ậu ngồi trên bậc cửa của Lão Chà bán cà ri. Nó đưa tay rờ chỗ rát trên má. Thấy ươn ướt ở mấy ngón tay. Dậu rút bàn tay xuống. Nó lẩm bẩm:

Thằng khốn cào mình chảy cả máu.

Sau trận đánh lộn. Dậu buồn lắm. không phải vì Hội cào cấu chẩy máu mặt nó. Mà vì Dậu nghĩ tới những lời chửi rủa của Hội. «Má mày là một con điếm».

Dậu đã biết một con điếm ra sao rồi. Con điếm tiếp đàn ông lạ trong nhà. Nó ngồi cửa canh lính. Đêm nào lính cũng bố ráp. Những con điếm chạy như vịt. Đứa bị nhốt lên xe cây. Má Năm bảo đi lục xì. Đi lục xì chắc là khủng khiếp nên những con điếm khóc sướt mướt.

– Anh bị chảy máu ở mặt.

Dậu quay sang chỗ có tiếng nói. Con bé mặt mày dơ bẩn, tay chân đỏ lòm thuốc «mẹc quya côm» đang thao láo đôi mắt nhìn nó.

– Anh té, hả?

Dậu ngó lơ. Con bé nói:

– Không xức thuốc nó làm mủ thì đau đấy nhá! Dậu cáu kỉnh:

– Kệ mẹ tao.

Con bé đã ngồi dậy:

– Tôi có thuốc đỏ, anh xức không? Dậu nhổ bãi nước miếng:

– Ỉa vào, người mày bẩn như cú. Mày cùi à?

Con bé không giận. Nó lôi trong túi áo lọ thuốc đỏ và miếng bông gòn:

– Thì tôi để đây rồi đi nơi khác, anh tới lấy thuốc mà xức.

Dậu dậm chân, quát lớn:

– Đồ ăn mày, tao ỉa vào thuốc của mẹ con mày. Con bé cúi gầm mặt. Nó lí nhí:

– Tôi không có mẹ.

Nhưng Dậu chẳng nghe rõ. Nó chỉ ngón tay, xỉa nói:

Cút cha mày đi! Từ nay gặp tao phải lảng xa. Xớ rớ tao đánh bể mặt, đồ ăn mày ạ!

Con bé mếu máo:

– Anh không xức thuốc thì thôi, việc gì mà chửi tôi. Dậu trừng mắt nhìn con bé:

– Mày láo hả? Con bé cãi:

– Tôi láo gì đâu.

– Mày lải nhải hoài.

– Tôi không lải nhải nữa.

Con bé đứng dậy lủi thủi bước. Dậu trông theo gọi với:

– Ê con cùi! Mày để lọ thuốc lại cho mụ nội mày à?

– Để cho anh xức.

– Ông ỉa vào.

– Anh không xức mặt anh sẽ xưng lên.

Dậu nghiến răng ken két:

– Bộ mày là mẹ tao hay sao mà lo dữ vậy? Ai khiến mày, đồ ăn mày.

Con Bé thè lưỡi ra liếm môi:

– Ở nhà mẹ tôi hay lấy lá thuốc đắp cho tôi mỗi bận tôi té.

– Mẹ mày là con mụ hay đập mày hả?

– Không phải?

– Mẹ mày ở đâu?

– Mẹ tôi chết rồi.

– Lại gần đây tao biểu.

Con bé ngoan ngoãn bước tới. Cách Dậu chừng ba bước, nó đứng lại.

– Sao mày không đến gần?

– Tôi sợ.

– Sợ tao à?

– Sợ anh đánh tôi vì quần áo tôi dơ dáy.

Dậu bĩu môi:

– Ừ, mày dơ thật. Thôi, mày cút đi!

Con bé hỏi:

– Nhưng anh có xức thuốc không? Dậu gật đầu:

– Có, tao sẽ xức thuốc.

