ễ ăn hỏi được tiến hành như đã định.

Từ hôm ấy, Xảo Lan không đến nhà họ Bạch và Nguyên Khải cũng không đến nhà họ Hàn nữa. Song trái lại, bố mẹ của hai người năng đi lại với nhau hơn, họ thông báo cho nhau biết tình hình gần đây của đôi trẻ. Xảo Lan càng ngày càng xinh đẹp, cặp mắt trong như nước hồ thu, lông mày mềm mại như lá liễu, lại thêm làn da mịn màng trắng nuột... Chả trách nhan sắc của nàng được truyền tụng khắp trong thành. Còn Nguyên Khải ngay từ nhỏ đã là một cậu bé xinh đẹp và khôi ngô tuấn tú, chàng cũng mỗi ngày một khôi ngô hơn. Chàng lại có đức tính ngang tàng, không chàng trai nào trong thành địch nổi. Vì thế cuộc hôn nhân của hai gia đình họ Hàn và họ Bạch trở thành giai thoại trong thành phố. Hồi ấy, đầu phố cuối ngõ đều truyền tụng một bài vè sau đây:

Đầu thành họ Hàn,

Có nàng Xảo Lan,

Cuối thành họ Bạch,

Có chàng Nguyên Khải,

Hàn Bạch một nhà

Tài tử giai nhân.

Đôi bạn trẻ tuy không gặp mặt nhau, nhưng nghe thấy bài vè ấy, nhớ lại những ngày đùa nghịch với nhau, mường tượng đến niềm hạnh phúc nay mai, họ cũng thấy mát lòng mát dạ.

Xảo Lan bắt đầu bận rộn chuẩn bị đồ cưới, thời ấy người ta quy đinh, một nàng dâu tài cán sau khi về nhà chồng phải tặng cho mỗi người trong gia đình bên đó, bất kể lớn bé, mỗi người một món vật dụng do tự tay mình làm ra. Nếu là nam giới, thì tặng túi đựng tiền hoặc quạt có tua, nếu là nữ giới, thì tặng giày vải và túi đựng hương. Nhà họ Bạch rất đông người, ngoài các bậc cô bác cha chú, còn anh chị dâu, em gái và hai đứa cháu, phải may vẽ thêu thùa ngày đêm không xuể, huống hồ thứ nào cũng tỉ mẩn từng đường kim mũi chỉ, một đôi giày vải cũng phải làm hai tháng mới xong. Xảo Lan cắm cúi thêu thùa, nắn nót từng ly từng tí, với một tình cảm âu yếm, ngọt ngào. Nàng bận rộn trong tâm trạng mừng vui, ngây ngất. Nàng nghĩ đến tương lai và tâm niệm mơ ước đến tương lai. Nàng đang mong chờ cái tương lai ấy! Song tương lai ai mà lường trước được.

Thoắt cái đã hết một năm, Xảo Lan đã bước sang tuổi mười bảy, chỉ còn một năm nữa là đến ngày cưới. Song chính vào lúc ấy, một tấm bi kịch hoàn toàn bất ngờ đã xảy ra như sét đánh ngang tai.

Lúc ấy đang là mùa hạ, không khí hầm hập như rang, đất đai khô cạn, vào một đêm như thế, dinh cơ nhà họ Bạch bỗng dưng bốc cháy dữ dội. Dinh cơ nhà này lại lớn, nhà cửa dầy đặc, lửa cháy lan rất nhanh, nhà này sang nhà kia, không có cách nào dập tắt được. Đêm ấy dân chúng toàn thành đều trông thấy ánh lửa nhà họ Bạch, đỏ rực cả một góc trời. Mọi người trong nhà họ Hàn cũng nháo nhác. Nhìn về hướng có lửa cháy, lòng dạ Xảo Lan hẫng hụt. Hàn phu nhân miễn cưỡng an ủi con gái:

- Chưa chắc là dinh cơ nhà họ Bạch, có thể là nhà hàng xóm. Làm gì có chuyện dữ đến với nhà ấy như thế.

