gày xưa, trong làng không có hộ nào khác họ, làng cũng là làng của gia tộc, chuyện kết hôn trong nội bộ gia tộc với nhau đã khiến các thế hệ suy thoái dần dần. Những đứa bé chân tay có màng như chân vịt xuất hiện ngày càng nhiều khiến những người có ít nhiều kiến thức trong gia tộc bắt đầu lo lắng và lên tiếng cảnh báo. Đến thế hệ ông nội của ông Tứ, gia tộc mới quy định nghiêm cấm những người cùng họ lấy nhau. Cũng giống như một chính sách tiến bộ nào đó ban hành đều có mặt trái của nó, thậm chí là có thể vô nhân đạo, nhưng nói chung quy định có ý nghĩa cách mạng này đã khiến gia tộc ăn cỏ và đại tiện không thối bắt đầu hưng vượng trở lại. Nhưng có một đôi nam nữ chân taycó màng đang yêu nhau thắm thiết đã trở thành nạn nhân bi thảm của quy định này. Nếu sắp về thứ bậc trong gia tộc thì người con trai ấy là ông nội của bà ngoại tôi và người con gái lại là cô của bà ngoại tôi, vì xưng hô bất tiện nên cho phép tôi dùng ký hiệu A để gọi người con trai, B để gọi người con gái. A và B đều rất khỏe mạnh và xinh đẹp, ngoài việc những ngón chân và ngón tay có màng nối lại với nhau, những gì còn lại đều bình thường. Ngày ấy, nước màu đỏ trong đầm lầy đầy ăm ắp, sau một ngày gặt hái cao lương, họ trần truồng không mảnh vải che thân nhào xuống đầm mà bơi lội vùng vẫy. Do ngón chân, ngón tay có màng nên kỹ thuật và tốc độ bơi của hai người là khỏi chê. Trong quá trình bơi, họ dùng đôi bàn tay có màng ve vuốt nhau và sau khi say đắm trong những cái vuốt ve ấy, họ bắt đầu yêu nhau trong nước. Sau khi yêu nhau, hai người ngang nhiên về ở chung với nhau và tuyên bố với cả gia tộc rằng họ đã kết hôn. Chuyện này xảy ra vào mùa đông (có người bảo có thể thời điểm là cuối thu, nhưng chắc chắn nhất vẫn là vào mùa gặt cao lương), năm thứ hai sau khi quy định những người đồng họ không được lấy nhau đã được công bố.

Cặp uyên ương coi thường gia pháp này đã bị trừng phạt theo quy định: bị hỏa thiêu.

Trên gò đất cao cao ở phía tây đầm lầy hiện nay, mấy trăm năm trước, ông bà của chúng tôi đã dùng thân cây cao lương khô kết nên một giàn hỏa thiêu. A và B đều bị lột sạch quần áo, trên thân thể của họ được bôi một lớp mỡ bò. Bụng của B đã nhô lên rất cao, một hoặc hai thai nhi chân tay có màng có lẽ cũng biết nguy hiểm gần kề nên đạp chân dữ dội trong bụng mẹ nó. B đưa tay ôm chặt lấy bụng như muốn bảo vệ vỗ về đứa con chưa kịp chào đời.

Cả gia tộc đứng như trời trồng trước giàn hỏa thiêu, không ai dám hé răng nói một câu nào.

