gay sáng hôm sau ông toán trưởng đã huýt còi tập họp:

Đêm qua ai đốt rừng

Thằng học giả xua xua tay sau đít ra hiệu cho tôi lờ đi, nhưng không kịp, tôi đã giơ tay lên:

Báo cáo, chính tôi.

Anh đốt làm gì? Phá hoại tài sản quốc gia hả?

Thằng học giả nhanh nhảu:

Báo cáo đồng chí đấy là sáng kiến phục vụ sản xuất đấy ạ. Mai mốt mình đi phóng tuyến đỡ phải phát cây, vừa tăng năng suất vừa tiết kiệm lao động.

Ông toán trưởng quát lên:

Sáng kiến kiểu đó các anh giết tôi. Kiểm lâm họ biết được gô cổ cả lũ

Tôi cười thầm, ông dọa thế thôi. ông nội thằng kiểm lâm cũng chẳng mò được lên cái đỉnh núi chỉ có vết chân thú này, tôi hiểu cái việc đốt rừng này chả là cái gì, ông bực bội cái khác, giận cá chém thớt vậy thôi. Tất nhiên, với ông, mọi nơi buồn, vui, cáu giận đều xoay quanh chuyện công tác, ngoài cái đó ra, hình như ông chỉ còn mỗi việc ăn và ngủ. Đôi lúc, thằng học giả lại thì thào: Tao đố mày thủ trưởn g đang nghĩ gì? Tôi liếc nhìn ông lúc đó đang ngồi như một con cóc cụ nín rình đớp muỗi, ngay cả tấm bản đồ và cái địa bàn, những vật bất ly thân của ông đang đặt trước mặt, hình như cũng không phải thứ ông quan tâm. Bên trong cái vẻ ngoài băng lạnh kia, có trời biết được đang diễn ra những cảm nghĩ gì.

Tao nghi lão này bị thiến quá, phải không có cặc mới sống được như lão. Thằng học giả cứ khăng khăng như thế, nó bảo trên thế giới đã có cả một học thuyết về cái đó, và cứ theo lời nó giảng giải, mọi sự điên rồ của con người ta đều từ đó mà ra cả. Giả dụ như lão toán trưởng, mình ăn miếng ngon lão cấm, thịt phải kho thật mặn, canh bỏ ít mì chính thôi, nửa đêm khó ngủ mò dậy đọc sách lão cấm, tán tỉnh rờ mó đàn bà, lão cũng cấm luôn, cứ sống đúng như lão thì chỉ có quanh năm khoác ba lô, suốt ngày nói chuyện công tác, mẹ kiếp, sống như vậy thì điên nặng quá rồi còn gì. Rồi nó khoe với tôi là vừa mới phát minh một biện pháp giáo dục tinh thần yên tâm công tác rất có hiệu quả mà chưa một thủ trưởng nào nghĩ ra. Tôi không nhịn được cười: Chính mày mới điên. Mấy ông Ban chỉ huy nghiên cứu có mỗi chuyện đó còn chẳng nghĩ ra huống hồ cái thứ tốt đen như mày.

Nó đắc chí: Ấy thế mà có đấy. Tiết lộ riêng với mày thôi nhé. Muốn cánh ta yên tâm công tác, khỏi thắc mắc tiền đồ, hưởng thụ, tốt nhất mấy ông trên cứ cho... thiến béng tất cả đi...Rồi nó làm một động tác làm tôi sởn gai ốc. Ấy đấy cứ thế là ai cũng suốt ngày chỉ nghĩ đến nhiệm vụ sản xuất như ông toán trưởng cả thôi. Tôi nhìn chằm chằm vào mặt nó: Chính mày mới điên, cái thằng mọt sách kia. Nó phá ra cười ha hả, cười rũ rượi đến ràn cả nước mắt khiến tôi phải nhòm vào mắt nó: Mày khóc đấy hả? Nó trừng mắt, đạp vào người tôi: Cút mẹ mày đi. Tôi quay lưng, không thèm chấp cái thằng thần kinh, sách vở tệ hại thế đấy, cứ đi làm, ăn no ngủ kỹ như tôi, như thằng hộ pháp quanh năm chẳng nhét lấy một hạt chữ vào bụng thì đâu đến nỗi dở người như thế.

Tuy nhiên những lời lẽ điên rồ của thằng học giả không phải là không gây cho tôi một ngờ vực nào đó. Dĩ nhiên ông toán trưởng không thể bị thiến được, bằng cớ là ông đã có một vợ ở quê xa lại làm có con với một bà trưởng phòng. Vậy nguyên cớ gì ông sống ép xác như một bộ xương khô thế? Tôi không tin đó là sự hy sinh quên mình vì lý tưởng. Còn một căn nguyên nào đó mờ mịt lắm mà bộ não vốn lười nhác của tôi không quen soi sáng những cái trừu tượng. Thôi kệ ông sống theo cách của ông, còn tôi có kiểu của tôi dẫu rằng tất cả mọi người trong toán thăm dò khảo sát đường này đều luôn được nhắc nhở chung một điều rằng phải thường xuyên sống vì người khác và luôn diệt trừ kẻ thù ở bên trong chính mình: Chủ nghĩa cá nhân trong mỗi chúng ta.

