âu chuyện tôi đã khởi sự viết ra này còn cam go ngoài sức tưởng tượng của tôi. Đây, đã đến lúc tôi phải thể hiện sự rồ dại nhất của con người: đam mê tình yêu, mà cho tới lúc này, do lời nguyền, do ở chốn tu hành, và do cái tiết hạnh khả phong tự nhiên của mình, tôi đã xa lánh. Tôi không nói là tôi đã chưa nghe nói về nó: trái lại là đằng khác, trong tu viện, để cảnh giác trước những cám dỗ, nhiều lúc chúng tôi chuyện trò về nó, trong khả năng cao nhất từ một ý niệm mơ mơ hồ hồ của chúng tôi, đặc biệt là mỗi khi có một người trong chúng tôi, thật tội nghiệp, bị mang thai vì thiếu kinh nghiệm, hay là để mình bị bắt cóc bởi một sức hút hồn nào đó mà không quản ngại Chúa, trở về và kể lại mọi sự các chàng đã thực hiện với mình. Cho nên, ngay cả về tình yêu cũng như về chiến tranh, tôi sẽ kể tường tận những gì tôi tưởng tượng được: nghệ thuật viết truyện là ở chỗ biết rút ra toàn thể phần còn lại của cuộc sống từ cái sự-không-là-gì-cả lĩnh hội được từ nó; nhưng khi trang viết kết thúc, thì cuộc sống lại lên đường, và ta nhận ra rằng những gì mình biết quả là một sự-không-là-gì-cả.

Liệu nàng Bradamante có biết nhiều hơn về chuyện đó không? Gì thì gì, đằng sau cuộc sống nữ chiến binh kỵ sĩ, một nỗi bất thỏa sâu thẳm đã mở lối trong tâm hồn nàng. Nàng bắt đầu cuộc đời hiệp khách vì tình yêu đối với tất cả những gì khắc nghiệt, chính xác, chặt chẽ, tuân thủ một quy tắc đạo đức và một sự chuẩn xác tột bực về động tác khi sử dụng vũ khí và điều khiển tuấn mã. Vậy mà xung quanh nàng thì sao? Những tay đàn ông mồ hôi mồ kê nhễ nhại, đâm đầu vào thực hiện chiến tranh với thái độ đại khái, hững hờ, và lúc nào cũng vậy, vừa xong giờ tác chiến, thì hoặc là tu với nốc, hoặc là phất phơ lóng ngóng đeo theo nàng để xem ai trong bọn sẽ được nàng quyết định dẫn về gian lều tối hôm ấy. Bởi nàng biết, hiệp sĩ tính là một điều cao nhã, song các chàng hiệp sĩ thì hết sức nhạt nhẽo, quen hoàn tất những công cuộc to tát, nhưng theo lối cẩu thả, tới đâu hay tới đó, duy trì một cách chung chung các quy tắc bất khả vi phạm mà mình đã tuyên thệ tuân theo, thế rồi, cứ một mực như thế, họ sẽ khỏi phải nhọc sức suy nghĩ. Chiến tranh, dù sao, phần là chuyện nồi da nấu thịt, phần là cái nhịp sống không choang choang thì cạch cạch, tìm đâu ra mà hương với hoa.

