uốt thời gian còn lại của bữa ăn, bà chỉ ăn những thứ trên đĩa của mình và khi những người khác đi vào phòng khách uống cafe, bà thấy đã đến lúc ra về. Ba ra về mà không tìm gặp Alana để chào. Bà tự nhủ sáng mai sẽ gọi điện nói cho bạn biết

Nhưng bà không gọi. Alana gọi đến bà tại văn phòng. Hôm ấy thứ 7, nhưng Sasha vẫn đến làm việc tại phòng triển lãm. Bà không muốn đến nhà ở Southampton nữa. Bà thích đến đấy với Arthur, bây giờ bà không đến đấy một mình được

- Chuyện gì xảy ra thế? – Alana hỏi, giọng than vãn – Anh ta rất dễ thương mà, và ảnh thích chị. Ảnh nói chị rất tuyệt vời! – Sasha nghe thế, lòng cảm thấy buồn thêm

- Ông ấy rất tốt. Nhưng tôi không muốn cặp bồ, Alana à. Tôi cỉ muốn đến ăn tối thôi

- Chị không thể sống cô độc suốt đời, Sasha à, không chóng thì chày chị cũng hòa nhập vào cuộc sống. Chị còn trẻ. Và trong xã hội bây giờ có rất ít người tốt. Ông này là người tốt – Hay ít ra đấy là ý nghĩ của Alana. Và trong năm qua, bà ta đã phải công nhận rằng nhận xét về con người của bà ta có nhiều sai sót

- Tôi không muốn người tốt – Sasha buồn bã đáp. Bà thích bạn, nhưng bà không thích nếp sống hiện nay của bà ta. Từ ngày trở thành góa phụ, bà ta mất hết sự cảm nhận đúng đắn và không còn tư cách cao quý nữa. Sasha nghĩ rằng không phải tất cả góa phụ đều giống bà ta. Alana lại còn gặp phải cảnh khó khăn về tiền bạc, nên bà ta rất muốn có chồng để giải quyết vấn đề này. Trước khi Arthur chết, có lần ông đã nói rói rằng: đàn ông họ đánh hơi rất tài. Arthur đã gọi hơi này là: Hơi Nước Kinh hoàng. Hơi này không phải là hơi nước hoa mà đàn ông thích

- Chị muốn Arthur – Alana nói, xát muối vào vết thương của bà – Tốt, nếu chị muốn biết sự thật, tôi xin nói thật là tôi muốn toby. Nhưng họ mất rồi, Sasha à. Họ không trở về nữa, còn chúng ta phải sống ở đây mà không có họ. Chúng ta phải biến tình thế xấu thành tốt, với mọi cách mà chúng ta có thể làm được

- Tôi không sẵn sàng để làm việc ấy – Sasha đáp, giọng nhu hòa. Bà không nói với bạn bà là bà cảm thấy điên khùng khi làm như thế hay bà rất bối rối khi làm theo lời bạn – Có lẽ tôi ở nhà một mình là đắc sách nhất. Tôi không nghĩ đến chuyện hẹn hò với ai hết

- Sasha, chị 48 tuổi, còn tôi 53. Chúng ta đều còn trẻ, không thể sống một mình mãi mãi – Khi Sasha lấy Arthur, bà cảm thấy trẻ. Nhưng từ ngày ông mất, bà cảm thấy già

- Tôi không biết, Alana. Tôi không biết phải trả lời chị như thế nào. Tôi chỉ biết một điều là bây giơtồi thà chết còn hơn hẹn hò gặp đàn ông – Bà thành thật với bạn như mọi khi

- Chị hãy kiên nhẫn. Hãy cho các ông cơ may, không chóng thì chày, thế nào chị cũng tìm ra được người chị muốn – Căn cứ vào nhận xét của Alana về những người đàn ông mà Alana đã đi chơi trong năm qua, ngoài người đang cặp bồ với bà ta thì không có người nào trong đó khiến các phụ nữ đứng đắn muốn giao du thân mật. Có lẽ họ hẹn hò gặp nhau vì tiền thì có. Alana quan niệm cuộc sống khác hẳn Sasha. Với Sasha, bà chỉ cố làm sao để vượt qua được cái chết của Arthur – Trong vài tháng thôi là chị sẽ cảm thấy khác ngay, đợi cho đến hết năm đầu. Rồi khi ấy chị sẽ sẵn sàng

- Tôi chắc là không. Tôi có con, có các phòng triển lãm và các họa sĩ – Nhưng bà không có Arthur, ngoài các con ra, không có gì làm cho bà vui hết. Bây giờ bà không tài nào tập trung vào công việc được. Việc bà cần làm là đi ra khỏi nhà ở New York, hay là nhà ở Paris. Nhưng không có gì làm cho bà vui

- Thế không đủ đâu, chắc chị biết rồi – Alana trách

- Đối với tôi thế có vẻ là đủ

- Còn đối với tôi thì không đủ – Alana khẳng định. Tôi muốn tìm một người dễ thương để lấy chồng – Nếu không có người dễ thương, thì người giàu sang cũng được. Sasha không quan tâm đến cả 2 hạng người – Chị hãy ráng thêm 6 tháng nữa, rồi chị sẽ đi chơi để tìm người vừa ý

- Lạy Chúa, tôi tin chắc không phải thế – Sasha cau có đáp. Bà nghĩ làm thế sẽ khiến cho bà càng cảm thấy chán hơn

- Rồi chúng ta sẽ thấy – Alana nói, như thể bà ta biết rõ tình đời. Nhưng có một điều chắc chắn là thời đại bây giờ rất khó tìm ra được người mình ưng ý, cả đàn ông ly dị vợ hay góa vợ. Alana nói rằng bà ta nghe tất cả bạn bè mình đều nói như thế. Chính Sasha cũng nghĩ thế, nhưng không phải bà lo sợ

Tuần sau, bà quay về Paris, và lần này bà lại ở lại đây 2 tuần. Đây là lần đầu tiên trong nhiều tháng, bà đi thăm các họa sĩ trong nhiều thành phố ở châu Âu: Brussels, Amsterdam, Munich. Và khi trên đường về, bà đã ghé lại London thăm con trai. Anh đã lấy lại tinh thần, sáng tá một số tác phẩm có giá trị. Bà đã xem, các tác phẩm này gây cho bà ấn tượng rất mạnh. Bà đã cho anh tên của một phòng triển lãm mà bà nghĩ anh nên đến để xin trưng bày, và anh rất mừng. Anh không muốn trưng bày tranh ở Suvery. Anh nghĩ làm vậy sẽ sặc mùi quyền thế, cho nên anh muốn trưng bày tác phẩm của mình ở nơi khác