Nói thì nói vậy, nhưng bụng vẫn lo ngay ngáy. Nhà họ Hàn sai phái cả đám gia nhân, người thì đi hỏi han, người thì đi cứu hỏa, một giờ sau, người đi hỏi tin phóng ngựa quay về, vừa thở hổn hển vừa báo:

- Cháy nhà họ Bạch! Tất cả chỉ còn là một bể lửa, chúng con cố xông vào mà không được. Hàng xóm láng giềng và cả phố cùng đổ đến, nhưng không đủ nước, sông lại ở xa, nước giếng múc rất chậm, không tài nào cứu được!

- Còn người thì sao? - Ông già họ Hàn chồm lên hỏi - Nhà cửa thì chẳng ngại, nhưng người có cứu được không?

- Trong lúc nhốn nháo hỗn loạn, con không được rõ.

- Nhanh nhanh đi hỏi xem nào! Mang theo tất cả gia đinh! Cứu người trước cái đã, hiểu chưa?

- Dạ vâng, thưa ông chủ.

Người ngựa phóng vụt đi. Xảo Lan và Hàn phu nhân tựa vào nhau, an ủi lẫn nhau, cùng lo lắng, cùng đau đớn. Suốt đêm gia đình họ Hàn không ai chợp mắt. Cả nhà đứng trên lầu, ngước mắt nhìn ánh lửa phía cuối thành. Mãi đến bình minh, ngọn lửa mới dần dần giảm xuống. Xảo Lan lo lắng như kẻ mất hồn, ước sao có được đôi cánh, bay thẳng đến nhà họ Bạch. Nhưng nàng là phận gái, lại là nàng dâu chưa về nhà chồng thì làm sao đến đấy được. Đám gia nhân được phái đi, mãi không thấy dẫn xác về. Xảo Lan lồng lộn đi lại trong phòng, nàng giậm chân, nàng thở dài và mắng nhiếc bọn gia nô vô tích sự. Nhìn con gái như thế, ông già họ Hàn càng lo lắng hơn. Thấy trời đã sáng, ông bèn đích thân cưỡi ngựa đến tận nơi hỏi thăm. Chuyến đi của ông chiếm mất ba giờ đồng hồ, mãi đến gần trưa, ông mới đưa đám gia nhân về, mặt mũi tái mét và phờ phạc. Hàn phu nhân sốt ruột chạy ra hỏi chồng:

- Thế nào hả ông?

- Toàn bộ dinh cơ đều cháy rụi. - Ông già họ Hàn đau đớn trả lời vợ.

- Còn người? - Hàn phu nhân hỏi hối hả.

- Xảo Lan, con vào phòng đi. Cha cần nói chuyện riêng với mẹ con.

Xảo Lan hãi hùng liếc nhìn cha, một dự cảm chẳng lành dâng đầy lòng nàng. Không dám hỏi thêm, nàng rút về phòng riêng, quỳ thụp xuống trước giường, cầu thần phật phù hộ và ngấm ngầm thề bồi:

- Nếu chàng chết, thì Xảo Lan này cũng chết theo chàng.

Nghe thấy vậy, cô hầu Tú Cẩm giật mình, buộc lòng phải lựa lời khuyên giải:

- Tiểu thư, dù có chuyện gì tiểu thư cũng nên nhìn xa một chút! Vả lại, tình cảnh cũng chả tệ hại đến mức ấy đâu.

Xảo Lan im lặng không nói gì, nhưng lòng nàng đã quyết. Một khi đã có chủ định trong đầu, nàng không kinh hoảng nữa mà chỉ bình tĩnh đợi mẹ vào báo tin. Lát sau, Hàn phu nhân vào phòng, mặt bà tái nhợt, mắt đẫm lệ, bà cầm cổ tay Xảo Lan:

- Xảo Lan, cha mẹ chồng con may mắn đều thoát chết, nhưng chị dâu chồng con đã chết, Nguyên Khải bị thương nặng vì xông vào cứu cháu. Cha con định đón cậu ấy về nhà ta, nhưng con là vợ chưa bước chân về nhà chồng, có nhiều điều bất tiện. Hiện giờ cả gia đình đằng ấy đã được em trai của cha chồng đón về nhà. Nguyên Khải sống chết thế nào, chúng ta chưa thể nói chắc được, nhưng cậu ấy chưa đến mệnh chết, chúng ta chỉ còn biết cầu thần phật phù hộ cho cậu ấy.