Nàng Bradamante không khác với họ, xét cho cùng: có lẽ các mộng mơ về tính khắc nghiệt và tính chặt chẽ được nàng trông cậy chính là để tương phản với bản tính thực của nàng. Chẳng hạn, nếu phải tìm một cô nàng lôi thôi lếch thếch nhất trong toàn bộ đạo quân Pháp, thì đó là nàng. Gian lều của nàng, xin đơn cử một ví dụ, hỗn độn nhất trong cả doanh trại. Trong lúc các đấng nam nhi khốn khổ phải tự xoay xở, kể cả những công việc bị coi là của nữ nhi, như giặt giũ, khâu vá quần áo, quét nhà, dọn dẹp đồ đạc, thì nàng, được nuôi nấng trong tư cách công nương, lúc nào cũng được nuông chiều, chẳng phải chạm đầu ngón tay vào bất cứ thứ gì; nếu không có những bà thợ giặt và phụ bếp quanh quẩn xung quanh các đội quân – tú bà cả đám – thì tòa lều của nàng hẳn còn tệ hơn một cũi chó. Tuy nhiên, nàng không bao giờ có mặt ở đó; nàng bắt đầu một ngày của mình bằng việc khoác lên người bộ áo giáp và phóc lên yên ngựa; nai nịt vũ khí vừa xong, nàng liền biến thành một người khác, bóng loáng từ vành đỉnh sọ mũ chiến đến miếng bọc chân, óng ả trong các phiến giáp tân kỳ và hoàn hảo nhất, với cái yếm lưới điểm tô những dải núm tua xanh dừa cạn, quả là phiền cho đám lính hầu nếu một thứ nào đó không ở đúng chỗ. Sự quyết chí làm một người lộng lẫy nhất trên chiến trường của nàng không chỉ là để biểu thị một kiểu kiêu sa đàn bà mà còn là để biểu thị một cuộc thách thức liên tục với các chàng hiệp sĩ, một sự ưu việt so với họ, một niềm tự hào. Ở các chiến binh, bạn cũng như thù, nàng đòi hỏi một sự hoàn hảo trong ăn vận và múa vũ khí, vốn là tín hiệu về một sự hoàn hảo tương ứng về phần hồn. Nếu nàng có dịp hội ngộ một chàng cao thủ mà trong một chừng mực nào đó nàng cảm thấy chàng ta đáp ứng kỳ vọng của mình, thì lúc đó trong nàng sẽ trỗi dậy cái người đàn bà với những thèm khát yêu đương mãnh liệt. Ở chỗ này thì thiên hạ cũng cho rằng nàng hoàn toàn chối bỏ các lý tưởng khắt khe của mình: nàng là một người tình vừa dịu dàng vừa cuồng nộ. Song nếu người đàn ông bám gót nàng trên con đường mà buông xuôi và mất tự chủ, thì lập tức nàng sẽ thôi không yêu không đương gì nữa, và lại khởi sự tìm kiếm những khí chất sắt đá hơn. Nhưng nàng còn có thể tìm ra ai nữa? Chẳng ai trong các chàng cao thủ phe Kitô giáo hoặc phe quân thù giờ đây còn tỏa uy lực trên nàng: nàng biết các khoản nhẹ dạ và các chiêu thức màu mè riêu cua của tất cả.

Rambaldo đang nôn nóng đi tìm thì gặp nàng đang luyện bắn cung tại khoảnh sân trước gian lều của mình, lần đầu tiên cậu trông thấy mặt nàng tận mắt. Nàng mặc một chiếc áo chẽn ngắn; đôi cánh tay trần đang giương cung; mặt hơi cau lại vì gắng sức; mái tóc thề túm lại trên gáy, buông thả thành những lọn dài xòe tỏa. Nhưng ánh mắt Rambaldo không dừng lại quan sát bất cứ một chi tiết nào: cậu nhìn người đàn bà toàn thể, tính cách, sắc diện của nàng, và đây chỉ có thể là nàng, người mà dù cho đến lúc đó cậu hầu như chưa được nhìn thấy nhưng đã tuyệt vọng khát khao; thế là, với cậu, nàng không thể khác.

Mũi tên bật ra khỏi cánh cung, cắm vào đích nhắm chính xác cùng với ba mũi tên khác đã bắn găm vào đó.

– Mình sẽ thách nàng đấu cung! – Rambaldo vừa nói vừa chạy lại phía nàng.

Cứ như thế cậu trai trẻ miệt mài chạy tới người đàn bà: nhưng có đúng là cậu được thôi thúc bởi tình yêu dành cho nàng hay không? Hay trước hết, đó chỉ là tình yêu chính mình, đi tìm một sự chắc chắn là mình hiện hữu mà duy người đàn bà này mới có thể trao cho mình? Cậu chạy, cậu tương tư, cậu hoang mang về chính mình, cậu sung sướng, cậu tuyệt vọng; với cậu, người đàn bà này chắc chắn là hiện hữu, chỉ có nàng mới có thể trao cho cậu cái chứng cứ ấy. Song nàng cũng thế, hiện hữu và không hiện hữu: đây, nàng ở trước mặt, cũng khắc khoải, cũng không tự tin, sao cậu trai trẻ lại không hiểu điều ấy? Trong hai người, ai yếu đuối ai mạnh mẽ, có chi là quan trọng? Cả hai đều như nhau. Song cậu trai trẻ không biết điều đó bởi cậu không muốn biết: điều mà cậu khát khao chính là người đàn bà hiện hữu, người đàn bà xác thực. Còn nàng, nói chung, biết nhiều thứ; và luôn là những thứ khác nhau; giờ thì nàng đi kiếm một cách hiện hữu khác; họ thi bắn cung với nhau; nàng gắt gỏng và không đánh giá cao cậu; cậu không hề biết đó là đòn phép của nàng. Xung quanh các gian lều của đạo quân Pháp, cờ hiệu phấp phới, các hàng tuấn mã cuối cùng đang được cho ăn cỏ khô. Đội người hầu đang dọn cơm cho đoàn hiệp sĩ. Các chàng này, trong lúc chờ tới giờ ăn, đứng thành nhóm đây đó, quan sát nàng Bradamante bắn cung cùng cậu thiếu niên. Nàng nói:

– Anh bắn trúng đích, nhưng lúc nào cũng một cách ngẫu nhiên.