Trong nhữn tháng vừa qua, Xavier lại nói đến ông bạn Liam Allison với bà nhiều lần. Anh nhất quyết cho rằng Liam là một họa sĩ đại tài, anh chưa thấy ai như thế, nên anh muốn bà xem những tác phẩm của anh ta

- Mẹ rất sung sướng được xem tác phẩm của anh ta, nhưng trước hết, mẹ muốn anh ấy gửi phim đèn chiếu co mẹ xem đã – Bà không muốn mất thì giờ, và việc xem phim đẻn chiếu cũng phải mất thì giờ dùng đèn chiếu để chiếu tác phẩm lên màn hình. Nhưng mặc dù bà đã nhiều lần nói với Xavier như thế, bạn anh vẫn không gởi phim đến cho bà. Xavier nói rằng anh ta rụt rè. Đối với người họa sĩ trẻ, thái độ rụt rè không phải là chuyện bất thường, ngay cả những họa sĩ lớn tuổi cũng còn rụt rè. Nhưng theo những chuyện mà Xavier kể cho bà nghe, thì thái độ của anh ta có vẻ ra sao đấy chứ không phải rụt rè. Mỗi lần Xavier mất bình tĩnh hay xử sự không đúng đắn, đi dự một buổi tiệc cuồng loạn, hay làm cái gì quái đản hay vô trách nhiệm thì lạ thay là hình như đều có mặt Liam ở đấy với anh. Mới đây nhất, họ vừa đi ăn trưa vào một Chúa nhật nhàn rỗi, uống rượu vang quá nhiều, sau đó đi taxi đến phi trường, bay sang Marrakech chơi 4 ngày. Xavier nói rằng chưa bao giờ anh được vui như thế. Khi về, anh mới gọi cho mẹ. Bà lo lắng sau khi anh không trả lời bà suốt gần một tuần.

Khi anh xuất hiện lại và nói cho bà biết anh đã đi đâu, bà nói:

- Mẹ đoán chắc có anh chàng Liam cá biệt ấy tham gia với con trong việc này – Bây giờ bà có thể tiên đoán được. Mỗi lần Xavier làm chuyện gì bất thường hay là hơi khùng một chút, là thế nào khi kể lại cho bà nghe, anh cũng nói có Liam cùng tham dự – Chắc anh ta điên rồi. Vợ anh ta hẳn là một thánh nhân

- Chị ấy rất tốt – Xavier đáp, giọng vui vẻ – Nhưng nhiều lúc chị ấy cũng hơi ngán ngẩm. Chị ấy làm việc, chị mong anh ấy để mắt chăm sóc con cái

- Có lẽ chị ta phải làm việc để nuôi chồng con – Sasha nói với vẻ biết rõ tình hình. Bà biết nhiều họa sĩ như anh, nhưng không ai quá ham chơi hay là thiếu trách nhiệm với gia đình như thế – Nếu mẹ là chị ấy, me sẽ không tha thứ cho anh ta

- Con nghĩ chị ấy đã dọa như thế nhiều lần rồi. Con không tin chuyến đi chơi ở Morocco là cao điểm trong hôn nhân của họ

- Thảo nào. Anh ta có vẻ như những đứa trẻ mà mẹ đã cấm con chơi hồi con còn nhỏ, vì chúng thường làm cho con lâm vào cảnh bối rối. Thế nào cũng có ngày anh ta mắc vào chuyện rắc rối cho xem

- Anh ấy không đê tiện, không làm việc gì nguy hiểm. Ảnh chỉ hamvui thôi, và rất ghét bị ai nói phải làm thế này, phải làm thế nọ. Con nghĩ anh ấy đã sống theo nguyên tắc của mình. Ảnh không thích sống gò mình theo lối sống của người khác. Ảnh thích tự do

- Rõ ràng như thế. Mẹ không thể đợi để gặp anh ta – Sasha nói, giọng có vẻ ân hận. Thực ra, bà mong sao bà không ưa tác phẩm của anh ta, nếu có gởi phim đèn chiếu đến. Nghe chuyện anh ta, bà không muốn xem tác phẩm của anh ấy. Nhưng thỉnh thoảng những người có cá tính cá biệt lại rất có tài. Theo Sasha thì những họa sĩ cá biệt như Liam cần phải được đưa vào nề nếp, phải được nghiêm khắc cảnh cáo, phải bị bắt buộc tuân thủ theo khuôn phép, nếu không hẹo sẽ không chịu làm việc. Nhưng Xavier nói rằng Liam cần cù, siêng năng sáng tác. Anh ta chỉ có tội là vô trách niệm về mọi việc thôi. Và Xavier vẫn cương quyết muốn giới thiệu anh với mẹ mình. Anh tin rằng Suvery là phòng triển lãam hoàn hảo cho bạn mình. Nhưng Xavier không thể nào làm cho 2 người gặp nhau, không thể làm cho Sasha bằng lòng gặp bạn anh

Sasha ở lại New York suốt cả tháng 6, nhưng không bao giờ đến gần ngôi nhà ở Hampton. Bà không thể đến được, bà nói Tatianna hãy dùng ngôi nhà ấy. Thậm chí Sasha không muốn thấy lại ngôi nhà. Đến tháng 8, bà đi St. Tropez 2 tuần để thăm bạn. Bà cảm thấy bạn bè xa cách lạ lùng, và thấy mình lạc lõng. Thời gian còn lại trong tháng, bà ở tại ngôi nhà ở Paris, cảm thấy mình như một hòn bi trong thùng đựng giày. Cuộc sống không có Arthur, bà cảm thấy mình quá nhỏ nhoi trong cuộc đời như giày không vừa chân. Chưa bao giờ bà cảm thấy mình nhỏ nhoi trong cuộc đời như thế này. Ngay cả khi bố mất, bà có Arthur bên cạnh thường xuyên để làm cho bà bớt đau khổ. Bây giờ bà không có ai hết, ngoài những kỷ niệm về ông và thỉnh thoảng có các con về thăm