Con bé tươi nét mặt. Nó dặn:

– Anh xức xong để đó cho tôi nhá! Anh đừng liệng vỡ, nghe anh. Vỡ lọ thuốc tôi bị đánh đòn đau lắm đấy.

Dậu móc gói Ruby, rút một điếu cắm lên môi. Nó bật một que diêm mồi thuốc, rồi búng que diêm về phía con bé:

– Mày bị đánh đòn chứ tao bị đánh đòn hay sao mà tao sợ! Mặc xác mày, xức xong là tao đá bể cái lọ à...

Con bé nằn nì:

– Tôi lạy anh.

– Ai khiến mày xui tao xức thuốc?

– Tại tôi lo mặt anh đau.

– Tao đau tao chịu, cần chi tới mày?

– Mẹ tôi bảo bị xứt ở mặt không xức thuốc, nữa có sẹo xấu lắm.

– Mẹ mày nói láo!

Con bé òa lên khóc. Dậu há hốc miệng kinh ngạc. Nó dọa đánh con bé, con bé không khóc mà nói mẹ nó nói láo nó lại khóc. Dậu vẫy tay:

– Thôi, mày đi đi, tao không liệng vỡ lọ thuốc của mày đâu.

Con bé đưa cánh tay quệt nước mắt:

– Anh đừng bảo mẹ tôi nói láo nhé? Dậu tò mò hỏi:

– Mày thương mẹ mày thế cơ à?

Con bé bước trở lại. Nó dựa lưng vào tường và ngồi xuống chỗ cũ. Dậu đăm đăm nhìn con bé. Nhưng rồi nó quay mặt ngay vì con bé gớm ghiếc quá.

– Anh có mẹ không?

– Mày hỏi làm gì?

Tôi thấy anh không về nhà. Sao anh lại sống với chúng nó ở vỉa hè? Bộ anh làm quấy, mẹ anh la anh, anh bỏ nhà đi, hả?

Con bé soi mói khiếp. Dậu đã bớt khó chịu. Nỗi buồn đùn lên mắt nó. Dậu nhả khói ra. Khói thuốc vướng vào đôi mắt nó Dậu chớp mắt lia lia. Và tự nhiên nước mắt ứa ra.

– Ừ, tao làm quấy, mẹ tao đuổi ra khỏi nhà. Con bé lết gần Dậu hơn một chút.

– Anh đánh lộn với đứa khác, hả?

Dậu hít một hơi thuốc đầy, nó nuốt khói và nhả ra đằng mũi.

– Tao đốt nhà.

Con bé tròn xoe mắt:

– Trời!

– Rồi tao bị lính bắt bỏ tù. Tao leo tường trốn thoát.

Tao sợ mẹ tao, tao không về nhà nữa.

– Anh cứ về đi.

– Mẹ tao đánh chết.

– Không, mẹ anh sẽ thương anh.

– Mẹ tao hết thương tao rồi. Bây giờ tao không có mẹ. Thế mẹ mày chết đói hay sao mà mày phải theo mụ «trùm cốc» đi ăn mày?

– Mẹ em chết cháy!

– Mày đốt nhà hả?

– Không.

– Thế đứa nào đốt?

– Người ta bảo chiến tranh. Hai bên bắn nhau...

Dậu búng mẩu thuốc Ruby. Nó cắn môi suy nghĩ rồi hỏi:

– Có bên nào đền mày không? Con bé lắc đầu:

– Không.

– Tên mày là gì nhỉ?

– Hường.

– Quê mày ở đâu?

Ngoài kia.

– Ngoài kia là đâu?

– Bình Định anh ạ! Ngoài Trung đó. Dậu rút điếu thuốc Ruby khác:

– Chà, xa ác.

Hường lết gần nữa. Và Dậu không thấy mùi hôi hám từ bộ quần áo bẩn thỉu của con bé.

– Dạ, xa lắm.

– Mày mấy tuổi?

– Em mười bốn?

– Ai đưa vô Sàigòn?

– Người ta.

– Người ta là ai?

– Người ta nói đi tị nạn.

