

Ngoài sân vắng lặng, chỉ có mình bác lao công đang quét sân.

Maruxia chạy ra, lao vút về phía cổng.

– Cháu đi đâu mà từ sáng tinh mơ thế? Bác lao công thốt lên

– Ồ, bác Secgay Invanovich, hôm nay đến phiên cháu trực nhật đấy! – Maruxia khoe và mở cổng.

Trong trường học bà thường trực vẫn chưa kịp mở cửa chính các lớp khối Một.

Maruxia sốt ruột nhảy phốc qua cửa bên.

– Ô, hoá ra là Orlova – bà thường trực trêu bé – cháu mới nhanh nhẹn làm sao – đúng là Orlova có khác – chạy tới trường ngay từ lúc trời còn chưa sáng, chưa cả bình minh nữa …

– Bà ơi, hôm nay cháu trực nhật mà - Maruxia giải thích.

– Bà thấy rồi, bà hiểu rồi – bà thường trực trả lời và mở toang cánh cửa cho Maruxia - đấy, cháu vào trực nhật đi.

Maruxia bắt đầu dọn lớp. Bé đeo băng đỏ vào cánh tay, cầm giẻ lau đầy bụi, lau bảng, lau bàn, vừa làm bé vừa hát véo von:

Hôm nay ai trực nhật? – hôm nay em trực nhật

Hôm nay chính em làm trực nhật

Hôm nay em là trực nhật viên chính

Ax, tất cả mới sạch làm sao

Ax, tất cả mới đẹp làm sao

Chúng em sẽ có

Một lớp học tuyệt vời.

Maruxia chạy đi lấy nước và tưới mấy chậu cây xanh ở góc lớp.

Bé trèo lên bệ cửa, mở ô cửa sổ. Bé sắp xếp gọn gàng lại những đồ dùng lung tung trên bàn cô giáo và bé hát.

Hôm nay lần đầu tiên em làm trực nhật

Em dọn dẹp lớp Một

Chúng em sẽ có - một lớp học tuyệt vời

Hôm nay ai trực nhật

Hôm nay em trực nhật

Em là trực nhật viên chính

Hôm nay chính em là trực nhật!

Verotrka thong thả bước vào lớp. Trên tay cô đeo băng đỏ, cặp sách đeo bên sườn. Maruxia nghiêm trọng hỏi:

– Sao hôm nay có chuyện gì mà tất cả đến muộn vậy? tớ đợi hoài, đợi mãi mà không thấy các bạn đến.

– Hoàn toàn không hề muộn. Thậm chí còn rất sớm là đằng khác – Verotrka thở dài. Tớ thường tỉnh giấc trước cả khi đồng hồ báo chuông vì tớ sợ nó bị hỏng.

– Hãy chìa cho tớ xem tai và tay cậu nào. Sạch sẽ cả đấy chứ - Sau đó tớ không bao giờ kiểm tra cậu nữa đâu – hôm nay tớ làm trực nhật mà – Maruxia nói.

Vera vui lòng chìa cho Maruxia kiểm tra ngón tay, móng tay, tai và cả cổ nữa.

– Thậm chí tất cả đều quá sạch! – Vera khẳng định.

– Tớ biết vậy mà – Maruxia đáp lại.

Vera đi về phía chỗ mình. Bé dừng lại bên cửa ra vào. Một lần nữa nhìn các bạn đang vào lớp.

Trong lớp có tiếng ồn ào. Có hai cô gái đang bắt đầu vật nhau. Maruxia chạy về phía họ.

– Cấm chỉ vậy! – bé kêu lên – Các bạn vung hết cả bụi lên rồi.

Hai cô gái bắt đầu cãi nhau. Maruxia băng nhanh về phía họ.

– Maia – Maruxia kêu lên – không được đẩy Sura – Sura, không được nói Maia nữa – cái gì thế này - đến bây giờ tớ mới hiểu các cậu là những người không biết nghe lời chút nào.

Một hồi chuông vang lên.