Vào cuối tháng 8, bà trở về New York, và cuối cùng bà thu hết can đảm để đến ngôi nhà ở Southampton vào ngày cuối tuần trong dịp Lễ Lao động. Gần một năm trời, bây giờ mới là lần đầu tiên bà quay trở lại đây, và phần nào bà cảm thấy thoải mái. Bà như thể tìm lại được cái gì đấy của ông, cái gì đấy mà bà đau đớn để mất đi. Cái tủ đựng đầy đồ đạc của ông, và khi bà nhìn cái giường của họ, bà nhớ cảnh bà thấy ông lần cuối cùng. Bà nhớ buổi sáng bà ra đi, ông đã thì thào nói ông yêu bà, bà hôn ông và ông ngủ lại. Khắp nơi trong nhà đều có những kỷ niệm về ông, bà trải qua hàng giờ nghĩ đến ông và đi trên bãi biển. Nhưng chính ở đây, cuối cùng, bà thấy vết thương lòng bắt đầu hàn gắn

Sau ngày Lễ Lao động, bà quay lại phòng triển lãm với sắc mặt khá hơn. Đã gần một tháng nay, bà luôn nghĩ đến một việc. Bà chưa quyết định. Đấy là việc mà bà đã bàn với Arthur. Và bây giờ bà muốn thực hiện ý định này nhiều hơn trước. Bà muốn về nhà. Ở tại New York mà không có Arthur rất khó khăn cho bà

Qua tháng 9, bà tổ chức một buổi khai trương triển lãm tranh cho một họa sĩ mới, và tổ chức một buổi trưng bày riêng một mình cho một họa sĩ khác. Bà tổ chức quản lý tất cả các buổi trưng bày của họ,chọn tác phẩm để treo, chọn chỗ treo, chọn các tác phẩm tương phản tách ra, gíp những tác phẩm hài hòa lại với nhau để làm tăng thêm vẻ đẹp của tác phẩm. Bà có cái tài thiên phú trong việc này và bà luôn luôn thích. Bà cũng gặp nhiều khách hàng cũ quen thuộc, ngồi vào ghế hội đồng quản trị tại viện bảo tàng, và kế hoạch áp dụng vào ngày giỗ đầu của Arthur, đánh dấu một năm sau ngày chết của chồng. Xavier hứa sẽ bay về dự lễ này. Như đã được đoán trước, lễ giỗ làm cho mọi người buồn rầu. Đến dự lễ gồm những người hợp tác với ông, các con bà, và bạn bè thân thiết của họ. Bạn bè của họ rất buồn khi thấy bà có vẻ nghiêm trang và bất hạnh. Khi họ rời khỏi nhà thờ, thật khó mà tin thời gian đã một năm qua

Đêm đó, sau ngày lễ giỗ, Tatianna nói với bà rằng cô sẽ thôi việc, sẽ đi du lịch sang Ấn Độ với bạn nhiều tháng. Cô muốn chụp một số ảnh, và khi về, cô sẽ xin làm việc cho một tạp chí. Cô hứa sẽ về vào lễ Giáng sinh. Cô đã 23 tuổi, cô nói rằng cô muốn giang cánh tung bay. Nghe con nói, Sasha hơi lo sợ, nhưng bà biết bà không thể ngăn con mà phải để cho cô được tự do. Rồi bà nói cho các con biết kế hoạch sắp đến của mình. Bà đã quyết định dọn về lại Paris, điều hành phòng triển lãm ở đấy, đảo lộn việc đi về giữa 2 nơi mà bà đã làm suốt 13 năm nay. Từ khi Arthur chết, bà chỉ muốn trở về với gốc rễ của mình. Và khi Tatianna đã đi rồi, ít ra sống ở Paris, bà sẽ được gần với Xavier hơn. Khi nghe mẹ quyết định như thế, Tatianna rất sững sốt, nhưng Xavier thì hài lòng

- Con nghĩ như thế sẽ rất hay cho mẹ – Anh hòa nhã nói. Anh lo cho bà cả năm. Trong năm vừa qua, anh thấy khi nào ở tại Paris bà cũng có vẻ sung sướng hơn, nên có lẽ bây giờ đến Paris chắc bà sẽ được hạnh phúc. Trong năm qua bà rất khổ sở

- Mẹ sẽ bán nhà à? – Tatianna hỏi, vẻ lo lắng. Cô không còn ở đây nữa, nhưng cô không muốn bán nhà. Cô không biết ý định về hưu của bố, và không biết câu chuyện giữa bố và mẹ về việc bán nhà để mua cái khác nhỏ hơn

- Chưa bán. Khi mẹ ở đây, mẹ phải để ngôi nhà này mà dùng chứ – Tatianna mừng thàm. Thực ra thì việc chuyển đến Paris đối với Sasha chỉ thay đổi một ít thôi. Thay vì ở tại Paris một hay 2 tuần thì bà sẽ ở 3 tuần, và ở tại New York một tuần, hay nhiều hơn nếu cần. Bà đóng đô ở cả 2 thành phố lớn, và đã sống như thế suốt 13 năm. Các quản lý ở cả 2 phòng triển lãm đều được huấn luyện rất hoàn hảo để làm những việc mà bà muốn, và họ luôn luôn liên lạc với bà mỗi khi bà đi đâu. Công việc rất thuận lợi cho bà

Sasha đợi đến tháng 11 mới dọn sang Paris. Tháng 10 thường là tháng có nhiều sinh hoạt hội họa ở New York. Bà phải đi dự họp hội đồng quản trị, phải tổ chức các buổi trưng bày hội họa, và trước khi về lại Paris để sông nhiều thời gian hơn, bà muốn đi thăm một số bạn bè ở New York. Có nhiều người bà không hề gặp từ gần một năm này. Bà phải có một bữa tiệc nhỏ để đãi Alana. Bà này đã đính hôn, có vẻ rất sung sướng. Bà ta đã lấy người đàn ông bà ta đã giới thiệu với Sasha vào tháng 6 vừa qua, và cả 2 đều có vẻ ưng ý nhau. Và như mọi khi, Alana không quên hỏi bà đã sẵn sàng đi chơi với bồ chưa. Mỗi lần 2 người nói chuyện là bà ta hỏi Sasha như thế. Khiến cho Sasha ngán ngẩm