Ngay tối hôm đó, tôi đã biết ông toán trưởng bực mình chuyện gì rồi. Sau khi hí húi mãi với cái máy vô tuyến điện ở trong góc hang, ông lại họp chúng tôi, mặt đầy đau khổ, ông nói:

Mấy hôm nay các đồng chí đã biết cả rồi, tuyến đường ta đang thăm dò húc phải vách đá rất dầy. Tôi đã điện về ban chỉ huy xin bỏ phương án này, cho thăm dò hướng khác vì vài tuyến vạch trên bản đồ có thể sai, không đúng với thực địa. Tối nay Ban chỉ huy đã điện trả lời: cấp trên đã nghiên cứu rồi, không thể có chuyện sai, chúng ta phải thăm dò cho hết tuyến đường.

Tôi đá chân thằng hộ pháp cho nó thôi cười nhăn nhở với thằng cấp dưỡng, chú ý nghe ông toán trưởng. Với hai thằng đó, chuyện có vách đá hay không, cấp trên đã vạch đường đúng hay sai chả có gì quan trọng đó là việc mấy ông trên, thực ra, cả tôi cũng thế, cũng mặc kệ các ông như thằng hộ pháp và thằng cấp dưỡng thôi. Lúc bắt đầu thămdò tuyến đường, các ông bảo nó rất quan trọng, nó là con đường huyết mạch để phát triển miền núi tương lai, tôi cũng chấp nhận là nó rất quan trọng, giờ nếu mấy ông bảo thôi bỏ đi, nó chẳng có vai trò gì trong việc nối liền miền xuôi với miền ngược thì tôi cũng rất vui lòng mà đồng ý vậy thôi, gái góa lo chi chuyện triều đình. Tuy nhiên lại vẫn chỉ có thằng học giả là hay rắc rối cuộc đời, ông toán trưởng nói xong, tôi vừa nhổm dậy định lên võng đánh một giấc thì nó ngăn lại, giơ tay phát biểu:

Tôi xin hỏi đồng chí toán trưởng, tại sao tuyến thăm dò đã húc vào khu vực vách đá dài như thế mà vẫn bắt anh em làm tiếp một cách mù quáng vậy?

Ông toán trưởng sa sầm mặt:

Anh phát biểu vô tổ chức. Anh dám nói cấp trên là mù quáng hả? Anh quên mất phải tin tưởng tuyệt đối ở Ban chỉ huy hả? Anh đứng trên lập trường giai cấp nào dám phát biểu vô tổ chức, vô kỷ luật thế?.... Ôi thôi, cứ cái đà này ông xổ ra, không khéo thằng học giả bị quy vào tội phản động, thành phần tư sản chui luồn vào giai cấp công nhân để phá hoại. May cho nó, ông toán trưởng bất ngờ lên một cơn ho dữ dội, ông vốn mắc bệnh hen kinh niên, cứ lúc giở giời hoặc hăng lên phát biểu, tiêu phí quá đi phần hơi ông có thể hít vào, lập tức ông lên cơn ôm ngực nấc nấc thật khổ sở. Thằng học giả cũng có vẻ cáu lắm, mặt nó hầm hầm chờ ông toán trưởng vượt qua được cơn hen nó sẽ nổ lại ông chắc không kém gì lúc ông mang ngôn từ ra bắn giết nó. Thôi tôi đành phải dàn hòa, nếu không, cuộc họp kéo dài đến nửa đêm cũng không xong. Tôi nói:

Đồng chí toán trưởng phát biểu rất đúng, chúng ta phải tuyệt đối tin tưởng cấp trên, thực địa có thể khác với bản thiết kế con đường, nhưng Ban chỉ huy thì không bao giờ sai. Còn ý kiến anh Hiếu (tên cúng cơm của thằng học giả) cũng có cái lý của nó. Anh lo con đường sau này không thi công nổi, như the là rất có tinh thần làm chủ. Tuy nhiên chắc chắn cấp trên đã lo cả rồi, mai mốt ta dùng bom nguyên tử, một vách đá chứ cả mười quả núi đá chúng ta cũng phá tan được hết.

Thằng hộ pháp sướng quá vỗ tay:

Hoan hô, nhất trí với cấp trên.

Thằng học giả cũng phì cười, bao nhiêu tức giận xì ra hết. Riêng ông toán trưởng, tâm tư lúc này dồn hết vào việc cắt cơn hen, hơi sức đâu bới chuyện, cuộc họp thế là vui vẻ giải tán.

