5 - Quan Phủ Bị Quan Tỉnh Khiển Trách Vì Quỳnh
đầu làng Yên-vực, dưới bóng cây đa có quán bán nước trà tươi, chiều chiều thường cùng chúng bạn ra thả diều chơi. Bữa nọ có quan phủ Hà-trung đi qua, ghé vào quán nghỉ, Quỳnh cũng vào. Hễ thấy quan nhai miếng trầu nào liệng bã ra ngoài, Quỳnh lại chạy tới, cúi xuống nhặt và đứng vạch ra xem. Quan thấy lạ, hỏi: « Bé kia mày làm gì như vậy? »
Quỳnh quay mặt lại thưa: « Bẩm quan lớn, con nghe phương ngôn có câu nói « miếng kẻ sang có gang có thép » vậy nhặt lên thử xem gang thép nó thế nào? »
Biết thằng bé xỏ, quan phủ hỏi: « Mày là con cái nhà ai, cha mẹ làm nghề gì? »
Quỳnh đáp: « Tôi là Quỳnh, cha mẹ tôi làm nghề cai tổng ».
- Thế mày đã học hành gì chưa?
- Cái đó thì khỏi nói, bằng này còn chưa học thì bao giờ mới học.
Quan phủ hỏi: « Có phải Quỳnh là Quỳnh nấp dưới cống ở cầu làng Yên-vực khi Chúa đi tuần du đấy không? »
Quỳnh cười đáp: « Không phải Quỳnh này còn Quỳnh nào nữa? »
Quan phủ bảo: « Nếu vậy, Quỳnh phải đối câu « Miệng kẻ sang có gang có thép » đi. Không đối được, sẽ bị phạt đòn vì tội ngạo mạn với quan trên ».
Quỳnh đối ngay: « Đồ nhà khó, vừa nhọ vừa đen ».
Quan mắc cỡ, giận lắm, nói: « Không được! »
Quỳnh vặn lại: « Đối chỉnh từng chữ thế, quan lớn bảo không được, còn câu nào hơn nữa? »
Quan bí lẽ: « Thôi được, còn câu nữa, hễ câu này, Quỳnh đối được thì ta mới tha cho ».
Quỳnh trả lời: « Được, quan lớn cứ ra đi! »
Quan phủ ra: « Quan là mũ, để thời mới, đội thời cũ, đội rồi bước vô phủ ».
Quỳnh ứng khẩu đối ngay: « L… là y, để thì méo, đ… thì tròn, đ… rồi đẻ ra con ».
Quan phủ lại bị xỏ nặng hơn, ông định nọc Quỳnh ra đánh về cái tội đối hỗn mà tục, nhưng lại sợ đánh Quỳnh, câu chuyện sẽ đến tai nhà Chúa, nên sai lính lôi Quỳnh lên xe, đưa về tỉnh Thanh-hóa để trình cho tỉnh đường trừng trị. Quan tỉnh nghe qua mọi sự, gọi Quỳnh lại hỏi về tội « sao đối hỗn hào tục tĩu thế? » Quỳnh liến thoắng chống lại: « Đó là câu quan phủ bịa ra, chứ không phải của con ».
Quan tỉnh ngạc nhiên hỏi: « Thế câu của Quỳnh đối làm sao? »
Quỳnh đáp ngay: « Dạ bẩm quan lớn, con đối rằng « Đới là đai, thắt thời ngắn, để thời dài, thắt rồi bước lên ngai ».
Quan tỉnh nghe xong, gật gù khen hay, rồi quay lại quan phủ: « Đó câu của người ta thế mà thầy dám bịa ra như vậy, sao thầy có học, làm cha mẹ dân mà tệ lậu đến thế; việc này tôi bỏ qua cho, lần sau đừng còn tái phạm nữa ».
Quan tỉnh rầy la quan phủ một chập, rồi bắt phải đem Quỳnh về trả tại nơi quán nước ở đầu làng Yên-vực. Nghĩ thật là cay và oan cho quan phủ, nhưng ai bảo quan nhiễu sự, đi gây với trẻ con làm gì, mà đứa trẻ ấy lại là Quỳnh mới khổ.
Trạng Quỳnh Toàn Tập Trạng Quỳnh Toàn Tập - Ngô Lăng Vân Trạng Quỳnh Toàn Tập