– Tôi không chệch một mũi tên nào! Vậy mà là một cách ngẫu nhiên à?

– Ngay cả khi anh bắn trúng trăm mũi tên, thì lúc nào cũng ngẫu nhiên thôi!

– Thế làm sao mới không ngẫu nhiên? Ai có thể bắn trúng đích một cách không ngẫu nhiên đây?

Agilulfo đang chậm rãi đi qua bên rìa khoảnh sân; chiếc áo choàng đen dài thũng xuống trên bộ áo giáp trắng toát; chàng bước đi như người tránh không muốn nhìn song biết mình đang được nhìn, và cho rằng mình phải chứng tỏ mình không quan tâm, thế mà có chứ, chàng đang quan tâm, nhưng theo một cách khác với cái cách mà kẻ khác có thể lĩnh hội.

– Chàng hiệp sĩ ơi! xin chàng tới đây mà biểu diễn nào … – giọng của nàng Bradamante lúc này không còn mang âm điệu khinh khỉnh thường lệ, thậm chí vẻ kiêu kỳ cũng vắng bóng. Bước hai bước về phía Agilulfo, nàng chìa cây cung với một mũi tên đã lắp sẵn đưa cho chàng.

Agilulfo từ từ tiến tới, cầm lấy cây cung, lắc người hất vạt áo choàng ra đằng sau, trụ chân trước chân sau, giương cánh tay và cây cung lên. Các động tác của chàng không xuất phát từ cơ bắp và dây thần kinh tập trung giơ lên nhắm đích: chỗ của chúng được chàng thay bằng một thứ năng lực của mệnh lệnh ý chí, chàng dừng mũi tên chập vào cái đường thẳng vô hình nối tới đích, kéo dây cung ra vừa đủ, không sai một ly, và bật dây. Mũi tên chỉ có thể cắm trúng đích. Nàng Bradamante kêu lên:

– Thế mới là một cú bắn chứ lị.

Agilulfo không hề quan tâm, nắm chắc cây cung trong bàn tay sắt còn đang rung chấn; sau đó, buông nó rơi xuống đất; choàng lại áo, hai nắm tay thu về đặt trên phiến giáp bọc ngực; rồi rời bước. Không có gì để nói và đã không nói gì.

Nàng Bradamante nhặt lại cây cung, giơ lên căng ra, hất hất đuôi tóc sau vai.

– Còn ai, còn ai khác có thể bật dây cung sắc gọn như chàng? Còn kẻ nào có thể chính xác và tuyệt đối trong mỗi thao tác như chàng đây? – vừa nói nàng vừa đá văng những bụm cỏ, và bẻ gãy các mũi tên bằng cách gài chúng vào giữa những kẽ hàng giậu rồi giật. Agilulfo đã rời xa và không hề quay mặt lại; chòm lông mũ óng ánh sắc màu rủ ra đằng trước như thể chàng đang cúi người bước đi, nắm tay áp chặt vào ngực, kéo lê vạt áo choàng đen.

Đám chiến binh tụ tập xung quanh, một số ngồi trên cỏ thưởng thức cái cảnh tượng nàng Bradamante đang điên cuồng phát tiết.

– Từ khi đâm đầu vào tương tư chàng Agilulfo, khốn khổ thay, nàng như gà mắc đẻ…

– Thế là thế nào? Ông nói sao? – Rambaldo, đón bắt được câu nói, nắm lấy tay người vừa buông lời, hỏi.

– Ồ, chú gà con, cứ đi mà xòe lông xòe cánh với nàng hiệp sĩ của chúng ta! Giờ đây nàng không màng gì hơn là các phiến áo giáp láng cóng cả bên trong lẫn bên ngoài đâu cậu ơi! Cậu không biết là nàng đang chết mê chết mệt chàng Agilulfo hay sao?

– Sao lại thế được… chàng Agilulfo… nàng Bradamante… Làm thế nào…?