Sáng hôm sau, tôi yên chí được nghỉ thêm một ngày nữa vì ông toán trưởng tối qua lên cơn hen thế, bò dậy sao được. Vậy mà không, mới mờ đất tiếng còi của ông đã lại rúc lên, tàn nhẫn đánh vào hy vọng nghỉ ngơi của bọn tôi. Thằng học giả nằm trên võng, thò đầu ra càu nhàu:

Cái lão này, người lão đúc bằng bêtông cốt sắt hẳn.

Thằng hộ pháp mới thức giấc cũng lên tiếng:

Tao đang nằm mơ thấy con vợ thằng xã đội chui vào võng tao, trời đất ơi, tao sắp sửa nhốt con quỷ sứ vào cái địa ngục thì lão thổi còi phá đám, tiếc ơi là tiếc...

Tôi phì cười:

Như thế là may cho mày lắm đó.

Thằng hộ pháp trợn mắt:.

May là may làm sao, phá giấc mộng vàng của người ta.

Nếu không thổi còi, cứ để hai đứa quần thảo nhau trên võng nhỡ đứt dây dám gãy cổ con quỷ sứ của mày lắm.

Thằng hộ pháp cười hì. hì, nhảy xuống võng, lom khom tìm giầy. Tội nghiệp nó, năng lượng thừa chẳng biết đổ đi đâu đến nỗi ngay nghỉ trưa ngoài rừng nó cũng chẳng nghỉ, hì hụp một mình khiêng đá lăn xuống vực cho đất lở ầm ầm để vỗ tay cười. Tính nết nó hồn nhiên và trẻ con nhử thế. Có lần tôi nghe thằng học giả mắng nó: Sao lúc nào tao cũng thấy mày nhăn răng ra cười thế. Sống như tù thế này, mày thích lắm hả? . Thằng hộ pháp không những không tự ái mà còn hềnh hệch cái miệng: Nạc quan là niều thuốc bổ nghe chửa? Nhăn nhó đăm chiêu như mày có ngày chết sớm. Có lẽ bởi thế nó khỏe như một con trâu rừng chăng? Một nhà tạc tượng bắt gặp nó tắm truồng ngoài suối hẳn là phải ngẩn người thán phục và thèm thuồng cái cân đối, rắn chắc trong những cơ bắp của nó.

Còn thằng học giả cứ trầm trồ:

Tiếc quá, tao tiếc cái thân hình lực sĩ của thằng hộ pháp quá. Bọn đạo diễn điện ảnh nhìn thấy nó là vồ ngay. Ấy thế mà cứ cái kiểu làm việc mặt trời không lặn này chỉ vài ba năm nữa là nó thân tàn ma dại. Tao mà có cái thân hình như nó, tao chia tay ông toán trưởng liền. Tôi hỏi: Mày sẽ làm gì? Nó phì cười: Làm thằng đĩ đực chuyên hầu hạ các phu nhân của các ông lớn quanh năm sách cặp đi nước ngoài. Tôi bảo nó phải từ bỏ ngay cái cách nghĩ xấu về mấy ông to đó đi họ toàn là những người được trui rèn trong đấu tranh. Nó cười sằng sặc chửi tôi quanh năm rúc rừng không biết thế nào là cuộc đời đen như cứt chó, rồi nó lại vỗ vai tôi gật gù: Cũng được, thôi cũng được, mày cứ ngu thế này, cứ sống nơi hoang dã thế này đỡ phải nhìn thấy mặt trái cuc (r) i c khi li hay kia (r) y Tôi đoán thằng họe giả phải có nỗi đau nào ghê gớm lắm nên thỉnh thoảng cứ nổi cơn dở hơi như thế. Chao ôi, cái xã hội của tôi nơi hoang dã này chỉ có bốn thằng đực rựa và một ông lão hết hơi mà cũng phức tạp, rắc rối đến thế, thử hỏi xuống thành phố người đông như kiến cỏ, chen vai thích cánh nhau thì còn loạn xạ đến đâu. Thôi, thà vất vả cực nhọc nhưng được sống với nắng rừng gió núi như thế này lại chả hơn ư? Tôi sung sướng hít một hơi khí mát lạnh căng đầy lồng ngực rồi thở ra thành tiếng hú dài. Những vách đá trắng im lìm như những bức tường thành khổng lồ vọng lại: oa... oa... oa... làm tôi càng hứng chí.

Mày phát rồ đấy hả?

Thằng học giả quát lên rồi bỗng nó trợn mắt nhìn thằng hộ pháp lễ mễ vác tới một tảng đá:.

Kìa lại thêm một thằng phát điên.

Thằng hộ pháp không trả lời, hì hục đẩy tảng đá tới mép vực Một, hai... ba này... nó bám chặt vào sợi dây leo lòng thòng, gồng cứng người lại rồi dùng cả hai chân đạp cho tảng đá lăn ầm ầm xuống dưới khe sâu.