- Chưa – Sasha cười thanh thản rồi nói sang chuyện khác. Không bao giờ, bà tự nhủ. Trước khi đi, bà nghĩ cuối tuần ở Hampton và ăn Lễ Tạ ơn với bạn bè. Sashacảm thấy ăn Lễ Tạ ơn tại nhà người khác thoải mái hơn. Như thế ít cô đơn và đau đớn hơn. Năm ngoái ăn lễ tại nhà, Arthur mới mất, mấy mẹ con rất buồn. Năm nay thì đỡ hơn nhiều. Và bà ngạc nhiên khi gặp người bạn cũ tại bữa tiệc bà đến dự. Khi ấy bà mới biết người bạn lập gia đình đã 34 năm, nay vừa mới ly dị vợ. Ông ta cùng tuổi với Arthur, đã nhiều năm nay họ không gặp ông ta. Trong bữa ăn, ông ta kín đáo nói cho Sasha biết rằng vợ ông đã trở nên nghiện rượu, mắc bệnh tâm thần nặng suốt 20 năm cuối cùng của cuộc hôn nhân của họ. Ông ta buồn, nhưng sung sướng vì đã ly dị được, và tỏ ý buồn khi nghe Sasha chuyển đi. Họ đã nói chuyện vui vẻ trong bữa ăn, Sasha thấy bà chủ nhà nhìn họ tràn trề hy vọng. Ba ta hy vọng rằng công lao bà mời 2 người đến dự tiệc sẽ có kết quả khả quan. Ở tại bữa tiệc này, chỉ có 2 người là độc thân mà thôi. Và ngày hôm sau, Sasha sửng sốt khi nghe ông ta gọi điện đến. Ông ta gọi cho bà khi bà đang thu xếp đồ đạc vào va – li để đi Paris. Bà sẽ đi vào ngày hôm sau.

- Tôi phân vân không biết bà có thích đi ăn tối với tôi không? – Ông ta nói, giọng ngần ngại, có phần lúng túng. Ông ta rất thích bà và Arthur, và giống như Sasha, từ nhiều năm rồi, ông ta không hẹn hò đi chơi với ai hết. Ông ta có vẻ lo lắng và không tin tưởng khi mời bà

- Tôi thích chứ – Bà trả lời với vẻ tự nhiên. Bà nghĩ bà sắp ra đi, nên việc này không thành vấn đề, vả lại bà cũng không muốn. Theo bà thì họ chỉ là bạn cũ, không có gì hơn – Nhưng ngày mai tôi sẽ đi Paris, tôi về lại chốn cũ – Bà trả lời với giọng thoải mái. Bà nghĩ là bà đã quyết định rất đúng đắn. Ngay cả các con bà cũng bằng lòng

- Tôi rất buồn khi nghe tin này. Tôi hy vọng thỉnh thoảng được mời bà đi xem ciné hay đi ăn tối – Ông ta sung sướng được gặp bà lại. Và nếu Sasha bằng lòng nối lại sợi dây thân ái, thì quả là điều rất quý báu cho ông ta. Ông ta là người dễ thương. Ông chỉ không phải Arthur thôi, và bà không quan tâm đến việc tiếp xúc, quan hệ với bất cứ người nào

- Hàng tháng tôi sẽ quay về đây vài ngày. Thỉnh thoảng mời ông đến tham dự những bủôi khai mạc các cuộc triển lãm của chúng tôi – Bà thản nhiên nói, và ông hứa sẽ đến

- Nếu tôi đến Paris tôi sẽ gọi cho bà. Thỉnh thoảng tôi có công việc ở đấy – Nhưng ông ta đang tìm người nào có thể đến thăm dễ dàng và có tình cảm cởi mở hơn. Bà nghĩ chắc không bao giờ nghe tin của ông ta nữa. Bà không quan tâm đến chuyện này. Ông ta chúc bà may mắn, rồi sáng hôm sau, bà đi taxi ra phi trường. Đên 9 giờ tối thì bà đã ở trên không, và nửa giờ sau bà ngủ say. Khi bà ra đi, trời ở New York hanh nắng, và khi đến Paris thì trời lạnh ngắt, mưa như trút. Thỉnh thoảng bà quên cảnh mùa đông ủ dột ở Paris. Nhưng bà lại sung sướng khi quay về đây. Đêm đó bà ngủ trên giường ở nhà mình tại Paris, trong tiếng mưa rơi rả rích

Khi bà thức dậy vào sáng Chúa Nhật, sương mù thấp gần chạm nóc nhà. Trời lạnh, xám xịt, và ngôi nhà ẩm ướt. Và đêm đó khi bà vào giường, mặc dù có đắp đủ chăn ấm nệm êm, nhưng bà cảm thấy lạnh thấu xương. Bỗng nhiên bà nhớ ngôi nhà ấm cúng, dễ chịu ở New York. Bà cố ngủ, lòng thấy rằng bây giờ bất kỳ bà đi đến đâu thì sự khốn khổ vẫn theo bà đến đấy. Việc bà ở thành phố nào, hay nằm ngủ trên giường nào không thành vấn đề. Bất cứ bà ở đâu, ở nước nào hay ở thành phố nào, thì giường cũng trống trải, bà chỉ ngủ một mình thôi

Vào tháng 12, cuộc sống của Sasha ở Paris rất bận rộn. Phòng triển lãm làm ăn được phát đạt. Bà gặp nhiều khách hàng quan trọng nhất, những người này muốn mua nhiều tác phẩm có giá trị, hay bán một phần bộ sưu tập của họ trước khi năm hết tết đến

Và hầu như ngày nào bà cũng nói chuyện với Xavier ở London. Bà đã thu xếp để trướt băng một bủôi với con. Họ sẽ đi St. Morizt ngày hôm sau lễ Giáng sinh. Bà cũng có nhiều khách hàng quan trọng ở đấy