– Thế này cậu ạ: khi một nàng tự tước đi nỗi thèm khát tất cả các người đàn ông hiện hữu, thì thèm khát duy nhất còn lại chỉ có thể là một người đàn ông không hiện hữu tí nào…

Với Rambaldo, khát khao tìm ra được dấu vết chàng hiệp sĩ áo giáp trắng toát đã trở nên một động lực tự nhiên, dù ở lúc hoài nghi hay ở lúc mất tinh thần. Lúc này cậu vẫn cảm thấy như vậy, nhưng không biết đó vẫn là để yêu cầu chàng ta khuyên bảo, hay là để đối phó với chàng ta trong tư cách một kình địch.

– Nàng tóc vàng ới ời, thế không phải khi ở trên giường chàng ta có phần xìu xìu ỉu ỉu à? – các chiến binh đồng đội kêu ca giùm nàng. Nàng Bradamante lúc này quả là đang sa sút thê thảm: trước kia hòng mà có kẻ dám thốt với nàng bằng cái giọng điệu ấy.

– Này, Này! – có chàng còn trơ trẽn nhấn thêm – một khi đã lột truồng chàng ta xong, nàng chộp được cái của gì đấy? – và họ buông ra những tràng cười khả ố.

Trong Rambaldo, sự nhói đau kép khi bị nghe nói như thế về nàng Bradamante và như thế về chàng hiệp sĩ, đã trộn lẫn với cơn tức giận – vì biết rằng mình làm gì có liên quan đến chuyện đó và không ai có thể xem mình bị như vậy – mà thành một nỗi bẽ bàng.

Nàng Bradamante lúc này vớ lấy một cây roi da, bắt đầu vung quất lên không trung, xua đuổi kè tò mò, kể cả Rambaldo.

– Các người không tin rằng ta thì đàn bà đến mức có thể khiến bất cứ người đàn ông nào làm tất cả những gì y ta phải làm hay sao?

Các chàng chiến binh bỏ chạy, vừa chạy vừa hò vang:

– Ối chu choa! ối chu choa! Nàng Bradamante ơi! Nếu nàng muốn chúng tôi cho chàng ta mượn cái gì đó, thì nàng cứ nói ra nhé!

Rambaldo, bị người khác dồn đẩy, đi theo đám chiến binh rách việc cho tới lúc họ giải tán. Cậu không còn khát khao quay lại nàng Bradamante nữa; ngay cả sự đồng hành của Agilulfo bây giờ cũng khiến cậu khó chịu. Tình cờ cậu đi bên một cậu trai trẻ khác, tên là Torrismondo, con trai thứ của Công tước xứ Cornwall, cậu ta đang cúi gằm mặt bước đi, vẻ ủ rũ, huýt sáo. Tiếp tục cất bước cùng cậu trai trẻ mà đối với mình hầu như xa lạ, và vì nhu cầu thổ lộ, Rambaldo bắt chuyện:

– Ở đây tớ là người mới, chẳng hiểu sao, không như tớ nghĩ, mọi sự loáng thoáng, không bao giờ tới nơi tới chốn, chẳng thể hiểu ra…

Torrismondo không ngước mắt lên, chỉ ngắt tiếng huýt sáo trầm đục của mình một giây lát, và nói:

– Mọi sự đều tởm lợm.

– Này, anh bạn ơi – Rambaldo đáp lời – tớ thì không hẳn bi quan như thế, có những lúc lòng tớ chan chứa nhiệt tình, và cả niềm thán phục, tớ có cảm tưởng cuối cùng mình đã hoàn toàn hiểu ra, và tự nhủ: nếu bây giờ tìm được một góc độ thích hợp để nhìn sự việc, nếu cuộc chiến tranh của quân đội Pháp toàn bộ là như thế, thì đúng là những gì mình mơ ước. Thế mà chúng ta không bao giờ có thể chắc chắn về cái gì cả…

– Thế bạn muốn chắc chắn cái gì? – Torrismondo xen ngang. – Phù hiệu, cấp bậc, lễ lạc tiệc tùng, danh hiệu… Tất cả đều là sự phô trương. Những tấm khiên với chiến tích và khẩu hiệu hiệp sĩ không là sắt: chúng là giấy, anh có thể chọc thủng bằng một ngón tay.

Hai người tới một đầm nước. Trên bãi đá sỏi bên bờ, ếch nhái nhảy phong phóc, kêu ộp ộp. Torrismondo ngoái mặt về phía doanh trại, buông ra cú khoát tay nhằm vào những lá cờ hiệu phấp phới trên cột cao như thể muốn xóa bỏ tất cả.