Tất cả các cô gái nghiêm chỉnh ngồi vào chỗ của mình.

Tất cả, trừ Maruxia.

Rất nghiêm trang – bé đứng bất động cạnh bàn của cô giáo như một người lính gác.

Cô Anna Ivanova bước vào lớp. Cô gật đầu chào các cô gái. Cô thân mật nói với Maruxia:

– A, cộng sự viên đầu tiên hôm nay của cô.

Cô Anna Ivnaova gật đầu với Maruxia:

– Con giỏi lắm, tất cả gọn gàng đâu vào đấy. Bảng đen sạch tinh, không một ai viết lên đó cả, điều đó chứng tỏ các bạn đã rất nghe lời con, con giỏi lắm.

Cô Anna mở cặp, lấy ra chồng vở.

– Đây – cô nói với Maruxia – con hãy chia vở cho các bạn. Bây giờ chúng ta sẽ tập viết.

– Tất cả đã được cô kiểm tra hết rồi ạ? – Maruxia băn khoăn hỏi lại.

– Rồi - Cô Anna Ivanova trả lời - tất nhiên tất cả đã được cô kiểm tra xong.

Maruxia chia vở cho các bạn.

– Ái, ai, ai! - Maruxia nói giống y như cô Anna Ivanova khi bé đi về phía một bạn gái trong số các bạn. Chẳng lẽ cậu ngồi cong lưng như vậy à. Cậu ngồi thế nào thế, ngồi thẳng dậy xem nào.

Cô gái ngồi thẳng lại ngay ngắn, nhưng cô rất ngạc nhiên nhìn sang Maruxia.

Cô Anna Ivanova mỉm cười và gật đầu.

***********

Tại gian nhà ngoài. Một hồi chuông vang lên. Bà vội vàng chạy ra mở cửa.

Maruxia đĩnh đạc bước vào phòng một cách không bình thường. Bé chào khẽ:

– Cháu chào bà ạ.

– Có chuyện gì với cháu thế - bà hỏi lại – cháu bị ốm à?

– Không bà ạ, đơn giản là hôm nay cháu trực nhật – Maruxia trả lời - người trực nhật viên luôn luôn phải làm việc tốt. Cháu mệt quá….

– Con mệt giống y như mẹ sau khi đi trực ở khoa về - mẹ mỉm cười nói.

– Mẹ biết không, giờ đây con y như là cô Anna Ivanova ấy – Maruxia nói.

– Sao lại y như cô Anna Ivanova?

– Hôm nay con trực nhật mẹ ạ - Maruxia giải thích – Ai theo dõi hàng lối trong lớp con? – Là con. Ai quản các bạn trong giờ nghỉ giải lao – Là con. Các bạn ấy nghe lời con - Tại sao? Vì con là trực nhật mà. Mẹ có hiểu không mẹ?

– Mẹ rất hiểu là đằng khác.

– Mẹ - Maruxia gọi – Con có một đề nghị lớn với mẹ. Mẹ kiểm tra đồng hồ cho con đi. Mẹ đặt chuông vào sáu giờ như hôm nay, thậm chí sớm hơn cũng đựơc.

– Để làm gì? - Mẹ ngạc nhiên - hôm nay con đã trực nhật rồi còn gì.

– Cần phải vậy mẹ ạ. Nếu như mai con ngủ quên – con sẽ đến trường muộn mất.

Buổi sáng. Trời vẫn còn sớm lắm.

Trời mưa.

Trường học vẫn đóng cửa im ỉm. Maruxia đứng đợi người ta mở cửa.

Bé đợi lâu, rất lâu…

Cuối cùng bà thường trực cũng ra mở cửa, Maruxia chạy ào vào lớp.

Bé đeo băng đỏ vào cánh tay – bé cầm giẻ lau lau bảng, lau các bàn.

Bé tưới các chậu cây.

Bé mở ô cửa sổ.

Bé thực hiện tất các công việc một cách nhanh nhẹn và đầy tự tin.