Đã nhá nhem tối, vầng trăng đầy đặn từ phía bên kia bờ đầm từ từ lên cao, lửa đã châm vào giàn hỏa. Trăng rất sáng, ánh trăng mùa thu lành lạnh chiếu rọi đầm lầy, biến đầm lầy thành một mặt gương bằng đồng khổng lồ, mặt mọi người cũng lấp lóa ánh sáng màu đồng. Cây cao lương đã bắt lửa nổ lép bép như tiếng rang đậu, khói bay lên mù mịt cùng vời những tàn tro. Ban đầu, ánh lửa không thể cạnh tranh độ sáng với ánh trăng, những ngọn lửa đỏ sậm rất từ tốn liếm vào những lá cây cao lương, uốn éo trông như những con rắn từ từ bò lên cao. Những chiếc lá còn chưa bị ngọn lửa liếm vào thì run rẩy. Nhưng từ trên đỉnh cao nhất của giàn hỏa đang phát ra những tiếng xào xạc rì rào, nhưng nhất định đó không phải là tiếng gió thổi hay tiếng sóng xô bờ. Lúc ấy, ông nội của ông Tứ - lúc ấy mới tám tuổi, trông thấy rõ ràng hai thân thể lõa lồ của A và B đang run rẩy dưới ánh trăng. Thực ra thì họ đã bắt đầu run từ khi đứng lên trên ấy. Ánh lửa và ánh trăng chiếu rọi khiến thân thể họ hiện ra những màu sắc bất đồng, toàn thân đầy mỡ bò của họ lấp lánh phát ra một thứ ánh sáng lạnh lẽo. Họ đang run rẩy. Ánh lửa càng lúc càng mạnh, ánh trăng càng lúc càng yếu ớt, khi tất cả những ngọn lửa nhỏ đã hòa với nhau thành một khối thì ánh trăng chỉ còn là một ảo ảnh ẩn ẩn hiện hiện trong bầu trời mênh mông. A và B đột nhiên đứng thẳng dậy, hai cơ thể khỏe mạnh và vô cùng xinh đẹp cùng phát sáng lấp lánh khiến ai nấy đều sa nước mắt. Trong một khoảng thời gian rất ngắn, đôi tình nhân nhìn nhau rất lâu, em nhìn anh, anh nhìn em rồi ôm choàng lấy nhau. Trong ngọn lứa ngất trời, họ quằn quại. Những bàn tay có màng ve vuốt nhau, bàn tay có màng của anh ve vuốt cơ thể xinh đẹp của em, bàn tay có màng của em ve vuốt thân hình cường tráng của anh, anh cắn em, em cắn anh, anh hôn em, em hôn anh... Khi họ cắn và hôn nhau, người ta nghe thấy những tiếng kêu như loài ếch đang giao hoan phát ra từ miệng hai người.

Bi kịch tình yêu oanh liệt này được xem như là một vết nhơ một chuyện tình cảm động, một tội ác vô nhân đạo, một sự chuyển biến vĩ đại, một sự sỉ nhục, một sự tiến bộ, một bước lùi ngu xuẩn..., nói chung là thiên hình vạn trạng cách nghĩ khác nhau trong lịch sử tồn tại và phát triển của gia tộc. Đó là chuyện của mấy trăm năm trước, nhưng ngọn lửa đêm trăng ấy không hề tắt, nó ẩn tàng trong tâm lý mỗi thành viên của gia tộc, nếu có cơ hội là sẵn sàng cháy bùng lên.

Đối với giàn hỏa thiêu ấy, mỗi thành viên trong gia tộc có cách kể và cách nhìn khác nhau. Ông Tứ có cách kể và cách bình luận của riêng ông, ông Cửu cũng có cách kể và cách bình luận của riêng ông. Tôi thì tin tưởng rằng, sau sự kiện trọng đại này vẫn còn có những tình tiết đầy kịch tính và thêm dầu thêm mỡ nữa. Không còn nghi ngờ gì nữa, công việc điều tra, nghiên cứu, phân tích, phê phán... đối với sự kiện này đã đặt lên vai tôi.

Đương nhiên ngọn lửa thực tế của cái đêm trăng kinh hoàng ấy đã tắt lâu lắm rồi. Những vầng trăng mới đầy đặn nõn nà vẫn đêm đêm chiếu sáng đất trời, nước trên đầm lầy vẫn cứ lấp lóa và cánh đồng vẫn chìm trong sương, A và B đã hoàn toàn biến mất trong đống tro tàn. Gió thu thổi qua, những thân cao lương chưa kịp cháy hết lại rực hồng lên một tí, một mùi thơm sực mũi ngưng tụ trên cánh đồng tĩnh lặng trong độ thâm thu.

Ánh lửa đã từng chiếu qua những gương mặt tổ tiên, ấn tượng về ánh lửa ấy đến nay vẫn còn đang chiếu rọi linh hồn của những thành viên trong gia tộc chúng tôi.