Ở Paris, cuộc sống ngoài xã hội của bà thường trang trọng hơn ở New York nhiều. Khách hàng của bà ở New York giàu có nhưng thường thường bình dị hơn, và với thời gian nhiều người đã trở thành bạn bè của bà. Ở đấy, những người bà thích đều rất vui vẻ và đủ giai cấp, đủ nghề nghiệp. Còn Paris, khách hàng đều xuất phát từ gia cấp cao sang trong xã hội, giai cấp điển hình của châu Âu. Khách hàng chủ yếu của bà tại Paris là giai cấp quý tộc, thường có tước hiệu, có quá khứ vẻ vang, có tiền của, đã truyền lại từ nhiều thế hệ, như dòng họ Rothschilds, và những dòng họ khác, những dòng họ này tiêu tiền như nước. Nhiều người trong số này cũng là bạn của bà. Những buổi tiệc mà bà được mời đều là những nơi dành cho người ta chưng diện, khoe khoang hơn những buổi tiệc mà bà đi dự ở New York, kể cả bây giờ cũng như khi Arthur còn sống. Và ở đây, bà rất khó từ chối những lời mời, vì nhiều người mời bà thường mua của bà nhiều tác phẩm rất đắt giá. Bà cảm thấy bắt buộc phải đi, bà phàn nàn với Xavier, và anh nói rằng việc nàysẽ làm cho bà vui. Nhưng ngay vào tuổi bà, bà vẫn là người còn rất trẻ ở trong những phòng tiệc, cho nên việc đi dự tiệc thường làm cho bà ngán ngẩm. Nhưng vì công việc làm ăn, nên bà phải đi. Và khi về nhà rồi, bà mới cảm thấy sung sướng

Khoảng giữa tháng 12, vào một hôm bà đang bù đầu làm việc trong văn phòng, thì cô thư ký báo cho bà biết có khách hàng đến thăm bà. Bà đã gặp ông ta trong buổi tiệc vào tối hôm trước. Ông ta muốn mua một tác phẩm của Flemish, bà rất sung sướng khi thấy ông đến để nói tiếp về chuyện này. Bà liền ra tiếp ông ta, chỉ cho ông nhiều búc tranh mà ông cò vẻ thích

Trong suốt cuộc thăm viếng kéo dài 2 tiếng rưỡi đồng hồ, ngoài Sasha, mọi người đều thấy ông ta cũng thích cả bà chủ phòng triển lãm. Ông ta mời bà ngày mai đi ăn tối ở Alain Ducasse để kết thúc việc mua bán với bà. Đây là nhà hàng đẹp nhất ở Paris, và bà nghĩ bữa ăn sẽ kéo dài từ 3 đến 4 giờ, khiến cho bà cảm thấy tẻ nhạt, chán nản. Nhưng bà thấy đây là cơ hội để cho bà kết thúc món hàng bán ra với trị giá một triệu đô – la. Bây giờ bà chỉ còn nghĩ đến công việc thôi, ngoại trừ những lúc bà gọi cho Tatianna hay Xavier

Khi bà nói cho Xavier biết về bữa ăn tối mà bà sẽ đi vào hôm sau, anh đã trêu bà:

- Mẹ à, có lẽ ông ta quan tâm đến mẹ hơn bức tranh đấy

- Đừng nói tầm bậy! – Bà nghĩ, bố mẹ thường đi ăn với khách hàng luôn. Mà chẳng có ai chạy theo bố bà hết. Nhưng bà biết su khi mẹ bà mất, có một số đàn bà đã chạy theo ông. Nhưng bà không thấy bố bà có tình ý với ai hết. Giống như bà, ông trung thành với vợ cho đến hết đời. Bà không bao giờ bàn với bố về chuyện này. Nếu có người đàn bà nào đi vào đời bố, thì bố cũng đã giữ hết sức bí mật, nhưng bà không tin có chuyện này

- Chuyện này không khó nói, mẹ à – Xavier đáp, giọng vui vẻ. Cả 2 con không ai muốn mẹ họ sống đơn côi – Mẹ đẹp và còn trẻ

- Mẹ không trẻ đâu. Mẹ đã 48 tuổi rồi

- Nhưng con thấy mẹ vẫn còn trẻ. Con có người bạn cặp bồ đi chơi với người đàn bà lớn hơn mẹ

- Thế thì tởm quá. Làm thế tức là gạ gẫm trẻ con về mặt tình dục – Bà đáp rồi cười với anh. Nghĩ đến chuyện yêu đàn ông trẻ hơn mình, khiến bà cảm thấy rất kỳ cục.

- Chắc mẹ không nói thế nếu đàn ông bằng tuổi mẹ mà cặp bồ với đàn bà trẻ hơn

- Chuyện này khác nhau – Bà đáp, và lần này Xavier cười bà

- Không, không khác gì hết. Chỉ vì mẹ quen thấy thế thôi. Nếu đàn bà đi chơi với đàn ông trẻ hơn mình thì cũng là chuyện bình thường thôi

- Con phải con nói rằng người tình mới đây của con gấp đôi tuổi con không? Nếu thế thì mẹ không chấp nhận – Với Xavier, tuổi tác chẳng quan trọng. Trong tình yêu, tuổi tác chỉ là vấn đề nhỏ

- Không, con chưa gặp trường hợp như thế, nhưng nếu con gặp người đàn bà nào lớn tuổi hơn con mà con thích muốn cặp bồ đi chơi, con sẽ đi liền. Mẹ đừng quá câu nệ, mẹ à – Bà thường không câu nệ. Thực vậy, anh rất thích tinh thần cởi mở của mẹ anh. Bà có tinh thần "rất Pháp" trong các vấn đề này, không bao giờ buồn lo trong việc yêu đương của anh. Khi anh đi học và có bạn ở New York, bà có tinh thần rất phóng khoáng hơn nhiều bà mẹ khác. Bà thường có thói quen mua bao cao su cho anh và bạn bè của anh, để trong thẩu sành lớn ở phòng anh. Bà không hỏi han gì nhưng luôn luôn bỏ bao đầy thẩu. Bà rất thực tế về chuyện này. Về mặt này, bà có tinh thân "rất Pháp" là vậy

- Mẹ cảnh cáo cho con biết, nếu con cưới người vợ nào gấp đôi tuổi con, mẹ sẽ không đến dự đám cưới đâu, nhất là người ấy là bạn của mẹ.

- Biết đâu được, thưa mẹ. Con chỉ nghĩ là mẹ nên canh chừng cho mẹ – Anh biết bà chưa hẹn hò đi chơi với ai. Họ rất thành thật với nhau, nên nếu bà có bà thế nào cũng nói cho anh biết.