Trong lớp vắng vẻ, Maruxia một lần nữa lại ngồi vào ghế của cô Anna Ivanova và đợi các bạn đến.

Cuối cùng lớp học cũng đã đông đủ các em học sinh lớp Một.

Nina đến, ngồi vào chỗ, bé mở cặp lấy hộp bút, vở và búp bê ra.

Các cô gái liền vây quanh Nina.

– Ôi búp bê

– Ôi búp bê mặc váy

– Ôi búp bê mới sạch làm sao

– Tớ tự khâu đấy và cả tự làm sạch cho búp bê nữa – Nina giải thích

– Ôi ôi… trông đôi mắt nó kìa!

– Ôi ôi… nhìn đôi giày của nó kìa!

Maruxia Surovaia chạy ngay đến chỗ các bạn đang huyên náo. Bé lấy vai đẩy đám đông ra. Bé len tới bàn.

Nina đặt búp bê xuống bàn cạnh lọ mực. Cô vuốt ve bộ tóc búp bê.

– Cái gì thế này? – Maruxia hỏi

– Búp bê đấy! – Nina trả lời

– Để làm gì?

– “Để làm gì” nghĩa là sao?

– Không sao gì cả. Sao cậu lại đem búp bê đến trường?

– Vì tớ không thể để búp bê ở nhà được, bé Vôva nhà tớ đã lớn, nó năm tuổi rồi, nó toàn lẻn vào nghịch búp bê của tớ.

– Vậy cậu tiếc rẻ khi cho em trai chơi đồ chơi của mình ư? - Maruxia lắc đầu.

– Tớ không tiếc nhưng nó cứ phá tung búp bê ra.

Maruxia nghiêng mình dưới con búp bê.

– Đúng rồi … Maruxia lẩm bẩm – cái móc cài không đúng rồi…Ôi, đôi bít tất, nhìn đôi bít tất này…

Và Maruxia quên khuấy mất mình đang là trực nhật viên, bé cũng bắt đầu say sưa ngắm nghía búp bê.

Nhưng rồi bé chợt trấn tĩnh lại:

– Hãy đem búp bê về nhà ngay bây giờ - Maruxia ra lệnh - trường học là nơi để học tập chứ không phải là nơi để chơi đồ chơi.

– Tớ không cất đấy – Nina thẳng thừng trả lời.

Các cô gái khác cũng phụ hoạ bênh theo:

– Đem đi đâu bây giờ!

– Cứ để nó lại đây!

– Nina sẽ muộn giờ học mất!

– Im nào! Hôm nay tớ trực nhật – Maruxia kêu lên - Nếu cậu không muốn đem nó về nhà thì hãy cất nó vào cặp.

– Thì cứ để nó ngồi trên mặt bàn đến lúc nào có chuông.

– Không được – Maruxia bác lại - cất đi!. Nina vẫn ngồi im không động đậy, ghì chặt con búp bê vào lòng.

– Cất đi. Tớ sẽ ghi tên cậu.

Nina vẫn ngồi im không nhúc nhích.

Maruxia đi lên phía bảng.

– Tớ ghi tên cậu đây – Maruxia tuyên bố.

Cả lớp lặng thinh.

– Maruxia, cậu đừng ghi nữa – Vera van nài - tớ sợ…

– Cậu ghi sai rồi – Nina lên tiếng.

– Chỗ nào?

– Cậu cần phải thêm chữ cái “o” nữa, đáng lý là “Sakolova” thì cậu lại viết là “Saklova”!

Nina chạy ù lên bảng:

– Cậu phải viết thêm chữ “o” vào đây này – Còn chữ “S” thì cậu lại viết lệch dòng kẻ.

Bỗng Galia cô bé có mái tóc dày nhanh như cắt chạy xộc vào lớp.

Cô nhìn các bạn đang đứng trên bảng.

– Có chuyện gì đấy – cô nghiêm túc kêu lên.

– Maruxia đang ghi tên Nina – Vera buồn rầu thông báo.

