AUL FREEMAN BIẾT RẰNG anh đang mất sức lôi kéo với chúng. Hai mươi ba gương mặt nhìn lên anh từ những bàn học bên dưới, đôi mắt chúng đờ đẫn vì chán nản lẫn thờ ơ. Ôi trời, thậm chí anh còn thấy chán chính mình. Anh đã thấy chuyện này xảy đến cho những giáo viên khác, yếu tố chán nản, khi họ cứ phải nhai đi nhai lại một bài giảng hay một ví dụ trên lớp hàng tỉ tỉ lần. Bạn phải giữ cho nó luôn tươi mới, hoặc ít nhất khiến nó có vẻ mới mẻ vì bọn trẻ chưa nghe tới nó lần nào.

Ở tuổi 40, Paul đã giảng dạy môn khoa học cho trường trung học Kingsville ở Kingsville, Texas mười sáu năm. Đây là công việc đầu tiên của anh sau khi tốt nghiệp. Anh đã lấy bằng thạc sĩ và đủ tín chỉ cho tấm bằng tiến sĩ, nhưng anh vẫn chưa chọn được đề tài thích hợp cho luận án của mình.

Khi anh để ý đến những học sinh của lớp khoa học đầu cấp này, một nửa hình như đang ngủ gục, thì anh nhận ra rằng có lẽ đã đến lúc tiếp tục công việc bỏ dở. Không may là anh lại cần công việc này để trả tiền thế chấp và hóa đơn thẻ tín dụng mà vợ anh đã chi tiêu để cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

“Được rồi,” anh nói hơi lớn tiếng, khiến nhiều học sinh giật mình tỉnh giấc. “Ai có thể cho tôi biết có bao nhiêu dạng năng lượng tồn tại?”

Paul bắt đầu đi lại giữa dãy bàn, gõ nhẹ bút chì lên một bên đầu. “Có ai không?” anh hỏi.

Miễn cưỡng, một vài học sinh giơ tay lên. Paul ngừng đi lại và gật đầu về phía một nữ sinh có vẻ chịu khó học.

“Lucinda?”

“Theo sách giáo khoa, thì có bảy dạng,” Lucinda nói. “Nhưng em nghĩ cuốn sách ấy sai. Ý em là, có thể có, chẳng hạn, vô số những dạng năng lượng chăng?”

Paul chỉ nghe chữ được chữ mất vì anh đang nhìn một học sinh khác đeo một cặp kính mát khác thường. Paul bước về phía cậu học sinh và khi nhìn kỹ anh nhận ra cặp kính có gắn kèm tai nghe và chiếc kính hình như được kết nối với một máy tính xách tay nhỏ, đang nhấp nháy đèn màu xanh lục.

“Vô số dạng năng lượng à. Thú vị đó,” Paul nói khi giật dây nối tai nghe với máy tính và gỡ cặp kính khỏi đầu anh học sinh. “Em nghĩ sao, Bo?”

“À à,” Bo nói. “Câu hỏi là gì vậy, thầy Freeman?”

“Em đang làm gì vậy?”

Paul ngắm nghía cặp kính và nhìn vào màn hình. Trên màn hình anh nhìn thấy dòng chữ: “Cybersona, nếu bạn tưởng tượng được cái gì, thì chúng tôi có thể tạo ra được cái đó.”

“Đây là một trò thú vị đó, thầy Freeman,” Bo nói. “Nó có trí thông minh nhân tạo nên thầy có thể tạo nhân vật cho riêng mình. Và thầy có thể...”

“Tắt đi, Bo.”

Bo tắt máy tính. “Em xin lại cặp kính được không?”

“Tôi sẽ tịch thu cái này,” Paul nói lúc bước lên trước lớp với cặp kính.

“Ôi, thôi mà, thầy Freeman.”

Paul nghiên cứu cái kính. “Kính thực tế ảo hả?”

“Dạ,” Bo nói. “Đôi khi em quên mình đang đeo nó.”

Paul bỏ chiếc kính vào ngăn kéo bàn. “Vậy là giải quyết xong vấn đề.”