Hường kể chuyến đi xa của nó cho Dậu nghe. Thằng lỏi gật gù thương xót.

– Mày khổ dữ đa!

Rồi nó nói:

– Tên tao là Dậu. Tao hơn mày hai tuổi. Để tao ra lệnh cho mụ «trùm cốc» hết đánh đập mày. Đàn anh tao bảnh số dzách.

Dậu búng ngón tay tách một cái:

– Đưa lọ thuốc đỏ cho tao.

Hường sung sướng cầm lọ thuốc đưa tận tay Dậu.

– Có xót không mày?

– Không.

Dậu mở nắp lọ thuốc đỏ. Nó dốc một chút thấm vào miếng bông gòn rồi ấp vào chỗ bị cào chảy máu.

– Sao mày ở bẩn vậy?

– Tại em có mỗi bộ quần áo.

Dậu không biết «xã hội cốc» ra sao. Nó chỉ biết cái «xã hội mối» cái «xã hội bỉ vỏ» của nó. Xã hội của nó đàn anh thương đàn em vô cùng. Kiếm ăn chia đều, bệnh hoạn nằm một xó vẫn có ăn, bị «cớm» vồ có người lo tiếp tế. «Xã hội mối» của Dậu là một tập thể có tôn ti trật tự. Những đứa bé không biết sinh ra đời ở chỗ nào, ai sinh ra nó và không biết tại sao nó lớn lên ở vỉa hè, đã kết hợp thành những xã hội hèn mọn sống bên lề xã hội cuộc đời. Mỗi bữa ăn trưa và chiều, những đứa nhỏ chầu chực trước cửa các quán ăn. Những đôi mắt non nớt chăm chú nhìn vào từng chiếc bàn mà chúng đã «xí phần» nhau.

Khi khách hàng buông chén, đĩa, muỗng, dĩa, chúng chạy xô tới, lượm mẩu bánh mì thừa, nhặt những khúc xương khách hàng lười không chịu gặm hết thịt. Một vài đứa khôn lỏi, đem theo cái lon đồ hộp. Chúng vơ vét cơm thừa canh cặn, dồn cả vào lon, đem ra một gốc cây hay góc tường, ngồi bốc ăn ngon lành. Những người bồi thương bọn lỏi mồ côi, chỉ đuổi lấy lệ. Đôi khi, vồ vập làm đổ vỡ chúng mới bị chửi bới và ăn bạt tai. Ăn xong, chúng đưa cánh tay chùi miệng rồi lại mon men xí những chai nước ngọt, những ly nước xá xị cô ca còn thừa. Thức ăn ấy đã nuôi những trẻ con cầu bơ cầu bất lớn dần. Và nỗi nhục ở vỉa hè đã dạy chúng khôn ra, để tranh sống.

Mỗi năm hai bộ quần áo ngắn cũn cỡn hay rộng thùng thình, những đứa trẻ triển lãm cuộc sống của chúng. Chẳng ai biết chúng đã xin quần áo của ai, ở đâu. Chúng thản nhiên sống, hồn nhiên sống, ban đêm đi coi cọp cải lương, chớp bóng...

Lớn tới tuổi biết xấu hổ vì chầu chực ăn cơm thừa canh cặn, những đứa trẻ giã từ các quán ăn, nhường chỗ cho bọn nhóc hơn chúng. Và chúng thực sự bước xuống cuộc đời bằng những nghề đánh giầy, móc túi, giữ xe, lau rửa xe. Những đứa đánh giầy nhập vô xã hội đánh giầy, có vua, bị thuê hòm đồ, bàn chải và bị nộp thuế, bị tuân theo luật vua đánh giầy. Trong trái tim mỗi đứa đều có một ông xếp tàn nhẫn. Chúng tôn trọng luật hè phố kỹ lưỡng gấp ngàn lần chúng ta tôn trọng luật pháp. Vì xã hội của chúng không có luật sư và tòa án.