- Có lẽ mẹ nên đến thăm các trường mẫu giáo ở địa phương hay gửi số điện thoại của mẹ đến trường trung học. Nếu mẹ không tìm được ông bồ nào, mẹ có thể nhận em bé ở các trường ấy làm con nuôi – Bà cười với anh như muốn nói rằng việc bà gian díu với một cậu thanh niên nào, hay thậm chí với một người đàn ông nào trẻ hơn bà, là điều thậm vô lý và đáng tởm. Bà quen với cảnh đàn bà có chồng lớn tuổi hơn mình

- Khi nào thì mẹ tìm bạn đời, thưa mẹ? – Xavier bình tĩnh hỏi

- Mẹ không muốn – Bà đáp, giọng cương quyết, không đùa bỡn. Đấy là vấn đề bà không muốn đả động đến với anh hay bất kỳ ai

- Con biết. Nhưng hy vọng một ngày nào đó, mẹ sẽ có – Bố anh mất đã 14 tháng rồi, và hơn ai hết, anh biết bà rất cô đơn. Đêm nào bà cũng gọi điện từ nhà đến cho anh, và bất cứ khi nào bà không làm việc, anh nghe giọng bà rất buồn. Anh không thích thấy mẹ buồn khổ như thế. Tatianna đã đi Ấn Độ, ít khi tiếp xúc với mẹ hơn anh. Và anh có cảm giác mẹ anh nói năng với anh cởi mở hơn. Họ có mối ràng buộc đặc biệt thường xảy ra giữa mẹ và con trai, như bạn bè đáng tin cậy

Bà báo cho anh biết vào tuần sau bà sẽ đi New York để dự phiên họp của hội đồng quản trị, và sẽ đáp máy bay về vào hôm trước đêm Giáng sinh

Anh và Tatianna định sẽ đến Paris vào chiều của đêm trước Giáng sinh. Và ngay sau lễ Giáng sinh họ sẽ đi St. Moritz. Tát cả đều mong đợi đến ngày hôm ấy. Ông khách hàng mới đầy triển vọng của bà cũng có ngôi nhà ở đấy. Bà hy vọng khi ấy bà đã bán được bức tranh rồi

Ngày hôm sau, người khách hàng đến đón bà đi ăn tối, đưa bà đến nhà hàng Alain Ducasse tại quảng trường Plaza Athénée. Bà chỉ muốn ăn ở nhà hàng Voltaire, tuy đơn giản nhưng lịch sự, nhưng đây là công việc làm ăn, bà phải đi đến đâu mà khách muốn. Rõ ràng ông khách hàng muố gây ấn tượng mạnh với bà, nhưng bà không ham thức ăn ngon, không thích nhềiu món phức tạp, mặc dù nhà hàng này nổi tiếng có nhiều sao

Như đoán trước, bữa ăn rất thịnh soạn. Họ nói chuyện rất vui vẻ, và khi Gonzagne de St. Mallory lái xe đưa bà vè nhà, việc mua bán xem như sắp hoàn tất tốt đẹp. Ông ta duyên dáng, học rộng, giàu có, là công tước, và cực kỳ hợm hĩnh. Ông ta đã lấy vợ 2 lần, có 5 người con được ông công nhận, và 3 người không được. Về vấn đề bê bối này, nước Pháp là một nước nhỏ, và Paris là thành phố nhỏ. Mọi người đều biết những chuyện tình của ông ta, các tình nhân của ông ta đều được mọi người biết đến, và cả thành phố đều nói đến những người con ngoài hôn thú của ông ta

- Tôi nghĩ là tôi cần phải treo thử bức tranh tại nhà ở St. Moritz xem sao trước khi quyết định mua hay không – Ông công tước nói với vẻ trầm ngâm, khi ông lái xe chở bà về trong chiếc Ferrari của mình. Xe ông là vật hiếm lạ ở thành phố Paris, nơi mà xe hơi lớn rất bất tiện. Sasha đi chiếc Renault nhỏ, để có thể dễ đậu, dễ lái. Bà cảm thấy không cần đi trong chiếc xe đắt tiền ở Paris, hay bất cứ ở đâu – Có lẽ bà nên đến xem thử cho tôi biết ý kiến – Ông ta nói khi dừng xe trước mặt Hotel particulier, tòa nhà dùng làm phòng triển lam và nhà ở của bà

- Việc này dễ thôi – Bà vui vẻ đáp – Chúng tôi đưa bức tranh tới St. Moritz cho ông, và tôi sẽ ở lại đấy với các con tôi trong vòng 2 tuần – Ông ta nghe nói liền có vẻ phật ý

- Tôi muốn bà ở lại với tôi thôi. Có lẽ để khi khác rồi bà hãy đem các con đến – Theo ông ta thì không cần đến các con bà. Bà không bằng lòng

- Thế thì không được đâu – Sasha đáp, nhìn thẳng vào mắt ông ta – Chúng tôi đã có kế hoạch đi nghỉ ở đấy lâu rồi. Cho dù không bán tranh đi nữa, tôi cũng đợi ngày đi nghỉ với các con tôi – Bà muốn nói cho ông ta biết rằng, nếu ông loại các con bà ra, tức là ông đã gõ cửa nhầm nhà. Bà không có ý định nhập nhằng giữa công việc làm ăn và giải trí, nhất là đối với ông ta thì không. Ông ta đã nổi tiếng là người đàng điếm. Ông đã 54 tuổi, và mọi người đều biết ông ta là người có máu ve vãn các thiếu nữ

- Tôi nghĩ bà muốn án tranh – Gonzagnenói – Chắc bà hiểu rồi. Thưa Bà Suvery!

- Đúng thế, thưa ông công tước! Tôi bán bức tranh chứ không bán tôi. Cho dù với giá một triệu đô – la. Tôi rất sung sướng được đến xem tranh của tôi ở đấy – Bà đáp, hơi dịu dàng một chút. Nhưng mắt ông ta sáng lên. Cả 2 đều nói toạt ý nghĩ của mình ra. Ông không thích nghe những lời như thế, nhất là đàn bà vào tuổi Sasha. Theo ông ta thì việc ông ta ngủ với bà là ông đã ban cho bà một ân huệ lớn. Đối với ông ta thì bà là một người cô độc, buồn bã. Nhưng rõ ràng không cô đơn như ông nghĩ. Và không đời nào bán thân

- Thôi khỏi cần đến xem – Ông ta lạnh lùng đáp – Tôi quyết định không mua bứa tranh nữa. thực ra tôi sợ bức tranh là đồ giả mạo – Vừa nói ông ta vừa bước ra khỏi xe, đi vòng sang mở cửa xe cho bà theo đúng phép lịch sự. Bà đứng lên vỉa hè, nhìn ông ta với vẻ tức giận, thì ông ta lái xe tới sát bên bà