– Để làm gì?

– Bạn ấy ghi, sau đó thưa với cô Anna Ivanova – hôm nay bạn ấy trực nhật mà.

– Ai hôm nay trực nhật – Galia phẫn nộ la lên

– Tớ hôm nay trực nhật – Maruxia trả lời

– Không phải.

– Phải

– Hôm nay tôi trực nhật chứ – Galia tức giận – không được làm dây bẩn vào bảng - Sắp chuông rồi mà bảng vẫn chưa được lau – tránh ra để tôi lau bảng.

– Để tớ tự lau – Maruxia trả lời.

“ N –i – n –a” – Maruxia ghi lên bảng.

Nina chăm chú nhìn lên công việc khó nhọc của Maruxia – “S..o..k..lo…”

– Lại lỗi rồi – Nina kêu lên.

– Bỏ băng đeo ra – Galia ra lệnh.

– Không bỏ

– Cậu hãy nhìn thời khoá biểu ấy – cô Anna phân công tớ hôm nay trực nhật mà.

Maruxia bướng bỉnh lắc đầu.

Galia chạy về phía những cây hoa.

– Tớ đã tưới hoa rồi. Không phải là trực nhật mà tớ lại lau bảng, thu xếp bàn ghế đâu vào đấy…tớ sẽ thưa với cô Anna Ivanova.

Một hồi chuông vang lên.

– Các bạn! - tất cả vào chỗ ngồi ngay! Chuông rồi! – Galia kêu lên.

– Các cậu đừng có nghe bạn ấy, hãy nghe tớ! Maruxia cũng kêu lên - tất cả vào chỗ ngồi, các cô gái.

– Cô Anna Ivanova đang đến đấy – Verotrka đứng bên cửa ra vào thông báo.

Tất cả bèn tản nhanh về chỗ.

Cô Anna Ivanova bước vào lớp.

Các cô gái nhẹ nhàng đứng đậy.

– Chào các em, mời các em ngồi xuống – Cô giáo đáp lại và ngồi xuống ghế của mình.

– Nào, hôm nay ai trực nhật đấy?

Galia và Maruxia đứng dậy, đồng thanh trả lời:

– Con ạ!

Cô Anna Ivanova chăm chú nhìn hai bạn. Lập tức cô đoán ra ngay chuyện gì đã xảy ra.

– Thôi được, cô hiểu rồi – cô Anna lên tiếng - Vậy ai đó trong hai bạn chúng ta đã tiếc kinh khủng khi chia tay băng trực nhật? Maruxia, cô nói vậy có đúng không?

Marruxia im lặng.

– Vậy con không muốn trao danh hiệu trực nhật cho bạn khác?

– Con rất muốn ạ? Maruxia thở dài

– Vậy tại sao?

Maruxia lại im lặng.

– Nào, con hãy trả lời cô đi, Maruxia!

– Con không biết – Maruxia trả lời – nhưng con thích được trực nhật lắm. Con nghĩ là cô sẽ cho phép con trực nhật nữa.

– Không được, Maruxia – cô Anna Ivanova trả lời – Galia trực nhật sẽ không tồi hơn con. Con hãy làm sao để cho các bạn tôn trọng con, nghe lời con ngay cả khi con không đeo cái băng trực ấy. Con ngồi xuống. Hôm nay Galia sẽ làm trực nhật.

Maruxia buồn bực ngồi xuống và trao băng trực cho Galia.

Trong lúc cô Anna Ivanova đang lấy trong tủ ra những dụng cụ học tập, Maruxia tranh thủ vẽ lên tờ giấy một khuôn mặt trông kinh khủng rồi bé điền ngay dưới khuôn mặt dòng chữ: “Con Galia”.

Buổi chiều tối.

Mẹ đọc sách bên bàn. Bà đang ngồi khâu vá. Maruxia ngồi học bài. Bé ngồi cặm cụi cố gắng viết, thậm chí thè cả lưỡi ra. Rồi bé ngả người ra sau thành ghế. Bé ngước nhìn lên ngọn đèn và thăm dò.