– Nhưng quân đội của hoàng đế – Rambaldo phản bác, sự thổ lộ cay đắng của cậu đã bị cơn thịnh nộ phủ nhận của anh bạn trẻ kia bóp nghẹt, bây giờ cậu cố gắng không đánh mất ý thức chừng mực để mà tìm lại một chỗ cho nỗi đau của bản thân – phải thừa nhận thôi, dẫu sao cũng luôn luôn chiến đấu vì một chính nghĩa thiêng liêng và để bảo vệ Kitô giáo trước quân ngoại-đạo.

– Không bảo vệ cũng chẳng xúc phạm, chả có nghĩa lý gì cả – Torrismondo nói. – Chiến tranh sẽ kéo dài cho tới lúc các thể kỷ kết thúc, không ai chiến thắng hoặc chiến bại, chúng ta sẽ ở tại chỗ, kẻ này đối mặt kẻ kia mãi mãi. Và không có kẻ này kẻ kia thì hẳn là chẳng có gì, giờ thì kể cả lũ chúng ta lẫn bọn họ đều đã quên khuấy tại sao mình chiến đấu… Bạn có nghe lũ ếch nhái này không? Mọi sự chúng ta thực hiện đều mang ý nghĩa và mệnh lệnh y như tiếng ộp ộp, y như những cú phong phóc từ dưới nước lên bờ rồi từ trên bờ xuống nước của chúng…

– Với tớ thì không thế – Rambaldo nói – theo tớ, thật ra, mọi sự đều quá chiêu bài, quá đều đều… Tớ nhìn thấy năng lực, lòng dũng cảm, song sao mà toàn bộ lại lạnh lẽo đến thế… Cái việc có một chàng hiệp sĩ vốn dĩ không hiện hữu, thú thật với bạn, khiến tớ rùng mình… Thế mà tớ lại khâm phục, chàng ta hoàn hảo trong mỗi điều mình làm, tạo ra lòng tin hơn cả lòng tin nếu nó có, và hầu như – cậu đỏ mặt – tớ thấu hiểu nàng Bradamante… chàng Agilulfo chắc chắn là một hiệp sĩ tài ba nhất trong quân đội chúng ta…

– Tài ba cái nỗi gì!

– Sao lại cái nỗi gì?

– Cả chàng ta cũng là một sự dàn cảnh, tệ hại hơn các kẻ khác.

– Dàn cảnh à! Thế ý bạn muốn nói gì? Tất cả những gì chàng ta thực hiện, chàng ta đều thực hiện một cách nghiêm túc.

– Chả có gì cả! Tất cả đều là chuyện hão… Chả có chàng ta, chả có những gì chàng ta thực hiện, cũng chả có những gì chàng ta nói, chả có gì, chả có gì cả…

– Thế thì, ở cái thế bất lợi so với kẻ khác, chàng ta làm thế nào để có thể giữ cái vị trí đang giữ trong quân đội? Chỉ vì danh hiệu hay sao?

Torrismondo đứng im một chốc, rồi chậm rãi nói:

– Ở đây, ngay cả các danh hiệu cũng giả tạo. Nếu có thể, tớ sẽ cho mọi sự nổ tung. Ngay cả mặt đất cũng chẳng còn để mà tựa chân.

– Vậy thì chẳng có thể cứu vãn được gì nữa à?

– Có lẽ là có. Nhưng không ở đây.

– Bởi ai? Ở đâu?

– Đoàn Hiệp Sĩ Chén Thánh!

– Họ ở đâu?

– Trong các ngôi rừng xứ Scotland.

– Bạn đã gặp họ chưa?

– Chưa.

– Thế thì làm sao bạn biết họ được?

– Tớ biết.

Cả hai im lặng. Chỉ có tiếng ếch nhái kêu ộp ộp. Trong Rambaldo đang lan tỏa nỗi sợ rồi tiếng ộp ộp sẽ bao trùm lên mọi sự, nhấn chìm cả mình trong cái thể xanh nhơn nhớt mù lòa phập phồng mang thở. Nhưng cậu nhớ đến nàng Bradamante, cung cách nàng xuất hiện trên chiến trường, gươm vung cao, thế là toàn bộ sự mất tinh thần ấy đã biệt tăm: cậu sốt ruột mong được chiến đấu và hoàn thành những chiến tích chói lọi trước cặp mắt ngọc lục bảo của nàng.