Xảo Lan gật đầu, nước mắt trào xuống má, nàng quay nhìn ra cửa sổ và ngước mặt lên trời, cảm tạ thần phật! Kết cục chàng còn sống! Chỉ cần chàng sống được ngày nào là ngày ấy nàng còn hy vọng. Chẳng may nếu chàng chết, nàng quyết chí không sống một mình. Đã quyết chí như vậy, nàng tỏ ra bình tĩnh đến kỳ lạ. Nàng chỉ cất giọng nhỏ nhẹ:

- Mẹ, lành dữ thế nào cũng phải sai người đến thăm hỏi thường xuyên.

- Con ngốc lắm, chuyện ấy mà còn phải dặn. - Hàn phu nhân thở dài đứng lên - Thôi, con cũng đi nghỉ đi, sầu não quá ốm ra đấy cũng chẳng giúp được gì cho Nguyên Khải, phải không nào?

Xảo Lan lại gật đầu. Bà mẹ thở dài một tiếng rồi đi ra.

Sau hôm đó là một chuỗi ngày kinh hoàng nối tiếp nhau, Xảo Lan ăn không biết ngon, ngủ không yên giấc, nàng hốc hác và tiều tụy rất nhiều. Gia đình họ Hàn sai người đi thăm hỏi Nguyên Khải lúc thì bảo sức khỏe chàng có sự chuyển biến tốt, lúc lại bảo xấu đi, cứ thế dai dẳng gần một tháng trời. Cuối cùng, vào một hôm, người gia nhân được sai đi quay về chạy thẳng vào phòng ông bà chủ họ Hàn. Sau một hồi bàn kín khá lâu, Hàn phu nhân khóc sưng cả mắt đi ra. Vào đến phòng Xảo Lan, bà nói qua hai hàng lệ:

- Xảo Lan, mẹ không thể giấu con, chống chọi được một tháng, cậu ấy không sống được nữa.

Xảo Lan quay mặt đi. Nàng vịn tay vào mép bàn, người chao đảo như sắp ngã. Cổ nàng tắc nghẹn, song nàng vẫn bình tĩnh nói với mẹ:

- Mẹ Ơi, con đã dự liệu trước chàng không qua được. Hay là chàng đã chết hôm có hỏa hoạn nhưng cha mẹ giấu con suốt một tháng nay?

- Xảo Lan! - Người mẹ nước mắt như mưa.

- Có phải thế không? - Xảo Lan bỗng quay người lại, trừng trừng nhìn mẹ với ánh mắt bỏng rát. - Có phải thế không? Chàng đã chết từ trước? Chết ngay hôm xảy ra hỏa hoạn, nhưng các người sợ con không chịu đựng nổi, nên cố ý nói dối con, đến bây giờ mới nói cho con biết. Có phải thế không?

- Ôi, Xảo Lan con - Hàn phu nhân ôm ghì lấy con - Đằng nào cậu ấy cũng chết rồi, con để ý chuyện chết trước chết sau làm gì, hả con?

- Cả tang lễ của chàng mình cũng không dự! - Xảo Lan lảm nhảm một mình - Nguyên Khải đã đi, ta còn sống làm gì? - Nói xong, nàng vụt mở ngăn kéo bàn, lấy ra một con dao nhọn, đâm ngay vào cổ.

Hàn phu nhân thét lên và cùng với cô hầu Tú Cẩm xông đến. Những cô hầu người ở khác nghe thấy đều chạy vào, giữ chặt Xảo Lan, cố giằng lấy con dao nhọn. Da cổ Xảo Lan đã thủng, may mà vết thương không lớn. Hàn phu nhân vừa băng bó cho con gái vừa khóc rất thảm thiết, bà bảo con:

- Xảo Lan, con hãy nghĩ đến mẹ. Năm mươi tuổi đầu chỉ sinh hạ được mình con. Con không có anh em trai, cũng không có chị em gái. Cha con và mẹ nâng con như nâng trứng, hứng như hứng hoa, tìm nơi chốn đính hôn cho con. Những tưởng chuyện nhân duyên trọn vẹn, ai ngờ cậu trai nhà họ Bạch đoản mệnh, gặp chuyện bất hạnh. Giờ con định theo cậu ấy xuống mồ, bỏ mặc cha mẹ tuổi già sức yếu cuối đời sống chết ra sao. Từ nhỏ con được học hành như con trai, nhìn xa hiểu rộng, lẽ nào con chỉ biết có nhà chồng, không nghĩ đến cha mẹ đẻ ra mình? Con chết dễ dàng, thế còn cha mẹ thì sao? Lẽ nào con để mẹ cùng chết theo con?

Những lời lẽ ấy thức tỉnh Xảo Lan, nàng nghĩ mình là con một, được cha mẹ yêu quý cưng chiều từ nhỏ. Bây giờ ông bà đều già, buồn vui không biết ngỏ cùng ai. Nếu mình phủi tay ra đi, hai ông bà biết sống thế nào? Song Nguyên Khải đã chết, con tim mình tan nát, nếu không tìm đến cái chết, những ngày còn lại sẽ ra sao? Nàng suy tính trước sau, ngay lúc ấy cũng không biết cư xử thế nào cho đúng. Thấy mẹ nước mắt ràn rụa, nàng không kìm nổi, vội ôm lấy mẹ, cũng òa khóc theo.

Sau đó rất lâu, hai mẹ con mới thôi khóc. Sau cơn khóc lóc vật vã, Xảo Lan mệt lả cả tinh thần lẫn thể xác. Hàn phu nhân để Xảo Lan nằm xuống giường, còn bà thì ngồi bên cạnh, cố công nài nỉ:

- Con ơi, hãy nghĩ đến bố mẹ và hãy hứa không làm chuyện liều lĩnh nữa! Hứa với mẹ đi! Xảo Lan!

- Ôi... me... me... - Cổ họng nàng tắc nghẹn - Con biết làm thế nào... biết làm thế nào hở mẹ?

- Trước hết, con phải nghỉ ngơi tĩnh dưỡng cho lại sức, rồi mẹ con ta sẽ bàn soạn với nhau sau.

Xảo Lan bỗng sợ hãi, kêu lên:

- Mẹ! Mẹ đừng nghĩ đến việc gả con cho người khác.

- Chuyện ấy sau này mẹ con ta sẽ tính, được không? - Hàn phu nhân trả lời hàm hồ cho qua chuyện.

Xảo Lan chồm dậy, đôi mắt đã khóc cạn nước mắt của nàng đăm đăm nhìn mẹ như thiêu đốt. Nàng nghiến răng nói với Hàn phu nhân bằng một giọng kiên quyết, rõ ràng từng tiếng:

- Mẹ, con hứa với mẹ, con sẽ không liều thân nữa. Nhưng nếu mẹ bắt con lấy người khác thì không được đâu! Trung thần không thờ hai chủ, liệt nữ không lấy hai chồng! Kiếp này Nguyên Khải và con không lấy được thì con cũng phải lấy được ma của chàng! Cha mẹ đã gả con cho nhà họ Bạch, con quyết không làm dâu nhà họ khác.

- Thôi được rồi! Thôi được rồi! Con cứ nghỉ đi đã. - Bà mẹ khuyên giải. Bà quay đi và khẽ thốt ra tiếng thở dài. Quyết không lấy người khác! Mới mười bảy tuổi đầu, trẻ trung quá, cuộc đời con ở cả phía trước. Chuyện ấy còn đủ thời gian, lúc này không thể vội vã được. Thà cứ hứa qua quýt cho xong chuyện, chỉ cần nó đừng dại dột, rồi mọi chuyện sẽ dần dần đổi khác. - Mẹ hứa với con là không gả con cho ai nữa. Thôi ngủ đi con.

Xảo Lan nằm xuống, vết đâm trên cổ đang đau buốt, nhưng vết thương trong tim nàng càng đau buốt hơn, đau buốt đến nỗi không nghĩ ngợi nói năng được nữa. Cuối cùng, nàng lịm đi trong giấc ngủ nặng nề.