“Em còn cái khác,” Bo nói.

“Vậy đừng đeo trong lớp học,” Paul nói. “Được rồi. Mọi người lấy ra một tờ giấy. Tôi muốn các em viết ra càng nhiều dạng năng lượng mà các em nghĩ ra càng tốt. Ai viết được nhiều nhất sẽ tự động nhận được một điểm A cho bài kiểm tra sắp tới.”

Cả lớp hầu như chuyển động cùng lúc và bắt đầu viết.

“Tôi nghĩ rằng chúng ta vừa chứng kiến một dạng năng lượng mới. Động lực.”

Trong khi những học sinh đang viết ra danh sách của mình, thì Paul thấy có bóng chuyển động bên ngoài cửa lớp. Anh bước ra mở cửa và thấy thầy hiệu trưởng đang đứng ở hành lang kế bên cửa lớp.

“Tiến sĩ Rathbone,” Paul nói. “Ông có muốn vào trong không?”

“Tôi cần nói chuyện với anh. Nhưng tôi có thể chờ đến khi hết giờ.”

“Chuyện nghe nghiêm trọng vậy. Có lẽ ông nên cho tôi biết ngay bây giờ đi.”

Paul bước ra hành lang với thầy hiệu trưởng.

“Tôi vừa nhận được quyết định từ hội đồng nhà trường,” tiến sĩ Rathbone nói. “Nguồn quỹ của chúng ta vừa bị cắt giảm. Vậy đó, chuyện này có thể để đến sau giờ dạy.”

“Chuyện này nghĩa là sao? Cắt giảm quỹ?”

“Tôi e rằng chúng tôi phải để một số giáo viên ra đi. Ngay lúc này, tôi e là vậy. Chúng tôi sẽ gộp lớp của anh với lớp cô Hosteller.”

“Ông sẽ không sa thải cô Hosteller chứ?”

“À - không. Đây không phải là sa thải, Paul. Đây là giảm biên chế.”

“Nhưng mà cô ta đã làm việc ở đây suốt hai mươi năm.”

“Ừ, Paul. Cô ấy sẽ không phải ra đi.”

“Ồ, tốt.”

“Mà là anh.”

“Ông chắc đang đùa.”

“Tôi xin lỗi. Nghe nè, giờ dạy của anh sắp hết rồi. Vào mà dạy cho xong đi. Tôi sẽ quay lại sau, khi các học sinh ra về lúc 3 giờ.”

Paul trông ỉu xìu và chán nản, như một người bị mất sinh khí, khi anh quay lại lớp học. May thay, không học sinh nào chú ý đến sự thay đổi sắc thái này; anh cố đi tới bàn giáo viên và chống tay xuống bàn. Tựa người vào bàn, anh nhìn lên và thấy một học sinh, một cô gái ngồi hàng đầu, đang nhìn anh.

“Thầy có sao không, thầy Freeman?” cô hỏi.

Ngay lúc đó chuông reng.

Khi học sinh dọn dẹp bàn học và nộp lại tờ giấy kê danh sách của mình thì Paul giơ tay lên.

“Trước khi các em đi. Tôi muốn thông báo một chuyện.”

Các học sinh dừng lại và nhìn lên anh.

“Đây là buổi cuối tôi dạy các học sinh tuyệt vời ở đây. Tôi vừa bị giảm biên chế.”

Hầu hết các học sinh chỉ nhìn anh, bất động. Nhưng có một cậu ở cuối lớp giơ tay lên.

“Sao Steven?”

“Vậy có phải là tuần sau không có bài kiểm tra không ạ?”

Tiếng chuông vào tiết mới vang lên trước khi Paul kịp trả lời.

Với Paul, cả ngày hôm đó trôi qua trong hoang mang. Nếu có ai hỏi anh nhớ lại một bài giảng trong hai lớp còn lại buổi chiều, thì hẳn anh sẽ không thể nhớ được. Tất cả những gì anh nghĩ đến là chuyện anh đã bị đuổi việc. Đuổi việc! Sau mười sáu năm ngày nào cũng đến ngôi trường này và dạy tại lớp học này, người ta đã không còn cần anh nữa. Cám ơn rất nhiều.