- Xin cảm ơn bữa ăn tối sang trọng! – Bà bình tĩnh đáp – Với tiếng tăm của ông, tôi không biết ông mua phụ nữ với giá cao như thế. Tôi cứ nghĩ người duyên dáng và thông minh như ông chắc có thể chiếm được họ mà không tốn đồng nào. Xin cám ơn đã cho tôi một buổi tối tuyệt vời! Nói xong, bà không để cho ông ta đáp trả lại lời nào, bước vội đến cánh cửa bằng đồng, dùng mật số để mỏ khóa bước vào nhà. Mấy giây sau, bà nghe tiếng xe chạy. Bà run lên vì tức giận. Lão già hoang muốn mua bà cùng với bức tranh, lão nghĩ rằng bà quá muốn bán được hàng nên cũng bằng lòng ngủ với lão. Thật quá coi thường bà. Khi Arthur còn sống, không ai dám đối xử với bà như thế. một lát sau, khi bà gọi Xavier để nói cho anh nghe chuyện này, bà vẫn còn run

Khi nghe bà kể xong câu cuối, Xavier cười khoái trá

- Mẹ tuyệt vời quá, thưa mẹ! May cho mẹ là lão không lái chiếc Ferrari tông vào mẹ khi ra về

- Mẹ tin hắn rất muốn làm thế. Hắn thật là đồ khốn nạn – Bà đáp. Anh lại cười

- Phải, con cũng tin thế. Nhưng mẹ nên tự hào mới được. Con nghe lão ta đi chơi với các cô gái còn nhỏ hơn cả Tatianna. Lão la cà chơi bời rất nhiều tại nhà hàng Annabel ở đây

- Mẹ không ngạc nhiên khi biết thế – Đấy là một hộp đêm kín đáo ở London, có nhiều người sang trọng nhất thường lui tới, và nhiều ông già cặp bồ với những cô gái còn rất trẻ. Bà và Arthur đã từng đến đấy nhiều lần. Họ là thành viên của câu lạc bộ, cũng như chủ quán rượu Harry, cả 2 nơi đều do một người làm chủ – Tại sao đàn ông vô luân như thế mà không bị trừng phạt?

- Có một số phụ nữ thích thế. Hầu hết các chủ nhân của các phòng triển lãm có lẽ đều đã ngủ với lão ta để bán được tranh

- Phải, và khi bán xong, ngày hôm sau bức tranh quay về phòng triển lãm lại – Bố bà đã cảnh báo cho bà biết những người đàn ông như thế khi bà mới bắt đầu kinh doanh việc này. Theo Sasha thì có lẽ Gonzagne de St. Mallory là ngưòi độc nhất vô nhị có tư cách tồi tệ xấu xa như thế này

Đêm đó, khi đi ngủ, bà vẫn suy nghĩ mãi về việc này. Sáng hôm sau, bà nói với người quản lý phòng triển lãm là họ không bán bức tranh cho ông công tước nữa

- Ồ, thế à? – Bernard hỏi – Tôi nghĩ tối qua bà đã đi ăn tối với ông ta kia mà

- Đúng thế. Lão công tước đó có hành vi rất tồi tệ, may cho lão là lão chưa bị ăn tát tai. Lão muốn mua tôi cùng bức tranh. Lão tưởng tôi sẽ đến ở với lão tại St. Moritz, hủy kỳ nghỉ với các con tôi

- Và bà không nhận lời? – Bernard giả vờ ngạc nhiên – Sasha, bà buôn bán lám ăn dở như thế sao? Lạy Chúa, bà hãy nghĩ lại xem, một triệu đô – la. Bà không có ý thức trách nhiệm đối với công việc làm ăn của bố bà à? – Ông ta thích trêu chọc bà. Sau 15 năm làm việc ở phòng triển lãm, họ trở thành bạn bè

- Thôi im đi, Bernard! – Bà đáp trả, rồi vào phòng làm việc. Theo Sasha, đề nghị của lão là một xúc phạm lớn đối với bà. Tuần sau bà đem chuyện này nói cho người quản lý phòng triển lãm ở New York nghe, chị ta thật sự sửng sốt

- Người Mỹ không có tư cách như thế – Karen đáp, chị cực lực bênh vực cho đồng bào mình

- Có một số cũng cư xử tệ mạt như thế. Tôi nghĩ đàn ông nước nào cũng có người vô tư cách. Tôi tin ở đây cũng có người xấu như thế. Bộ không có ai gợi ý chị nên ngủ với họ để bán được tranh hay sao? – Sasha dựa lưng ghế, cười khúc khích. Cuối cùng, vấn đề có vẻ khôi hài. Karen, người quản lý phòng triển lãm mới của bà, suy nghĩ một lát rồi lắc đầu

- Tôi nhớ không có ai hết. Có lẽ tôi không gặp trường hợp như thế này

- Và nếu gặp thì chị sẽ làm gì? – Sasha bỗng trở nên vui vẻ với chị ta

- Tôi sẽ ngủ với hắn, và trả cho hắn một triệu đô – Marcie, người phụ tá của bà nói chen vào – Tôi đã thấy hắn trên một tạp chí. Hắn đẹp lộng lẫy, Sasha à!

- Phải, đúng thế! – Sasha xác nhận, vẻ thờ ơ. Bà nghĩ người chồng quá cố của bà đẹp trai hơn nhiều. Bà không thích vẻ trau chuốt của gã công tước. Bà thích vẻ ngoài gọn gàng, sáng sủa của Arthur, trông ông giống tài tử Gary Cooper. Đàn ông như Gonzagne de St. Mallory rẻ như bèo, dù có xe Ferrari hay không. Bà biết hạng người này quá rõ

Saha ở lại New York 3 ngày. Trong thời gian này bà rất bận rộn vì thế thời gian trôi qua rất nhanh. Bà đi gặp một số họa sĩ, thăm những khách hàng quan trọng mà bà đã hứa với họ, và tham dự một buổi họp của hội đồng quản trị. 2 đêm đầu, bà ở nhà, lục xem một số đồ đạc của Arthur. Bà đã định vứt bớt một số đồ dùng của ông. Thời gian đã 14 tháng trôi qua rồi, và khi bà lấy bớt đồ của chồng, tủ của bà trống rỗng, buồn bã.Nhưng đã đến lúc phải làm như thế