Dậu và những đứa khác nhập vô xã hội mối. Bọn con gái có xã hội cốc. Lại tới một tuổi nào đó, những đứa trẻ đổi nghề. Con trai làm du đãng, đánh cướp mướn, làm ma cô. Con gái làm đĩ, làm tú bà. Rồi trại tế bần, nhà tù, lục xì tặng chúng những vết thù. Những vết thù này hằn trong tâm hồn chúng. Dậu chép miệng:

Ai bảo mày dại dột, thì rán chịu khổ. Hường nuốt nước miếng ực một cái:

– Em đâu có dại dột. Mẹ em chết không ai coi sóc em.

– Mày bỏ trại ra đường nên mày mới gặp mẹ mìn.

– Mụ ấy bảo quen mẹ em.

– Thế là mày dại.

Dậu vặn nút lọ thuốc đỏ. Nó để xuống mặt hè:

– Để tao xoay cho mày bộ quần áo mới. Hường hớn hở:

– Thật hả, anh? Dậu đứng dậy:

– Bộ tao xạo à?

Nó móc túi liệng cái giấy hai chục còn mới:

– Tao vừa được bạc. Cho mày đấy, cầm lấy mà ăn bánh.

Hường ngần ngại:

– Em không lấy đâu. Dậu ngạc nhiên:

– Mày tưởng tao rỡn chơi à? Hường lí nhí:

– Em sợ

– Sợ gì?

– Mụ Hai nghi em dấu tiền, mụ ấy sẽ đánh em.

– Tao lãnh giùm.

– Rồi anh đi, mụ ấy không tha em.

– Tao hứa với mày là hễ mụ «trùm cốc» đập mày, tao sẽ đập bỏ mẹ con mụ cho mày thấy.

Hường cúi xuống nhặt tấm giấy hai chục. Nó chìa tay đưa trả Dậu:

– Anh cất đi. Dậu mỉa mai:

– Ăn mày chê xôi gấc à?

– Em không thiết ăn gì cả.

– Vậy mày muốn chi.

– Em muốn được về quê em. Dậu cười thành tiếng:

– Mày muốn bom đạn đốt cháy như nó đã đốt cháy mẹ mày, hả?

Hường lắc đầu:

– Chắc quê em giờ đây hết chiến tranh rồi. Dậu bĩu môi:

– Ừ, hết rồi, chỉ còn lính.

– Sao anh biết?

– Cái gì mà tao chẳng biết.

– Thế anh có biết khi nào hai bên hết bắn nhau không?

– Biết chứ.

– Khi nào?

– Khi nào hai bên hết ghét nhau.

– Khi nào hai bên hết ghét nhau?

– Khi nào hai bên hết bắn nhau!

Hường không dám trách Dậu câu trả lời ấm ở của nó.

Con bé ngây mặt ra:

– Anh đừng nói rỡn em nữa. Dậu bắt tội nghiệp con bé:

– Nói thiệt, tao đâu có biết con mẹ gì. Hường ngập ngừng:

– Anh cầm lấy tiền đi.

Dậu chộp tấm giấy nhét vào túi:

– Tao dẫn mày đi ăn mì nhé? Hường nhặt lọ thuốc đỏ lên:

– Em không thiết ăn gì. Em nhớ mẹ em lắm. Anh có nhớ mẹ anh không?

Dậu nói lảng:

– Thôi mày, nhớ vừa vừa thôi. Mày không thích ăn mì thì tao đưa mày đi coi chiếu bóng.

Nó sẵng giọng:

– Mày không thiết thì kệ mày. Tao đi đây.

Dậu thọc tay vào túi quần, lầm lũi bước. Được một quãng nó quay lại:

– Mai tao mua cho mày bộ quần áo mới.

Hường không trả lời. Con bé ngước mắt trông theo Dậu. Nó định chạy sang bên kia đường hỏi vài câu.

Nghĩ sao, con bé đứng chôn chân trên vỉa hè. Nước mắt nó ứa ra, chẩy vòng xuống mép.