– Mẹ ơi – bé hỏi – các bạn gái của mẹ có nghe lời mẹ không?

– Đôi khi cũng lắng nghe - mẹ trả lời bé.

– Vậy khi nào?

– Khi nào mẹ đúng.

– Tại sao khi con nhìn vào bóng đèn lại có những tia tia chạy từ bóng đèn vào mắt mình hả mẹ?

– Mẹ không biết - mẹ lơ đễnh trả lời và đọc sách tiếp.

– Cô Anna Ivanova biết tất cả. – Hôm nay cô Anna bước vào lớp, cô chỉ nhìn thoáng qua vậy mà ngay lập tức cô đã nhận ra Galia muốn tước băng trực của con.

– Vậy cô đã làm gì nào? Bà hỏi lại.

– Сô muốn con chuyển giao phiên trực nhật.

– Tại sao lại vậy?

– Cô không muốn con đã trực nhật rồi lại trực nữa. Cô nói: “Nếu con muốn các bạn nghe lời mình - vậy con hãy sống làm sao cho tốt - chứ không phải vì đeo băng trực. Con đã có thói quen rồi sau đó lại đánh mất thói quen”.

Mẹ thả quyển sách xuống và nói:

– Nghĩa là bạn Galia hoàn toàn đúng khi lấy lại phiên trực của con đúng không?

– Chẳng đúng gì cả - Maruxia tức giận trả lời. Con không thể chịu được bạn ấy. Cô Anna đã nói đúng, còn Galia thì không. Phù…Con Galia…tóc của nó cứ xù dựng lên. Xù dựng lên như là có khói quanh đầu ấy.

– Hay con và bạn ấy xích mích cách đây không lâu?

– Chỉ hoà thuận lúc con đưa bút cho bạn ấy mượn thôi. Sau đấy bạn ấy nói với Sura cứ như là con nói với Nina rằng bạn ấy và Sura không đoàn kết với nhau.

– Mẹ biết rồi - mẹ nói – đúng là một câu chuyện rắc rối.

– Các cậu con trai thì chẳng bao giờ thèm cãi cọ nhau vì cái băng trực nhật làm gì – bà chêm vào.

– Các bạn ấy chẳng thèm cãi nhau – các bạn ấy luôn hoà thuận – Maruxia trả lời.

– Mẹ biết – có một cô bé cách đây không lâu cũng xô xát với một bạn trai - mẹ nói.

– Mẹ - Maruxia ngạc nhiên – sao lại không lâu, lâu quá rồi mẹ ạ.

– Theo mẹ, hình như mới có tháng trước.

– Vâng ạ

– Mẹ tin con

– Không, không, cách đây rất lâu rồi – Maruxia kiên quyết trả lời – khi đó con hoàn toàn chẳng như vậy.

Mẹ ngắm vở của Maruxia.

– Đẹp không mẹ? - Maruxia hỏi mẹ

– Mẹ thấy được - mẹ trả lời.

– Con viết còn một dòng nữa là xong.

Maruxia ngồi viết. Mẹ nhìn bé viết..

– Con đưa mẹ thử viết một chữ cái xem nào.

– Ôi! – Maruxia sợ hãi - mẹ không biết viết đâu.

– Sao mà không biết.

– Không được, không được – Maruxia kêu lên - Chữ “B” mẹ viết hoa không đúng và cả chữ “p” viết thường. Con đã nhìn thấy trên phong bì. Cô Anna Ivanova không viết như vậy.

– Thôi, được rồi - mẹ đồng ý - mẹ không viết nữa.

– Mẹ, mẹ ơi, mẹ hãy lấy một tờ giấy, mẹ ngồi cạnh đây, con sẽ chỉ cho mẹ cách viết.

– Thôi được rồi, mẹ chịu.

– Con có thể cho phép mẹ viết, nhưng ngày mai cô Anna Ivanova sẽ chấm bài tập về nhà này của con mà.