Vào đêm cuối cùng, bà đi dự tiệc Giáng sinh do bạn bè mời. Đi dự tiệc trước Giáng sinh tại New York khiến bà cảm thấy buồn vui lẫn lộn. Nó khiến cho bà nhớ đến thời các con bà còn nhỏ, bà dẫn chúng đi trượt băng ở trung tâm Rockerfeller, và nhớ đến ngày Arthur còn sống, nhất là nhớ đến 2 lễ Giáng sinh trước khi ông mất. Ở đây bà cảm thấy rất đau khổ. Bà sung sướng khi gặp bạn bè, nhưng quá chán nản khi phải giải thích cho họ biết lý do bà không có người đàn ông nào đi vào đời bà. Hình như họ chỉ đợi để hỏi bà về chuyện này thôi. Làm như thể, nếu bà không gắn bó với người đàn ông nào thì bà sẽ không sống được. Việc này khiến cho bà cảm thấy cuộc sống thật kỳ dị, vì chồng bà chết, mà bây giờ bà vẫn sống cô đơn, tức là bà đã thất bại hoàn toàn. Nhìn số bạn bè có chồng cùng ra về với nhau, bà cảm thấy mình thật sự cô độc. Hôm sau, bà thấy sung sướng khi quay về Paris, lòng mừng khấp khởi vì gặp các con ở đấy

Bà nhờ người đến nấu gà tây để ăn vào đêm trước Giáng sinh, còn bà trang hoàng cây Giáng sinh,treo đồ trang trí khắp nhà. Bà vui mừng khi gặp Tatianna, vì đã 2 tháng nay 2 mẹ con không gặp nhau. Cô có vẻ khỏe mạnh, hạnh phúc và được vui vẻ thoải mái trong thời gian đi du lịch. Cô rất nôn nóng đưa cho mẹ xem ảnh cô chụp. Trong khi 2 mẹ con sắp xếpv ảnh cho thứ tự, thì Xavier nói cho em gái nghe về chuyện Gonzagne

- Mẹ cần hủy chuyến đi đến St. Moritz của chúng ta, anh mở đầu câu chuyện. Tatianna quá kinh ngạc – Mẹ định đi một mình để bán bức tranh giá một triệu đô – là cho ông công tước người Pháp

- Không có chuyện ấy, đồ ranh con – Bà đáp rồi kể cho Tatianna nghe chuyện gì xảy ra. Cô quá sửng sốt khi nghe chuyện lão công tước ở Paris chơi bời trác táng muốn ngủ với mẹ cô bằng cách dụ dỗ bà mua bức tranh một triệu đô – la

- Chuyện ghê tởm quá, mẹ nhỉ! – Tatianna đáp, cảm thấy thương mẹ. Cô nghĩ chắc mẹ cô cảm thấy vô cùng nhục nhã

- Khôn, chẳng có gì ghê tởm. Anh nghĩ là mẹ nên tự hào mới phải – Xavier nói chen vào

- Anh là đồ sô – vanh đáng tởm – Tatianna đáp, quắc mắc nhìn anh trai – Thật là một chuyện khủng khiếp cho mẹ

- Thôi được rồi, được rồi. Mẹ và em đã thắng. Anh sẽ tìm gã và đấm cho gã một trận. Gã ở đâu? – Anh quay qua hỏi mẹ, và bà cười

- Mẹ không cho con biết đâu. Con hãy để cho mẹ bỏ qua chuyện này

- Vâng, con sẽ làm theo lời mẹ. Tiện đây, con xin báo cho mẹ biết chuyện này. Liam sẽ gởi phim đèn chiếu cho mẹ xem. Anh ta đã chiếu cho con xem. Tranh rất tuyệt – Anh nói, vẻ tự hào về bạn mình

- Mẹ đang đợi để xem đây – Bà biết thỉnh thoảng Xavier có con mắt đánh giá tốt, nhưng thỉnh thoảng anh cũng lợi dụng bà để giúp bạn. Bà không biết anh đi theo hướng nào, nhưng xem tranh của bạn anh là việc nên làm. Bà đã nghe về người họa sỹ Mỹ ở tại London này lâu rồi. Nghe nhiều về những chuyện vui chơi nghịch ngợm của anh ta hơn là về tài nghệ của anh ta

- Con nghẽ thế nào mẹ cũng thích tác phẩm của anh ấy. Xavier bảo đảm với mẹ. Sasha gật đầu, không nói. Bà vẫn hy vọng bà sẽ không thích. Bà thấy anh vẫn là con người khó bảo

- Anh ta họ là gì nhỉ? – Bà thờ ơ hỏi

- Liam Allison. Ảnh xuất thân ở Vermont. Nhưng ảnh đến London từ ngày mới ra trường

- Mẹ sẽ nhớ chuyện này. Nếu mẹ thích tranh của anh ta trong phim đèn chiếu, thì lần sau đến đây mẹ sẽ gặp anh ta – Thỉnh thoảng Xavier lại nhắc với bà chuyện này, và lần này anh muốn bà quyết định dứt khoát. Bà thì sẵn sàng xem phim hình chiếu của mọi họa sĩ. Vì thế bà nổi tiếng là người cởi mở. Bà có tinh thần khám phá, và có con mắt tinh đời. Nhưng bà cũng biết rằng Liam là con ngựa không cương. Nói tóm lại, bà phải có ý kiến về tác phẩm của anh, vì bà biết Xavier đang muốn giúp đỡ bạn mình

Đêm đó họ đi dự thánh lễ tại nhà thờ lúc nửa đêm, và ngày hôm sau cùng hưởng một ngày lễ êm đềm bên nhau. Tatianna mang từ Ấn Độ về tặng mẹ chiếc váy thật đẹp và mấy đôi dép màu vàng rất dễ thương để đi cho hợp chiếc váy. Còn Xavier mua ở nhà hàng đồ cổ tại London tặng bà một chiếc vòng đeo tay bằng vàng. Chiếc vòng thuộc loại bố anh thường mau tặng Sasha, nên khi đeo vào tay, mặt bà sáng lên, và anh cảm thấy vô cùng sung sướng

Vào tối ngày Giáng sinh, khi đi ngủ bà nhìn 2 con, cười âu yếm với các con và nói

- Mẹ là người may mắn nhất trần đời – Bà nói một cách thành thật. Vì đã từ lâu, đây là lần đầu tiên bà nghĩ bà là người may mắn.