Khi đồng hồ treo tường điểm ba giờ và giờ dạy cuối cùng trong ngày kết thúc, và nhóm 29 học sinh cuối cùng rời phòng, Paul Freeman ngồi xuống sau bàn giáo viên có lẽ là lần sau cùng, chiếc bàn có lẽ gần như là nhà của anh.

Anh bắt đầu nhớ lại những ngày đầu mình đi dạy nhưng đoạn hồi tưởng đó bị cắt ngang ngay tức khắc vì ngay khi học sinh cuối cùng rời khỏi phòng, thì tiến sĩ Rathbone đã quay lại.

“Quay lại để áp tải tôi ra hả?” Paul hỏi. “Bảo vệ đâu?”

“Chuyện đó đâu cần thiết, phải không?”

Paul ghi vội điều gì đó lên một mẩu giấy trên bàn, gấp nó lại, rồi bắt đầu kéo các ngăn kéo ra rồi cho mọi thứ trong đó vào một túi mua hàng siêu thị cỡ lớn.

“Tôi chưa từng hình dung nó sẽ xảy ra. Mười sáu năm,” Paul nói.

“Anh nói gì?” tiến sĩ Rathbone nói.

“Tôi đã giảng dạy ở đây suốt mười sáu năm. Đây là công việc duy nhất tôi từng có.”

“Đây không phải lệnh của tôi, Paul. Hội đồng bỏ phiếu.”

“Thôi đi. Ông đã trông chờ chuyện này từ khi được cất nhắc lên làm hiệu trưởng. Ông chưa bao giờ ưa tôi. Tôi biết điều đó mà.”

“Anh không thể coi chuyện này là thù riêng,” tiến sĩ Rathbone nói. “Toàn bộ hệ thống giáo dục của bang đều bị ảnh hưởng của việc giảm biên chế. Nếu anh muốn đổ lỗi, hãy đổ lỗi cho nền kinh tế.”

Paul đã thu dọn xong bàn làm việc, đứng dậy, ôm túi mua hàng và cặp táp, và bắt đầu đi ra cửa.

“Mười sáu năm,” tiến sĩ Rathbone nói. “Anh chắc là nhận được khoản trợ cấp giảm biên chế kha khá.”

Paul dừng lại ở cửa lớp. Anh quay lại và mở miệng định nói điều gì đó nhưng thôi, và bước ra ngoài.

“Tôi đoán là vậy,” tiến sĩ Rathbone tự nhủ. Rồi ông nhìn xuống bàn giáo viên và thấy một mẩu giấy ghi tên ông trên đó. Ông với lấy và mở ra đọc.

Một đoạn thư ngắn ghi:

“Nếu có những người không thể,

Dạy học,

Thì dường như có lý

Khi những người không thể dạy học,

Trở thành hiệu trưởng.”

Bãi giữ xe trường mau chóng sạch bóng học sinh và giáo viên khi Paul đi đến chiếc Acura Legend cũ đời 1994. Anh mở cửa phía tài xế và ném cặp táp và túi mua hàng lên ghế hành khách. Vừa làm vậy, anh nhận ra sự cẩu thả của mình khi cái túi lật nghiêng ra rồi đổ tung những thứ nhét đầy tới miệng túi ra sàn xe.

“Hôm nay không phải ngày may mắn của mình,” Paul lẩm bẩm, khi anh cúi xuống và bắt đầu nhét mọi thứ vào túi. Anh làm được nửa chừng thì nhặt lên cặp kính thực tế ảo đã tịch thu của học sinh. Anh định cầm nó ra khỏi xe thì nhớ đến lời cậu học sinh: “Em còn cái khác.”

Paul thực sự không muốn quay trở vào trong trường. Anh nhìn kỹ cặp kính, nhún vai, và để trở lại vào túi mua hàng.