ừa tỉnh dậy nàng đã hỏi đến đứa con.

Vót ngồi ở phản cho đứa bé bú, đứng lên, định đưa con cho nàng. Bà Vị ngăn lại. Bà đã biết lòng mong mỏi của nàng và không muốn nàng thất vọng trong lúc đang cần dưỡng sức.

Gian ngoài và nhà trên chật ních những họ hàng khu xóm. Đứa ở gái đem hết ba ấm nước chè rồi mà vẫn chưa đủ.

Thấy nàng sinh con gái, bà nào cũng tỏ vẻ thất vọng và khởi đầu bằng câu nói: “Sinh gái đầu lòng đỡ đần mọi việc” để an ủi mẹ chồng nàng.

Vót ẵm đứa bé còn đỏ hỏn trong cái tã làm bằng cái váy cũ, đi khoe hết bà nọ bà kia, hớn hở sung sướng như thể chị ta là mẹ nó vậy: “Cụ trông cái trán nó giống ai? Cái mũi nó giống cái mũi bà ngoại nó như đúc... Này, cụ trông, đôi mắt nó với cái cằm nó, có như in mẹ nó không?”

Một bà hỏi đùa: “Thế còn cái gì giống bố nó?”

Một bà khác đáp lại liền: “Cái mồm chum chúm, mồm thằng bố nó chứ mồm ai”.

Rồi mỗi bà bình phẩm một câu, ồn ào cả mấy gian nhà ngang.

Nhà trên các ông bác, ông chú được thể đến ăn trầu uống nước, nói hươu nói vượn mãi sâm sẩm tối mới về.

Vót ở lỳ không tưởng gì đến chồng con. Bốn năm lần cái Gái sang giục. Lần cuối cùng chị ta chạy ra mắng át: “Làm gì mà rối lên thế? Nó có đòi bú thì bế nó sang bác cả Mịch cho nó bú rình không được à?” Cái Gái sợ mẹ đánh, khóc khóc mếu mếu chạy về.

Đêm đã khuya. Bên kia vách, tiếng trẻ khóc từng hồi, tiếng đàn ông ồm ồm ru, giọng hát rầu rĩ.

Người mẹ chồng thương hại, giục Vót hai ba lần, Vót mới chịu đưa con bé cho bà:

- Cháu gửi cụ, tí nữa cháu lại sang. Chị ấy mới ở cữ đã làm gì có sữa.

Một lát bên này đã nghe thấy tiếng chị ta gắt chồng: “Rõ cái tội, cái nợ! Hễ mình rời đi một tí là ầm cửa ầm nhà. Rồi người nọ giục, người kia giục rối lên”.

Tiếng chồng nói lại: “Ai mà mình bảo người nọ với người kia? Có cái Gái nó thấy thằng bé khóc lắm thì nó sang gọi mình về cho nó bú...”

Tiếng chị ta quát to: “Thì người ta đã bảo cho nó sang bú rình bác cả Mịch kia mà!” Đứa bé đã bú no, nằm ngủ say trong lòng mẹ. Vót đưa con cho chồng và dọa: “Hễ làm nó thức dậy thì tôi bảo!”

Anh chồng ngoan ngoãn, giơ hai tay, rón rén đỡ lấy đứa bé ấp vào lòng ru se sẽ trên võng. Vót lại đi sang săn sóc việc người. Hai hôm liền mà chồng không hề một câu, chịu ở nhà bế ẵm chăm nom thằng bé như người vú.

Thấy chị ta như thế, người mẹ chồng không nỡ để thiệt, thường đem gạo sang cho, cho giấu chứ nếu để chị ta biết thì thế nào chị ta cũng cự chồng và bắt mang sang trả lại.

Xã Bổng từ hôm vợ đẻ, không dám bén mảng vào trong buồng. Hắn sợ bẩn, sợ hôi hám chăng? Không, hắn sợ đứa bé. Ở đời, hắn sợ nhất chuột con đỏ hỏn rồi đến những đứa mới đẻ.

Một lần Vót đã nghịch, bắt mấy con chuột chưa mở mắt ở trong vựa thóc đem vứt ngay vào giữa cổng ra vào. Hắn đi làm về, trông thấy vội hét lên, chạy mất.

Lần này chị ta muốn trêu hắn. Gặp dịp hắn có việc không dừng được, phải xuống nhà ngang, chị ta ẵm đứa bé áp mãi vào người hắn và cười nói:

- Này, bố nó, tám chín năm trời mới có con. Bố nó bế thí cho đỡ thèm.

Hắn gượng cười, nhưng mặt tái mét, lùi, lùi mãi rồi chuồn mất, khiến chị ta cười rũ rượi.

Vợ đã biết tính chồng, nên không oán giận. Còn mẹ chồng thì thốt ra một câu đầy giọng căm hờn vì thất vọng:

- Phải, thử con trai xem anh ấy có vơ ngay lấy không?

Vót thực thà, đáp lại:

- Thưa cụ, con trai, con gái hay con gì đi nữa, anh ấy cũng sợ như sợ chuột.

Nằm cữ chưa đầy tuần lễ, chị xã đã đi lại tắm gội và làm việc như thường.

Hôm qua mẹ đẻ nàng đến thăm và cho con nàng một cái mũ bằng ba thứ nhiễu xanh, đỏ, tím can liền nhau thành ba từng và một cái áo lụa mộc vàng như nghệ.

Nàng cầm cái mũ ở trong buồng đi ra, úp vào đầu đứa bé rồi ẵm lấy nó, cúi xuống nói nựng: “Úi nào ơi, con tôi có phải là con chuột đâu mà bố nó sợ”. Nàng ngửng lên bảo Vót: “Chị Vót ạ, em nhờ chị việc này nhé. Chị đến đằng cụ Hội xin hộ em ít lá bạch đồng nam về nấu nước tắm cho cháu. Có tiện thì chị xin bà cụ Hội cho em ít riềng ấm giã rồi để em hòa với nước tiểu nhi uống cho tiêu”.

Vót được có người khẩn khoản, lộ hẳn vẻ mừng:

- Cái gì chứ riềng ấm thì nhà tôi có nguyên một lọ đây. - Chị ta tiếp luôn - Cũng ở bố nó chứ tôi thì phải vạ mà trữ sẵn như thế!...

Vót ra đi rồi, chị xã ẵm con vào giường, vạch vú cho con bú. Hai bầu sữa của nàng lúc nào cũng đầy. Lắm khi đầy ứ, cặp vú căng rắn như hai quả bóng, nàng phải sang hàng xóm cho trẻ bú rình. Có khi thừa thãi quá, nàng phải vắt bớt vào cái chén, đem đổ xuống ao. Nàng không dám đổ xuống đất, sợ cạn sữa. Vì thế mà đứa bé vừa đặt mồm bú, sữa đã tràn ra hai bên mép.

Vài phút sau, đứa bé lim dim ngủ, mồm vẫn ngậm lấy đầu vú, cặp môi nhỏ xíu thỉnh thoảng mấp máy và chân tay khẽ cựa cạy. Nàng sợ nó giật mình, ôm chặt vào lòng, rồi khi nó đã ngủ say, nàng hết sức gượng nhẹ, đặt mình xuống giường, mồm se sẽ ru.

Lúc này đứa bé không còn là đứa gái rẻ rúng nữa. Nó là hòn ngọc của nàng, là nguồn sống của nàng, là một cái gì thân mật, quý báu ở trong người nàng. Giá nàng được luôn luôn ôm ấp lấy nó. Nhưng không thể được. Nàng còn phải trông nom săn sóc mọi việc. Nhất là chiếc khung cửi. Nàng động rời nó lúc nào là thiệt cho nhà nàng lúc ấy. Nó là một tay giúp việc rất trung thành rất đắc lực. Vắng nó, cuộc sống của cả gia đình nàng sẽ một ngày một khó khăn. Vắng nó, công nợ sẽ một ngày một đẻ dần, rồi một ngày kia làng nước sẽ có dịp bàn tán với nhau rằng nhà nàng bắt đầu sa sút. Chiếc khung cửi quan hệ như thế mà nàng cũng không luôn tay với nó được. Tâm trí nàng để cả vào đứa bé như ngày còn nhỏ nàng để ý đến đứa bé của nàng làm bằng cái gối mây. Chốc chốc nàng lại bỏ việc, vào buồng ngắm nghía con, hoặc cho con bú, hoặc thay tã thay lót cho con. Nàng không muốn nhường ai công việc ấy, cả mẹ chồng nàng.

Đứa bé lớn như thổi, bụ sữa, mũm mĩm như hòn bột, thơm như mùi gạo nếp. Hàng xóm họ đương ai đến cũng tranh lấy bế để hôn hít.

Mẹ chồng nàng thấy thế cũng khuây khỏa dần và vui sống đợi đứa cháu sau.

Chồng nàng không sợ như trước nữa. Mỗi khi đi làm hay đi đâu về, hắn vồ lấy đứa trẻ ở lòng mẹ, hôn hít, thổi mạnh vào rốn cho nó cười sằng sặc, rồi bế đi khắp nhà trên nhà dưới hay nằm võng vừa đưa bồng vừa hát nghêu ngao. Hắn bế vụng quá, nàng phải sửa lại xống áo cho con khỏi xốc xếch và trách chồng bế như bế con hàng xóm. Có khi nàng giữ lấy mép võng sẽ đưa và cúi xuống, đợt giọng ra nói chuyện với con. Cứ bắt đầu mỗi câu, nàng lại uốn lưỡi đập xuống kêu như tiếng mõ, tiếng “âu” kéo dài nối liền sau.

Đứa trẻ nằm ngửa dềnh trên bụng bố, hai chân co lên, hai tay cà cuộng nắm lấy ngón chân. Cái mồm nhỏ xíu chúm chím cười.